grootten, omme in goet ende bequaem weder, tot vermeerderinge van seylen, alle vaerende schepen, tsy vrient ofte vyant, te moghen onderseylen, ofte deselve weder te ontkomen, naedat de gelegenheyt soude moghen vereischen, verbiedende etc., op de pene van 1000 L., pene van 1000 L., etc., by soo verre het collegie ter admiraliteit, daer den suppl. naest geseted is, dese inventie oordeelt practicabel etc. (eod.).

C. van Mander's Schilderboek, etc. Is Paschier van Wesburch, boekverkoper tot Haerlem, geaccordeert octroy voor 8 jaren, alleen inde Nederduytsche ende andere talen te moghen doen drucken ende verkopen het Schilderbouck, waerinne vooreerst de leerlustighe jeugt den grond der edele vryschilderkonst, in verscheyden deelen wordt voorgedragen, daerna in drye deelen het leven der vermaerde doorluchtige schilders des ouden ende nieuwen tyts, ende eindelyk de uytlegginghe opten metamorphoson Publii Ovidii Nasonis, oock daerbenevens uytbeeldinghe der figuren, alles dienstelyk ende nut den schilders, constbeminders ende dichters, oock allen staten der menschen, verbiedende etc. (eod.).

Inventie om lynwaat te smallen en te noppen, elc. Is Corn. v. Langenhoven, Pieter Keusen ende Claes Jansz. geaccordeert octroy voor 8 jaren, omme alleene etc. te mogen maken seker instrument, by hen geinventeert, om alrehand lynwaet te smallen ende noppen, te polysteren, schoon ende claer te maken. tot gerief vanden coophandel, volgende het patroon te transfigeren, verbiedende etc. (Aug. 21).

Inventie voor die metter ziften werken. Is geaccordeert octroye aen Wilh. Dircxsz. van Sonnevelt, wonende in Maeslant, voor 8 jaren, alleene etc. te mogen maecken sekere nieuwe inventie, by hem gevonden, tot gerief vande buspoeder-makers, mitsgaders gorters, backers ende allen anderen, metter ziften werkende, te weten, dat by weinig personen in't ken ende curlen van 't buspoeder, des noots synde, in geheel corten tyt veel meer gereet ende opgemaakt kan worden, als 't jegenwoordich soude by meerder personen ende in veel

opma

langer tydt, ende van gelyken naer advenant, voor allen den ghenen, die de ziften gebrui ken, verbiedende etc. (eod.).

Uitvinding van seker toestel aan het backtrog. Is Wilh. Dircksz. van Sonnevelt, inde Suytbuyrt van Maeslant wonende, geaccordeert. octroy, om voor 8 jaren etc. te mogen maken seecker instrument, by hem gevonden, dienstich voor de backers, hetwelck boven aen een backerstroch gevoecht synde, met een sunderlinge practycke den deegh, soo van rogge, terwe als witte brood, kneedende of tredende is, in plaetse dat men 't selve tot noch toe met de voeten heeft getreden, volgende het patroon, verbiedende etc. (eod.).

Schotsch pred. Andr. Honter. Item, te depecheren een ordonnancie van 120 gl. etc., tot een vereeringe voor Hontero, de Schotsche predikant, voor de diensten, by hem de heren afgesanten in Engelandt gedaen. (Aug. 25).

Besoarsteenen. Syn byde weduwe vanden tresorier Valcke overgelevert twee besoarsteenen, gestelt in haer overgegeven declaratie van de rariteiten, die de heere Valcke hadde gecocht by last vande heren staten, etc. (eod.).

Octroy voor Marc. Swerius. Opt request van Marc. Swerius, dien. des G. W. tot Bergen opden Zoom, is geaccordeert octroy voor 4 jaren, alleene etc. te mogen doen drucken seeker bouxken, by hem vuyte Grieksche inde Nederlantsche tale getranslateert, geintituleert: de Oorlochslisten ofte Crygsstreken der ouder vermaerder crychsoversten, verbiedende etc. (Aug. 29).

Balth. Moucheron. Opt aengeven dat Balth. des Moucheron, onder andere poincten de negociatie der zee aengaende byden Co. van Vrankryk ende Engelant soude aenhouden, om de twe schepen, genaempt de Ram ende het Schaep, over twee jaren in Zeelant vuytgeseilt, inde selve rycken te mogen inbren

gen.

