lubricum non vitantes, fornicarias ac concubinas in aedibus suis detinere non verentur, aliaque committunt, quae divinae offendunt oculos majestatis, sintque aliis propter scandalum perditionis exemplum; statuimus, decernimus et ordinamus, ne quis, sive praelatus, sive canonicus, vicarius, chori socius, nobis subjectus, de cetero concubinam vel focariam in aedibus suis publice detineat, mandantes, ut easdem, quas nunc forsan habent, infra unius mensis spacium realiter et cum effectu a se amoveant, idque sub poena inobedientiae et viginti quinque florenorum pro prima, quinquaginta pro secunda, et suspensionis omnium fructuum beneficiorum suorum pro tertia monitione irremissibiliter dictis poenis ad fabricam in ornamentorum ecclesiae nostrae usus applicandorum, donec nostris mandatis pareant.

Verum, quoniam frustratorium est, jus dicere vel statuere, nisi executioni demandetur, sitque rediculum quid mandare, nisi paritio subsequatur; Hinc est, quod circa praemissa exequenda, monemus et requirimus ecclesiae nostrae syndicum, ut circa praemissa exequenda, suam adhibeat diligentiam, omnesque et singulos ad observantiam praemissorum, juxta canonicas sanctiones coerceat atque ad poenas, in dictis nostris statutis expressas, justitia mediante, secundum omnium illorum vim et formam procedat, idque infra unius mensis spacium post publicationem praesentium. Actum in domo capitulari ecclesiae nostrae, anno XV. LXV, die XXII mensis Maji. Ro. STRENG, nts subst., 1565.

XI.

TESTAMENTUM BUCHONIS A MONTZIMA.

In Dei nomine amen.

Ego Bucho a Montzima, diaconus et theologiae doctor, praepositus ecclesiae S. Joannis Trajectensis, salubri meditatione humanae vitae conditionem finemque mecum perpendens, ac, quantum in me est, praecavere cupiens, ne, cum omnipotenti Deo videbitur, me ab hac luce evocare, de bonis mihi per ejus benignitatem in hoc saeculo con cessis, discordia ac lis aliqua exoriatur, consulto me facturum sum arbitratus, si juxta facultatem, quam mihi leges et consuetudo permisere, atque alias omni meliore modo et forma, quibus de jure seu consuetudine aut secundum aequitatem juris facere possum, testamento de ipsis mature deliberateque disposuero. Ideoque quaecunque alia testamenta vel schedulas voluntatem meam ultimam continentes, quae ante hoc tempus me fecisse aut scripsisse forsitan comperta fuerint, revocans, eam, quae hac charta continetur, supremam ultimamque voluntatem meam esse declaro: In primis, in manus omnipotentis et misericordis Dei spiritum animamque meam humillime commendo. Corpus vero, si Trajecti moriar, in ecclesia Mydrechtana, in loco, ubi fratres elegerint, nisi vivus ipse aliquem designavero, sepeliatur.

Funeris autem mei curam fratribus committo, eosdem rogans, ut omnibus sumptibus superfluis et non necessariis abstineant.

Revdo dno praeposito, successori meo, fideliter reservari ac tradi volo omnes literas, documenta, computus et rationes bonorum immobilium.

Pastori, sacellano et ministris ecclesiae Mydrechtanae lego reditum octo florenorum et quinque stuferorum super molendino ejusdem loci.

Pauperibus s. mensae S. spiritus Mydrechtanae relinquo reditum sex floren. annuatim ex terris, quas colit Catharina, vidua Stoelmans, quem redimere haeredes poterunt centum florenorum. Progrediendo ulterius ad reliquorum bonorum meorum dispositionem et inprimis fratribus

III.

25

meis Taconi et Folcardo, qui de jure vel consuetudine haeredes mei sunt, relinquo legoque omnia mea bona, quae tempore mortis meae mihi competere comperientur, tam mobilia, quam immobilia ;

Ita tamen, ut suppellex omnis linea, lanea, stannea, ferrea aereaque Taconi cedat, D. Folcardo vero papyracea et quidquid ad eam pertinet.

Argenteam inter se dividant, ita tamen, ut cyphus ille magnus deauratus, quem mihi dono dedit illustriss. et reverendiss. dns archiepiscopus Fredericus a Toutenberch, una cum optimo annulo et duabus pateris deauratis cum suis pertinentiis, post mortem fratrum, relinquantur possessori possessionis Montzimanae; poterunt tamen sub fideicommisso haec nepoti, ordini ecclesiastico adscripto, relinquere, si velint.

