Item, off die vyanden eenen hantdadigen beliepen inde proostyen, ende hy gevangen worde by toedoen van des heeren ofte zynen boode ende der vyande, dat recht zoude staen aen beyde zyden; ende desgelycx oock van lemten.

Item, ofter yemant vechtelick begost, die buyten der proostyen woonachtich waer, die zoude gehouden wesen sulcke kueren te gheven, als proosten luyden doen, ter plaetsen, daer die zelve woonachtich zyn.

Item, soe wye eerst aen vecht, die zal die kuer ende wederkuer te samen betalen.

Item, voort zullen schout ende schepenen die buytenluyden zulck recht doen ende laten weerfaren, alze die proosten luyden tot hoere plaetsen geschyeden zoude.

Item, voort en sel nyemant mogen appelleren beneden der sommen van acht Carolus gulden, maer indyen iemant dunckt, dat die scepenen qualicken wysen, 't selve zellen partyen den heer ofte zynen boode te kennen geven, omme alsdan daer inne the doen, als behooren ende recht wesen zal, behoudelicken, soe wye appelleert ende inden onrechten valt, dye zel verbueren drye Carolus gulden, tot 's heeren behouff.

Ende wy gebieden daeromme allen onsen officieren, ondersaten ende inwoonders van Myert, Wilnis, Blocklandt ende Thamen, dat zy dese voorsz. puncten ende ordinantie ten ewigen dagen alzoe onderhouden, ende doen onderhouden, alle dinck zonder arch ende list. Des t'oorconde, zoe hebbe ick myn zegel aen desen bryeff gedaen. Gegeven in 't jaer ons Heeren duysent vyffhondert negen ende dartich, opden tweeden dach in April.

Copie vanden Lantrecht inder Proostie van Sint Jans Utrecht,
geëxtraheert wt zeeckere Register, inhoudende verschei-
dene Jura der zelver proostie.

Overcomen, geordineert ende ghemaeckt byden eerbaren ende vromen Beernt vander Haer, baeliu in dye proostye van Sint Johans t' Utrecht, ende andere, alzoe datmen van nu voort aen schepen recht houden sal tot Mydrecht, in dye proostye voorsz., ende dat recht altyt te beghinnen by climmender zonnen, ende dat dan voort te eynden zonder enich vertreck inder formen ende manyeren nabeschreven:

Inden eersten, zoe zel die baeliu inder tyt van die proostye voorscreven, vyff schepen, die aldaer by goet duncken vanden baeliu off des schouten, vanden baeliuis wegen ende byde oude schepen gecoren sellen werden van jaer te jaere, to eeden te schouwen (!) nae ouden heercomen, oirdele ende vonnisse te wysen, tusschen tweermannen dingtael, nae alle forme, maniere ende gewoonte, alsmen doet in die schepen banck vanden Achtienhoven, oock in dye proostye voorsz., ende soe wye aldus daer toe geroepen ende schepen gecooren wordt, dye en zel dat nyet mogen weygeren noch hem daer nyet op mogen weeren, by een brueck van vyff ende twyntich gouden ouden Vranckrycksche schilden, tot 's proosts voorscreven behouff.

Item, in dye open dagen des jaers, zoe en selmen nyemant byeden, dan by 't kerck geboth, ende zoe wye dan daer nyet en compt, die verbeurt eenen halven hollansche stuver; ende zoe wye dan aldaer voor 't gerecht aengesproken wordt, ende hem nyet en verschynt, indyen hy geëyscht wordt, hy is daer tegenwoordich off nyet, zoe zel hy verbueren eenen ban te weten, een Hollantsche stuver, ende den eysscher zell gheven den scryver van teyckenen een Holl. oortken, mer die schuldenaer zel in 't eynde dat teyckengelt voorsz. betalen.

Item, soe wanneer iemandt voor 't gerecht geboden wert buyten dye open dagen, ende nyet te recht en coempt, zel verbueren eenen stuver, ende van teyckenen ende bot gelt, elcks een oortgen van een stuver, all Hollants, ende dat zellen hem die schout ende gerecht wt mogen doen haelen, sonder yemants becrone off wederseggen, ende daer van zel die schout hebben soe veel als twee schepen, ende het ander sellen dye schepen hebben, die daer dan the recht coemen.

