Soo is 't versochte recolement notoirlyck nyet gefundeert.

Cum rationes semel in debila forma redditas, nisi de manifesto errore constiteril, retractari aut revideri juris ratio non patiatur.

Behalven dat het directelyck strydt jegens die goede ordre ende aucthoriteyt vande regieringe, ende oock is van quade consequentie voor alle princen ende republycquen, dat de magistraet ende gemeente van eene stadt 't recolement vande reeckeningen van een geheel lantschap, byde hooge overicheyt eens wettelyck ende wel gehoort ende gesloten synde, hun pogen te intromitteren.

Edoch omme te verthonen, dat daerinne nyet anders als oprechtelycken is geprocedeert, verclaeren de heeren staten, te mogen lyden, dat deselve reckeningen werden gestelt in handen van uwe G. G., Ho. Mog. Excell. ende E. E., omme deselve by heure E. gecommitteerden gevisiteert te worden.

Daer mede alle die pretensien vande magistraet ende gemeente syn cesseerende.

Belangende die ordre ende forme vande besoignes, by 't collegie vande gedeputeerde vande staten 's lants van Utrecht gebruyct, seggen de heeren staten, dat die dagelicxe voorvallende saecken geen vertreck en vertreck en lyden, maer dat daerop by provisie, byde gedeputeerden geresolveert ende ordre gestelt moet worden.

Sulcx dat het tot ondienst vanden lande soude strecken, daerinne eenige veranderinge te doen.

Op 't sevende werdt geseydt, terwyle nyet bevonden en wordt, dat yemanden provens ofte geestelicke goederen genietende, by eenige ordonnancien, contracten ofte privilegien vande bedieninge vande weerlicke officien van schoutampten, maerschalckampten ofte diergelycke werden gesecludeert, dat consequentelyck deselve verstaen moeten worden, daertoe capabel ende admissibel te wesen.

Merckelyck soo het soude strecken tot groot ondienst vanden lande ende nadeel vande vyff collegien binnen Utrecht, dat men d'selve soude willen uytsluyten van alle weerlicke ampten ende officien, tot bedieninge vande welcke sy tot noch toe indifferenter als andere ondersaten vanden lande gebruyckt syn geweest.

Daerinne syluyden te meer behooren te continueeren, deur dyen dat sy by het obtineren van haer prebenden gehouden syn, verclaringe te doen, of sy den lande met geleertheyt ofte wapenen sullen hebben te dienen.

Sulcx dat sy haer geexerceert hebbende ende gequalificeert synde, omme den lande te mogen dienen, daertoe geadmitteert behooren te worden.

Nopende het VIII seggen de heeren staten, dat in 't vergeven vanden ampten, aldaer geroert, principalick wert geleth op de qualificatie, bequaemheyt ende meriten vande personen, die met deselve ampten ofte officien worden voorsien.

Ende wat aengaet den schout der stadt Utrecht, compt in consideratie, dat 't vergeven van 't selve ampt altyt heeft gecompeteert den heer vanden lande.

Denwelcken oock altyt inde possessie geweest is 't selve, so dickwils het vaceert, te confereren. Sonder dat die vande magistraet sullen connen verthonen tot het vergeven van 't selve schoutampt eenige gerechticheyt gehadt ofte geëxerceert te hebben.

Sulcx dat den schout hem heeft te reguleeren na de instructie, byde heeren staten gegeven. Op 't x, x1o ende x seggen de heeren staten, dat men overal discretie behoort te dragen op yeders moeyten, lasten ende arbeyt, ende dat men regardt heeft te nemen, van wat nature ende importantie die officien, aldaer geroert, souden mogen wesen, omme daerinne te doen, soo als men tot dienste vanden lande bevynden sal te behoren.

Waeromnie dan geconsidereert, dat wt 't geene voorsz. is, lichtelick afgemeten can worden,

dat het versochte redressement vande voorsz. poincten alleenlyck is color quaesitus, ende dat onder den deckmantel vandien wordt gemachineert de regieringe vande heeren staten ende des gemene lants tractaten te renverseeren ende een nieuwicheyt in te voeren.

Dat de voorsz. nieuwe magistraet ende gemeente, omme tot 't selve voornemen te comen, sodanige wegen van feyten hebben aengewendt, dat de Ho. Mog. heeren staten generael beweecht syn geweest, de saecke selfs byder handt te nemen ende by authoriteyt te doen rechten; daeraen

Als considererende dat den staet ende welstandt vande geunieerde Nederlanden, ten hoochsten was gelegen.