Et, quia neptis mea Rintzia, Bauciae, sororis meae, filia ex Paulo Breckero, Grietmanno in westersyde des Pasens haereditate, per consuetudinem patriae, excidit et successione privata est, illi ejus loco lego relinquoque mille ducentos florenos, quos fratres vel in pecunia numerata vel in redditu, dare poterunt, hac tamen conditione, ut, si illam sine liberis decedere contingat, dicta summa s. redditus ad fratres denuo redeat, et, si illi non superfuerint, ad possessorem Montzimanae possessionis devolvatur.

Sic subscriptum erat:

Ego Bucho a Montzima, manus meae supscriptione declaro, hoc scripto manus meae propriae contineri testamentum et ultimam voluntatem meam. Actum Traject., ao. a nativitate dni 1591 trigesima die mensis Martii.

XII.

Et subsignatum: B. MONTZIMA.

Den xxix. Martii 1595, heeft myn heere Folcaerdt van Montzima, deeken t'Oudemunster t'Utrecht, als erfgenaem ende mede-executoer van wylen heer Bucho van Montzima, proost der kerke S. Jans. t'Utrecht, overgelevert aen myn heren Rengers, Esch ende Rumelaer junior, als gecommitteerden vanden capittele der kerken S. Jans, dese naer volgende munimenten, boecken ende andere brieven:

Inden eersten, een boeck in parkement gebonden, geintituleert: Liber feudorum praepositurae S. Joannis Traj., beginnende: In capite 1525. Tabula_etc.

Noch een ander boeck, in parkement gebonden, beginnende: Tabula Schepenrecht tot Mydrecht, Wilnes, Uythoorn. Anno 1521.

Noch een ander oudt boeck, in franchyn gescr., beginnende: De pace facta inter Wilhelmum regem Romanorum illustrem et decanum et capitulum ecclesiae nostrae de decimis nostris sitis apud Overdrecht etc.

Noch een oudt boeck, in franchyn gescr., beginnende als voren: De pace facta, etc.

Noch een boeck, in pampier gescr., beginnende: Dat syn die articulen, die den proost ende dat capittel van S. Johans overgegeven hebben teghens onsen heere den bisschop van Utrecht.

Noch een kleynder boecxken, in pampier gescr., beginnende: Copia_prothocolli magr. Joannis die Wael, notarii et scribae jurati coram officiali praepositi S. Joannis Traj. Noch een lang boexken, in pampier gescr., beginnende: Recepta per me Th. Lieverjan, de fructibus et emolumentis praepositurae ecclesiae S. Joannis, de anno 1518.

Een cohier, beginnende: Dit is alsulcke Leengoet, als men vande proost van S. Jan t'Utrecht te leen houdt, etc.

Litterae concordiae inter episc. et praepositum super jurisdictione Frisiae de data 1327. Sententia .. sive literae comitis Holl. Florentii de decimis in Cudelsteert.

Bulla Sixti Ivti oppressionis et hostilitatis factae per incolas et oppidanos Amstelodamenses de Woerden, Oudewater et Leyden, anno 1483, 3 id. Juny.

Literae juris devoluti ecclesiae parochialis de Rotterdam., pro D. Jo. Ingenwinckel, de data 1516, 13 Marty.

Conservatoria pro D. Jo. Ingenwinckel, 1505. 12 kl. Spt.

Procuratorium domnicellae Ulde de Curti de Balgoyen etc., de data 1383.

Een verleybrieff by juffr. Mabilia, wed. heren Alerts van Bueren, tot behoeve van haren soen Lambert van Bueren, in data 1344, feria 2. post festum Gertrudis.

Een ander brieff van verlydinghe van Balgoye, ten behoeve van Lambert heren Alerts, here van Bueren soene, in data 1344, ipso die Valentini.

Noch een ander verlybrieff vande selve heerlicheyt van Balgoyen, ten behoeve van Alert ende Otto van Bueren, in data, 1364. die 13. Martii.

Noch een ander verleybrieff vande selve heerlicheyt, ten behoeve van Wilhelm van Oy, in data 1440, feria 6. post festum S. Pauli.

Noch een ander vande selve heerlicheyt, ten behoeve van heer Lambert de Vriese, in data 1311, sabbati post misericordiae.

