kercken t'Oudemunster ende Sinte Marien t'Utrecht over eene, ende den voorsz. Vrederic over andere side, hem te kennen gevende, dat wy reede waeren, omme sententie ende uytspraecke hier of te doen ende te pronuntieren, maer wantet na den sonnen onderganck was, omme dan alle twyffel of te doen, hebben die gedeputeerden ende Vrederic voornoemt belieft ende overgegeven, dat wy dat niettegenstaende voortvaren ende onsen uytspraeck pronuncieren wouden, in allen schyn, of dat voor den sonnen onderganck gesciet ware, ende daerop hebben sy noch aen ons handen getast ende geloeft, by den voorsz. penen, te aftervolgen ende te onderhouden, gelyck die compromissen voornoemt dat innehouden, ende wy David, Bisschop, ende Ghysbrecht, domproost voorsz., hebben alle dese gebrecken voorsz. uytgesprocken, gewesen, gepronuntieert ende geconsenteert, uytsprecken, wysen, pronuntieren ende sententieren mit desen onsen brieven voer een minnelyck gevoech byder penen van duyzent nobelen voorsz., dat die voorsz. Vrederic Uten Hamme den voorsz. dekenen ende capittelen eerst tot Oudemunster uytreyken ende betalen sal, twee hondert vier en veertich Vrancrycsche schilden ende negen stuyvers, ende Sinte Marien twee hondert acht ende tachtentich oude Vrancrycsche schilden en xur stuyvers voorsz., sullende die heeren van Sinte Marien den voorsz. Vrederic afcorten XL Vrancrycsche scilden van alsulcke scaden ende overweeninghe, alse sy Vrederic in syn cooren gedaen mogen hebben, aldus so sal Vrederic den heeren voorsz. van Sinte Marien betalen CC. XLVIII Vrancrycsche schilden en XIII stuyvers, ende Vrederic voorsz. sal dese somme voorsz. uytreycken ende betalen binnen ses jaren, te weten: Sinte Peter ad Cathedram naestcomende in't jaer van LXX dat eerste termyn, St. Peter ad Cathedram in't jaer LXXI, dat twede termyn, ende soo voert achtervolgende, duerende die ses jaeren voorsz., alle jaer hondert ende vyf en twintich out scilden drie stuyvers, acht wit (!!), daer af sal elcke kercke ontfangen nae syn beloop, ende Vrederic sal daer of den voorsz. heeren wisheyt ende seekerheyt doen, soo hier nae in dese onse uytspraeck geschreven staet, voort so seggen wy, wysen ende uytsprecken ende pronuntieren byder voorsz. penen, dat Vrederic Uten Hamme, terstont syne handen trecken ende doen sal, van allen erven, landen ende goeden, beyde den kercken voorsz. ofte enich van hem toebehorende, die Vrederic voornoemt syn vader ende voorvaderen vander kercken voorsz. gebruyct hebben, ende van den erfpacht by Vloeten gelegen, den welcken Zuerbier te gebruycken plach, ende toebehorende is den heeren van Sinte Marien voorsz., ende Vrederic noch syne erfgenamen en sullen hem dese erve, landen, goeden ende erfpacht voorsz., voortaen niet meer onderwynden, buyten wille ende witaftigen consent mit segel ende brieven vanden voorsz. heeren, tot horen wille, rustelick ende vredelic, ongelet ende ongehindert, sonder oick daer omme horen pachteren, boulieden ende dienaers, ofte eenich van hem, eenige moeyenisse, hynder ofte letsel daer inne te doen, ofte doen doen, ofte te laten geschien, heymelick ofte openbaer, in eeniger wys, ende soe dan die van Oudemunster hem beclagende syn, vander eenre hoeven van achtien mergen after 't huys te Vloeten gelegen, dewelcke gemeen syn tot xx mergen ende anderhalf hont, ende die van Sinte Marien hem beclaegen van omtrent VIII, gelegen in hoer drie hoeven, soo sullen beyde die kercken die voorsz. landen noch doen meten, daer wy onse gedeputeerden by schicken willen, ende sullen dan die heeren hierof hoer bewys dan bybrengen, tusschen dit ende den Paesdach nu naestcomende, dat wy dan verclaren sullen, nae dat bevonden sal worden; Item noch seggen wy, uytsprecken, ende pronuntieren byder voorsz. penen, soo Thiman de Baure, scout tot Vloeten; Adriaen Dircks