maken van 16 glazen inde huysinghe vanden deken Hessels, met der respective capitularen wapenen vereert, de somme 124 gl., ende deselve te brengen inden wtgeef van Gelderlant, de anno 1630.

1631. July 1. Is den capittele gebleken, dat den deken Hessels heeft genomineert tot syn executoor over syn geestel. incomen den here Rynevelt, by acte gepasseert 6 Jan. 1631, dewelke deken is overleden den 8. (!) July 1631, savonts te thien ure. July 28. is geëligeert tot deken van desen capittele Mr. Nic. Berck.

29. heeft Mr. Nic. Berck die possessie genomen vanden decanye, mits byden capittele eerst gezien zynde de approbatie vande heren staten, de dato 28 July 1631. 1632. Jan. 6. Jo. van Eyck wordt aengenomen, om te speelen op des capittels clocken, alle sondaghen ende vrydaghen een ure voor den noen, te 11 uure, ende alle sondach na den middach een uur. Item, van Mey aen tot Dom's kermis inclusive een uur alle daghen, 's avonts nae den eten, ende dat voor een tractement van 80 gl. jaarlycx, ingaende 17 Jan. 1632.

Fbr. 23. 't Beyerwerk wordt vermaekt.

Apr. 6. Jac. Geritsz., steenhouwer, werdt vergost te mogen timmeren een huys aende kerke, welk huys sal in huren gebruyken hy ende syn erffgenamen, den tyt van 60 jaren, ende dat voor 6 gl. jaerlyx, ende nae expiratie vd. 60 jaren, sal noch 20 jaren huer hebben, ende voor 7 gl. jaerlix vry gelt, ende sal het huys aen niemand mogen verhuren, dan den personen den capittele aengenaem, ende nae expiratie vd. 80 jaren, sullen 't capittele het huis naer haer moghen nemen, mits betalende twee derde part vd. weerde. 1632. Aug. 10. Is met den clockgieter Meurs overcomen te gieten 2 clocken, wesende suyver, sonder enighe bytonen, ende voor 't pont genieten 30 st. ende die oude clocken weder aen te nemen 't pont voor x st.

Spt. 7. die van Amerongen vereert 25 gl. om te stellen een glas met des capittels wapenen in 't raethuys van Amerongen.

1633. Jan. 18. Voor 't wtsoucken vande clocken ende deselve t'accorderen, sal Aert v. Meurs hebben 50 gl.

Fbr. 8. Aert v. Meurs toegeleyt, boven die 50 gl., noch 12 gl. voor't accorderen vd. clocken. Apr. 22. De proost Renesse soekt te resigneren, ten behoeve vanden grave van Solms; 't capittel remonstreert aen de heren staten.

Apr. 26. Deken Berck doet rapport van 't gepasseerde ter vergad. der heren staten.

Hier eyndigt het protocol van den secr. Tho. Heurnius, overled. 1 Mey 1633, 't navolgende is genoteert by deszelfs clerq Elias Joachimi.

1633. Mey 2. Jo. Aelb. Gr. v. Solms, geassisteert met Adr. Ploos, ridder, hr. v. Tienhoven etc., Fred. v. Suylen v. Nyevelt, v. Moersbergen, Aert Foiyt ende Dirc v. Velthuysen, borgermeesters, versoekt admissie tot de prosdye ende archidiaconye, mits afstandt v. Renesse vd. Aa, hr. v. Schonouwen etc. Geadmitteert mits praesent. ende provisie by syn Excell., ende na gedane eeden ende conditien, geteekend, tot de actuelle ende reele possessie toegelaten.

Mey 24. Geordonneert 24 gl. voor een glas, met des capittels wapen, in de huysinghe van den heer van Brakel. Do. vd. adv. vd. Burg. - Jul. 19. Do. Jor. Fri. Ruysch. Aug. 30. Voor de glasen ten huyse van Dirck Mode, can. S. Marie 20 gl. — Jan Monier, can. inden Dom, een dubbelt glas in syn huysinghe.

