reipublicae Christinae attulisse, dum militari virtute, non sine proprii sanguinis effusione ac maximis laboribus et periculis assiduis, non solum barbarorum inimicorum Christiani nominis ferocibus incursionibus nedum restiterunt, verum etiam, illos strenue invadendo, in illorum agros fines Christiani nominis posuerunt et ampliarunt ac illorum urbes loca et populos ad Christi cultum salubriter converterunt; considerantesque ad nostri apostolatus officium pertinere et permaxime interesse, ita prospicere circa ea, quae eosdem milites et religiosos possent a tam sancto et pernecessario opere revocare aut quomodolibet impedire, et (leg. ut) omnem occasionem hostilitatis aut dissidii, quae illis cum aliis Christi fidelibus praesertim finitimis esse posset, tollamus; et propterea volentes, prout velle debemus, indemnitati dicti ordinis ac Christianae reipublicae debite providere ac temerariorum ausus reprimere et eos tali plectere poena, ut ceteris sit in exemplum et tandem metus poenae sit meta malorum: motu proprio, non ad ipsorum Magistri Praeceptorum Commendatorum ac fratrum et religiosorum, vel alterius pro eis, nobis super hoc oblatae petitionis instantiam, sed de nostra mera liberatione et ex certa scientia de praemissis plenius informati, auctoritate apostolica tenore praesentium declarantes, eisdem Proconsulibus Consulibus Communitati complicibus et adhaerentibus non licuisse nec licere castra terras villas atque loca', bona ac dominia praedicta, per eos sic occupata et detenta, sub praetextu belli hujusmodi occupare et detinere ac fructus redditus et proventus illorum levare et religiosos dicti ordinis carceribus mancipare ac captos tenere et ad promissionem aliquam eis faciendam cogere et compellere dictosque religiosos et fidejussores eorum ad promissionem per eos eisdem Proconsulibus Consulibus Communitati praemissorum occasione factorum, nec non juramenti per eos forsan praestiti observatione, quum juramentum ad hoc inyentum non fuerit ut iniquitatis vinculum esset, minime teneri et obligari; quin immo Proconsules Consules Communitatem complices at adhaerentes praefatos, et eorum singulos, praemissorum occasione, excommunicationis aliasque sententias censuras et poenas in talia praesumentes, a canonibus latas, incurrisse; praefatos Proconsules Consules Communitatem complices et adhaerentes et quoscunque alios ipsis auxilium consilium vel favorem publice vel occulte, directe vel indirecte, quovis quaesito colore praestantes, cujuscunque dignitatis status gradus ordinis praeeminentiae nobilitatis vel conditionis fuerint, ultra sententias censuras et poenas, quas jam, ut praefertur, incurrerunt, ad magis eorum contumaciam convincendam, in virtute sanctae obedientiae et sub praedictis ac aliis infra scriptis poe, nis, quas contra facientes ipso facto incurrant, auctoritate et scientia si

milibus, tenore earumdem praesentium monemus, quatenus infra quindeeim dierum spatium, postquam praesentes litterae fuerint ipsis modo et forma infra scriptis legitime intimatae, videlicet Proconsules Consules et Communitas praefati ac alii, quicunque fuerint, castra terras villas bona dominia et alia loca praedicta occupantes, illa cum fructibus redditibus et proventibus inde perceptis ac damnorum praefato ordini illatorum et expensarum per dictum ordinem propterea factarum refectione Magistro et ordini praefatis, appellatione quacunque remota atque omnino rejecta, realiter et cum effectu restituant; arrendatarii quoque laboratores et-coloni, castrorum villarum et locorum praedictorum de fructibus redditibus et proventionibus, juribus et obventionibus universis illorum eisdem Magistro et ordini, et non Proconsulibus Consulibus Communitati complicibus et adhaerentibus praefatis aut cuiquam alteri, prout ad eorum quemlibet respective pertinet, respondeant; nec non consilium auxilium vel favorem eisdem Proconsulibus Consulibus Communitati praestantes ut ab illis penitus desistant. Alioquin, elapsis dictis quindecim diebus, singulares personas dictae Communitatis ac Proconsules et Consules, qui inobedientes fuerint, nec non quemlibet arrendatariorum laboratorum et colonorum aut auxilium consilium vel favorem, ut praefertur, praestantium, ex nunc prout ex tunc, et ex tunc prout ex nunc, excommunicamus et anathematicamus et ut tales publice nuntiari ac ab omnibus evitari, appellatione quacunque similiter exclusa, volumus; ipsosque omnes ecclesiasticos videlicet omnibus et singulis canonicatibus et praebendis ac dignitatibus personatibus administrationibus officiis ceterisque beneficiis ecclesiasticis, cum cura et sine cura, saecularibus et ordinum quorumcunque regularibus, quae in quibusvis ecclesiis sive locis in titulum vel commendam obtinent, saeculares vero personas dignitatibus et officiis, privilegiis feudis et administrationibus eorum saecularibus éadem auctoritate privamus, ac eos ad illa et alia quaecunque similia et dissimilia in posterum obtinenda perpetuo inhabilitamus, excommunicatosque privates et inhabiles esse ac beneficia sic vacantia per nos vel sedem praedictam conferrri ac per alios a nobis vel ipsa sede impetrari, dignitates vero feuda privilegiaque, administrationes et officia saecularia, etiam per illos, ad quos pertinet, aliis dari posse et debere pleno jure motu et scientia similibus decernimus pariter et deelaramus; praefatam vero civitatem Rigensem ecclesiastico supponimus interdicto, decernentes illud strictissime fore observandum, donec praemissa omnia et singula per eos fuerint integre restituta ipsique sic excommunicati et interdicti absolutionis et hujusmodi interdicti relaxationis meruerint beneficium obtinere, quod nobis et successoribus nostris,

