Sayfadaki görseller
PDF
ePub
[merged small][ocr errors][merged small][merged small]

Verzeichniss einiger Urkunden,

die im Departement der ausländischen Confessionen
beim Kaiserlichen Ministerium des Innern aufbewahrt
werden, nebst dem Wortlaut von eilf derselben,
aus den Jahren 1487–1623.

1991.

Mingloff, K. R.

(Vorgelegt der Gesellschaft in deren 21. öffentlicher Versammlung am 6. December 1856.)

Vorbemerkung. Dieses Verzeichniss ist eine Arbeit des correspondirenden Mitgliedes unserer Gesellschaft, Herrn Dr. R. Minzloff, Oberbibliothekars an der Kaiserl. öffentlichen Bibliothek in St. Petersburg, welcher uns dasselbe, mit Erlaubniss des damaligen Directors des Departements der fremden Confessionen beim Ministerium des Innern, Herrn v. Chruschtschew, zu übersenden die Güte hatte. Die darin verzeichneten Urkunden gehörten bis 1820 dem Archive des JesuiterCollegiums zu Polozk an, aus dem sie, nach der Entfernung der Jesuiten, nach St. Petersburg gebracht wurden. Eine Erwähnung derselben geschieht von Sonntag in den Rig. Stadtbl. 1824. S. 306 u. 1825 S. 106. und von Busse in den Mittheil. a. d. livl. Gesch. IV. (1849) S. 446, 453. 454., ohne dass man bis jetzt wusste, wohin die Urkunden gekommen sein mochten. Da solche vor einigen Monaten im Departement auswärtiger Confessionen wieder aufgefunden waren, wurden davon diese Regesten, und gleichzeitig auch von den noch nicht bekannten Stücken Abschriften gefertigt und davon vier (nro. 1. 5. 6. 7.) an den Herausgeber des livl. Urkundenbuches, Herrn Staatsrath v. Bunge, für einen künftigen Nachtrag seines Werkes, und an uns nachträglich eilf (nro. 11. 14. 16. 18. 19. 21. 22. 23. 24. 25. 26.), die wir der Bemühung der Herren, Bibliotheksbeamten G. Berkholz, Oberbibliothekar V. Hehn und Bürgermeister O. Müller, verdanken, zum Abdruck in unsern Mittheilungen gesandt. Wir haben daher hier in dem Register gleich bei den betreffenden Numern auch den WortinMittheil. a. d. livl. Gesch. VIII. 3. 28

halt der Urkunden aufnehmen können. Rechnet man zu diesen die bereits bei Dogiel abgedruckte nro. 13, die von Herrn v. Götze in seinem Albert Suerbeer und von Busse in unsern Mittheil, Bd. IV. veröffentlichten Stücke dieser Sammlung (nro. 2. 3. 4.) und die im Urkundenbuche zu erwartenden vier hinzu, so sind es nur fünf (nro. 8. 9. 10. 12. 20.), welche noch der Veröffentlichung bedürfen. Es scheint uns nicht nöthig, auf die Bedeutsamkeit dieses Fundes im Einzelnen aufmerksam machen zu müssen. Die Red.

1.

1231. 9. April. Bulle Papst Gregor's IX. zur Bestätigung der Privilegien des Dom-Capitels zu Riga.

2.

1255. 5. August. Bulle Papst Alexander's IV., wodurch die Cistercienserinnen zu Riga in ihren Besitzthümern und Privilegien bestätigt werden.

Bereits ab

Feierliche Bulle mit dem runden Zeichen und dem Bene valete, unterzeichnet von dem Cardinals - Collegium u. s. w. gedruckt in Bunge's Livl. Urk.-B. III. 51. nro. CCLXXXIII, a. nach v. Götze's Albert Suerbeer S. 185. nro. XI.

3.

1259. 13. Februar. Bulle desselben Papstes und zu gleichem Zwecke erlassen..

Feierliche Bulle, wie die vorhergehende, ebenfalls abgedruckt bei Bunge III. 57, nro. CCCXXXVIII, a. nach Götze a. a. O. S. 197 nro. XV.

4.