1634. Fbr. 28. is de pred. Bryerius geaccordeert te mogen stellen een glas met het capittels wapen in syn huysinghe,

1634. Mey 2. Versoekt de heer Monier, dat een ieder vanden heren vande capittele hem soude vereeren met een glas, met hare respective wapenen, in syn huys, staende over die Runnebaen. Wordt geconsenteert. Oct. 3. Geordonneert te betalen 157 gl. voor die glasen, vereert in de huysinghe vanden heer Monier.

-

Nov. 21. Jo. van Eyck is aenbestaedt, op syn costen ende perykel, die grote clock deser kerke te verhangen, opdat den toorn nyt meer ofte weinich zal beven, ende daertoe doen alle yserwerck, daertoe dienende, behalve de metsel. en tymering, ende dat voor 70 gl.

1635. Fbr. 27. is byden capittele geresolveert, nu voortaen nyemant gheen capittels glasen te vereeren, dan met communicatie metten anderen 4 collegien, ende in gevalle maer een capittele vande vier anderen is, die 't selve weygert te consenteren, soe sullen die heren van desen capittele oyck weygeren ende afslaen etc.

1636. Fbr. 19. De kerk van Montfoort een glas met des capittels wapenen. - Nov. 4. is die van Harmelen vanden capittele vergost een glas in hare kerke, met des capittels wapen, daervoor te betalen 50 gl.

1637. Jan. 20. Geordonneert te betalen aenden glasschryver Both 60 gl., voor een glas, vercert met des capittels wapen, in de kerke te Montfoort. versoekt een glas met het capittels wapen in zyn huysinghe, Geconsenteert. Mey 19. Geordonneert te betalen een Geritz. 50 gl., vereert in de kerke van Hermelen.

Mey 12. Gysb. vd. Woerdt staende op S. Jans kerkhof. glas aen den glasmaker Jan

Den predikant van Beverwyk toegeleyt 32 gl. voor zyn gepresenteert boek aenden capittele, genaempt: Anti-Machiavelli.

Sept. 8. is goetgevonden te planten lindeboomen, streckende vanden huysinghe vanden burgermeester Holck aff tot de brugghe. staende tegens Ledenberchs huysinghe over, etc. Oct. 20. Die predicanten is toegeleyt 80 gl. voor de presentatie vanden nieuwen reduseerden bybel.

1639. Dec. 13. Op't versoek vanden domdeken Rede, om enich subsidie te mogen hebben, tot optimmeren van een kerke tot Renswoude, hebben de heren vanden capittele den selven toegeleyt 600 gl. eens, in regard van zyn goede diensten, den capittele bewesen. Spt. 6. 20 gl. voor een dobbel glas, vereert in de huysinghe vanden domheer Muylaert. Een glas met des capittels wapen in de kerk te Baren. Nov. 15. vergost

-

1640.

die predicant Bergeus tot Wyck een glas met des capittels wapen, tot 12 gl. Apr. 17. een dobbelt glas tot 20 gl. vereert aen 't dolhuis. Jul. 10. den heer van Beusichem een glas in zyn huysinghe. Item den domheer Nellesteyn een glas tot 20 gl. 1640. Aug. 7. compareerde schout, predicant etc. van Beusichem etc., in vrientschap te willen accorderen ende de helfte te gelieven te betalen in de costen van 't vergieten vd. clock aldaer, hebbende die voorsz. gecommitteerden van Beusichem geëyscht voor de helfte vande copen in 't vergieten vande clock 350 gl. Daerop niet eindelyk geresolveert. -Oct. 23. Die subsidie versocht by die van Breda, omme op te rechten een gasthuis, is byden capittele afgeslagen.

1641. Apr. 9. De regierders der stadt versoeken te mogen maken een deure ende inganck aen de overside van 't choor, omme op de bibliotheek door te konnen, 't welk den ca. pittele heeft geconsenteert etc.

1643. Dec. 14. Den drucker Van Doorn toegeleyt voor 't dediceren vd. boeken van Beda, Heda ende Hortensius, die by hem zyn herdrukt, de somme van 40 gl.

III.

16. Vereert byden capittele inde kerke vanden Bagynhoff een glas. Item in 't apostelgasthuys. Item in 't huys vanden predicant Breierius. 1644. Jan. 19. Item in de

22

huysinghe vanden burgermeester Nypoort.

