14.

1582. 5. Mai. Der Rath von Riga tritt die St. Jacobusund die St. Magdalenen-Kirche sammt Kloster den Katholiken ab und übergiebt die Verwaltung davon dem Königlichen Secretair Joh. Demetrius Solikowius als Curator dieser Kirchen.

Unter dem kleinern, oder Rück-Siegel der Stadt Riga, welches nur die beiden gekreuzten Schlüssel mit dem Ordenskreuze enthält.

,,Nos Proconsul et Consules totusque Senatus Rigensis significamus omnibus quorum interest. Cum Serenissimo Principi nostro Stephano primo Regi Poloniae huc Rigam foeliciter venienti Coenobium seu monasterium Monialium S. Magdalenae Ordinis Cisterciensis S. Benedicti et templum illi contiguum S. Jacobi in Civitate Rigensi, certis quibusdam pactionibus traderemus, Res etiam ac ornamenta ejusdem templi S. Jacobi, una cum Coemiterio et ejus circuitu, cum domibus areis reditibusque infra scriptis ad hoc Templum spectantibus Reverendo Dn. Joanni Demetrio Solikowio Scholastico Lenciciensi S. R. Majestatis Secretario, tanquam Curatori et protectori ejusdem Monasterii et Templi a Regia Majestate ad tempus donec certior ordinatio et fundatio a S. R. Majestate fiat, constituti (sic) tradidimus. Quarnm quidem rerum ac redituum ista est series Imprimis Templum ipsum S. Jacobi cum turri et Coemiterio toto in circuitu et area muro Monasterii contigua, in qua nunc est stabulum quoddam positum. Supra turrim autem quatuor Campanas, duas majores integras, et duas minores in fenestris turris appensas etiam integras (nam quintam ruptam pro nobis apud R. Majestatem reservavimus, quam sine ullo damno turris et aliarum Campanarum suo tempore inde auferemus,) Item horologium magnum cum Campana, item duos calices deauratos mediocris magnitudinis, et duas Dalmaticas ex panno aureo veteri. Item unum plumale seu Cappam Coloris Violatei, item duo Candelabra majora in medio Templi suspensa, item alia duo minora ad parietes affixa, item Organa antiqua. Tradidimus praeterea domos seu sacerdotum habitationes in Coemiterio ad Aquilonem quinque continua serie positas, item sextam pro aedituo Templo ipsi affixam, item septimam extra Coemiterium ex opposito Templi inter Cives ipsos sitam, omnes liberas neque ullo jure oneratas. Octavam etiam in eodem Coemiterio ad Orientem, ubi erat quondam saceljum versus plateam Civitatis tradidimus quae advitalitatis et certi persolvendi census jure onerata est, de quo possessor ipse cum eodem Reverendo Dn. Curatore debet convenire, ut ab ipso jus hoc suum con

firmetur vel nova aliqua conditione innovetur et constituatur. Si vero aedes illae aliis extra usum Ecclesiae locentur, illi ab oneribus civilibus non sint immunes. Aream etiam illam quam Jost Reimers possidet, et tria granaria et cellarium in loco ubi fuit Sachristia Templo adjuncta libere tradidimus. Fatemur autem esse apud nos pecuniae ejusdem Templi S. Jacobi marcarum Rigensium decem milium, pro quibus eadem Ecclesia S. Jacobi emit apud nos censum quingentarum marcarum licito reemptionis contractu, Theutonica lingua wiederkauff dicto, in accisa nostra, quae ex poculentis penditur. Quem quidem censum partem dimidiam pro festo S. Martini hujus anni 1582 et alteram pro festo Pentecostes sequentis anni, et sic in perpetuum donec reematur pro nostro arbitrio census iste, promittimus nos persoluturos, Clericis ejusdem Templi S. Jacobi vel ad quos ex ordinatione S. Majestatis Regiae spectabit, sine ulla mora et protractione. In cujus rei fidem literis hisce sigillum nostrum appendi fecimus. Datae Rigae, 5. Maij, Anno 1582."Mit den oft falschen Interpunctionszeichen copirt.

1582. 5. Mai.

15.

Transsumpt des vorgenannten Abtretungsbriefes, unterzeichnet von dem Cardinal Georg v. Radzivill und mit dem Siegel desselben versehn.

16.

1582. 5. Mai. Der Rath von Riga bewilligt den Priestern der St. Jacobus-Kirche die Summe von 100 Polnischen Gulden jährlich.

Mit dem kleinern Stadtsiegel wie nro. 14.