Kepincsoene, Gerrit Buerman, ende Johan Gerritszone geslaghen, gequetst ende gewont syn geweest, sal Vrederic de voorsz. gequesten te hulpe ende voor haer smerte geven, tusschen dit ende Laetari Jerusalem naestcomende xxv postulaets guldens, daeraf Adriaen Dircs Kippincsoene, want hy meest gequest is geweest, die x sal hebben, ende die andere elck vyf, ende hier mede sullen sy te vrede wesen, ten ware dat sy mit recht spreken wouden; voort van allen anderen gebreeken voorsz., gewelden, costen, scaden, moeyenissen, gevangenissen, banninghe, maledictien ende afterwesen, dewelcke die partyen voorsz. aen beyden syden gehadt, geleden ende malcanderen gedaen hebben. ende wes daer aen clevende is, tot desen daghe toe, daer of wysen wy, pronuntieren ende uytspreeken byder voorsz. penen, dat die altesamen gecompenseert, ende 't een tegens 'tander staen ende bliven sullen, sonder d'een d'ander eenige rechtinge, verstoringe, beteringe ende wedergevinge daer af te doen ofte te laten geschien, meer dan voorsz. staet, behoudelic oick, dat die voorsz. Vrederic eenen bedevaert sal doen met enen ponde wassche t''s Gravensande, ende daeraf den heeren voornoemt certificatie brengen, dat hy die gedaen sal hebben, tusschen dit ende St. Jan Baptisten daghe te midsomer naestcomende, mede behoudelyck ons David, Bisscop voorsz., onse bruecken; item noch wysen wy, uytsprecken, pronuntieren ende sententieren by der voorsz. pene, dat met dese onse uytspracke, minnelyck gevoech ende uytdragende sententie by den partyen voorsz. ende elck byzonder, sullen al minlick ende vrientlick gesceyden, vereenicht, gevredet ende alle rechtvorderingen aen beyden syden doot ende te niet, ende van geener waerden wesen; ende waer't, dat sy noch hieromme onder hem schelich ende kyvich worden, dat houden wy noch tot onse verclaringe op die pene voorsz.; mede wysen wy, uytsprecken ende sententieren by de voorsz. pene, dat beyde die partyen voorsz. ende elck bysonder loven ende seckeren sullen in onsen handen, dat sy desen onsen uytdragende uytspracken, sententie ende minnelyke vereeninge, ende alle die punten voorsz. ende elck bysonder nagaen, voltrecken, volcomen ende volbrengen sullen, van punte te punte, by voorsz. pene van dusent nobelen, die te verbeuren ten behoef, als in't compromis gedeclareert is, tot allen tyden, alse tegens dese onse uytspracke ende minlyck gevoech ofte in elck point bysonder eenich gebreck, heymlick oft openbaer, by den parthyen voorsz. oft enich van hem geschiede, ende dair voor sal die voorsz. Vrederic Uten Hamme alle syne goeden, die hy nu heeft oft hebben sal, heerlyck ende eygen, roerende ende onroerende, verwilcoeren in onsen Davids voorsz. handen, voor hem ende synen erfgenamen, ende daer wy dese onse uytspraecke ende minnelyck gevoech oft in elck poinct bysonder enich gebreck, heymelick ofte openbaer, vallende, uytgesprocken, gewesen, gepronuntieert ende gesententieert hebben, syn over ende ane geweest onse lieve ende getrouwe vicarius ende rade, mr. Dirck Uten Weer; heer Evert Soudenbalch; mr. Willam Paedze, in den Dom; mr. Gerrit van Killensteyn, onser kercken St. Johans canonicken; mr. Willem, pastoor van Noertwyck; Gerrit van Zuylen van Blickenborch, onsen ding-. weerder; Cornelis Foeck, ende meer goeder luden. Gegheven in onser stadt van Utrecht, op onsen hove, in't jaer ons Heeren CID. CCCC. LXVIII, opten xx. dach in December, ende des anderen dacchs opten xxI. dach derselver maent, is voor ons David, Biscop, gecomen ende voor onsen mannen hiernae bescreven die voorsz. Vrederic Uten Hamme, ende heeft verwillecoert by der voorsz. pene, voor hem ende voor synen erfgenamen, ende tot enen onderpande geset in onsen handen alle syne goeden, roerende en onroerende, heerlyck, eygene, gewonnen ende ongewonnen, ende omme daer ane altyt te verhalen ende