1259. Albert, Erzbischof zu Riga, verleiht den Cistercienserinnen daselbst zu dem S. Jacobus-Kloster nebst Kirche verschiedene Ländereien.

Mit zwei Wachssiegeln, dem des Bischofs und dem des DomCapitels. Bereits bekannt gemacht durch K. H. v. Busse in den Mittheil. Bd. IV. S. 453, und darnach in Bunge's Urk.-B. I. 424, nro. CCCXXXVI.

5.

1273. 9. October. Bulle Papst Gregor's X. zur Bestätigung der Privilegien des Rigaschen Dom-Capitels.

1

6.

1276. 19. November. Bulle Papst Johann's XXI. zur Bestätigung der Privilegien des CistercienserinnenKlosters zu Riga.

7.

1383. 31. März. Bulle Papst Urban's VI. an die Bischöfe von Ratzeburg, Havelberg und Dorpat, welchen aufgetragen wird: dem Rigaschen Dom-Capitel zu seinem Rechte zu verhelfen gegen die Unbilden Bischofs Otto von Kurland.

8.

1424. 16. October. Bulle Papst Martin's V., worin Ipdulgenzen verheissen werden allen denen, die das S. Maria-Magdalenen-Kloster zu Riga durch fromme Gaben unterstützen.

9.

1425. Transsumpt eines im Jahre 1421 abgeschlossenen Kaufcontractes, den Siegfried von Spanheim, Landmeister in Livland, Namens des Ordens, der Wittwe Albrecht Stockmann's ausgefertigt hatte und wodurch ihr der Besitz der sogenannten Bruder-Bertolds-Mühle zuerkannt worden war.

[ocr errors]

Unter dem erzbischöflichen Vicariats - Siegel von Riga. Das Formular lateinisch, der Contract selbst deutsch.

10.

1447. Heidenrick Vincke von Overberg, Landmeister in Livland, verleiht den Cistercienserinnen zu Riga

die sogenannte Bruder-Bertolds-Mühle nebst Ländereien.

Mit dem Livländisch - Preussischen Landmeisters - Siegel, welches die Flucht nach Aegypten darstellt. Urkunde in deutscher Sprache. Vergl. v. Götze's Alb, Suerbeer S. 162.

11.

1487. 28. Juli. Bulle Papst Innocenz's VIII., worin die

Stadt Riga mit schweren Kirchenstrafen bedroht wird, wofern dieselbe nicht ihre Feindseligkeiten gegen den Deutschen Orden einstelle.

1

Nu

,,Innocentius episcopus servus servorum Dei, ad futuram rei memoriam. Pastoralis officii cura nobis licet immeritis ex alto commissa studia mentis nostrae sollicitare non desinit, sic singulorum vigilantiae nostrae creditorum praesertim ecclesiasticarum et aliarum religiosarum personarum indebite oppressarum, quae assiduis periculis et incursionibus pro defensione et exaltatione fidei catholicae subjiciuntur ac aliis Christi fidelibus munimen et antemurale existunt, tuitionibus et profectibus eorumque dispendiis et indemnitatibus jugiter intendere, ut illi per operationis nostrae ministerium turbationibus omnibus propulsatis in pacis amoenitate consolari et ad conterendos Christiani nominis hostes liberius insistere ac per alios indebite occupata et detenta ad eos spectantia bona, ex quorum detentione possent non immerito a tam meritoriis et pernecessariis actionibus retrahi, quibusvis sublatis impedimentis et obstaculis, valeant recuperare; nec non ad ea brachium opportunae provisionis extendimus, prout, rerum personarum locorum et temporum qualitate pensata, id in Domino conspicimus salubriter expedire. per siquidem fide dignorum relatione et non sine mentis perturbatione ad nostrum pervenit auditum, quod licet ordo beatae Mariae Theutonicorum Jerusalemitanus, qui dudum pro conservatione et defensione orthodoxae fidei et religionis Christianae contra Schismaticos et praesertim Ruthenos, in eorum secta et perfidia continue animis magis induratis perseverantes, defensione in partibus Prussiae ac Livoniae institutus fuit, ab ejus primaeva institutione et fundatione ac a tanto tempore, citra tenus contrarii memoria hominum non existit, de Riga et Dunemunde nuncupata castra Rigensis diocesis cum omnibus juribus et pertinentiis suis, nec non alia quam plurima dominia et immobilia ac etiam mobilia bona, tam intra quam extra civitatem Rigensem consistentia et ad dictum ordinem legitime et notorie pertinentia, pacifice tenuerunt et possederunt, tamen superioribus temporibus, postquam bonae memoriae Stephanus Archiepiscopus Rigensis in ecclesiae Rigensis dicti ordinis Archiepiscopum praefectus fuerat et Pastorem, qui antea dicto ordini, quem professus erat, plurimum rebellis extiterat et ab obedientia generalis ejusdem ordinis Magistri deviaverat, quam plura mala et damna etiam intolerabilia dicto ordini palam et publice inferendo, causantibus bellis differentiis et dissensionibus inter praefatum Magistrum ac ipsum ordinem nec non dilectos filios Consules et Proconsules ac Communitatem