Mart 1. Den rentmeester Ryckewaert 19 glasen, met de wapens vande heren in syn huysinghe tot Beusichem. 1643. Dec. 6. Geresolveert het camerken tot de schout Molman te doen becleden met goude leeren, wordt versocht den heer Welens, dat tot meeste oorbre vanden capittele te copen. 1645. Jan. 24. Den secret. Haeften een glas in syn huysinghe. Juny 16. Jonck. v. Buyren vereert een glas in hare huysinghe. Juny 27. Heer Renoer vereert 19 glasen in syn huysinghe. Spt. 18. Geordonneert den secretaris Heurnius te betalen aen Adam Willaerts 90 gl., voor een schilderye, die hy gemaect heeft voor des capittels schorsteen.

19. te betalen aende kerkmeesters van Oostveen 50 gl., voor een glas, vereert in hare kerke. Nov. 28. Den heer Van Amerongen vereert eeu glas op syn huys tot Amerongen. Dec. 5. Voor 19 glasen den heer Reuver geordonneert 178-10 Dec. 5. Geordonneert te betalen aen Jelis van Thiel 100 gl., voort dat hy het capittele heeft geschildert.

1646. Oct. 16. Den lantmeter Diepenheim heeft aengenomen te meten ende te maecken een caerte vanden blocke thynder den capittele toebehorende, gelegen onder Buyren ende Culenborch.

1649. Meert 2. te betalen aenden heer Van Loenresloot 20 gl., voor een dobbelt glas in syn huysinghe van Loenresloot, met des capittels wapenen.

May 17. Jo. van Eyck gecontinueert, zyn tractement van 80 gl. tot 100 gl. geaugmenteert, mits dat hy de wandelende luyden op 't kerkhof somwylen 's avonts met het geluyt van syn fluytgen vermake.

Insgelyk mr. Wouter van Gelder in zyn officie gecontinueert, mits spelende somwylen woensdaechs nae de predicatie, in plaetse van sondaechs.

Juny 22. Den heer Joannes Wtenbogaert vereert een glas met des capittels wapen, in zyn huysinghe, aen de achterweteringe. Oct. 5. Den domheer Godyn een glas met des capittels wapen in zyn huysinghe binnen deze stadt. Het versoek van Vrelant, om te hebben een glas in hare kerke, afgeslaghen. Het versoek aende v capittelen, omme te vereren in S. Catryne kerke eene copere crone, afgeslaghen. Nov. 2. In de v capitt. geresolveert, aen niemant meer te betalen voor een dobbelt glas als 12 gl., ende voor een enkel 6 gl.

1650. Fbr. 15. Jr. Dirck Ruys inde vroetschap, een glas mette capittels wapens, in dese stadt. Fra. Wtenbogaert 20 gl., voor een glas in syn huysinghe. Spt. 13. Een glas

in de kerke te Beusichem, mette capittels wapenen.

III.

BULLA INDULGENTIARUM LEONIS X.,
1519.

Leo, episcopus servus servorum Dei, universis Christifidelibus praesentes literas inspecturis, salutem et apostolicam benedictionem. Regis eterni, cujus manifestissima pietas tanta nobis divinae gratiae dona profudit, quod ad vitae supernae gloriam vocandis mortalibus, non solum prophetarum oracula ac praecedentium patrum exempla pariter et documenta praebuerunt, sed et ipsa veritas ejus, sanctus unigenitus filius, dominus noster, Jhesus Christus, de summis coelorum ad ima pro generis humani salute descendens, mortalitatis nostrae carne assumpta, visibilis et corporalis apparuit, eoque nascente, numerum, quos sua justificaverat

