vinciali balivie Traj. hospit. b. Mariae Hierosolym. ord. Theutonic. etc., per os validi viri Bernardi vd. Haer, balivi paternitatis sue, proponi fecit, quod ipse etc., Jo. Ingenwinckel preposit. etc., hesterna die etc. edictum publicum etc. in ecclesiis de Mydrecht etc. proclamari etc. fecerit, ut incolae etc. hora octava diei presentis ante meridem, in isto loco presentialiter atque compareant, exhibeant R. P. D. prepositum cum omni reverentia et honore debitis in propria sua persona, ut et tanquam ipsorum verum, unicum, indubitatum etc., dominum temporalem recipiant, ipsum tanquam talem recognoscant. Ac deinde juxta antiquam etc. consuetudinem, solitum fidelitatis et obedientiae juramentum atque homagium etc., ut decet, et ad quod astricti sunt, praestandum etc., demandavit. Quibus etc. intellectis, formaque juramenti etc. prelecta atque etc.. intellecta, omnes etc., videl. Henr. Jacobi in Mydrecht, etc. tanquam principaliores pro se ipsis, et similiter omnes etc. subditi etc., tam senes quam juvenes, hilaribus et pronis affectibus, erectis digitis etc. homagium praestiterunt etc., unde praf. R. P. et D. prepositus etc. regratiando promisit, se erga eosdem, quemadmodum gratiosum decet dominum erga suos subditos, semper exhibiturum. Quibus etc. peractis, R. P. D. prepositus etc. postulavit etc. precariam sui jacandi introitus atque personalis exhibitionis in dominium suum proprium etc. de presenti. Petiit igitur etc. R. P. et D. etc. juxta debitum et consuetudinem de eod. precario ad summam ducentorum scutatorum aureorum antiquorum monete Regis Franciae etc. responderi Unde prefati subditi etc. aliquantulum et paulisper se divertentes atque consilium etc., inter se habentes etc., discrepantibus altercationibus etc., tandem etc., pacem et concordiam c. pref. R. P. et D. etc., amplecti cupientes etc., de communi omnium seu saltem sanioris et majoris partis etc. consensu concordarunt ac dare decreverunt atque promiserunt per eorum ad hoc deputatos, etc. qui etc. recognoverunt se obnoxios atque etc., eidem R. P. et D. preposito etc., fore obligatos in centum quinquaginta scutatis antiquis monete Reg. Francie etc. De et super quibus etc. Acta fuerunt hec successive in villa de Myert etc. presentibus etc. Wilhelmo Heda, decano etc., Stephano de Suylen etc., nec non Gu. Suggerode, S. Salvat,, Jo. Drolshagen et Henr. Ben majoris, Theod. Lieverjan, Barthol. Knyff, Ja. de Lichtenberch, Jo. de Wael S. Jo. Traj. ecclesiarum canonicis etc. testibus etc.

Et ego JOH. DE PLATEA, clericus etc. nts.

XXVII.

Anno XV. XLIX, die XXIX. mensis Maji, camparuit coram me notario etc. Venlis Jo. de Amerongen, can. ecclesie b. Mariae Traj., aet. sue LXIV aut eo circiter etc. dixitque, et, medio suo juramento rite prestito, deposuit, quod ante certis annis fuisset aliquando notarius capituli ecclesie predicte, et exercendo notariatus hujusmodi officium, sepius fuerit presens cum clavigeris eisdem ecclesie, in sigillandis literis vel statuum patrie vel quinque ecclesiarum Traj., in ibidemque admirando frequenter interrogaverit a predictis clavigeris et aliis senioribus dn. canonicis, qua de causa quatuor ecclesie, cathedralis videl., S. Salvatoris, S. Petri et b. Marie Traj., in sigillando hujusmodi vel alias literas viridi, sola vero ecclesia S. Johannis Traj. rubea cera pro sigillis uterentur. Ad que iidem clavigeri et predicti seniores etc. responderunt, solam ecclesiam S. Johannis id ex antiqua consuetudine habere, idque ea de causa, quod prepositus ejusdem ecclesie ab antiquo habeat altam jurisdictionem, cognitionem item et correctionem in casibus criminalibus, qualem jurisdictionem altam relique quatuor ecclesie predicte ab antiquo non haberent, etc.