Item, dat hy vande Co. van Vrankryk vercregen soude hebben, dat hy syne schepen vuyt Oost-Indien commende, in Vrankryck soude mogen innebrengen, vry van rechten ende thienden vanden admirael, mitsg. saulf conduicte

voor syn persoon ende schepen, om niet becommert te mogen worden, is geresolveert aen den voorsz. Co. te urgeren, nademael dese sake de traficque deser landen teghen is, ende de voorsz. R. Moucheron, die Syn Excellentie ende de stadt van der Vere by contract voor 7 jaren (daerop noch 2 jaren resteren) verbonden is, syn schepen vuyt deselve stadt te reeden ende die aldaer te doen keren ende ontladen, ende dat noch deselve schepen aen des voorsz. Moucherons crediteurs, hier te lande wonende, met alle het retour, syn verbonden ende specialyk geaffecteert voor heur t'achterheyt, ende op Syns Excell commissie, als admirael deser landen, syn vuytgereet, ende dat die daerop verscheyden prinsen hebben gedaen, daer toe soe wel 't gemeen lant, als Syn Excelle in syn qualityt gerechtigt syn, dat hare Maj'. gelieve ordre te geven, by soo verre de voorsz. schepen in eenige vande havens van Vranckryck of Engelandt in commen, dat deselve na ter Vere in Zeelandt gesonden worden, niettegenstaende de voorsz. octroyen surreptivelyk vercregen, in prejudicie der vereenichde provincien, van Syn Excell als admirael generael, de stadt vander Vere, ende voornementlyk van syn crediteuren.

Item, aen den agenten in Vrankryk ende Engelandt, dat sy de voorsz. ordre vande voorsz. Co. arbeyden, te vercrygen, sonder nochtans de voorsz. brieven te presenteren, ten ware den noot dat anders vereyschte.

Item, anden commandeur vande vlote voor Duynkerken, dat hy ordre geve, ingevalle de schepen vande voorsz. Moucheron in zee bejegent worden, by de schepen ter wacht voor Duynkerken ende het cruysen vande zee geordonneert, dat sy deselve met gevoech ofte ongevoech in Zeelant binnen de stadt vander Vere innebrenghen. (Spt. 20).

Caerte vande intocht in Vlaenderen, Floris Balthasaer, plaetsn. tot Delft, toegeleydt 100 gl. eens, voor de caerte vande intocht in Vlaenderen, by hem gesneden ende de heren staten gepresenteert. (eod.).

Prins van Marocco. Wordt den ontf. gen. geordonneert, te rembourseren alsulke drye

goutguldens in specie, als by ordre verstreckt syn aen denghenen, hem seggende prince van Marocco. (Sept. 26).

Balth. Moucheron. Is geord. te schryven aen Ja. Gerbrandsz., vice-admirael, dat hy het aenstaende hoochstroom gepasseert wesende, twee schepen van oorloge op ende aff, naer Calais wil senden, met last om te beletten, dat de twee schepen van Balthasar de Moucheron, die hy met Spilberg uit OostIndie verwacht, binnen Calais niet en loopen, niet tegenstaende oock dat die voorsz. Spilberg ander bevel vanden voorsz. Moucheron soude moegen hebben. (Oct. 13).

Henry Cheriff, Pr. v. Marocco. Is gelesen sekere attestatie vande ministers ende ouderlingen tot Leyden, gedaen den 6. deses, inhoudende, dat Henry Cheriff, prince van Marocques, oudt omtrent 39 jaren, hier voor tyden gedaen hebbende professie vande Mahometaensche wet, hem hadde laten dopen, ende aengenomen de geref. christel. religie, daervan dat hy openbare bekentnisse hadde gedaen, ende daerna geleth wesende opde requeste vanden voorsz. H. Cheriff, die hem presenteert te begeven inden dienst van 't landt te peerde, versoekende daertoe eenige assistentie, is geresolveert ende geconsenteert, aengesien de qualiteyt des suppl', ende dat 't gene voorsz. is, selden geschiet, dat men denselven inde borsse sal geven 50 gl., ende voorts senden aen den heere grave Henr. van Nassau, met brieven van recommandacien, dat hy hem onder syn comp. ruyteren wil ontfangen ende trackteren tot laste van 't landt, met 50 gl. ter maendt, doen wapenen ende monteren met 2 peerden, een voor hem ende een voor een bidet, ter somme van 100 daelders etc. (Oct. 20).

Pred. te Oostende, Loys Dircksz. Opte requeste van mr. Loys Dircksz., dienaer des G. W. te Oostende, is geaccordeert ten reguarde van het groot garnisoen, datter jegenwoordich binnen Oostende is, ende de menigte der sieken dat men soude scryven aen de classis van Walcheren, dat sy metten eersten een bequaem predicant willen dispicieren ende naer Oostende senden, om synen dienst aldaer te

doen ende den voorsz. mr. Loys assisteren, tot last van het landt, ende is den remonstrant voor syne extraord. diensten binnen de voorsz. stadt gedaen, toegelecht 200 guldens. (eod.).