Soo hebben de heeren staten geraetsaem ende hooch nodich bevonden, hun aen uwe G. G., Ho. Mog., Syne Excell. ende E. E. te adresseren, ten eynde deselve believe ordre te stellen de feyomme de authoriteyt vande regieringe vanden lande gestabilieert ende gemaincteneert, telycke attentaten ende machinatien gerepareert, ende voor den toecommenden tyt soodanige ordre gestelt te worden, dat men gelycke inconvenienten als dese voortsaen nyet meer en is onderworpen, ende dat by sulcke middelen als uwe G. G., Ho. Mog., Syne Excell. ende E. E. bevynden sullen daertoe dienlyk ende suffisant te wesen.

De Ho. Mog. hceren Staten Generael aen den Magistract der stadt van Utrecht, 24 Apr.

Edele, Erentfeste, Eersame, wyse voorsienige, seer discrete goede vrunden. Wy hebben uyt uwen brief vanden XXIII. deser ongeerne verstaen, dat jegens den rechten sin ende meeninghe vande handelinge, tot Jutphaes gemaeckt, eenige indracht aldaer soude geschiet syn. Want naerdyen die expeditie voor de stadt Utrecht ende by gevolch de voorsz. handelinge aengegaen is, omme dieselve stadt, eensamentlick die regierders, goede burgers ende inwoonderen vandyen, uyt een dangereuse ende schadelycke gewapende populaire factie ende confusie (volgende uwe eygen verclaeringe soo wel als door hare gedeputeerden tot verscheyden reysen gedaen) die uyterste ruine vande stadt dreygende, te brengen in welstant, ruste, eenicheyt, ordre ende verseeckeringe, ende wy wel versekert syn, dat Syne Excell prince Hendrick als generael, den welgeboren heere grave Ernst van Nassau, veltmaerschalk ende gecommitteert tot het provisioneel commandement binnen de stadt Utrecht, gelyck oick die heeren raeden van state ende die heeren staten van Utrecht, alle haere actien ten selven eynde gedirigeert hebben, ende voirder te dirigeeren gemeent ende gelast syn; Soo is onse scer vruntlicke ende ernstige vermaeninge ende begeerte, dat met nalaetinge van alle passien ende diffidentien, dieselve actien daernae beduyt ende uytgeleyt worden, sonder met woorden ofte geschriften te gebruycken ofte voor te stellen termen ofte exempelen, die nyet ten yoorsz. eynde maer veeleer tot verbitteringe ende soeckinge van nyeuwe misverstanden soude mogen genomen worden, ten genen (!) ghyl. begeert tyt geprefigeert te hebben, tot doorsien vande poincten differentiael; wy hebben goetgevonden, dat 't selve metten eersten byde hant genomen werde, ende daertoe den dach geprefigeert van Maendach eerst commende in acht daegen. Op 't voirder inhouden vande voorsz. brief en kunnen wy uluyden nyet bergen, dat van het begin van dese leste gepractiseerde alteratie ende beroerte aldaer, by alle oprechte claersiende liefhebbers der vereenichde landen gemerckt ende geoordeelt is, deselve gegront geweest te syn op gelyck fundament, ende by deselve ofte gelycke geesten gedreven, die inden jacre XV LXXXVI ende eenige jaeren gestadelyck daernae, de stadt ende provincie

van Utrecht, soo in steden als dorpen, in d'uyterste desolatie, die regieringe vandien in vreempdelinger gesach stelden, ende den geheelen staet, vande vereenichde landen sochten te subverteeren, sapperende ende minerende die fundementen van die regieringe der vereenichde landen, ende trachtende soo wel in deselve in 't generael als particulier schadelycke nyewicheden inne te voeren, gelyck veelen van uluyden zeer wel is bekent, als hebbende selfs het redres vandien mede helpen vorderen. Uyt het voorsz. vorder inhouden van uwer E. brief werden wy gesterckt in 't selve gevoelen, alsoe daerby gepoocht wordt een ander forme van convocatie deser vergaderinge te maecken, als de wettelycke, ende van Godt den Heere almachtich met soo groote genade gesegende, gelyck alle de werelt kennelyck is, ende voirts getracht wordt, 't gene tot behoudenisse vande publycque authoriteyt in veel moderater forme als die gelegenheit ende waere geschiedenisse vereyschte, ordentelyck den provincien aengeschreven is, te doen supprimeeren. Wy versoucken ende vermaenen uluyden in 't generael ende alle vrome lyefhebbers des gelyefden vaderlandts in 't particulier, den autheurs ende voorstelders der voorsz. nyewicheden, niet te geloven ofte toetestaen, maer voor seker te houden, dat deselve, weetens oft onweetens, nae der landen onderganck loopen, ende weetende, dat alle vroome lyefhebbers 't selve begeren voor te commen, vertrouwen wy, dat d'selve dese onse waerschouwinge ten beste sal verstaen, ende de saecken daer nae beleyden, biddende Godt den Heere almachtich, UL. Edele etc. Actum den XXIV. Aprilis 1610.