Item, zoe wye ten anderen boede nyet en coempt, dye zelmen panden; ende pantmen aen't ruerende goet, soe zelmen mer een bot aenbrengen, ende dan eygenen; ende is 't, datmen pant aen leggende erff off staende timmer, zoe zelmen twee booden aenbrengen ende dan eygenen. Ende dese rechtdagen sellen wesen, te weten van 't onruerende goet, van xm daghe te x daghe, ende van 't ruerende goet, van acht dagen tot acht daghen.

Item, soe wanneer yemandt geëygent wordt aen 't ruerende goet, soe mach die schout van wegen die baeliu binnen dye eerste XIII dagen daer nae, dye gelden ofte schult, daer hy voor geeygent waer, opleggen ende betalen op zyn gewinne, the weten, den derden penning meer, ende indyen die schout die schult binnen dye XIIII dagen voorscreven nyet op en leyt, zoe zel alsdan dye ghene, die daer aen geeygent is, hem dat zelve goet byden gerechte laten leveren mit den darden penning meer, alsoe dye heer gedaen zoude hebben, mit dye gerechtelycke oncosten, ende dat zelve goet dan byden gerechte vercopen, ende den schuldenaer van te betalen in manyeren voorsz.

Item, van eygenschappen, geworven op leggende erff off staende timmer, zel die schout op moeghen leggen om den derden penning meer, binnen die eerste zes weecken, ende indyen dye ghene, die dat selve erff off staende timmer off geëygent is, binnen noch vi weecken, dat's te weten, binnen XII weecken nae dye date vanden eygenschap, die schult voldoet met den derden penninck meer, ende mit die gerechtelycke oncosten, zoe zelmen hem die eygenschap wederomme over gheven, als 't behoort ende recht is, ende indyen hy dat nyet en doet binnen die twaelff weecken voorschreven, zoe blyft dat zelve goet ende eygenschap daer 't behoort, als 't voorsz. is.

Item, alle rechtvorderinge, dyemen aenleyt ende beghint op open dagen, zelmen voort vorderen ende eynden moghen over dwers nacht, te weten des anderen daechs een bot aen te brengen, ende des derden daechs the eygenen, zoe veer als den voorganger opten zelven derden dach nyet wt en doet.

Item, alle rechtvorderinghe van arbeyts loon, van teringhe, lyff schout, ende luyden van buten, zelmen oock mogen vorderen over dwers nacht, zy zyn aengeleyt op open daghen ofte ander daghen, in manyeren voorscreven.

Item, alle plechten, willekueren ofte loften, dye voor 't gerecht geschyen, zelmen teyckenen inder schepenen boeck, ende daer van zellen die schout ende schepenen hebben van elck eenen stuver, ende den scryver eenen halven stuver, ende wat alsoe nyet geteyckent en wort, en zel 't gerecht gheen recht over doen dorven.

Item, alle oirdelen, die daer voor 't gerecht gedongen werden, ende dye schepenen opten staenden voet nyet en wysen, mer hoor stede daer op nemen, zellen die schepenen all in 't scrift begheren van beyde die parthyen, welcke dingtalen partyen inbrengen zellen ten nassten recht, ende zoe wes parthye meer in zyn dingtale set, dan hy gedongen heeft, zel't gerecht kennisse off dragen, ende kent het gerecht dan, datter meer in die dingtael gescreven is, dan gedongen, dye verbuert een boet van thyen Hollantsche stuvers, tot des heeren behouff, soe dicke als 't geschyede, ende die dingtael weder vermaecken, ende ten naesten recht overleveren off vellich the wesen, ten waer, off daer weder yet wt gekent worde in manyeren voorsz., ende zoe wes oordel 't gerecht aldaer nyet wys en is, noch wys en

konnen worden, zellen zy hem op beraden, mit 's proosten voorscreven leenmannen, wonende binnen Utrecht, op des gheens cost, die inden onrechten valt, ten waer, off den heer aenghinck, zellen zy 't breder bevragen, ende en willen parthyen die gelden tot den oncosten nyet wtleggen, zoe zel't dye schout van des heeren wegen wtleggen opten derden penninck meer.