mede te voldoen, opdat in dese onse uytspraecke voorsz. ende elck punt byzonder, by hem ofte synen erfgenamen ende nacomelingen enich gebreck geschiedde, gelyck daer voor al gedecla reert ende beschreven staet, sonder argelist. Hier waeren over ende ane, onse lieve ende getrouwe raden, Johan van Amerongen, onse schout t'Utrecht; Gerrit Mulert, maerschalck ons Overstichts; Gerrit van Zulen van Blickenborch, onsen dingweerder; Johan Utem Hamme, onsen mannen, ende meer goeder luden; ende want deze uytspraecke ende minnelyck gevoech by ons ende die saecken voorsz. al voor ons als voorsz. gesciet zyn, in kennisse der waerheyt, soo hebben wy, David Bisschop, ende Giesebrecht domproost voorsz., elck onse segelen hier ane doen hangen; ende deser brieven, zyn drie alleens ludende, daer af onse kercke t'Oudemunster den eenen, onse kercke van Sinte Marien den anderen, ende Vrederic voornoemt den derden of hebben. Gegheven op onsen hove t'Utrecht voornoemt, in't jaer ende opten dach voorsz. II. GELRESCHE TRACTAET MET ONSEN GNEDIGEN HEERE ENDE DEN Wy Frederic, van Goits gnaden Bisscop t'Utrecht, geboren Markgreve van Baden, maken kont allen luden, alsoo een tytlanck herwerts twist ende schelinge, krige ende oirloge, tusschen den hoiggeboren fursten, heren Kairle, hertouch van Gelre ende van Gulich ende greven van Zutphen, unsen oehem ende onsen beider landen, steden, luden ende ondersaeten geweest, dair uet roiff, brant, doitslach ende verderfnisse der landen gecomen is, bekennen wy Frederick bisscop voirs., dat wy ter eren ende love des Almachtigen Goits, tot glorie syner gebenedider moeder, ende weerdicheit alre heiligen ende verblidinge des hemelschen hersch. Oick ter vlitiger beden ende begeerten unser drie staten unses Nederstichts van Utrecht, alle alsulcken onwille, twist, krige ende oirloge, als tot desen dage toe, tusschen onsen oehemen van Gelre ende ons ende onser beider landen, steden, luden ende ondersaten vedeplichtich wesende, geweest is, ganss, alinge ende geheel van ons gestalt hebben, ende stellen, vermits desen onsen openen brieff, aan tween on partyelyken geestlike ofte weerlyke fursten, die onse oehm van Gelre ende wy, te weten elx eenen fursten daertoe kiezen ende noemen sullen, binnen der tyt van tween maanden nae datum van desen brieff naist volgende; Alsoe dat alsdan die genoempten van onss beiden geestlyke of wereltlyke fursten, van onsen drien staten voirs., doir hare deputaten versocht, bynnen eenen maent dair nae frintlick vervolcht ende gebeden sullen werden, omme 't voirs. verblyff aen te willen nemen, die twist ende scelinge voirs. te verhoren ende daervan gebuerlyke wisprake te doen, 't welck alsoe gedaen ende aengenomen synde, sullen bynnen tween maenden, naist dair navolgende onse oehem van Gelre ende wy unse actie, redene ende aensprake schryftelyck getripliciert, een yegelyck in synes gekoren fursten handen oversenden, opdat die gecoren furst, synen mede gecoren fursten, die ene, ende der wederpartyen, die ander copyen oversenden sullen mogen; ende in deser selver manieren sullen onse oehem van Gelre ende wy, bynnen tween maenden excipieren; oik soe nae twee maenden dairna replicieren, ende nae twee maenden dairna duplicieren, ende in desen sess maenden sullen alle segelen ende brieven, ofte dairvan copyen autentyck, daermede onse oehem voirs. ende wy, ons behelpen sullen willen, ingelacht ende overgegeven werden; ende oft oik van onsen oehem voirs. ofte ons eenige levende konden toe producieren ende te beleiden weren, sullen dairtoe die gecoren fursten eenige van hem deputieren bynnen eene behoirlyke tyt, die onsen oehem voirs. ende ons, verwittigt sal werden: ende dit aldus geschiet ende gedaen wesende, ende indien dairop alle 't gene als voirs. is, die gecoren fursten sich te beraden ende sich vorder te bekonden