CAPUT I. de Divinitate Christi.

ART. II. Ex ejus testimonio.

ART. III. Ex ejus miraculis.

ART. IV. Ex Apostolorum prædicatione.

ART. V. Ex fide primævæ Ecclesiæ.

CAPUT IV.

de Consecta

riis utriusque mysterii.

ART. III. de Naturâ

assumptâ.

de ejus sanctitate, libertate et potentiâ.

de ejus appetitu sensitivo.

de ejus corpore.

ART. I. Notio et necessitas.

ART. II.

de satisfactio

ne Christi.

Existentia.

Universalitas.

Perfectio.

ART. III. de Merito Christi.

ART. IV. de Sacrificio Christi.

Coroll. de Titulis Christi Redemptoris. Controversia de motivo finali Incarnationis.

ART. I. de Cultu Christi.

ART. II. de Cultu B. Mariæ Virginis.

ART. II. de Cultu Sanctorum.

ART. IV. de Cultu Reliquiarum et Imagi

num.

Caput í.

DE DIVINITATE CHRISTI.1

ERRORES PRÆCIPUI.

Ut melius intelligantur argumenta quibus demonstratur divinitas Christi, præcipuos errores huic dogmati oppositos recensere expedit.

25. 1o Errores antiqui. (A) Jam primo sæculo Ebionita et Cerinthiani, qui ex Judaismo ad christianam religionem imperfecte conversi fuerant, aperte negarunt Christi divinitatem; agnoscebant quidem Christum esse vere Messiam, legatum a Deo missum, virum eximiæ sanctitatis, super quem virtus Dei specialiter descenderat, sed simul tenebant illum esse merum hominem ; quidam addebant ipsum Mariæ et Joseph filium esse, proindeque virginitatem Mariæ negabant. Priores nomen sumpserunt vel a duce eorum Ebione, vel, juxta quosdam, a voce hebraicâ ebionim (pauperes), quia de paupertate suâ gloriabantur; posteriores autem ducem habuerunt Cerinthum, unum ex discipulis Simonis Magi, ac S. Joanni coævum.

Contra illos errores jam scripsit S. Joannes Apostolus, ut

1 De divinitate Christi legi possunt : Maranus, de Divinitate Christi; Perrone, de D. N. Jesu Christi divinitate; Nicolas, La Divinité de N. S. Jésus-Christ, anglice Divinity of Jesus Christ; Freppel, Conférences sur la divinité de J.-C., anglice redditum Discourses on the divinity of J. X.; Lacordaire, Jésus-Christ; Liddon, Divinity of Christ; P. Schaff, The person of Christ the perfection of his humanity viewed as a proof of his divinity; H. Bushnell, Nature and the Supernatural, ch. X, The Character of Jesus forbids his possible classification with men; Bougaud, op. cit., 3e p., Conclusions logiques de la Vie de J.-C., anglice redditum sub hoc titulo: An Argument for the Divinity of J. C.; Abbé Troncy, Réfutation de la Christologie de M. Réville; Card. Capecelatro, Errori del Renan nella vita di Gesù, Tournay, 1887.

testatur S. Hieronymus (de Script. eccles. c. 19): “ Novissimus omnium scripsit Evangelium adversus Cerinthum aliosque hæreticos, et maxime tunc Ebionitarum dogma consurgens, qui asserunt Christum ante Mariam non fuisse "; eosdem etiam viriliter impugnavit S. Irenæus (C. hæres. 1. III. c. 19). Renovati sunt tamen a Theodoto coriario, Artemone et Paulo Samosateno (II-III sæc.)1.

26. (B) Ariani (IV sæc.), et illi omnes qui divinitatem Verbi impugnarunt, eo ipso Christi divinitatem negaverunt : si enim Verbum est creatura, perfectior tantum aliis creaturis, Verbum incarnatum, seu Christus, nonnisi creatura esse potest; de illo errore jam dictum est in Tr. de Trinitate.

27. (C) Nestoriani 2, quorum principium fundamentale jam a Marcello, Ancyrensi Episcopo, Photino, Sirmiensi Episcopo et Theodoro Mopsuesteno, Germaniciâ nato, (IV sæc.) positum fuerat, præcipuum ducem habuerunt Nestorium, Theodori Mopsuesteni discipulum, in Syriâ ortum, primo Antiochenum presbyterum, deinde Constantinop. Episcopum (427), virum facundiâ et affectatâ pietate celebrem. Illi videlicet agnoscebant Verbum esse Deum, sed simul duas naturas in Christo ita separabant, ut duas esse in eo personas affirmarent, unam divinam, alteram humanam, ita ut divinæ proprietates de Verbi personâ, humanæ autem de Christi personâ prædicari deberent. Hinc asserebant unionem Verbi cum naturâ humanâ esse moralem tantum et mysticam, non autem substantialem et hypostaticam ; juxta ipsos, quadruplex unio inter Verbum et naturam humanam admitti potest: (a) unio habitationis, (èvoiznσıç) quatenus Verbum specialiter habitat in Christo tanquam in templo; (b) unio amoris, per concordiam voluntatum; (c) unio operationis, quatenus Verbum utitur humanâ Christi naturâ, tanquam instrumento ad agendum; (d) unio com

De his erroribus fuse disserunt Petavius, op. cit. 1. I, c. 2-3; Stentrup, op. cit. th. 5, p. 148 sq.; Newman, Arians, p. 1, c. I; Alzog, Hist. de l'Eglise, anglice Church History, § 58-60, 75; Schaff, History of the Christian Church, vol. II, § 112, 123, 150.