Item, wanneer die baeliu hooch recht houdt, dat zel hy doen met vyff schepenen van Mydrecht voorsz., ende mit die twee outste schepenen van Wilnis, mit dingtaelen, in manyeren voorsz.

Item, zel die schout tot allen tyden recht mogen houden, als 't gewoonlick is, ende recht daghe zyn mit dat meerderdeel vanden schepenen, ende die schout mach tot alre tyt opstaen ende weder gaen zitten, als 't hem belyeft.

Item, soe wye lant coopt, in 't zelve gerecht voirsz. gelegen, ende die naecoop heeft vanden heer, zel't ontfangen gerechtelyck voor dye schout ende ten minsten voor twee schepenen, ende laten 't teyckenen in 't schepenen boeck, ende zoe wye daer van gerechtelycke zegele ende bryeve begeert, zelmen dye gunnen op zynen cost, ende van elcke ghift, alsoe geschiedende, zel dye schout hebben eenen stuver, elcke schepen eenen halven stuver, den scryver een halve stuver, ende van elcke eygen, dyemen ontfangt, desgelycx.

ende

Item, soe wanneer eenen boedel gescheyden wordt ende zy van malcanderen vertyen, zoe menich persoon als daer vertyt, zellen dye schout, schepenen ende dye klerck off hebben elcks als voorscreven staet, ende zegele ende brieve mogen nemen, als voorsz. slaet.

Item, oock zellen alle parthyen, dye aen den recht te doen hebben, zy ofte hoeren voorspraeck, mit recht mogen spreken ende antwoorden, zonder hem aenden recht off vanden recht te dorven bedingen, zonder enige bannen, boeten, bruecken ofte yet te verbueren, behoudelycken, dat zy duechdelycken ende mit recht spreken zellen.

Item, voort en sellen voor dit gerecht voorsz. gheen eygen overgaen, ten zy saeck, dat den ontfangher looft ende laet teykenen in 't schepen boeck, dat zy mede zellen helpen betalen des proosten voorsz. beede nae advenant des lants, zy ontfangen, nae ouder gewoonten.

Item, alle die ghene, dye gepant hebben aen eygen off staende timmer mit die zeuene dat noch nyet wt gerecht en is, ende daer't recht om neder gedongen is, dat zel off ende te nyet wesen, ende zy zellen 't op 't nyeuw weder met dye schepenen beginnen moghen.

Item, zeeborchgelt ende enige andere ongelden, die opten lande mogen comen te gelden, zelmen wt mogen halen, als des excys.

zelmen wt moe voorscreven puncten, ende een ygelick pant bysonder, gebyet die baeliu

Item, alle

van wegen myn heer die proost voorsz., te onderhouden ende t'achtervolgen, ende daer nyet tegen te doen mit woorden noch met wercken, by 't verbueren van een brueck van vyff ende twyntich goeden ouden Franckrycksche schilden, tot des proosten voorscreven behoeff, ende noch te staen tot 's heeren correctie, zonder yemant des the verdragen.

Item, voort off daer enighe punten vergeten off the verbeteren waren, dat zelmen tot alre tyt mogen doen byden baeliu, schout ende gerecht voorsz.

Item, off yemant hoger off voor meer pande, dan men hem schuldich waer, ende men dat over bewysen ende overkennen konde, off dat hy dat mit zynen eede, dye hy doen moet, eermen hem eygent, nyet houden en dorste, die verbuert een boete tot 's heeren voorsz. behoeff, ende die pandinghe voorsz. en waer dan van geenre weerden, ende mach dan weder op nyeu beghinnen.

Item, wat comenschap van ruerende goet geschyet by twee goede gelooflycke, waerachtige daer inne zel des aenleggers bewys gaen voor den voorgangers eedt.

tugen,

Item, van wederwerck, van sloten, van lantscharinghe, van schouwinge, zel wesen nae ouder gewoonten. Gecollat. dese voorsz. copie tegens den register, inde titule der zelfde copie gementioneert, is daer mede t'accorderen gevonden.

XIX.