Em. v. Meteren. Is binnen gestaen Vennekool, boekdr. te Delft, gevraecht wesende, verclaert, dat hy van nieuws heeft aengevangen te drucken een historieboeck van dese landen, vaytgegeven by Emanuel de Meteren, soo verre hy dat heeft overgelevert, ende dat vuyt crachte van 't octroy, by hem vande heren staten gen. vercregen anno 97, versoekende om redenen by hem wytloopich tegen voorsz. Emanuel gededuceert, dat men hem in synen druck empeschement soude willen doen, is goedgevonden, alvorens hierop te resolveren, dat men soude sien de voorgaende actitata op den eersten druck van 't voorsz. bouck gehouden. (Nov. 24).

egeen

Is geresolveert, dat men den boeckdrucker Vennekool, tot Delft, sal belasten, vande historie van Emanuel de Metere niet te drucken, vermogens het octroy hem geaccordeert, als 't gene byden autheur selve sal wesen gecorrigeert, ende voornementlyck niets te drucken, Engelant, Schotlant of Ierlant aengaende, voor ende aleer dat 't selve alhier ter vergadering sal wesen gevisiteert, ende verstaen, dat hy den autheur voor syn correctien ende versochte boeken sal hebben te betalen, soo veel als de heren staten generael sullen arbitreren. (Nov. 25).

Caerte vanden Rhynstroom. Te maken ordonantie voor Nathanael Brevesteert, caertschryver, van 9 gl., voor 't maken van 6 caerten, vande gelegenheyt des Rhynstrooms tusschen Emmerick ende de Schans van Sgravenweert. (eod.).

Caerte vande intocht in Brabant. Is Florys Balthasaer, plaatsnyder, tot vervalling vande costen, by hem gedaen in't snyden vande kaerte vande intogt van Syne Excell., in Brabant, gedaen anno 1602, die hy de heren staten generael, Syn Excell. ende Welgeb. grave Willem heeft gedediceert, toegelegt boven de 100 gl., by hem ontfangen, noch 100 gl. (Nov. 27).

Mr. Stevin. Geaccordeert een acte voor

Stevin, om de quartieren te marqueren, volgende d'ordre van Syn Excellentie, mits dat men, alvorens de commissie uit te geven, deselve Syn Excell. sal hebben doen communiceren, om Syn Excell. advis daerinne te volgen, synde goedgevonden, dat men Syn Excell. sal onderechten van het tractement, dat den heere van Dorth gehadt heeft, ende van Syn Excell. verstaen, hoe dat men het tractement verdeylen sal. (Dec. 8).

Gehoort door den secretaris Huygens het advis van Syn Excell. van La Vacquerie, quartiermeester generael ende Jeh. (!) Stevin, denwelken Syn Excell. eenige verleden jaren achter den anderen te velde heeft geemployeert, om de quartieren af te steken, is verstaen ende geresolveert, dat men den voorsz. La Vaquerie sal tracteren tot 100 gl. ter maent doorgaens, ende Stevin sot 400 gl. in 't jaer, opt de qualityt van ingenieur ende afsteker vande quartieren ende andersins, nadat het S. Excell. gelieven sal hem te employeren. (Dec. 24).

1604.

Schotsch pred. Honter. Is Adriaen Hontero, predicant van het Schotsche regiment, Voor syn extraordinaris gedaen diensten toegelecht 100 gl. eens, ende verstaen de heren staten, dat hy hem sal hebben te laten gebruycken inden dienst van beyde Schotsche regimenten. (Jan. 10).

Doctor Strobanus. Opte requeste doctoris Strobani, gesien de brieven van voorschriften van Syn Excell. vanden 12. Dec., hebbende de heren staten geaccordeert, dat men desselfs ordinaris tractement sou verbeteren met 100 gl. 's jaers, blyvende het extraord. opten ouden voet. (eod.).