Missive van de Staten Generael der vereenigde Nederlanden aan de Magistraet der stadt Utrecht, 27 Apr.

Edele, eersame, vrome ende zeer discrete goede vrunden. Wy hadden wel gemeent (beantwoordende UL. brief vanden XIII. deses, stilo antiquo), dat den raet van state noch voor sekeren tyt tot Utrecht soude hebben gebleven, ende vonden daerom goet (mette selve occasie) oyck aen haer E. te schryven ende deselve te lasten by UL. het committeeren ende herwaerts senden van haere gedeputeerden tegens den bestempden dach van Maendage naestcomende te voerderen, gelyck UL. uytte byliggende copie van onsen brief aen haer Ed. sullen verstaen, maer alsoo haer E. op het afgaen vanden brief inden Hage syn aengecommen, is denselven opgehouden, ende zynde des anderen daechs oyck alhier aengelanght die gecommitteerde vande heeren staten van Utrecht, diewelcke seer urgeren ende daerop aenhouden dat de saecken van Utrecht byder handt genomen ende daervan een eynde gemaeckt soude worden, hebben dienelyck geacht UL. te doen dese rencharge, begerende ernstelyck, dat deselve niet en willen laeten haere gedeputeerde in conformité van onse voorgaende, tegen den voorsz. dach precis alhier te senden, diewyle de besoigne ende die voorsz. gecommitteerde vande heeren staten van Utrecht daernae opgehouden sullen worden, niet hebbende UL. willen onthouden, dat die heeren staten van Utrecht tot Woerden hebben geproponeert ende voor differentiale poincten van haerder syden ons ende UL, gedeputeerde voorgestelt, ende daernae alhier doen, reïtereren, gelyck deselve gedeputeerde alsdoen is verclaert, daerop dat haer E. gecommitteerde alsnu wederom urgeren, te weten, yerst, dat het gepasseerde binnen Utrecht geduerende die emotien gerepareert, ende dat voir het tweede poinct ordre opte verseeckeringe vande stadt, ende dat van gelycke voor het toecommende niet meer en sal geschieden metten aencleven vandien, genomen ende gestelt soude worden, tot ruste, vrede ende eenicheyt vande stadt ende de goede borgeren derselver. Hiermede etc. Uytten Hage den XXVII. Aprilis 1610.

Schryven van Syne Excel. Graeff Ernst Casimir, aen de Ho. Mog. heeren Staten Generael, 29 Apr.

Hoghe Mogende Heeren. Alsoe ick ghisteren avout gantz laet verstaen hadde, dat de magistraet van Utrecht voorgenomen hadde eenighe van haerlieden aen alle steden van Hollanr aff te vaerdigen, om dieselve te bewegen, dat sie haere gedeputeerden inden Haghe, om voor die stadt Utrecht te intercedeeren wilden senden, soo hebbe ick niet nalaten willen, om den gront van dit haer voornemen wel te verstaen, ende uwe Ho. Mog. daervan te adviseeren, de borgermeesters desen morgen by my te ontbieden, ende haerl. ernstelyck te remonstreren, dat sulcke saecke niet alleen geheel contrarie u Ho. Mog. an sie laest gedanes schryven, maer oock mogelyck meerder misverstandt ende andere inconvenienten veroorsaecken soude, daerop sie my voor antwoordt gegeven, dat sie anders niet aen voorgemelte steden versoeken lieten, als wat hier te vooren die stadt van Amstelredamme, ende andere in sulcken gevalle om voor sie te intercedeeren aen heurlieden versocht hadden, ende dat het haerlieden meestendeel daerom te doen waere, dat volgens die resolutie van 1584 die nee ring sonderlick wat 't brauwen ende silverwerck aengaet, weder in die steden mochten gebracht worden, gelyck sulcx die hollandische steden in train hadden, hetwelcke u Ho. Mog. niet onthouden connen, U Ho. Mog.,

Hoge Moghende heeren, hiermede in die heylige protectie des Almogenden bevelende. Uyt Utrecht den 29. Aprilis 1610. Onderstont: U Ho. Mog. dienstwillige, Geleeckent: ERNST CASIMIR Graeff ZU NASSAU. D'opschrift: Hooge Mogende heeren, myne heeren die staten generael der vereenichde Nederlanden.

Memorie, eigenhandig gestelt door den Secretaris der
Ed. Mo. h. Staten van Utrecht, Gillis de Ledenberch.

Te versoucken reparatie van al 't gheene gedaen is tegens de ordre ende gerechtichheyt vande staten, tot date vande commotie toe gebruyckt, voor soo veel 't selve de capitulatie nyet en extrarieert.

