plimenten ende receptie soude wesen different van die men aldaer voor desen heeft bethoont, versoeckende wel gemelte Ambassadeur hyer op spoedige resolutie, omme den courrier terugge te zenden. Wy verstaen in't particulier, dat gelycke last aen heer van Valencay, Gouverneur van Cales was toegesonden, omme die so de Ambassadeurs voort overbrengen van zyne Mats. brieven alhier, aldaer mochten aengecomen geweest zyn, te notificeeren.

Op huyden werdt goetgevonden, de provincien op hare respective land tdagen te besenden, omme de defecten te doen suyveren, ende bevorderen, dat de consenten by de petitie van den Raedt versocht, naer vereysch van de jegenwoordige noot mochte werden gedragen, U E. Mog. sullen alsulcx mede besonden worden, hoewell wy gesustineert hebbeu sulcx onnodig te wesen.

II.

Edele Mogende Heeren.

T sedert het vertreck van den heer van Thienhoeven, heeft den heer Ambassadeur van Vranckryck, een voorleden dinsdach, op zeekere frivole geruchten, van dat hy den last van synen Coninck niet wel nae en compt, hare Ho. Mo. vertoont de origineele brieven van zynen Coninck, van den 23. December, ende by monsieur d'Arbaut, secretaire, geconfirmeert van den lesten December verlecden. Het schynt, dat eenige fransche colonels ende officiers dit selvige verspreyt hebben, daer over zyn Excell. gemiscontenteert was, ende is by haere Ho. Mo. verclaert, dat den voorseyden heere Ambassadeur, de meninge ende intentie van zynen Coninck, haere Ho. Mo. wel te kennen heeft gegeven. Ende is als doen oock voor de escurie vande Coninckinne moeder, over see ofte te lande, mits stellende cautie, geconsenteert, de uytvoer van vyftich peerden, mits dat by die handt van de Coninghinne de cautie gesuyvert worde, van deselvige ontfangen te hebben. Den heere Ambassadeur heeft oock van weghen synen Coninck versocht mainleve van eenighe wynen tot Amsterdam gevlucht, gecomen van Lisledeke, ende by den Coninck van Vranckryck tot behouf van mr. de Thoras geconfisqueert. Hier op is goetgevonden te scryven aen den magistraet van Amstelredam, omme haer Ho. Mo. te berichten ende te dienen van advys. 't Geene den heere Ambassadeur, mit de vertooninge van beyde de voorseyde brieven te kennen wilde geven, was, dat de heeren gedestineerde Ambassadeurs naer Vranckryck gaende, syn Majesteyt onaengenaem souden syn, in cas sy niet mede en brochten, de confirmatie van't tractaet, by den heer van Langerack gemaeckt, contrarie zyn Ed. instructie, last ende beveel, soo men seyt, ende onse staet in eenige poincten nadeelich. Die gedestineerde Ambassadeurs naer Vranckryck ende Engelandt, wachten alhier op weder ende wint. Den heere van Soemersdyck is door twee gecoppelde wind thonden, by den Doelen comende, aen syn Ed. beenen gevallen, ende zich wat seer gedaen aen 't been, dat geswollen is van den val, ende de ambassade niet verletten en sal.

De heeren van Zeelant urgeeren, gelyck oock meest alle de andere provincien, dat men in't heffen vande convoyen ende licenten eenparicheyt behoort te holden, op Calis ende andere plaetsen, ende dat men deselvige behoort te beneficeeren nae de hoochste lyste, ende wordt 't selvige by die van Hollant voor een dach ofte twee opgehouden.