Eod. die et anno Magister Jo. Boelen, uts. capituli b. Mariae etc. uts.

Die xxx Maji anno uts. Dns Godefr. Boelen presbyter animarum etc. uts.

In Dei nomine Amen. Florentius, Dei gratia episc. Traj., universis etc. In quorum omnium testimonium, sigillum nostrum duximus presentibus appendendum. Supplicantes nihilominus et exhortantes Ř. in Christo P. et D. nostrum Fredericum, archiepiscopum metropolitanum nostrum predictum, ac Venles viros, capitula majoris, S. Salvatoris, S. Petri, S. Joannis, S. Marie, ecclesiarum etc., ut in testimonium veritatis efficax rei geste per suorum sigillorum appensionem dignentur literas munire. Datum anno Dni XIII. octuagesimo tertio, mensis Febr. die Iv. Et nos Fredericus, Dei gratia archiepisc. Colon. etc.

Extract. ex certis literis patentibus repositis in parvis archivis ecclesie cathedralis Traject., sigillatis semptem sigillis impendentibus, quorum primum erat parvum rotundum ex cera rubea, secundum vero, tertium, quartum et quintum ex cera viridi, et sextum existens magnum rotundum sigillum ex cera rubea erat sigillum capituli S. Johannis predicte, cujus circumferentie impressum erat: secretum capituli ecclesie S. Johannis Traject., ultimum vero omnium erat ex cera viridi etc. Per me, LAMSWEERDE, ntm. etc.

Wy Jacob v. Poelgeest, byder gratie Godts, abt, prior ende convent des cloosters S. Pauwels t'Utrecht etc. Ende t'oirconde, hebben wy etc. ons convents zegele aen dezen brief doen hangen. Ende om die meerder vesticheyt, soe hebben wy etc. de E. heeren prelaten ende capitulen der kerke van Oudemunster, S. Peter, S. Jans ende S. Marie t'Utrecht, ende burgemeesteren, schepenen ende rade der stadt v. Utrecht gebeden, desen brieff over ons etc. mede te besegelen etc. Gegeven etc. XIII. drye ende vyftich, opten xv. dach v. Nov.

Geëxtraheert wt een open brief, rust. inde cleynen archiven vd. cathedr. kerke t'Utrecht, besegelt met zeven middelbare zegelen, waarvan de eerste in 't root wasch, de tweede, derde ende vierde in groen wasch, ende die vyfde wederom in root wasch gedruct waren, ende was 't selfde vyfde segel, 'i secreet vd. collegiale kerke S. Jans voorsz., als bleeck wter circumferentie van 't zelve zegel, houdende aldus: Secretum capituli ecclesie Sti Johannis Traj., ende de seste was wederom in groen wasch, de sevenste ende lesten in root wasch gedruckt.

XXVIII.

By my, LAMSWEERDE, nts. etc.

Op dye requesten, ghepresenteert inden secreten rade des Keysers, onses alregenadichsten heere, by meester Aelbrecht Pighius, proost van S. Jans kercke t'Uytrecht, canonick ende thesorier vande cathedrale kerke aldaer, by denwelcken hy hem beclaecht heeft van diversche griefven ende ongelycken, die hy zecht hem aengedaen te zyn geweest, te weten, byden eerste requeste, van zekere appoinctement, gewesen byden grave van Hoechstraten, stathouder van Hollant ende Utrecht, tot zynen achterdeele ende ten proeffyte van Jan van Swoll, opten XXVII. dach van Julio xv. zes ende dertich, ende byder tweeste requeste, vandat de procureur generael van Utrecht hadde doen arresteren den penninck, die de ingesetenen vande heerlicheden der voersz. proestdye hem geconsenteert hadden tot zyn blyde incomste,

?