Romanis Pontificibus canonice intrantibus, praeterquam mortis articulo et debita satisfactione praemissa, reservamus. Et insuper eisdem Proconsulibus Consulibus ac Communitati sub praedictis ac etiam ducentarum librarum auri puri, pro una videlicet Camerae apostolicae et alia medietatibus dicto ordini applicandis, poenis, eo ipso si contra fecerint, incurrendis, in virtute sanctae obedientiae, districte praecipiendo, motu et scientia similibus mandamus, eisque etiam inhibemus, ne Magistrum et religiosos per eos captos ac eorum fidejussores praefatos et alios quoscunque ipsorum, nominibus occasione obligationum juramenti et fidejussionum hujusmodi, quoquo modo directe vel indirecte, molestare seu perturbare ac aliquid eo praetextu ab ipsis repetere; dicto vero Magistro religiosis et fidejussoribus, ne Proconsulibus Consulibus et Communitati praefatis aut quibusvis aliis eorum procuratoribus cessionariis aut alias dictas obligationes prosequentibus quidquam praemissorum occasione etiam sponte et ipsis Proconsulibus Consulibus et Communitati non petentibus solvere praesumant. Quocirca venerabilibus fratribus nostris Coloniensi et Magdeburgensi Archiepiscopis ac Vulterrano et Trajectensi Episcopis motu et scientia similibus mandamus, quatenus ipsi vel duo aut unus eorum, per se vel alium seu alios, praemissa omnia et singula, ubi quando et quotiens expedierit, fuerintque desuper pro parte Magistri Praeceptorum Commendatorum et religiosorum praedictorum requisiti, in ecclesiis et aliis locis solenniter publicantes, non permittant eos ac fidejussores praedictos et eorum aliquem etiam super solutione pecuniarum, ad quas ratione dictorum religiosorum captivorum se obligarunt, contra praesentium tenorem quomodolibet molestari seu perturbari et, si praefati Proconsules Consules et Communitas dictam pecuniarum summam repetere praesumpserint, eos ad solutionem dictarum ducentarum librarum realiter et cum effectu viis et remediis opportunis cogant atque compellant, nec non singulares personas Communitatis, Consules Proconsules complices et adhaerentes, arrendatarios laboratores et colonos, omnesque alios et singulos supradictos, quos constiterit praesentium vigore legitime monitos non paruisse, excommunicatos anathematicatos privatos inhabiles, praefatamque civitatem, ut praefertur, ecclesiastico suppositam interdicto auctoritate nostra publicent et denuncient, ac faciant ab aliis denunciari ẹt inter dictum hujusmodi firmiter observari, processus quoque desuper per eos habendos, quotiens expedierit, aggravare et reaggravare dicta auctoritate nostra procurent, contradictores per censuram ecclesiasticam, appellatione postposita, compescendo, invocato etiam ad hoc, si opus fuerit, auxilio brachii saecularis. Non obstantibus praemissis ac felicis recor