De heeren Staten van Brabant hebben den Marquis, so men seyt, voor syn vertreck seer importuyn gevallen, ten eynde door syn authoriteyt ende joincta goetgevonden mocht worden, dat de licenten wederomme souden moghen gaen, waer op deselve tot antwoordt soude gegeven hebben, dat men liever een oorloch tegens den Coninck van Vranckryck soude aennemen, als dat hy syn voix soude willen geven, dattet placcaet vanden Coninck

geinfringeert soude worden. Dese harde proceduren en behaegen de gemeente niet. Niettegenstaende deze harde proceduren, heeft men tot Brussel vaste hope, dat de voorsz. Marquis by den Coninck sal te wege brenghen, dat de voorsz. licenten sullen geopent ende toegelaten worden, ende dat de voorsz. permissie door syne intercessie vercregen, vooruyt naer Nederlandt gesonden sal worden, om eenen soeten mondt onder de gemeente te maecken. Men wil tot Brussel segghen, dat den Coninck van Spaegnien wel een maent vroeger in Campaigne sal commen, als voorgaende gesciet is, om de heeren Staten Generaell ende zyn Princel. Excell. te prevenieren, daer by vouchende, dat men dezelve met twee machtige legers sal bestryden, een leger van wegen den Keyzer, omtrent den Ryn ende Ems, ende van wegen den Coninck van Spaengien een leger in Brabant.

Engelandt wordt oock met een machtige armaede, by den Coninck van Spaengien ende van Vranckryck tsaemen toeterusten, gedreycht bevochten te sullen worden.

Men seyt oock, dat seeker bekent persoon, onlancx van Brussel gecommen zynde, geseyt soude hebben, dat den Marquis Spinola over Paris naer Spaegnien, met Messina getrocken zynde, over 't commandement in zyne absentie grote jalousie ende miscontentement verresen is, tusschen den Grave van der Berch ende eender, Colomna geheeten, die 't commandement in plaetse van Spinola gedeffereert is, ende op den elfden January in qualiteyt als Lieut. Generael, geduerende de absentie vanden Marquis Spinola, syn entrée in de vergaderinge vande joincta tot Brussel gedaen, waer over ten leste by de Infante goetgevonden is, dat Graeff Hendrick voorsz. over de Maze ende don Carlo aen deze zyde vande Maze zullen commandeeren. Ende is den Grave vanden Berch vertrocken naer zyn gouvernement, ende is tegenwoordich tot Annendael by Reurmonde. Seyt oock, dat den Graef van Isenburch mit den Prince van Barbanson disputerende, Barbanson seer exalteerden de Spaensche natie, ende zeer verachten de Nederlantsche ende Duytsche natie, waer over den Grave van Isenburch, den Prince van Barbanson een soufflet gaf, ende vanden anderen gescheyden worden. Daer wordt oock verhaelt, dat den Marquis in zyn vertreck laten vallen hadde een cleyn malletjen, daerinne was een kettentjen ende hoedenbant met diamanten, weerdich thien duyzent guldens, met eenige brieven. Het maellie met de brieven seydt men alleenlyck te voorschyn gecomen is, synde de reste verloren. Waermede deze besluytende, neffens onze dienstvruntliche gebiedenisse sullen wy

Edele Mogende Heeren, Godt Almachtich bidden, derselver regieringe voorspoedelick hoe langer hoe meer te willen zeegenen, blyvende

Uwe Ed. Mog. dienstbereide medebroeders,

G. VAN HERTEVELT, A. VAN ZUYLLEN VAN NYEVELT, ANTH. DE RODE. Ilens, 's Gravenhage desen 10. Jan.,

olden styl, 1628, op Donderdag.

Edele Mogende Heeren.

III.

Uyt dese bygaende stucken sullen U E. Mog. cunnen sien, hoe desolaet ende desperaet het sich alomme in de Christenheyt laet aensien. Den hartoch van Fridtlant, 't welck Wallensteyn is, offereert, tegens het voorjaer in velt te brengen hondert en vyftich duyzent man, daer onder begrepen twyntich duyzent ruyteren cuirassiers, behalven de trouppen, die Tilly heeft, ende de Coninck van Spaengien noch in Brabant heeft leggen. Men heeft hier verspreyt, dat de Keyserl. getracht hebben, Lubeeck in te nemen, ende dat tselvige door de gemeente beleth is geweest. Haere Ho. Mo. hebben goetgevonden op de beloofde subsidien