hadden, soe sullen sy dairtoe twee maenden ende nyet langer tyts ne men mogen, ende dan tendens den tween maenden, bynnen sess maenden dairnaest volgende, eene wtsprake doen, waer't oik dat beide gecoren fursten, dese wtsprake nyet eens werden konden, soe sullen sie den hochwerdichsten, hoeggeboern fursten, unsen lieven hern ende oehemen, hern Philips, eertsbysscop tot Cölne, koirfursten etc., die onse oehem van Gelre ende wy, dairtoe, met unser beider wille kiezen ende nemen, tot eenen overman hebben, ende wes sy alsoe mit malkander gesamender hant ofte dat meesten deel van hem, wtsprekende werden, sullen wy by unser furstlyker eren, truwen ende geloven, soe voele ons ofte enigen van onsen steden ende ondersaeten aentreffen ende beroeren sall of mach, holden, naegaen, vollentrecken ende volbrengen. Ende ten yersten unses oehems van Gelre ende unse brieve hierop besegelt ende overgelevert syn, sullen alle viantscappen, achterdencken ende rancoir van herten affgestalt, ende voirtmeer ten ewigen dagen rust, vrede, vrindscap, ewige zwoene ende guede nabuerscap tusschen unsen oehem van Gelre ende onss, ende onser beiden landen, steden ende luden, ganselyk syn, wesen ende blyven, ende mit deser zwoenen sullen alle gevangen krychsluden quyt wesen, behalven die gevangene, die geloift ende nyet gehalden hadden, die welke staen sullen tot erkantenisse des hoichgeboren fursten unses lieven vetteren, hern Weryens, hertogen toe Saxen, lantgreven in Doringen, marckgreven toe Mysen etc. Ende wat van synen liefde op alsulcke geloften ende wederreden gehoert, erkent werdt, salmen halden ende alsulcke erkentnisse voldoen. Oick alle geloften ende onbetaelde gelden, 't zy in verscryvinge, zegele brieve, borchtochten ofte anders die diegene bynnen unse stad Oldensaill laegen, van tyden der inneminge t'hent zy die weder opgaven, vervorderen ofte manen mochten, en sullen sy niet vorderen ofte manen, dan die oik laeten staen, ende cessieren tot erkantenisse des voirs. unses vetteren hertogen toe Saxen etc. Oick wes Thomaes van Heynsbergen boeven, hyer en boven betaelt mach hebben, sal oick staen tot erkantenisse unses vetteren, hertoigen toe Saxen voirs. Dessgelycken sal Hermann van Keppell nu terstont verborcht worden op synen vryen voeten te coende oick staen tot erkantenisse des voirs. unses vetteren, hertogen toe Saxen, etc. Ende dese voirs. erkantenisse sullen geschien bynnen sess maenden. Ende oft sake ware die voirs. unse vetter van Sachsen bynnen den voirs. sess maenden nyet in desen Nederlanden en quaeme, soe sullen unse oehem van Gelre ende wy, bynnen drien maenden dairnae, mit allen bescheide aen den voirs. unsen vetteren, hertogen toe Saxen etc., schicken, omme die erkentenisse te vorderen, ende alle overgrepen sal men vorderen ende vervolgen muegen, nae olden gewoenten, ende sullen oik in middeler tyt alle tractaten tusschen unser beider landen gemaickt, onverbrekelyk in hoerre werden blyven, ter tyt by onsen ochem voirs. ende ons ende onser beider landen anders verdragen sall werden; oick en sullen wy beide fursten die eene des anderen straten, landen ende stromen nyet violeren noch beschedigen laeten in eeniger manieren; ende oick en sullen wy beide fursten, die ene des anderen vianden, moert berners ende andere ondaeders in unsen landen, steden, noch sloeten nyet verholden, op ten anderen toe schedigen, dan die bynnen sess daegen dairnae, dat ons sulx verwittigt wurde, daer bueten verwysen, oft sullen wy die selve, die ene in des anderen lande doen moegen beclagen ende vervolgen, ten naisten gerichte, soe sulx gelegen sal syn, daer over recht laeten wederfaeren, sonder wederstant van ons ofte den onsen in enigerwys; waer't oick sake, dat enige vanden gecoren fursten middeler tyt der wtsprake aflivich worde, dat God verhoede, soe sal die