ende dat men wilde bedwinghen by rigoureuse executien de ingesetenen vander voorsz. heerlicheden, te comen graven ende wercken, tot versterckinghe vander voirsz. stede van Utrecht, zeggende geappelleert te hebben vanden voirsz. arresten ende executien, ende versoeckende relieff van appell met die clausulen van inhibitien ende verboden, ende committimus inden groten rade geordonneert tot Mechelen, aengesien, dat hy die vanden rade t'Uytrecht hielt voir suspect in dese materie; ende byder derde requeste, vandat de voirsz. procureur generael van Utrecht hadde doen daghen den voirsz. proest, yoir dye voirsz. vanden rade 'Uytrecht, ende teghens hem genomen conclusie van grooten boeten, ter causen, dat hy gelogeert hadde zyn nichte, zonder dat by den capiteynen vande voirsz. stede te kennen te geven, navolgende 't statuyt, hyerop gemaekt, ende oick, dat hy mainteneerde, dat die voirsz. suppleant zoude weerstaen hebben den panders ofte executeurs vanden voirsz. rade van Utrecht, versoeckende, dat den voirsz. vanden rade ende procureur generael geordonneert zouden wesen, nyet meer jeghens hem te procederen, maer, wilde men hem yet eyschen dat men dat doen soude voer 't hoff ende die Luyden vanden secreten rade of vanden grooten rade te Mechelen, voir dewelcken hy praesenteerde te rechte te staen. Op welcke requesten was geordonneert heeren Gerrit van Assendelft, ridder ende yersten raedt vanden rade in Hollant, dat hy hem transporteren zoude tot Utrecht, ende communiceren dye voirsz. requesten den stadthouder ende dye vanden voirsz. rade tot Utrecht, ende vynden enich goet expedient, om dese voirsz. geschillen te neder leggen, ende appoincteren, want moghelyk, indien niet, dat hy hem informeren zoude, waerdt noodt, ende daernae 't selve communiceren dye vanden rade in Hollant voirsz., om daerop te hebben haerluyder advys, ende al tesamen wederomme senden den voirsz. vanden secreten rade; totten welcken de voirsz. heere van Assendelft heeft voldaen. 't Voirsz. hoff ende luyden vanden secreten rade, gesien hebbende dye voirsz. requesten, 't gebesoigneerde vanden voirsz. commissaris, ende all 't gunt dat voir bem geëxhibeert es geweest, mitsgaders 't advys vanden voirsz. vanden rade in Hollant, verclaren, dat de voirsz. Pighius niet en es gegraveert by 't voirsz. appoinctement vd. XXVII. dach van July lestleden, ende dat daeromme hy behoert des te vreden te wesen, niet min, wylt hy hebben provisie van justicie in materie van injurie, mits verclarende den persoon, teghens wyen hy begeert de voirsz. provisie, 't hoff zal daerop appoincteren, als 't behoren zal, ende dat de processen, geintenteert byden procureur generael van Utrecht, teghens den voirsz. Pighius, zullen met alder neersticheyt, ende zoe haest als doenlyck zal zyn, geinstrueert worden voorde voorsz. vd. rade v. Utrecht, ende dye geinstrueert, ende in state van wysen (!) gestelt wesende, sullen gesonden wesen inden voirsz. secreten rade, omme aldaer getermineert te worden, als 't behoren sal. Ende aengaende dat hem de voirsz. Pighius beclaecht by zyn tweede requeste, vanden executien, die die van Utrecht doen doen inder heerlicheyden van synder proostyen, zellen hem geëxpedieert worden, opene brieven, om hem te sien ontfanghen als appellant met committimus inden voirsz. secreten rade, omde redenen, begrepen inde voirsz. requeste.

Aldus gedaen ende geordineert inden voirsz. secreten rade te Brussel, den vñ. dach van April, xv. zeven ende dertich, nae Paeschen.

XXIX.

Kaerle, byder gracien Gods, roemschen Keyser, altyts vermeerder des rycx, Coninck van Germanien, van Castilien, van Leon, van Arragon, van Navarre, van Napels, van Sicilien, van Majorche, van Sardaine, vanden eylande van Indien ende vaster eerder vande zee oceane, eertsherthoghe van Bourgoinge, van Lothr., van Brabant, van Limburch, van Luxemburch

III.