2

Cf. Petavius, op. cit. 1. I, c. 7-11; Stentrup, sect. II, p. 304 sq.; Alzog, Church History, § 119; Schaff, op. cit. § 137.

municationis, vel solius dignationis (nará tv ažíav μóvny) eo sensu quod Verbum moraliter communicat Christo suam dignitatem et excellentiam. Ex hoc sequebatur Christum non esse Deum proprio sensu, sed solum intime Deo conjunctum, seu deiferum vel Deitatis instrumentum; tandem B. Virginem non esse matrem Dei, Oecrozov, sed solum matrem Christi, XoLOTOTÓZOV. Isti errores in Conc. Ephesino (431) damnati sunt, promovente præsertim S. Cyrillo Alexandrino inter Chaldæos tamen adhuc hodie vigent.

28. (D) Tandem error huic fere similis, traditus est a Felice et Elipando (VIII sæc.) 1, in Hispaniâ Episcopis, qui docuerunt Christum esse quidem, secundum divinitatem, naturâ Filium Dei, sed, secundum humanitatem, esse Filium Dei adoptivum, non autem verum et naturalem : unde eorum discipuli Adoptiani vocati sunt. Damnati sunt in Conc. Ratisbonensi et Francofordiensi. Prior, post multas recantationes, ab Alcuino in publicâ disputatione victus, errores suos tandem retractavit; posterior in hæresi suâ defunctus est.

29. 2o Moderni errores. (A) Jam ab initio Reformationis, Sociniani2 docuerunt Christum fuisse quidem divinitus missum, sed esse tamen merum hominem, nec vocari posse Filium Dei nisi sensu lato, quia videlicet Deus specialiter habitabat in illo, eumque regebat et inspirabat; fuit insuper, juxta ipsos, eximius propheta, vir omnibus virtutibus.

1 Cf. Petavius, l. I, c. 22; Stentrup, th. 38, p. 677 sq.; Alzog, § 173; Schaff, vol. IV, § 117.

2 De Socinianis vide Malher, Symbolism, § 87-89; Alzog, § 341; Schaff, Christ and Christianity, p. 95-96, ubi sic eorum doctrina exponitur : "Naturâ Christus nihil aliud est quam homo, et ejus vita a suâ conceptione et nativitate ortum duxit. Attamen pluribus et peculiaribus notis ab omnibus hominibus ipse secernitur, et gratiâ suisque meritis filius Dei præstantissimo modo factus est. Sociniani ejus mirificam conceptionem divinæ omnipotentiæ immediatæ virtuti adscribunt, sine hominis operâ ; ejus agendi rationem ac mores dicunt esse irreprehensibiles; ejus miracula, resurrectionem et ascensionem admittunt. Hanc insuper peculiarem doctrinam tenent, Jesum antequam ministerium suum publice exordiretur, unâ vel duabus vicibus in cœlum (sicut Paulum) raptum fuisse, quæque ad viam salutis pertinet directe a Patre accepisse ".

ornatus, nosque exemplis suis et doctrinâ redemit, et, post mortem suam, dignus a Deo judicatus est qui divinos honores acciperet, ita ut, quamvis sit homo, possit tamen adorari!

30. (B) Hodierni Unitarii1, qui Socinianorum vestigiis inhærent, pariter docent Christum esse merum hominem, divinitus missum, ut esset aliquo modo mediator inter Deum et homines; libenter agnoscunt illum fuisse omnium virtutum perfectissimum exemplar, et vocari posse Filium Dei, imo divinum hominem, non autem Deum sensu vero et proprio, nec proinde adorandum, sed potius imitandum. Eorum argumenta infra exponemus et confutabimus. Multi Protestantes hodie, præsertim in Galliâ, Germaniâ et Americâ, easdem opiniones profitentur2, quamvis non explicite Unitariorum sectæ adhæreant.

66

1 Cf. R. Shippen, American Unitarian Association Tract; Hall, Orthodoxy and Heresy; Unitarianism: its origin and History, 1888-89; H. Lyon, A study of the sects, p. 163. Quorum doctrina sic breviter exponitur a J. Clarke (Manual of Unit. belief, 1. VII): “ Jesum esse ens creatum et finitum, ideoque suâ naturâ et personâ Ente supremo inferius docent Unitarii. Nonnulli, Ariani nempe, ipsum ante omnia finita entia creatum fuisse affirmant; sed hujusmodi opinio paucorum est, et ipsa videtur fuisse systema ad breve tempus admissum... Unitarii generatim Jesum purum hominem tum corpore, tum animâ esse docent... Quoniam Scriptura Jesum filium Dei appellat, ast numquam Deum filium, Unitarii eum filium Dei profitentur eo sensu quod intime Ipsi sit unitus, eique omnino subjectus... Licet, juxta ipsos, Jesus appellari Deus non possit, attamen vocari divinum eos non piget; homo erat divinus, minime vero Deus factus homo ".

2 Quod aperte declarat A. Réville, Histoire du Dogme de la Divinité de J.-C., ubi (p. 179) scribit vix paucos inveniri etiam inter Orthodoxos Protestantes, qui audeant fidem in Christi divinitatem tradere tanquam conditionem sine quâ non christiani spiritûs. Hujus operis expositionem ac confutationem invenire est apud Science Catholique, sept. 1895, p. 926 sq., Oct. 1895, p. 982 sq. Eosdem errores in Germanicis Universitatibus plerisque vigere constat ex iis quæ scripsit Lichtenberger, Encyclop. des Sc. Religieuses, verbo Christologie, vol. III, p. 149 sq.; imo non pauci, cum Ad. Harnack, miraculosam Christi nativitatem proindeque B. Mariæ virginitatem negant. In Statibus Fœderatis non tam aperte impugnatur Christi divinitas, sed idem tamen error serpit in mentes eorum qui Liberales dicuntur, quorum numerus in dies crescit (Cf. Hurst, History of Rationalism, ch. XXIV).