dictae civitatis et nonnullos alios eorum complices et adhaerentes, praefato Archiepiscopo, qui se ad effectum majora damna dicto ordini inferendi cum eis confoederaverat, procurante, exortis, Communitas complices et adhaerentes praefati praedicta et alia quam plura ejusdem ordinis castra terras villas et loca invaserunt ac illa igne ferroque vastarunt et illorum incolas eorum bonis spoliarunt dictaque duo castra Riga et Dunemunde, proh dolor, funditus everterunt et diruerunt ac solo aequarunt, fructus quoque redditus et proventus praediorum ac locorum intra illorum districtum nec non omnium dominiorum et bonorum in civitate praedicta et extra illam consistentium et ad ipsum ordinem pertinentium usurparunt et detinuerunt et in ipsorum malos et profanos usus converterunt et, quod deterius est, nonnullos fratres dicti ordinis religiosos captivarunt et carceribus manciparunt et tam diu detinuerunt, donec ipsi certam magnam pecuniae summam tunc expressam solvere vel ad captivitatem certo tempore tunc expresso redire promiserunt, datis etiam super hoc fidejussoribus, qui suis litteris et religiosi ipsi sic capti omnia promissa observare etiam forsan juramento firmarunt in non modicum dicti ordinis ac religionis Christianae, quae in partibus illis sub eorum defensione quiescit, praejudicium damnum et detrimentum, ecclesiasticae libertatis contemptum, perniciosum quoque exemplum et scandalum plurimorum; et licet dilecti filii Johannes modernus dicti ordinis Magister et Praeceptores sive Commendatores et alii religiosi ordinis ejusdem saepenumero a Consulibus, Proconsulibus et aliis complicibus et adhaerentibus praefatis castra villas terras et alia loca eis occupata hujusmodi restitui ac captivos praedictos in libertatem reponi et exactas pecunias restitui ac obligationes cassari, juramenta hujusmodi relaxari cum instantia petierunt, tamen Proconsules Consules Communitas ac complices et adhaerentes praefati, animis induratis, nunquam illa restituere voluerunt asserentes, in bello, occasione certorum mandatorum felicis recordationis Sixti Papae IV., praedecessoris nostri, ut dicunt, suscepto per eos quaesita fuisse: quod non possumus non admirari, cum, dictis mandatis diligentius consideratis, evidenter appareat, etiamsi mandatorum praedictorum obtentu bellum hujusmodi per Rigenses praedictos ex causis tunc ipsum Sixtum praedecessorem moventibus suscipi potuerit, nequaquam tamen bona praedicta, quae pia largitione fundatorum dicti ordinis ecclesiastica effecta erant et libertate ecclesiastica gaudebant ac ad sustentandos religiosos milites ipsius ordinis pro necessaria infidelium impugnatione ac finium Christianae reipublicae tuitione fuerant deputata, capientium laicorum fieri ac ad profanos eorum usus transferri potuisse. Quare nos attendentes dictum ordinem seu ejus milites multum praesidii hactenus

« ÖncekiDevam »