Lespinoy, pred. te Oostende. Ontfangen een brief vande dienaren ende ouderlinghen der classe van Walcheren, gedateert 21 Jan. lestleden, daerby sy versoeken, alsoo Franchoys Lespinoy den 15 Dec. laestl. wettelyk beroe pen is totten tweeden kerkdienaer binnen Oostende, dat ook deselve beroupinge (naer ernstich ondersoek naer de bequaemheyt sy

ner gaven ende vromicheyt syns wandels) by de voorsz. classe is bevesticht, dat de heren staten souden gelieven hem soodanige tractement te ordonneren, gelyck deselve naer de swaricheyt ende gevaerlyckheit deser bedieninge sullen bevinden te behoren, is goedgevonden, alvorens hierop te resolveren, dat men desen brief sou stellen in handen vanden raet van state, om te adverteren, wat tractement de gestorven pred. gehadt heeft, ende te adviseren, wat tractement dat men den voorsz. Franchoys Lespinoy soude mogen geven, om etc. (Febr. 2).

Is Franchoys Lespinoy byde classe van Walcheren beroupen tot tweede pred. binnen Oostende, tot hetselve ampt geaccepteert, ende denselven voor tract. toegelecht jaerlicx 600 gl., in conformite van het advis vanden raet van state. (Febr. 23).

Vereeringe aan Dan. Heinsius. Is Dan. Heinsio, prof. tot Leyden, tot een vereeringe toegelecht, voor dat hy de heren staten gedediceert heeft seker bouck, geintituleert: Hesiodi Ascraei, quae extant c. gr. scholiis Procli, Moscopuli, Tzetzae, etc., de som van 300 gl. (Maart 5).

Mr. Stevin. Is het tractement vanden quartiermeester Stevin begroot tot 50 gl. ter maent van 32 daghen. (Maart 6).

Bruynswyks aerdewerk. Opte requeste van Dirck Claesz. Spiegel, van Enchuysen, octroy verleent den 20 Jul. laestl., te extenderen ende augmenteren, mettet verbodt, dat niemant etc. en sal vermogen syn Hessens ende Brunyswyks aerdewerk te maken of doen maken van hierlantsche, uitheemsche of ander diergel. aerde, etc., ofte namaken, ende daertoe te gebruiken de roode schil ofte overgietaerde ende witte maelaerde, noch deselve manier van glasuerovens ende schyven, die den suppl. is gebruikende, etc. (Maart 12).

Nederl. roers. Alsoo van wegen die Keys. Maj'. gehandelt is met eenen Balthasaer Fischer, coopman van wapenen, om Syne Maj'. te leveren 3000 roers, gemaect opte Nederl. wyse, om die te gebruycken tegen den Turck, erfvyandt vande Christenheydt, ende de coopman

versocht heeft paspoort, om de roers in 3 reysen sekerlyk te mogen brengen tot Weenen, hebben haer Ho. Mog. 't paspoort geaccordeert. (Maart 15).

Instrument om greynen te suiveren, etc. Dirck Stoffels, borger van Amst., geaccordeert octroy voor 6 jaren, te maken seker instrument, by hem geinventeert, om sonder seven metten windt veel schoonder greynen te suyveren, niet alleene van caffstoff, lichte rogge ende drip, maer oock van brandt rhys, volgende het patroon, verbiedende etc. (Maart 24).

Caerte vande tocht in Vlaenderen. Is Florys Balthasaer alsnoch toegelecht de somme van 100 daelders, voor de caerte by hem gesneden ende gedruckt, vande tocht vande heren staten generael in Vlaenderen. (Apr. 17).

Leger-predicanten. Is geordonneert te schryven aen die van Zeelant, aengesien dat jegenwoordich het legher voor de stadt Sluys vast lecht, dat men haer E. versoekt, dat sy met het classe aldaer willen spreken, ende deselve belasten, dat sy verkiesen ende uytmacken twee bequame predikanten, daermede het legher gedient ende de steden ende plaetsen in Zeeland minst gediscommodeert moghen worden, ende dat haer E. deselve predd. willen in 't legher addresseren an Joannem Wten Bogaert, die daerop acht sal nemen, dat die sullen worden geaccommodeert, ende aen de tafelen vanden grave Wilhelm ende grave Ernst geaccommodeert.

It., an gr. Wilhelm ende gr. Ernst, dat haer L. de voorsz. predd., in 't legher comende, quartier willen doen accommoderen met een bequaem hutte ofte tente, ende aen haerl. tafel toe te laten. (May 21).

Caerte van het beleg van Oostende. Is Flo. rys Balthasaer, van Delft, geaccordeert octroy voor 2 jaren, alleene te drucken ende uittegeven de belegeringe vande stede van Oostende, by hem geannoteert ende in koper gesneden, ende in tweederley formen uitgegeven, volgende het patroon, alhier gepresenteert, verbiedende etc. (Jun. 19).