Te weten, dat d'oude magistraet Victoris toecomende werde gerestitueert, in allen gevalle, dat by deselve de toecomende magistraet werde genomineert.

Dat de contributien, sunderling 't gemael ende 't halve huysgelt, wederom werde verpacht ende vergeven.

Dat inde staten contoiren werde gerestitueert, 't gene by die vande stadt staende dese trouble daeruyt gelicht is.

Desgelycken oock de schade by 't landt ende de heeren staten ter oorsake van dese commotie geleden.

Dat goede sekere ordre ende remedie gestelt worde, tot mainctainement ende assurancie vande regieringe vanden lande ende die publicque authoriteyt, sulcx dat de Ho. Mog. heeren staten generael, Syn Excell. ende de heeren staten van Utrecht diergelycke inconvenienten als nu gevallen syn, nyet meer en syn te verwachten.

D'welck bestået inde restitutie vanden ouden magistraet, emmers dat byde selve genomineert werde tot de toecomende magistraet.

Dat opgerecht werde in plaets vande jegenwoordighe burgerwachte een bequaem schutte

rye van goede gequalificeerde,

tionisten synde;

..burgers, goede patriotten, geen muytmakers noch fac

....

Dat aengenomen worden sekere compagnien waertgelders vyt de schamele burgerye, goede vrome luyden ende patriotten, oock geen muytmakers noch factionisten synde.

Die alle gehouden sullen wesen te sweren getrouwicheyt aen de Ho. Mog. heeren staten generael, Synder Excell. ende heeren staten 's lants van Utrecht, ende de magistraet der stadt Utrecht, ende beloven geen muyterye, oproericheyt ende diergelycke onbehoorlykheyden te sullen voornemen, maer deselve met raet ende daet ende alle haerl. macht tegens te wesen ende te beletten, ten eynde de overicheyt behoorlyck worde gerespecteert, de stadt ende 't landt, in rust, vrede, eenicheyt ende welstant gehouden ende gemainteneert worden.

Publicatie, by ende van weghen de heeren Raden

van State etc. Ghedaen binnen Utrecht op den XXII May 1610, ouden styl (").

Den raet van state der vereenichde Nederlanden. Allen denghenen, dien desen sullen sien oft hooren lesen, saluyt. Also wy den XIII. May lestleden naeden nieuwen styl, by openbare publicatie vermaent, ontboden ende gheordonneert hebben, allen ende een yeghelyck van wat staet, conditie oft qualiteyt sy syn, die tegen d'administratie der heeren staten van Utrecht, ende de rekeninghen daer van ghedaen, in eenich poinct oft artickel waerschynlyck souden moghen weten yet by te brenghen ende te verthoonen, daerin 't lant, stadt ofte ghemeente soude eenichsins syn te cort ghedaen ende vernadeelt, dat sy 't telve vryelyck ende onbehaelt, aen ons souden hebben datelyck te commen verclaren, oft specifice by gheschrifte te stellen, ende binnen acht daghen overgheven, ende dat binnen deselve acht daghen niemant hem en heeft ghepresenteert, als alleenlyck eerst Joncker Reynaert van Aeswyn, heere van Brakel etc., ende daernae d'heeren Dirck Canther ende Hendrick van Helsdingen, hebbende de voorsz. heere van Brakel eenige poincten aen ons mondelinghe aenghegheven, die wy oock aldoen terstont duydelyck uyt zynen monde hebben doen in gheschrifte stellen, ende de voorsz. heeren Canther ende Helsdingen by gheschrifte onder heure eyghen handen ende teecken hebbende overghegheven diversche poincten tot vyerentseventich toe in getale, ende dat wy alle deselve poincten, ende elck vandien, d'een nae d'ander, punctuelick ende ernstelyck hebben overlesen, deursien ende rypelyck gheexamineert ende daerop opgeslagen, naegesien ende oock wel ondersocht alle sulcke rekeninghen, bewysen ende documenten, als daertoe noodich waren, mede oock noch tot contentement van een yegelyck andere rekeninghen doorsien ende gherecoleert; Soo ist, dat wy hiermede verclaren, ende eenen yeghelycken willen kondich ende kennelyck ghemaeckt zyn, dat wy by allen ons voorsz. ernstich ondersouck ende besoigne, bevonden hebben, dat verscheyden derselver aenghegevene ende overghediende poincten zyn onwarachtich, eenighe buyten redene ende van quade ende ongefondeerde illatie oft ghevolgh, ende de resterende van gheene consideratie. Waerom wy imponerende allen ende een yeghelycken een eeuwich geswygh, ende silentium. Verbieden ende interdiceren oock allen ende een yeghelyck, van wat staet,

(*) Utrecht, bij SAL. DE ROY, voor PIETER VOET, boekverk. op de Plaets in den Gulden Engel, 1610,