Allen den ghenen etc., doe wy verstaen Zweed. v. Rumelaer, bail. v. Meyert, ende Folp. Meynertss, als segsluyden vd. nederslach v. Jan Gerritsz., ende Oentgen Claessz. ende Will. Jacobsz. als zegsl. v. Henr. Jacobsz. wegen hantdadighe v. Jan Gerritsz. voorsz., dat voor ons gekomen zyn Will. Toenesz. ende Dirck Claesz. als vierendeelen van Jan Gerritsz. vader wegen, ende Dirck Joostensz. ende Ysbrant Gerritsz., als vierendeelen van Jan Gerritsz. moeder wegen, mitten gemeynen magen, ende hebben dezen nederslach, gebleven aen deze vier zegsl. voorscr., ende Henr. Jacobsz, als hantdadige, dat mede gedaen by eenre penen van vyftich gouden Vranckrycksche schilden, dat zeggen te houden, welcke zeggen wy zeggers eendrachtelicken ut gesprocken hebben; soo syn die vier vierend. voorsz. gecomen voor ons zegsl., ende hebben daer bekent, dat Henr. Jacobsz. dye zoene achtervolcht ende den lesten penninck mitten yersten wel betaelt heeft, ende geloofden voor ons, voor hem ende voor horen magen Henr. Jacobsz. ende zyne magen the staen ende te waeren nae allen zoenen recht, ende hebben Henr. Jacobsz., daer quyt off geschouden. Hyer hebben over geweest Will. Ghysbertsz., schout tot Meyert, ende Jan Dircksz. ende Meynert Willemsz., als buerluede tot Meyert; soe hebben wy vyerendeelen ende Henr. Jacobsz. als hantdadige, Will. Ghysbertsz., schout, Jan Dircksz. ende Meynert Willemsz. als buerlude, ende wy segslude voorsz. gebeden Zwed. v. Rumelaer, bail. v. Meyert, deze bryeff voor ons te willen bezegelen, dat ick Zwed. v. Rumelaer etc. gedaen heb. Gegeven xv. 1, opten xi. dach in Meerte. Ick Zweder van Rumelaer bekenne oock betaelt te weesen van des heren wegen.

Ick Beernt vd. Haar, bail., v. wegen hr. Jo. Ingenwinckel, proost S. Jans t'Utrecht etc., doen kondt etc., alzoe P. Ariaensz., God betert, eenen nederslach gedaen heeft in dye proostye voorsz. aen Claes Jansz., zal. ged., daer mede hy verbeurt hadde ende gevallen was tot 's proosten voorsz. behoeff, in een bruecke, als gewoontelick en recht is in die proostye voorsz., soe belye ick bailiu van wegen des proosts voorsz., dat my Peter Adriaensz., off zoe hy mit recht genoemt, Van die Broecke, tot behoef des proost voorsz., wel te vreden gestelt heeft, zoe dat ick des zynre, soe veer als 't die proostye aengaet, een goet genoegen hebbe, bekenne hem daer aff remissie ende quytscheldinge, behoudelicken anders die zuene van denzelven nederslach gemaeckt ende gededinckt, in volcomenre machte te blyven etc., in kennisse der waerheyt, zoo hebbe- ick etc., mynen zegel aen dezen bryeff gedaen. Gegev. XV. XXI, opten 18. dach in Meert.

Ick Dyrck van Wulven, bael. v. Mydrecht etc., van wegen des hr. Jo. Ingenwinckel, proost S. Jans t'Utrecht, ende heeren van Mydrecht etc., doe kondt, alsoe Jan Snuc, gewont ende gesteecken heeft Pet. Janssoon, in myn h. heerlycheyt, daer hy aen gestorven is, ende soe by my blyct, dat Jan Snuc, den vrynden vande doden versoent heeft, soe is 't, dat ick D. v. Wulven, bail., vergeven ende remytteert hebbe etc., ut sonderlinge gratie,

myts dezen, den dootslach etc., mytsg. alle peyne, coerporelle, cryminelle ende civyle, daerinne hy ter cause voorsz. tegens my als bail. myns h. ende zynre justicie verbeurt mach hebben, ende heb hem als daer off wederom gestelt ende gerestitueert etc. tot zynder goeder fame ende name, ende tot alle der heerlycheden ende landen myns E. h. ende tot synen onverbuerden goeden, indyen hy eenige heeft, gelyck ende alsoe hy was voor den voorsz. dootslach, imponerende hyerop een ewich swygen, allen schouten ende anderen officieren myns E. h. voorsz,, dye dit aengaen sel, satisfactie ende beterynge yerst ende al voer gedaen der perthye geintresseerde, indyen dye noch nyet gedaen en syn etc. In kennisse der waerheyt etc. XV. XXXIV, 20 Oct.