gratia, ampliare dignatus est, vices (licet inmeriti) gerentes in terris, ac pia ipsius officia et actiones imitantes, ad illa curis vigilamus assiduis, studiisque indefessis innitimur, per quae, nostrae provisionis ope, universi orbis ecclesiae, praesertim ad ejus, qui de sterilis matris utero natus, a Deo missus fuit, cui nomen erat Johannes, et quo (juxta verbum Domini) inter natos mulierum nullus surrexit major, quique ipsum dominum digito mirifice monstravit, laudem dedicatae reparentur, et nova ejus in coepta aedificia perficiantur; Universis quoque curae nostrae creditis, talia favorabiliter concedimus, per quae in praesenti vita, piis intenti operibus, puris mentibus, Altissimo gratum reddere famulatum, et ad eternae claritatis sine fine visionem fideliter valeant pervenire, ac ea, quae propterea sunt concessa, ut firma perpetuo et illibata persistant, libenter cum a nobis petitur, apostolico munimine roboramus. Cum itaque, sicut accepimus, ecclesia sancti Johannis Traj., cujus dilectus filius Johannes Ingenwinckel, literarum apostolicarum de majore praesidentia abbreviator et familiaris noster, praepositus existit, et quae ante quadringentos quinquaginta annos, per, bonae memoriae, Barnoldum (!), tunc episcopum Trajectensem, fundata extitit, prae nimia vetustate facta sit penitus ruinosa, et dilecti filii, decanus et capitulum ejusdem ecclesiae, nuper ad illius restaurationem intendentes, novum chorum inceperint in illa aedificare; sed ipsius ecclesiae facultates, etiamsi omnes ad ejus fabricam converterentur, ad dictae ecclesiae debitam restaurationem, et dicti chori perfectionem, vix et forsan nequaquam suppetant; sintque propterea Christofidelium subsidia ad praemissa plurimum necessaria, et in inchoatione dicti novi chori, in concavitate summi altaris in antiquo choro inventa sit quaedam cistula plumbea, in qua quamplures et diversae Sanctorum reliquiae reconditae erant, et quam, bonae memoriae, Fredericus etiam tunc episcopus Traj., per venerabilem fratrem nostrum, Jacobum, episcopum Ebronensem, suum in pontificalibus vicarium, solemniter ac decenter aperiri fecit, ac dictas reliquias, more aliarum reliquiarum coli ac venerari, auctoritate ordinaria decrevit, nec non omnibus christifidelibus vere poenitentibus et confessis, qui ad usum fabricae dicti novi chori, seu ad ornamenta dictarum reliqiuarum quoquomodo manus porrigerent adjutrices, quotiescunque et quandocunque hoc facerent, indulgentiam quadraginta dierum concessit; Nos decretum et indulgentiam Frederici episcopi hujusmodi, nec non quascunque alias indulgentias et gracias dictae ecclesiae, tam apostolica, quam dicta ordinaria authoritatibus quomodolibet concessas, eadem apostolica authoritate, tenore praesentium confirmantes et approbantes, ac cupientes, ut dicta ecclesia, ad quam, sicuti etiam accepimus, dictus Johannis, qui etiam notarius et scriptor, ac continuus commensalis noster existit, singularem gerat devotionis affectum, ad Dei laudem debite restaurari, et dictus chorus ad perfectionem deduci celeriter possit, ipsaque ecclesia et reliquiae congruis frequententur honoribus, et a christifidelibus in debita veneratione habeantur, et fideles ipsi eo libentius devotionis causa ad eandem confluant et ad restaurationem ac perfectionem hujusmodi manus promptius porrigant adjutrices, quo ex hoc ibidem dono caelestis gratiae uberius se conspexerint refectos, de omnipotentis Dei misericordia, ac beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus authoritate confisi, omnibus et singulis utriusque sexus Christifidelibus undecumque existentibus, vere poenitentibus et confessis, seu confitendi propositum habentibus, qui in nativitatis et decollationis S. Johannis Baptistae, ac dedicationis dictae ecclesiae festivitatibus, a primis vesperis usque ad secundas vesperas festivitatum earundem inclusive, nec non quadragesimalibus, aliisque cujuslibet anni temporibus et diebus stationum Basilicarum et ecclesiarum almae urbis, ecclesiam S. Johaunis praedictam devote visitaverint, et ad praemissa manus adjutrices porrexerint, ut omnes et similes indulgentias ac peccatorum remissiones, etiamsi plenariae existant, aliasque gratias spirituales, tam pro se ipsis vivis, quam per modum suffragii pro defunctis, pro quibus et quotiens id fecerint, consequantur, quas consequerentur et consequi possent, si

singulis stationum diebus et aliis temporibus, singulis etiam septem principales et b. Mariae de Populo intra et extra muros facerent, quae ad lucrandum indulgentias hujusmodi requiruntur, auctoritate apostolica praefata, earundem tenore praesentium indulgemus.