,,Nos Proconsules et Consules Civitatis Rigensis notum testatumque facimus quod quum Sereniss: Rex Poloniae Stephanus, Dominus noster clementissimus in tractatione illa de templorum cessione Episcopalis Curiae aream cum ruderibus et Canonicorum aedibus universis, quae aliis collatae non fuissent antea donationis titulo Civitati in perpetuum conferret, nos contra sacerdotibus ad D. Jacobum, vel cui id S. Reg. Majestas mandaverit, daturos singulis annis centum florenos. promisisse pro tenore illarum literarum donationis praefatae; prout hisce literis promittimus nos praedicti annui census centum florenorum Polonicalium, in quemlibet florenum quinque marcas Rigenses computando partem dimidiam ad festum Divi Martini a praesenti anno S. 1582 incipiendo, partem vero alteram ad Pentecosten, atque sic in perpetuum singulis annis sine ulla mora et protractione clericis D. Jacobi, vel cui id Sac.

Reg. Majestas jusserit, persoluturos. In cujus rei fidem literas hasco sigillo nostro communimus. Datae Rigae 5. Maji, anno S. 1582."

17.

1583. 25. Juni. Stiftungsbrief des Jesuiter-Collegiums zu Riga, ertheilt von König Stephanus. Darin transsumirt die Stiftungsurkunde des St. Maria-Magdalenen-Klosters, ausgestellt ebendaselbst vom Erzbischof Albrecht den 1. Mai 1256.

Mit der Unterschrift des Königs und des Königl. Secretairs Skulski. Siegel sind nicht vorhanden.

1583. 25. Juni.

18.

1

Ein zweites, sehr viel besser geschriebenes, Exemplar dieses Stiftungsbriefes, gleichfalls mit eigenhändiger Unterschrift des Königs, contrasignirt von Leo Sapieha. Mit den Siegeln von Polen und Litthauen. Das Datum der transsumirten Stiftungsurkunde ist in beiden Abschriften der 1. Mai 1256, während 1257 bei Götze (Alb. Suerbeer`S. 83. Anm. 198.) und Busse (Mitth. Bd. IV. S. 480.) gewiss irrthümlich angegeben wird. Eben so auch in Bunge's Livl. Urk.-B. 1. 588. nro. CCC. Es scheint, dass bei Lesung der Urkunde die mit Buchstaben ausgeschriebene Zahl sexto für septo und dieses für eine Abbreviatur von septimo angesehen worden.

,,Stephanus Dei gratia Rex Poloniae Magnus Dux Lithuaniae Russiae Prussiae Masoviae Samogitiae Kijoviae Podlachiae Podoliae Wolhiniae Livoniae etc. Princeps Transsylvaniae, significamus praesentibus nostris literis quorum interest universis et singulis, ad regium Poloniae culmen Deo miserante vocati id prae oculis semper habuimus ut quicquid Reipublicae ac Regno nostro statuendo ac juste propagando prodesse posset id nullo vel vitae nostrae discrimine omiserimus. Cum vero Divina clementia nostris exercitibus et bellis justissime susceptis ita aspiraverit ut Potentissimum Principem Moscum tum a Polociae Ducatu tum a Livoniae submoverimus, neque vero firmius aliquod praesidium iisdem retinendis intellexissemus quam Sanctam Catholicam Romanam religionem quam latissime statuere, ad viros regiosos Societatis Jesu animum inprimis convertimus, quorum labores et institutum cum non tam a Sancta Sede Apostolica Synodoque Tridentino quam ubique terrarum eo quem Dei Domini bonitas fructum per illos edit sint comprobati, eosdem quidem primum in varia nostri Regni ac Principatus quoque Transsylvaniae loca, sed praecipue in Rigensem Civitatem introducere ibique ejus