XX.

Ick Adam Ram, bail. myns E. h. Kaerle Perrenot, proost der kercken S. Jans t'Utrecht, ende vryheer tot Mydrecht etc., doen kondt allen etc., dat ick ontfangen hebbe dye ootmoedige supplicatie van Hans Sebastiaenssoon, wonende op Scholpen, inden gerechte van Achtienhoven, in myns E. h. voorsz. jurisdictie ende heerlicheyt, inhoudende, hoe dat zekere jaeren geleden, eenen Joost Wynantsz., omme zeekere delicten, hem opgeleyt, by myn h. Jo. v. Culemborch, ritter, schout der stadt Utrecht, geapprehendeert ende incarereert is geweest, zoe is des suppleants huisvr., ghen. Anna, als doen wonende binnen Utrecht, van weghen des schouten voorn., omme informatie vd. saecke te hebben, gerechtel. geboden geworden, the compareren aldaer voorden gerechte, ende der waerheyt getuychenisse te geven van eenighe fortsten, tot hoeren huyse, by denselven Joost Wynantsoen gedaen, 't welcke te doen, des suppl. huysvr., overmits rigueur van justicie, nyet en heeft cunnen weygeren, nyettemyn ende heeft Joost nyet belast, mer merckelicken geëxcuseert, als myn h. schout ende gerechte der stadt Utrecht kennelicken is, ende blycken mach by de depositie, by haer gedaen, waeromme Joost Wynandtsz. op die tyt ontslagen is geweest, ende hoewel diesel ve Joost, in 't gundt voorsz. is, nyet te kort geschyet en was, waeromme hy geoorsaeckt mocht wezen, den armen suppliant, noch zynder huysfrouwen yet te misdoen, des nyettegenstaende, 't heeft belyeft denzelven Joost voor hem te nemen ende tot diverschen tyden ende luyden nuchterens monts dick ende menichmael te zeggen, hoe hy eertyts gevangen was geweest, doer oersaecke van Anna des suppliants huysfrouw, ende dat hy daeromme den suppl. duersteecken zoude, ofte die suppl. zoude hem duersteecken; op welcke woorden eenige luyden, daer present wezende, zeyden tot Joost, dat hy zoude schuwen des suppl. gezelschap ende huys, daer Joost voornoempt mit strengen woorden weder op zeyde: ick en zel's nyet doen, mer het valt cort of lanck, ick sal hem duersteecken off hy zel't my doen, soe is 't gebuert des maenendaechs nae Pinxteren lestleden, dat die voorn. Joost gecomen is ten huyse vanden suppl., suekende alle commoditeyt, om zyn quaet voornemen ten effect te brengen. Ten laesten, zyende Joost den suppl., die met anderen den cloot geschoten hadde, thuys comen, en staende buyten den huyse, heeft synen degen van scheyde getoegen, slaende ende houdende naer den suppl., soe heeft die suppl., overdenckende 't quaet opset vande voorn. Joost, denselven ontweecken ende geloopen in zyn huys ende voorts in syn slaapcamer staende binnen den huyse voorsz., alwaer Joost den suppl. nagelopen is mitten bloten degen in zyn handt hebbende, slaende tot meermalen ende zonder ophouden nae den suppl., ende zyn aldaer eenighe vrouwen mede inde camer gelopen, dye de camerduer aen smeten, om vechtens ende 't quaet, daer wt comen mochte, te schuwen. Dye voorn. Joost Wynantsz. nyet willende cesseren noch vrede gheven, mer persevererende in syn boosheyt ende quaet opset, is voor die camerduere, daerinne die suppl. ontweecken was, blyven staen, blyven staen, houdende

III.

18