19

etc., grave van Vlaenderen, van Artois, van Borgongien, palsgrave ende van Henegouwen, van Namen etc., prince van Zwaven, marckgrave 's heylichs rycx, heere van Frieslant, van Salms, van Mechelen, vander stadt, steden ende landen van Utrecht ende van Overyssel, dominateur in Asie ende Afryke, den eersten, onsen deurwaerder of sergeant van wapenen, hyerop versocht, saluyt:

Wy hebben ontfaen dye ootmoedige supplicatie van onsen beminden meester Aelbert Pigge, proest van S. Janskercke, canoninc ende tresorier vanden Dom in onser stede van Utrecht, inhoudende, hoe dat den voirn. suppl., ter cause van. zyner voorsz. proostdye, onder anderen toebehooren zekere dorpen, te weten: Achtienhoven, Mierte, Wilnis ende andere, gelegen inden lande vande voorsz. proostdye, inden welcken dorpen de voorn. suppl. ende zyn voorsaten, proosten der voorsz. kercke van S. Jan, zyn ende hebben geweest souvereine heeren, nyet alleenlick hebbende hooghe, middele ende laghe jurisdictie, maer oock diversche andere rechten ende preeminentien, ende onder andere regalien, als te moghen eyschen huyrluyder blyde incompste ende oick tot elcken jare bysextil subventie, waeraff de voorsz. suppl. ende syn voorsaten zyn geweest in vredelicke possessie, als opperheeren vande voirsz. dorpen ende alle andere rechten ende preeminencien van dyen, met seclusie vanden bisschoppen van Utrecht ende allen anderen, ende daeroff gebruycken zoe langhen tyt, dat geen memorie en gedunckt ter contrarie, zulcx dat dye bisschoppen van Utrecht, die geweest zyn souvereyne heeren vanden lande der voorsz. proostdye, voir dye translatie vande temporale jurisdictie, maer nyet gehadt en hebben enighe jurisdictie off hoecheyt inde voorsz. dorpen, of den inwoenderen van dyen, maer alleenlyk die suppleant ende zyn voirsaten, proosten der voirsz. kercke. Ende soe wanneer enighe bisschoppen hebben willen attempteren te usurperen, enighe jurisdictie of souvereyniteyt inden voirsz. dorpen of subventie, die voirsaten vanden suppl. hebben 't selve geresisteert, met rechte gecreghen hebbende diversche vonnissen, ende bysondere lestwerf teghen wylen heren David van Bourgoengien, bisschop van Utrecht, drye vonnissen conforme gegeven in rota in 't hoff van Romen, in welcke vonnissen dye voirsz. proosten zyn wedergestelt ende gerestitueert in heure oude vryheyt ende possessien der voirsz. souvereyniteyt, jurisdictie ende vryheyt voiren verclaert. Nu es 't, dat dye inwoenderen vander voirsz. dorpen hebben binnen zekeren tyde herwaerts den suppl. als proost geconsenteert zeekere beede ofte subventie, volgende dye oude possessie voirsz., ter cause vande welcke onse procureur generael tot Utrecht heeft teghens den suppl. proces geintenteert voir onsen lieven ende getrouwen, den stadthouder, eersten ende anderen luyden van onsen rade aldaer, ende by onsen pander of executeur, doen arresteren dye penningen, den suppl. geaccordeert byden voirsz. inwoonderen, by welcken arreste de suppl. hem bevindt grotelick beswaert in zyn jurisdictie ende hoocheyt, die hy heeft als proost vanden voirsz. dorpen, in denwelcken geen andere here en mach executeren enich acte van jurisdictie, alsoe 't selve oick noyt gesien en es geweest; ende so wel mits desen den suppl. nyet en behoirt gedepossesseert te wesen, maer blyven in syne possessie vanden rechten ende hoocheyden, hem toebehorende inden voorsz. dorpen, zoe syn voorsaten gehadt hebben, ten minsten ter tyt toe, dat hy bye sententie in 't petitorie verwonnen zy, daer ende alsoe 't behoirt, desen nochtans nyet tegenstaende, sonder weten of consent vanden voorn. suppl. is bevolen geweest den inwoonderen vanden voorsz. dorpen, te comen graven inde grachten onser voirsz. stadt van Utrecht, ende want zy 't zelve niet en volbrachten, zoe zyn oeck daertoe nyet verbonden en zyn, zoe heeft onze schout van Utrecht in heurluyder plaetse gestelt andere personen, tot coste vanden derden penning, ende daerop verwonnen brieven executorialen tegens den inwoenderen vanden voirsz. dorpen, doende beveel doen by een executeur, op zekere grote penen, den voirn. inwoenderen, dat zy compareren souden in gyselinghe, tot