Caerte vanden tocht in Vlaenderen. Is Flo rys Balthasaer, plaetsnyder, toegelecht 36 gl.,

voorde costen, by hem gedaen desen somer, in't volgen van het legher in Vlaenderen, om af te teeckenen ende daerna te snyden den tocht by de heren staten desen somer inde selve provincie gedaen, met de voorgenomen belegeringe vander Sluys. (Jun. 24).

Drusius. Is Joanni Drusio, professor tot Franeker, toegel. 100 gl., voor de dedicatie van: J. Drusi tetragrammaton sive de nomine Dei proprio, quod tetragrammaton vocant, etc. (Jul. 7).

Kerkel. Historie. Is Jacob Canin, boeckdrucker tot Bergen op den Zoom, geaccordeert octroy voor 10 jaren, te mogen drucken ende vercopen de Fransche Cronycke ende Kerkel. Historie inde francoysche ende nederl. talen, gelyk die by mr. Philips Lansbergius, minister ter Goes, vuytte francoysche sprake overgeset is, verbiedende etc. (Jul. 10).

Ital. boeckhouden. Is Heinr. Waningen, van Campen, bouckhouder tot Amst., geacc. octroy voor 3 jaren, alleene te mogen drucken ende uitgeven een kleyn handboekxken, inhoudende de gansche onderrichtinge van het Italiaensch boekhouden, verciert met 300 vragen ende antwoorden, verbiedende etc. (Jul. 12).

Pred. te Oostende. Opte requeste van mr. Loys Dircksz., minister tot Ostende, versoekende 200 gl., tot syn huyshuur, is geordonneert advis vanden raet van state. (Jul. 17).

Is mr. Loys Dircksz., pred. tot Oostende, volgende het advis vanden raet van state, toegelecht voor syn extraord. diensten, 200 gl. eens. (Jul. 18).

Uitvinding, om haestig te bouwen etc. Ma¬ tio Bruzzi, Italiaens Edelman, octroy geacc. voor 6 jaren, alleen te moghen maken off doen maken seker middel, by hem gevonden, om seer haest op te bouwen, allerhande huysen, die van buyten ende van binnen seer aensienlyck in gebouw, oock seer sterck, vast ende droogh, ende insonderheyt die vanden brandt geheelyk sullen bevryt ende versekert syn, ende ontwyfelyk oock van minder costen als die ordinare timmeragie, oock om seer corts eenen seer goeden, vasten ende schoonen muer om eenige steden ofte sterckten te mogen

trecken, verbiedende etc., wel verstaende, dat den suppl., alvorens het octroy te lichten, gehouden sal syn pertinent patroon van syn wercken over te leveren, ende verclaeringe te doen, hoe dat hy tselve sal maken, met mindere costen brantvry, wel soo sterck als het ordinaris gebouw, inde helft min tydts, ende aensienlyck van buiten ende binnen etc. (Jul. 31).

Joh. van Waesbergen octroy. Johan van Waesbergen, boeckvercoper ende drucker tot Rotterdam, octroy voor 6 jaren, te moghen drucken:

Christelyke overdenkinge des doods, ende in't franchoys:

Meditation chrestienne de la mort, over 4 jaren gemaeckt, ende voorde 3de reyse geamplieert by Franchoys van Lansbergen, dienaer des Goddel. Woorts, verbiedende etc. (Aug, 13).

Zyde-Molen. Jaspar Benoist, inwoonder der stede van Amsterdam, geaccordeert octroy voor 10 jaren, alleen te maken of doen maken sekere nieuwe molen, volgende het patroon by hem geexhibeert, alhier inde Nederlanden noyt gebruyckt, bequaem om de Chineesche syde, alhier te lande overgebracht, te bereiden, om die te moegen verwerken aen alderley soorten van syde lakenen, die men tot noch toe vuit Spaegnien, Italie ende andere landen heeft moeten halen, verbiedende opte pene van 100 pond. vl. etc., mits dat de suppl. gehouden sal syn, ten langsten binnen den tyd van 5 maenden naestcomende, de voorsz. molen te stellen in een vande vereenichde provincien, ende daervan te doen blycken by behoorlyke attestatie, ende de voorsz. syne inventie toe te laten maken alleen ende yegelyken, die dat sullen begeren voor de somme van 200 gl. eens, die deselve namaken oock gehouden sullen syn den suppl. voor sulke permissie te betalen, behoudelyk dat het sy een nieuwe inventic, met de voordere gewoonlyke clausulen. (Aug. 22).

Wilh. de Swart, componist. Is mr. Wilhelm de Swart toegelecht 25 gl., voor de sangboucken, die hy de heren staten heeft gepresenteert. (Aug. 26).