Noch een ander verlybrieff vande heerlicheyt, ten behoeve van Herbernus van Oy, in data 1406, ipso die exaltationis S. crucis.

Citatio Theodorici Uyter Weerdt, praepositi Elsten. et vicarii generalis episcopi Traj., contra alienatorem bonorum spectan. ad curtim de Balgoye, in data 1475, 4. Aprilis.

Sententie provisioneel vanden secreten rade, nopende die differenten vande hooghe heerlicheyt vd. proostye S. Jans t'Utrecht, teghen den proc. gen., in data 1564, den 20. Oct. Forma juramenti Caroli Perenot, praepositi etc.

Forma juramenti D. Buchonis a Montzima, praepositi etc.

Oprechtinghe vande schutterye van Achtthienhoven.

Sententie vanden hove provinciael, teghen Ghysb. vander Aa, bailliu, data de vii'. Mey 1532, sonder seghel.

Copia testamenti praepositi Ingenwinckel, in papyro.

Noch een mandement van Keyserl. Maj., in data xv. xxxvii, den xxi. Aprilis, met attache

's hoofs van Utrecht, ende relatie vanden deurwaerder daer aen gehecht.

Forma juramenti pro D. Piggio, sub bulla plumbea expedita.

Instrumentum quoddam in causa precariarum pro D. Jo. Nys, praepositi, 1479.

Aliud in eadem.

Acte vanden hove van Utrecht, vandat die tot Wilnis gevangen waren, niet en souden gerestitueert worden in handen vanden bailliu; nochtans sonder praejudicie vande proost, in data II. Spt., anno XXX°.

Eenen besegelden brieff van Frederich wten Ham, aengaende deselve zaken, in data 1512, op S. Lucas dach.

Monitorium quoddam pro praeposito S. Joannis.

Bulla Leonis X., pro praepositura S. Joannis, de precariis annorum bisextilium etc. in dato 4°. kl. Jan., 1513.

Item, bulla Julii II. pro dicta praepos. dat. 1512, 5 id. Jul.

Noch een acte vanden secreten raet tot Brussel, onderteykent L. DE ZOETE.

Item, const. Ingenwinckel ad absolvendos incolas dictae praepositurae ab excommunicat. etc. Subst. a JACOBO HUBERTI DE LOEMEL, nto.

Instrum. promiss. precar. pro anno bisextili a. videl. 1528, in data 1529.

Aliud instrum. conc. eand. materiam, subscr. per GOESVINUM VEERCKENS, ntm., in data 1474, II Oct., recept. dat. 1476, xxv May.

Procuratie met 2 seghelen besegelt vanden bueren in Achtienhoven, dat. 1538, x Nov. Item, verscheidene andere scrifturen, beroerende de jurisdictie vd. proostdye, soe teghens den proc. gen., als oock teghens die drie staten van Utrecht, met noch ander chartebellen etc., synde twee bundelen byden anderen gebonden, waer op de groote staet aldus: twee antwoorden vande stadt Utr., ende op d'andere: memorien aengaende de jurisdictie vande Vecht, met diversche stadtbrieven ende contracten.

Item, noch een sack, daerop gescreven staet: H. Bucho van Montsima, proost ende archidiaken etc., impt., in cas van complaincte nopende alle de excysen, vallende ter plaetsen contentieus tegen de regierders der stadt Utr. gedaechd. Gefurneert den 27. Fbr. 1577. Noch een sack, daerop staet aldus: voor Mr. Albert Pighius, proost van S. Jans t'Utrecht, impt. teghens die drie staten van Utr.

Noch een ander sack, daerop gescreven staet: proost van S. Jans, daerinne verscheyden stucken tusschen Claes Aelbertsz. opde Vuers ende 't gerecht van Achtienhoven.

Alle welcke voorsz. regrn., reekeninghe ende pampieren byden voorsz. heren Rengers, Esch ende Rumelaer junior, uyt handen van myn E. here Folcaerdt van Montsima, deeken t'Oudemunster voorsz., ontfanghen syn, ten tyde voorn. In kennisse van my, Jo. RODIUS, nts.

XIII.