sekeren daghe, binnen onse voirsz. stadt van Utrecht, in een huys, ende aldaer blyven, tot dat zy betaelt zouden hebben die somme van vyftich Carolus gulden, 't welck attemptaet is jegens supplts hoocheyt ende jurisdictie, gemerckt, dat nymant anders, dan hy, als proost, en toebehoert te bevelen; mits welcken de suppl., tot conservatie van zyn rechten ende hoocheyt ende oude possessie, heeft geappelleert, vanden voirsz. ongelycken, hem ende den voirsz. inwoenderen geinfereert, te meer, gemerckt, dat in tyden van oorloghe, zy, noch heure goeden en moghen beschermpt ende gepreserveert zyn in eenigher manieren, van onser voorsz. stadt van Utrecht, dan alleenlyck by die van onser stadt van Amsterdam, mitten welcken dyeselve inwoonderen gehouden zyn te onderhouden die dycken vander zee, tot heuren grooten costen. Ende, al is 't, dat dye suppleant tot meer stonden, 't gundt des voirsz. es, verthoont heeft, den voorsz. van onsen rade tot Utrecht, versoeckende gehoert te zyne in justitie jeghens onsen procureur generael, aldaer ende allen anderen roerende die voorsz. executien ende tot dyen eynde hem geëxpedieert te zyne, brieven van appel mit clausulen van inhibitien ende surceance, off brieven van maintenue, tot conservatie van zyne voorsz. possessie; Nochtans dieselve van onsen rade en hebben hem 't selve niet willen consenteren, dan simpel provisie ende mits nantiserende de somme van hondert vyftich Carol. gulden, dat meer es, onse voorsz. proc. gen. heeft dairnae so verre geprocedeert, dat die voorsz. inwoonderen, deur vreese van vangenisse ende knechten geleyt te werden inden voorsz. dorpen, als te voren geschiet is, hebben opter XXIII. dach van Octobris, tot acht of neghen toe gegyselt geweest, al tot groten achterdeel vanden voorsz. suppleant ende synre proosdye ende inwoenderen van dyen, alsoe hy seyt, ons versoeckende om provisie; Soe is 't, dat wy, die saecke voersz. over gemerckt ende hyer op gehadt 't advys van onsen lieven ende getrouwen, den eersten ende anderen luyden van onsen rade in Hollant, ontbieden ende committeren by desen, dat gy, tot versoecke vanden voorsz. suppl., dachvaert onsen proc. generael ende anderen, is 't noot, te compareren tot eenen seeckeren tamelicken daghe, voir onsen lieven ende getrouwen, den hoofden ende luyden van onsen secreten rade, om denselfden suppl. te sien ontfangen als appellant tegens de voorsz. arresten, geyselinghen, executien ende acten van jurisdictie, gedaen in syn proostdye ende heerlicheyden voorsz., ende anderen griefven voiren verclaert, ende breeder te verclaeren, is 't noot, t'antwoerden ende voirts te procederen, als behoiren sall, overscryven ten selven daghe den voirn. van onsen secreten rade, wes sy hyr inne gedaen sullen hebben, denwelcken wy bevelen ende committeren by desen, dat sy partyen gehoert, doen ende administreren goet, cort recht ende expedicie van justicie; ende op sulcken versoeck, als dye suppl. sall willen, voir hemluyden doen, ten dage dienende ten eynde dat hem verleent worden die clausulen van inhibitien, gewoenlick in materie van appel voersien, daerop partyen gehoirt, als 't behoiren sall; want ons also gelieft, niet tegenstaende enighe brieven sureptivelyk vercreghen of te vercrygen ter contrarien. Gegeven in onse stede van Brussele, den XXI. dach van April, in 't jaer ons Heeren duysent vyffhondert ende seven en dertich, naer Paeschen, van onsen keyserryke xvIII, ende van onsen rycke v. Castilie ende andere xxii.

XXX

Aen myn hooch edele, vermoghende heeren, Stadhouder, President ende Raden vanden Hove provinciael t'Utrecht.

Geeft te kennen heer Albert Pigge, proest S. Jans t'Utrecht, hoe hy suppl., te verschou