Sayfadaki görseller
PDF
ePub

qualiteyt oft conditie sy zyn, de heeren staten van Utrecht, haere ghecommitteerde, officieren ende dienacrs, met woorden, schriften oft wercken, directelyck oft indirectelyck, in wat plaetse oft vergaderinghe, int heymelyck oft openbaer, 't selve soude mogen wesen, int minste niet meer te schelden, lasteren oft injurieren; maer ordonneren wy een yeghelyck, deselve heeren staten ende haere ghecommitteerde, als heur wettighe overicheydt, met haere officieren ende dienaers te respecteren, eeren ende ghehoorsamen, soo als goede ende zedige ondersaten ende inwoonders toestaet; op pene, van als calumniateurs, oproerighe ende perturbateurs der ghemeene lants ruste, terstondt sonder eenighe conniventie oft verdrach, exemplaerlyck aen den lyve ghestraft te worden. Ghedaen binnen de stadt Utrecht den lesten May 1610, nieuwen styl. Was gheparapheert F. ALEMAN, v. Onder stondt: Ter ordonnantie vanden raede van state der vereenichde Nederlanden. Ondert: CHR. HUYGENS.

De publicatie van desen is by my deurwaerder der E. heeren raden van state, op huyden, ten aenhooren van een seer grooten ghetale van borgheren, inwoonderen ende anderen, openbaerlyck naer twee ghedaene clockluydingen vanden stadthuyse deser stede van Utrecht gedaen, ter presentie vande heeren raden van state der vereenichde Nederlanden ende vanden scholtis, mitsgaders drye gecommitteerde schepenen derselver stadt. Oirkondt myn signature. Actum Utrecht desen 1. Juny 1610, nieuwen styl. Was ondert.: I. v. BERCHEN.

Specificatie van beswaren ingebragt tegen de administratie ende rekeningen der Ed. Mo. heeren Staten van Utrecht.

Gesien by ons onderschreven seker proclamatien, uytten naem vanden rade van state der vereenichde Nederlanden, vanden stadthuyse der stadt Utrecht op Vrydach voorleden, wesende den IV. May, na den ouden style, afghecondicht, by dewelcke den voorsz. raedt vermaent, ontbiet ende ordineert allen ende eenen yegelicken, van wat state, conditie ofte qualiteyt sy syn, die tegen d'administratie der heeren staten van Utrecht ende de rekeninge daervan gedaen, in eenige poincten ofte articulen, waerschynlycken yet soude mogen weten by te brengen ende te bethoonen, waerin 't lant ofte de ghemeente eenichsins vercort ofte vernadeelt mochte wesen, hetselfde vrylick ende onbehaelt aen de voorsz. heeren raden van state datelicken souden moeten comen verclaren ofte specifice by geschrifte te stellen ende binnen acht dagen overgegheven, preciselycken na de publicatie deses, op pene dat die gheene, die binnen den voorsz. corten tyt haer verclaringe niet en connen doen, daer van sullen wesen verstecken ende hun gheimponeert een eeuwich swygen ofte silentium elc. Verclaren ten fyne als in 't selve by desen, dat wy, omme in soo seer corten tyt, nyet en worden geprecipiteert noch van eenige saecken verstecken, ende onder de beloften byde voorsz. proclamatien ghedaen, van het selfde vryelick ende onbehaelt te mogen doen, protes teerende van 't selve wel by expresse, alhyer te stellen eenige poincten van beswaernisse, ende dat by provisie, sonder in die precise sommen achterhaelt te willen syn.

Omme waertoe te comen, dient vooreerst geconsidereert in 't generael en is kenlick, dat men met God ende met eeren geen groot goet ende ryckdommen en can opleggen, sonder groote patrimonie, erfnisse ofte avontuer van coopmanschap, nae het infallibel axioma, ex nihilo nihil fit.

Ende dat die gene, wiens patrimonie gering is, ende daer neffens maer en hebben een jaerlicx tractement van 't officie,''t welck sy bedienen, ende tot haer huyshoudinge wel van doen hebben, in corten tyt geen grote ryckdommen en connen conquesteren, sonder grote waerschynlicke apparentie, dat haer deselfde niet rechtvaerdelick aenghecomen en syn.

Ghelyck oock ter oirsaeke van dien, verscheyde coningen ende princen haer dienaers van hare subyte ryckdommen hebben ghebloyt ende die spongie wytghedaen, blyckende wt verscheyden historien, die ghededuceert souden connen worden, in 't noot ware.

Ende gemerckt eenige vande regeerders van dese provintie ende de dienaers vandien, groote goederen seer onlancx vergadert hebben, ende deselve met insolentie, pracht ende hoochmoet ghetoont, ende dat daertegen soo het aerarium als de gansche gemeente armelyck wtgheput is geworden, is de apparentie niet alleen waerschynlicken, maer genoechsaem probatoir, dat door eenighe vande voorsz. regeerders alleen haer eygen baten, ende niet des lants welvaert gesocht syn.