Wy onderscreven, Claes Cornelisz., alias Keesz., ende Gerrit Cornelisz., opgesetenen van Mydrecht, mitsg. Corn. Egbertsz. ende Jo. Aelbertsz., opgesetenen van Wilnis, bekennen by desen gesamender hant, dat de here Mr. Geraert vander Steen, can. S. Jans t'Utrecht, als executeur vanden testamente van zal. den heer Pompejus a Montzima, in zyn leven canonik ende thesaurier der kercke van Oudemunster, t'Utrecht ons gelyckelyck gerestitueert ende ter handen gestelt heeft, eerstelyck, zeeckere hooge silvere remonstrantie met zynen toebehoren; item, een silvere vergulde kelck met een patena; mitsgaders een root damaste casuvel met een geborduyrt cruys, ende daer toe een silvere lepel met een corte steele, die volgens seeckere memorie, daerby leggende, die kercke van Mydrecht alleen soude competeeren, alle welcke andere parcelen ons luyden ofte onse gemeenten in 't gemeen, zoo men voor als noch nyet beter en weet, zyn competerende, zonder dat d'een off d'ander door deze nochtans enichsins zall wesen geprejudiceert. Bedancken voorts denselven here Vander Steen van syne getrouwe bewaringh ende goede overleveringe, ende belooven elck een voor

all ende als principaele voor ons ende onsen erffgenamen onder die renuntiatie der exceptien van excussie ende divisie 't effect ende de crachte vandien, wel verstaende ende ons soe veel noodich, beduyt synde, den gemelden here Vander Steen te bevryden van alle namaninge ende hem aftehouden allen ende eenen yegelyken, die hem in ofte buyten rechten, ter saecke voorsz., eenighe onlust, hinder ofte moeyenisse zoude moghen aendoen; daertoe verbindende onse respective personen ende goederen, jeghenwoordighe ende toecomende, deselve submitterende den E. hove ende gerechte van Utrecht, mitsgaders allen anderen heren, hoven ende gerechten. Ten oirconde hebben wy deze onderteekent.

Actum t'Utrecht, deze xxv. October XVI. zeven ende dartich.

CLAES CORNELISZ.

GERRIT CORNELISZ.

CORNELIS Egbertsz.

Geth. by JAN AELBERTSZ. Voorn.

Op een ander blad:

Wy onderscr. bekennen by dezen, elcx zoo veel ons zoude mogen aengaen, geconsenteert te hebben ende te consenteren by dezen, dat here Ger. vander Steen, executor vanden testamente van zal. heer Pompejus van Montzima, in zyn leven thesaurier ende canonick vanden capittele t'Oudemunster t'Utrecht, aen die van Mydrecht off Wilnesse, off die van henl. daertoe gerechticht, te restitueren een remonstrantie met zyn toebehoren, ende beloven, dat wy denselven Vander Steen, ter saecke vandyen, noch oock ter cause van enich verschot, dat by den heere proost Montzima, off yemants anders daer op gedaen soude moghen zyn, nyt en sullen molesteren, in recht noch daerbuyten. "Toirconde is by ons PHILIPS VAN Oprode. B. VAN SCHROEISTEYN.

onderteekent:

Op een derde blad:

Ick juffrou Barbara van Montzima, verclare, met overstaen ende gelieve van jonker Christiaen van Lathem, myns mans, dat ick ben gunnende ende gevende, gelyck ick gunne ende geve mits desen aende kercke van Wilnes, alsulcke deel ende recht, als my mach competeren inde penninghen, die myn oem, de heer proost van S. Jan, zaligher, mach gedaen hebben aen de kerkmeesters van 't voorsz. dorp Wilnes, opde remonstrantie van deselve kercke, sonder my in dese te bemoeyen of aen te dragen het deel, dat het sterfhuys van wylen myn broeder den thesaurier inder selve mach competeren, als hebbende 't selve sterfhuys geheelyk geabbandonneert ende gerepudieert, latende daermede begaen de heren executeurs, of wel diegene, die 't selve sterf huys willen aenvaerden. In teeken der waerheyt, hebbe ick dit met myn voorsz. man onderteekent dezen x. Oct. 1637, stilo veteri. BARBARA VAN MONTZIMA. C. VAN LATHEM.

Op een vierde klein papiertje:

Ick onderscr. consentere, dat myn heer Vander Steen mach overleveren aendie van Mydrecht ende Wilnes een silvere monstrantie, kelck ende casuyfel et cetera, die tot noch toe ten huyse van men heer Popho van Montsima, canonik ende thesaurier, bewaert zyn geweest. PHILIPS VAN Oprode.