ordinis collegium instituere decrevimus, quod quando Civitati nobis fideli et carissimae et ipsi adeo Livoniae universae per conciones sacras juventutemque bonis literis ac moribus informandam et populum variis pietatis exercitiis excolendum summum beneficium sit allaturum et pristinam cum studiorum splendore Divini cultus faciem restituturum. Propterea ad Dei ac Domini nostri Patris et Filii et Spiritus Sancti gloriam ad Beatissimae Virginis et reliquorum coelitum laudem, ipsius Sanctae Ecclesiae Romanae Catholicae exaltationem, collegium dictae Societatis Jesu in praedicta nostra Civitate Rigensi fundamus statuimus et dotamus hoc qui sequitur modo. In primis cum monasterium Sacrarum 'virginum Sanctae Magdalenae ordinis Cisterciensis Sancti Benedicti intra moenia nostrae Civitatis Riga dissensionum et haeresum iniquitate sit paene derelictum ac desolationi proximum in quo superstites tantum sint duae virgines sacrae decrepitae ac centenariae senioque confectae, nullas vero sui instituti sectatrices seu professas habeant, hae vero sponte et magna voluntate animique laetitia in id consenserint et votis omnibus optaverint, illud ipsum Monasterium et templum Sanctae Magdalenae cum omni suo ambitu circuitu aedificiis et area intra moenia et extra cum omnibus ad illud ex antiquo et fundatione spectantibus villis agris praediis et quibuscunque locis cultis vel desertis ac ntilitatibus et proventibus omnibus in Livonia et Curlandia seu Semigalia constitutis quocunque jure et titulo ex antiquo pertinentibus, eidem Collegio Societatis Jesu damus donamus fundamus et in aevum addicimus. Quae quidem bona privilegio fundationis earundem virginum ab antecessoribus comprehensa sunt, cujus privilegii tenor sequitur et est talis: „Albertus miseratione Divina Sanctae Rigensis Ecclesiae Archiepiscopus (Mitth. IV. S. 450. cf. v. Götze's Albert Suerbeer S. 85. Anm.) Datum in Civitate Rigensi Anno Domini Millesimo Ducentesimo Quinquagesimo Sexto, Calendis Maji." Nos itaque, ea duntaxat adjecta cautione ut Patres Societatis Jesu duas ex hoc Monasterio superstites adhuc virgines quoad vixerint omnibus rebus ad quotidianum usum necessariis sustentare et fovere teneantur, ex istis omnibus in hoc privilegio comprehensis bonis villis et fundis ea inprimis quorum possessionem, quum Rigae novissime essemus, Sacris virginibus restituimus: videlicet villam Blomendal prope Rigam; item bona illa Gerczeke et Opmel arci nostrae Lembsel propinqua, quae nunc Ablein et Esrein et Ahusen vocantur; illa item quae sunt supra Dhunam fluvium intra Lenvarth et Ascherad in Zelonia, et his vicina contigua Bepholth et Loben, quaeque posita sunt ex altera parte in Semigalia seu Curlandia, iisdem quae supra Dhunam sunt contigua et fluvio tan

tum interlabente disjuncta; totumque jus earundem Sacrarum Virginum et Monasterii Sanctae Magdalenae Rigae constituti in iis bonis in quorum possessione quum Rigae essemus per nostram restitutionem fuere nec non iis quae postea ad nos devoluta esse potuere intelligimus his ipsis literis in dictum Collegium Societatis Jesu esse transfusum et dictae Societati ad ejusdem Collegii usum et dominium jure perpetuo addictum; item agrum olim Capituli Rigensis penes moenia Civitatis Rigensis positum vocatum Cellarium seu vulgariter Kellerhaker, jure tamen hypothecario, salvo et a nobis Civitati dissolvendo; itidem census omnes ex hortis Capituli in suburbio Rigensi existentibus, per nos a civili Magistratus exactione, quam sibi usurpaverat, vindicatos et per Commissarios nostros discriptos; ad extremum ad majorem Collegii commoditatem templum etiam D. Jacobi Monasterio Sanctae Magdalenae contiguum cum omnibus omnino pertinentiis domibus censibus proventibus fructibus redditibus ad id templum quoquo jure ab antiquo spectantibus, nullis penitus exceptis. Quae quidem omnia et singula superius nominata bona cum suis pertinentiis omnibus et singulis quae hic pro nominatis et expressis habere volumus Collegio Societatis Jesu Rigensi jure perpetuo et irrevocabili cum omni dominio proprietate et jurisdictione damus donamus dotamus fundamus perpetuo et in aevum cum omni iis omnibus bonis utendi fruendi et in usus beneplacitos secundum suum institutum convertendi potestate. Quum vero Societatis Jesu Sacerdotes in magnis instituendae juventutis et aliorum ministeriorum laboribus Parrochiale munus tueri et sustinere non possint et vero sit pernecessarium ut ii qui jam sunt in Livonia ac subinde per Dei gratiam fient Sanctae Catholicae Romanae Ecclesiae filii curatores salutis animarum suarum habeant: volumus ut iidem Patres, de Societate Jesú, qui pro tempore eidem Societati praeerunt, unum vel alterum Sacerdotes Saeculares eligant qui loco vicarii seu viceplebani Parrochialia munera exerceant. Iis, vero ex dictis proventibus, quum iis frui libere coeperint, vel pro suo arbitratu aliunde Patres Societatis tantum annuae pensiones assignabunt quantum judicabunt expedire, dabuntque itidem domicilium ad habitandum et partem alicujus dictarum ecclesiarum quoad vel ipsa Societas vel quivis alius de alio templo seu Ecclesia et domicilio ad haec munera obeunda prospexerint. Quod quum evenerit tum si Societati visum fuerit ii vicarii ad aliam Ecclesiam secedere et ex toto liberum usum locorum domorum et templorum eorum Societati relinquere debebunt. Potestatem autem esse volumus iisdem Patribus, eos qui minus se recte gesserint Sacerdotes Saeculares amovendi. Nullum tamen ii vicarii a Societate dicta ponendi in iis quae dicto Collegio perpetuo jure

1