4

dationis Bonifacii Papae VIII., etiam praedecessoris nostri, de una et in Concilio generali de duabus diaetis edita, nec non de personis 'ultra certum numerum ad judicium non vocandum, ac aliis constitutionibus et ordinationibus apostolicis, per quas effectus praesentium perturbari aut quomodolibet differri posset, ac quibuslibet privilegiis indulgentiis et litteris apostolicis generalibus vel specialibus, quae, etiamsi de illis eorumque totis tenoribus specialis specifica et expressa mentio praesentibus habenda foret, eisdem excommunicatis privatis et interdictis, quoad praemissa, nolumus aliquatenus suffragari. Nec non quibuscunque compositionibus et concordiis inter Magistrum Praeceptores Com. mendatores et religiosos praefatos aut eorum vasallos vel per alios eornm nomine ac Proconsules Consules et Communitatem praefatos initis, etiam juramento et quibuscunque aliis poenis etiam pecuniariis vallatis ac confirmatione apostolica vel quacunque firmitate alia roboratis, quas illarum tenores si de verbo ad verbum praesentibus insererentur pro sufficienter expressis habentes, quatenus in enormem dictae religionis laesionem tendere dinoscantur motu et scientia similibus revocamus cassamus et annullamus, ac pro nullis cassis et infectis haberi volumus; dictosque Magistrum Praeceptores Commendatores religiosos et vasallos eorum ad illarum observationem nullatenus teneri decernimus. Praeterea ne Magister Commendatores Praeceptores et religiosi praefati, qui continue contra Schismaticos et in partibus illis pro defensione fidei Catholicae et religionis Christianae, ut praedictum est, laborant, occasione aliquarum dissensionum, quae inter eos et Proconsules Consules et Communitatem praefatos forsan orirerentur (sic), in posterum a tam pio et sancto opere retrahantur, volentes se contra Communitatem praedictam defendere nos omnes et singulas causas et controversias inter eos, quacunque causa seu ratione nunc forsan pendentes, pro tempore praemissorum occasione movendas etiam, coram quibuscunque judicibus et commissariis et ubicunque, tam in Romana Curia quam extra eam, illorum status et merita ac nomina et cognomina et dignitates judicum et commissariorum praedictorum etiam praesentibus pro expressis habentes, ad nos motu et scientia similibus harum serie advocamus illarumque cognitionem et decisionem nobis dumtaxat reservamus; districtius judicibus et commissariis praedictis inhibentes, ne de cetero de causis hujusmodi, quoquo modo, directe vel indirecte, se impedire praesumant; ac decernentes ex nunc irritum et inane, si secus super his a quoquam, quavis auctoritate, scienter vel ignoranter contigerit attentari; non obstantibus praemissis ac constitutionibus et ordinationibus apostolicis ceterisque contrariis quibuscunque. Ceterum ut praesentium litterarum tenor ad

notitiam monitorum et aliorum praedictorum facilius valeat pervenire, volumus et mandamus easdem litteras vel earum transsumptum, authentice manu publici Notarii subscriptum et sigillo alicujus Curiae ecclesiasticae aut personae in dignitate ecclesiastica constitutae munitum, cui fidem indubiam ubilicet adhiberi debere decernimus, in valvis aliarum ecclesiarum aliorum ipsi Rigensi ecclesiae, ad quam tutus non patet accessus, vicinorum locorum, de quibus verisimilis sit conjectura, quod ad ipsos monitos notitia possit de facili pervenire, affigi, quae post diem affixionis et verisimilis notitiae hujusmodi eosdem monitos etiam pro citationibus de eis faciendis perinde artent ac si eis praesentialiter et personaliter intimatae essent et intimarentur. Nulli ergo omnino hominum liceat, hanc paginam nostrae declarationis privationis monitionis inhabilitationis reservationis constitutionis suppositionis decreti mandati revocationis cassationis annullationis statuti advocationis et voluntatis infringere, vel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attentare praesumpserit, indignationem omnipotentis Dei ac beatorum Petri et Pauli Apostolorum aevis se noverit incursurum. Datum Romae apud Sanctum Petrum anno Incarnationis Dominicae millesimo quadringentesimo octuagesimo septimo, quinto Kalendas Augusti, Pontificatus nostri anno tertio."

12.

1531. Thomas, Erzbischof von Riga, spricht der Aebtissin des Frauen-Klosters daselbst einen ihr streitig gemachten Heuschlag bei ihrer Mühle zu.

Das Siegel ist abgefallen.

Alb. Suerbeer S. 162.

Deutsche Urkunde. Vgl. v. Götze's

13.

1582. 7. April. König Stephan von Polen verordnet mit Einwilligung der Stadt Riga: dass den Katholiken daselbst die St. Jacobus- und St. Magdalenen-Kirche nebst dem Cistercienserinnen-Kloster und allen dazu gehörigen Besitzungen eingeräumt werden solle; während den Protestanten die Kathedrale, sowie alle übrigen Kirchen und Klöster, auch das des griechischen Cultus, zugesprochen werden.

Ausgestellt zu Riga, mit der eigenhändigen Unterschrift des Königs und dem doppelten Siegel von Polen und Litthauen. Bereits gedruckt bei Dogiel V. 315–317, in nro. CLXXXV.