van Denemarcken, den Prins van Denemarcken, tot Franeker zynde, ende zyne pedagogue alhier te verscieten twee duyzent rycxdaelders. Daer wordt oock sterck geseyt, dat tot Amsterdam ende elders hier te lande opgecocht worden, van wegen Vranckryck, eenige scepen, daerover den heere Ambassadeur Carleton seer claecht, jae dat meer is, seit men, dat ettelicke hondert duyzent gulden tot dien eynde hier te lande overgemaeckt synt, om die in te coopen, daerin men versien sal mit de beste glimp. De geruchten hebben oock gegaen, dat men tot Embden vier compaegnien inbrengende, de soldaten ende borgers aen den anderen synt geweest, ende datter thien ofte twaelff borgers doot gebleven souden syn. Edoch dese tydinge en continueert niet. Men sal syn Genade Graef Ernst, Stadtholder van Vriesland etc., aenscriven, eenige uytleggers omtrent Embden te willen zenden, om alle scepen, die toevoer aen de Keyserse pogen te doen, aen te holden ofte wederom te zenden, tot naerder ordre. Rederlandt is doorgesteecken, ende leggen daerop van de Keysersche drie en dartich compaegnien, soo te peerde als te voet. Den lesten brief van den negenden January, by den heere van Langerack uyt Paris gesonden, ende copie dacrvan by ons uytgescreven, sal U E. Mog. deselvige gelieven te mesnageren, dat ze niet gedivulgeert en worden, waermede deze besluytende sullen wy

Edele Mogende Heeren, Godt Almachtich bidden, U E. Mog. regieringe geluckich ende voorspoedelick te willen bywoonen ende zeegenen, blyvende

Uwer E. Mog. dienstbereyde medebroeders,

G. HERTEVELT, A. VAN ZUYLLEN VAN NYEVELT, ANTHONIS DE RODE. Ilens, 's Gravenhaege desen 13 January, olde

styll 1628, Sonnendaechs nae de predicatie.

IV.

Edele Mogende Heeren.

Die twee Edelluyden, die door den Commissaris Rensinck in den Hage zyn gebracht, van weegen het afterweezen van 't lant van Gulick, Casparus Ritz ende N. Leeck genant, is van daege goetgevonden door den voorschreven Rensinck, deselvige wel bewaert te senden naer Emmerick, ende den voorseyden Ritz niet te laeten gaen van daer, voor ende aleer men den afterstal seeker sy. Men sal oock den voorseiden Ritz geven copie van't accoordt, 't welck mit den Grave van Swartzenburch, anno 1624, van wegen den Cheurvorst van Brandenburch met haer Ho. Mo. diensaengaende gemaeckt is, ende daer by verclaeren, dat hy om die oorzake alleen gevangen is, ten eynde den voorsz. Ritz, als credit hebbende ende in't landt van Gulick op een adelyck huys woonende, syn debvoir mach doen, dat hare Ho. Mo. contentement becommen. Men sal oock den Gouverneur van Emmerick aenscriven, den voorgeseyden Rensinck in de bewaeringe van dien te assisteeren sonder eenigerderhanden actien ofte pretensien daer onder te mengen ofte andere bevelen als van hare Ho. Mo. commende, na te commen.

Den Collonel Varick heeft versocht, dat zyne onderhebbende Officiers gereguleert ende getracteert moegen worden als andere Collonels. Is daerop geresolveert, dat men deselvige sal tracteeren, in voegen den heer van Brederode ende den Gouverneur van Rees, Pynsens, regiment geschiet. Men heeft voor desen den Coninck van Denemarcken geleent eenige halve canons, die men meent tot Bremen te zyn. Men sal tot dien eynde aen Aisma scriom deselvige wederomme sien te becommen. Soe onse provintie daertoe mede eenige stucken geleent hebbe, hetselvige weetende, soude met een scrivens cunnen geschieden. De Ho. Mo. heeren Staten Generael hebben, met kennisse van zyn Princel. Excellentie,