furst, die den affgestorven furst gekoren had, enen anderen fursten kiezen, bynnen drien maenden; die welke mitten andern furst, noch in leven werende, die saken voert verhoren, wtspreken ende termyneren sullen, als voirs. staet; ende die gekoren fursten sullen oik die tyt der sess maenden, die bynnen die wtsprake geschien sal, doir redelyke ende billike oirsaken, drie maenden lanck eens moegen verlengen ende men, vorder nyet buten consent unser beider fursten. Oick sullen alle dieners, ondersaeten ende verwanten, hulperen ende hulpers hulperen, die onses oehems van Gelren ofte unse parthie geholden hebben, in desen tractaet van vreden begrepen wesen, ende insunderheit die Edele ende waelgeborn unse lieve neve, here Florys van Egmont, hern toe Ysselstyn, tsant Mertensdyck, etc., mitten edelen unsen neven Jacob van Bronchorst, hern toe Batenborch, etc., ende andere syne verwanten van wegen der Ro. Keis. Maj. vander tyt aen unse oehem voirs. unse stat Oldensaill innegenomen heeft. Ende hyerop geloeven wy Frederick, Bisscop t'Utrecht voirs. alle dese voirs. puncten, ende een ygelick bysunder uprechtich, furstelich ende eerlick toe achtervolgen ende toe holden, by alsoe dat ons van onsen oehem van Gelre voirs. dessgelycken brieff van woerde tot woerde alleens holdende, gegeven, ende die voirs. puncten van syne liefde ende van synre liefden wegen ons ende den onsen oik voltogen ende oprichtich gehalden werden, die ene omme die andere; ende terstont daernae, dat sulcke brieve van onsen oehem van Gelre ende onss overgelevert ende ontfangen syn, zullen wy desen vreden ende pays wt doen roepen ende verkondigen laten in allen onsen steden, landen ende gebieden. Alsoe dat die ondersaten ende dienres unsser beider fursten landen ende steden onder malkanderen wandelen, kieren ende verkieren, op 't hoir t'komen, t'blyven ende te besitten, haere nerynge ende comenschap veilich ende ongeleth handelen, dryven ende suecken sullen, gelyck sy te doene van olts plegen; ende dat wy ende die ondersaten van onss beide fursten hoer guedere, renthen, pachten, thynsen ende anders nu voirtaen wederomme rustelick ende vredelick gebruken moegen, ende aenfangen in alsulcken state, alsmen die vynden sall, als voir dese veheden geschiet is, ende alle sculde ende versegelinge, lofnisse voert schaden voir deser veheden geschiet, salmen moegen vervolgen als behoeren sall; allet voirs. sonder argelist. Ende des tot oirkonde hebben wy Frederick, Bisscop t'Utrecht voirs., desen brieff mit unsen segell doen besegelen. Gegeven in onsse stat van Deventer, in't jaer ons Heren dusent v. ende x, opten xxi. dach in Decembri, III. UTRECHT AEN HERTOCH CAREL v. GELRE. Hoochgeboren, vermogende vorst, genadige heere, uwer furstel. genade brieff met ingelachte supplicatie van Gysbert van Broichusen, Jan van Selbach, Frederic Mom, en Joriaen van Hoevelick, uwer furstel. gen. dienaren, beroerende Lambert Snoey, haren neve ende swager, ter eenre, ende Gerart Sas, onsen borger, ter andere syden, ons nu lest gesant vanden date den 17. Jan. lestleden, daer inne verhaelt worden uwe furstel. gen. voorschriften, oock met ingelachte supplicatien, denselven parthyen voorsz. beroerende, daer wy ten vollen, vermits absentie onses secretaris ende andere commotien, Godt betert, niet op geantwoordt en hebben, hebben wy met wyderen inhalt vandien oetmoedelyk ontfangen, gelesen ende verstaen. Daer uwe furstel. genade op believen sullen te weten, dat wy uwer furstel. gen. voor ende naeschriften met ingelachten supplicatien voorgenoemt, Gerrit Sas onsen voorsz. borger, ende mede raetsvrent, als een rechte enighe oom, ende oock den anderen magen ende vrunden van Emma, Gysbert Pauwen, onses zal. borgers dochter, voer hebben doen houden, ende hemlieden daerop verhoort. Dewelck ons nu, als oock te vorens, |