Et ut Christifideles ipsi divinae Majestati acceptiores et ad indulgentias et remissiones hujusmodi consequendas aptiores fiant, decano pro tempore existente dictae ecclesiae S. Joannis et capitulo praefatis, quoscumque presbiteros saeculares, vel quorumvis etiam mendicantium ordinum regulares in quorumcunque numero, de quo eis videbitur ad audiendum confessiones dictorum Christifidelium, ad eandem ecclesiam sancti Joannis pro hujusmodi indulgentiis consequendis confluentium et confiteri volentium, singulis festivitatibus illarumque vigiliis, ac aliis diebus et temporibus praedictis deputandi, ipsisque presbiteris sic pro tempore deputatis eorundem Christifidelium confessiones audiendi, eosque et eorum quemlibet ab omnibus et singulis excommunicationibus, suspensionibus, aliisque sententiis, censuris ac poenis, de jure vel ab homine, quavis occasione vel causa latis, nec non sacrilegiis, incestibus, adulteriis, poenitentiarum injunctarum, jejuniorum et divinorum officiorum omissionibus, aliisque eorum peccatis, criminibus, excessibus et delictis quantumcunque gravibus et enormibus, etiamsi talia forent, propter quae sedes apostolica merito esset consulenda, et eorum absolutio eidem sedi reservata foret (casibus in bulla, quae singulis annis in die cenae Domini solemniter legitur, contentis, duntaxat exceptis) plenarie absolvendi, ac eis pro commissis poenitentiam injungendis: Nec non vota quaecunque per eosdem Christifideles pro tempore emissa (ultramar. visitationum liminum apostolorum Petri et Pauli praedictorum, ac sancti Jacobi in Compostella, nec non castitatis et religionis votis duntaxat exceptis) in alia pietatis opera ad subventionem fabricae dictae ecclesiae S. Joannis convertendi, commutandi, ac juramenta quaecunque, sine juris alieni praejudicio, eis relaxandi, ordinarii loci et cujusvis alterius licentia desuper minime requisita, plenam et liberam, authoritate apostolica et tenore praesentium, facultatem concedimus; districtius inhibentes eidem ordinario, nec non quibusvis abbatibus et conventibus et cathedralibus aliarumque ecclesiarum capitulis et personis, nec non parochialium ecclesiarum rectoribus ceterisque personis, tam ecclesiasticis quam saecularibus, cujuscumque status, gradus, ordinis vel conditionis aut praeminentiae existentibus, et quacumque dignitate fulgentibus, in virtute sanctae obedientiae et sub excommunicationis latae sententiae in eorum singulos poena, a qua nonnisi a nobis et successoribus nostris, Romanis pontificibus canonice intrantibus (praeterquam in mortis articulo constituti) et satisfactione praevia absolvi possint; ne Johannem et decanum, capitulum, confessores et christifideles praefatos in praemissis aut circa ea quovis modo impedire, seu de illis se intromittere quoquo modo praesumant; et nihilominus universis venerabilibus fratribus nostris, archiepiscopis et episcopis, ac dilectis filiis abbatibus, prioribus, praepositis, decanis, archidiaconis et aliis personis in dignitate ecclesiastica constitutis, nec non cathedralium ecclesiarum canonicis, et eorundem archidiaconorum et episcoporum, officialibus per apostolica scripta mandamus, quatenus ipsi aut aliquis eorum, dum et quoties fuerit pro parte Johannis, decani et capituli praedictorum desuper requisiti per se, aut alium seu alios, eisdem Johanni et decano et capitulo in praemissis efficacis defensionis praesidio assistentes non permittant ullos super praemissis quomodolibet molestari seu impediri; contradictores quoslibet et rebelles authoritate nostra per censuras ecclesiasticas et alia juris oportuna remedia, appellatione postposita, compescendo, invocato ad hoc (si opus fuerit) auxilio brachii saecularis et insuper legittimis per eos super his habendis servatis processibus, ut eos, quos censuras hujusmodi per eos pro tempore latas incurrisse constiterit, illas damnabiliter incidisse declarare, et contra eos censuras hujusmodi, quotiens opus fuerit, etiam iteratis vicibus, aggravare, eadem authoritate apostolica nostra, procurent.