ven,

myn heere den Prince van Oraengien, tot verscheyden malen door gecommitteerdens, den heer van Soemersdyck, doen versoeken, dewyle de wint goet is, neffens d'andere heeren gedestineerde Ambassadeurs sich tot sceep willen begeven, om de ambassade te bevorderen. Syn E. heeft sich gestadich geëxcuseert ende geseyt, dat zyn doctoors ende barbiers hem sulcx ontraeden, hoe wel men presumeert, dat de quetsure van't been soo groot niet en is, dat daer door d'ambassade geretardeert wordt, 't welck hare Ho. Mo. dese namiddach finaelick gemoveert heeft te resolveren, dat de heeren Rantwyck, Pauw ende Vosberghen, desen avont elck sich sal begeven scipsboort, omtrent den Briel, ende verstaen, dat den heer van Soemersdyck binnen drie ofte vier daeghen, den heere Vosberghen sal volgen. Die drie voorseyde heeren hebben haer afgescheyt genomen, om sich te reguleren naer haere Ho. Mo. resolutie. Wat den heer van Soemersdyck sal doen, sal den tydt leeren, hoe wel syn E. tot verscheyden maelen is doen presenteeren, tot 'slandts costen doctor ende barbiers mede te moegen nemen, hoe wel zyn E. aen't lichaem well is gedisponeert ende aen't been geen openinge en heeft.

De heeren Essen ende Noortwyck maecken staet tegens den 27. ofte 28. January, olde styl, tot Utrecht te commen.

De heeren van Gelderlandt sal aengescreven worden, te willen letten op't isen by dezen vorst. Waermede wy ons zeer gedienstelick sullen recommandeeren, ende 'U

Edele Mogentheyden Godt Almachtich in gesontheyt, voorspoet ende geluckzalige regieringe bevelen ende blyven

Uwe Ed. Mo. dienstbereyde medebroeders,

G. VAN HERTEVELDT, A. VAN ZUYLLEN VAN NYEVELT, ANTHONIS DE RODE. Ilens, den Haege, desen 14. January, olde styll, 1628, des avonts laet.

Edele Mogende Heeren.

V.

De heeren Ambassadeurs Rantwyck, Pauw ende Vosbergen, syn gisteren morgen toe seven urhen met de wagen gereden naer Gravezande, omme van daer sich sceepsboort te begeeven. De heer van Soemersdyck heeft gisteren morgen, door den heer Secretaris Wolff, aen den heer Duyck goede hoope doen geven, binnen een dach drie ofte vier te sullen volgen. Is tot dien eynde ordre gegeven, by de Admiraliteyt van Rotterdam, voor den voorseyden heere, tot Schevelingen een bequaem scip te senden, die gerescribeert hebben, datelick uyt het Goereetsche Gat, een bequaem scip te zullen senden. Den heer Vosbergen zal zich tot Calis een dach ofte twee opholden, ende so hier en tusschen den heer van Soemersdyck niet aen en compt, sal alsdan van daer pas a pas syn reysen naer Paris vorderen in cleyne journées, tot dat de heer van Soemersdyck daer aen compt. Haer Ho. Mo. sullen van den Officier van Schevelingen geadviseert worden, wanneer 't scip aldaer gecomen sal syn, om den heer van Soemersdyck datelick daervan kennisse te geven.

Uyt deze bygaende beraeminge ende bezettinge van de Neerbetuwe ende Tielreweerdt, zullen U E. Mo. sien, wat ordre daertoe is gegeven, daertoe wy ons gedraegen, als zynde

gearresteert.

Het Graefscap van Sutpheen, beclaecht sich tegens die van Twent, Drent ende Groll. Versoecken, dat de convoyen ende licenten alomme mit haere naebuerige quartieren op een egale voet gestelt mag worden, daer op genomen sal worden het advys van den Raet van State. Casparus Ritz sal alhier blyven, ende Leeck sal gaen naer Gulick, ende hy blyft borge Voor Leeck.

Den Admirael Dorp, adviseert uyt Vlissingen, van den 21. January, aen zyn Princelicke Excell. met 14 scepen gereet te leggen, om op de wachten te gaen leggen, ende datter al vier aldaer gereet leggen.

Den Colonell Frenk, seyt men Commissaris Generael te zyn nae den Grave van Slyck, by't Keysersche volck onder, Wallensteyn. Heeft voor desen aen een heer van qualiteit in't particulier gescreven, dat Wallensteyn genegen is tot de vrede van't ryck, ende dat men de kerck te gelyck behoort aen te tasten.

Men wenscht, dat den Colonell Morgan waer binnen de Geluckstadt. Het leste scrivens uit Stade van Morgan seyt noch raet te weeten mit zyn Engelsche, maer met de reste libera nos, domine.

Den Generaell Tylly scryft uyt Bocxtenhuden van den sesthienden Decembris, aen de heeren Staeten Generael, van wegen den Keyzer last te hebben, des Keyzers troepen in't Graefschap van Oostvrieslandt te leggen, versoeckende, ons crychsvolck uyt Oostvrieslandt te willen nemen, om te beter gelogeert te zyn, ende.dat de contributie aldaer afgeschaft mach worden. Dezen brief zal gestelt worden in handen van den Raet van State, omme met zyn Princel. Excell. daerop te delibereren ende adviseeren. Waer mede deze besluytende, sullen wy nae onze dienstelycke gebiedenis, Godt Almachtich bidden,

Edele Mogende Heeren, uwe regeeringe hoe langer hoe meerder te willen zeegenen, blyvende

U E. Mo. dienstbereyde medebroeders

G. VAN HERTEVELT, A. VAN ZUYLLEN VAN NYEVELT, ANTHONIS DE RODE.

Ilens, 's Graeven haege desen 16. January 1623, olde styll.

VI.

Edele Mogende Heeren.

Wy senden U E. Mog. hier bygaende copie van seeckere missive uyt Constantinopolen, van den derthienden November, by den Orateur Haga overgezonden, ende meest in ciffer geweest, alsmede secker advys by den Raedt van State, van daeghe gelezen, nopende de verhinderinge van de toevoer van vivres, die aen de Keyzerschen in Oostvrieslandt gedaen wordt, ende sal morgen mit zyn Princel. Excell. ende Raedt van State gedelibereert worden op de zaeck van Oostvrieslandt ende Embden. Syn Genade, Graef Ernst, Stadholder van Vrieslandt, adviseert de compaignie van Aysma binnen Embden gezonden te hebben, ende Capiteyn Potter compaignie binnen Dellif te syn, om in drie uhren, als de noodt vereyscht, binnen Embden te cunnen syn. Men sal Aisma scriven ende toezenden een credentie, om hem te vervoegen op den lantdach van de Hanzesteden, ende haer te vermaenen niet voor tot nadeel van onzen staet, 't welck oock op morgen naerder mit zyn Excell. ende den Raedt gedelibereert sal worden. Den heere van Langerack scryft, dat den Coninck van Vranckryck deze navolgende woorden voor Rochelle gesproecken soude hebben: » O Godt, ick en begeer niet, dat gy my myne sonden vergeeft, indien ick ummermeer de belegeringe van dese stadt coeme te verlaten", tot de vordere inhouden van denselven brief, sullen wy ons refereren tot het rapport van den heere Hartevelt, alsmede wat deze voorleeden weecke is gepasseert. Het Hof van Gelderlandt slaet voor, dat men Deuticum ende Lochum behoort te demanteleren op de maniere van 's Heerenberch. De heer President Walta heeft van daege verclaert, de consenten van Vrieslandt gecregen te hebben, die men met den eersten sal lesen ende examineeren. De heeren Essen ende van Weminom maecken staet tegens een III.

te nemen

48