Ende al is 't, dat syluyden haere onbehoorlicke ende onredelycke prouffyt hebben weeten t'usurpeeren ende continueren, dat eenighe prive personen bynae onmogelycke soude schynen de menees daervan t'ontdecken, soo heeft nochtans de heer Niclaes Berck groot licht tot hetselfde gegeven, ten tyde hy verscheyden syne goede bekenden t'synen huyse ende andersins gesprocken hebbende, verclaert heeft, dat de staten van Utrecht consent hadden gedragen inde somme van omtrent tachtich duysent guldens, ten versoecke vande generale staten, in dewelcke sy waeren ongehouden, niet teghenstaende 't selve tot verscheyden tyden in syne presentie was afgeslegen geweest, ghelyck hy hetselfde oock inde vergaderinge vande generale staten gedebateert hadde, dese provincie daertoe onghehouden te wesen, ende met goede redenen, sulex dat de staten generael daertegen niet wisten te seggen, ende evenwel verhopende 't selve deur andere middelen te obtineeren, hebben eenighe vanden haren gecommitteert aen de staten van Utrecht, dewelcke aldaer op nieuws 't selfde versoeck staetsgewyse ghedaen hebbende, afgeslagen syn geweest, tot dat die voorsz. gecommitteerden met den secretaris in 't prive gesproken hebbende, daertoe de saecken gedreven hadden, dat de voorsz. secretarius deselve sake noch naemaels heeft geproponeert in absentie vanden voorsz. Berck ende consent vande staten daerop geimpetreert, tot groot nadeel ende scade vanden lande, welcke clachte ende verhael vanden voorsz. Berck veele goede luyden een groot nadencken heeft ghegheven over de regeringe vande staten, denckende, dat dit voorsz. consent niet sonder corruptie en hadde connen ghescieden, insonderheyt, als Berck oock liet verluyden, dewyle het selfde aldus clachtelycke worden verhaelt by een persoon, die van alles was goede kennis dragende, ende hetselfde by eede ghevraecht synde, niet en sal connen ontkennen.

Op welcke voet veele goede luyden groot onbehoorly cheden hebben bevonden, waervan alleen dese navolgende sullen dienen tot een proefken of een monster.

Ende vooreerst, dat de gedeputeerde staten opten XXVI. Marty inden jare 1602 haer selfs sonder verschryvinge elcks hebben toegheleyt de somme van ir gulden, 't welcke alsoe sy selfs wel verstonden te weesen een misbruyck vande ghemeene lantspenningen, worden voor geslagen byden secretaris, dat men soude overleggen, hoe het beste buyten veeler kennisse met een goet ooge soude mogen geschieden, ende oft men 't gelt soude mogen nemen vuyt 't slot van eenige overschietende reekeningen ofte vuyt de penningen, dewelcke die van Gelderlant van wegen het ....gelt hadden te restitueeren, wesende een openbaer teycken, dat veele sloten vande overschietende reekeningen dickwyls soo mogen geëmployeert syn gheworden, oft oock noch wel arger, alsoo d'selve meestendeel aen den secretaris selve op syn handt alleen syn ghesuy vert gheworden, sonder dat men weet, dat hy eenigen ontfanek heeft ge

[ocr errors]

administreert, wt crachte vande welcke hy soodanige overschotten soude behoeven t'ontfangen, oft dat men oock weet, waertoe soodanige penningen syn geemployeert gheworden. Daer nochtans den secretaris de voorsz. staten niet en hadde behooren soodanige voet te gheven, ende het selfde doende, aenrader ende heelder van een notoir penilaet gheweest is, die generale middelen, die men weet totten oorloghe te weesen gedestineert, volgende de Unie ende instructie vande voorsz. staten, sonder 't selve tot eenich ander ghebruyck te mogen diverteeren, syn op veele manieren mishandelt gheweest, meer als twintich jaeren lanck tot groot nadeel vande stadt, dewelcke daerin het meeste is contribueerende, ende hebben vooreerst over de vier duysent gulden jaerlicx vuyt deselve genomen, tot onderhout vande predicanten ten platten lande, over de xx jaeren belopende ter somme van tachtich duysent gl., dewelcke niet en staen tot laste vande stadt, maer van het gemeene landt.

Hebben oock grote onnutte costen ghedaen inde verdiepinge vande Vecht ende den Vaertschen Rhyn, monteerende veele duysenden, dewelcke sy op lyfrenten gelicht ende de betalinge vandien vuytte generale middelen gheordineert hebben, 't welcke sy selve nyet en sullen connen ontkennen, redundeerende tot oneyndelyke scade vande stadt; want soe deselve haer eygen verdiepinge in ende om de stadt hadde moeten vervallen, heeft daerenboven noch moeten voor 't meerdeel betalen de verdiepinge vande Vecht ende Rhyn voorsz., staende tot last vande staten, sonder dat de stadt daerin soude behooren te gelden, overmits dat de stadt als voorsz. is inde ghemeene middelen ten oorloghe gedestineert meest is contribueerende ; boven dat de lyfrenten, daertoe opghenomen, grotelycx by verscheyden aen dachgelden, teeringen ende andere wegen onnuttelycken syn gedispendeert.

Item, worden uyt deselve middelen eenighe admiraliteyten......, daer het lant in allen gevalle weynich aen is gelegen, soo deselve haer gecommitteerden selve moeten betalen tot een grote somme bedragende, sonder daervan eenich voirdel te genieten.

Item, heeft Christoffel van Mynden, deurwaerder vanden hove provinciael alhyer uyt deselve middelen van Jacobi 1606 tot Jacobi 1607 ontfangen de somme van duysent guldens, vermogens ordonnantie, die men niet en weet waertoe dienen can emmers en syn deselve ten oorloghe niet geemployeert.

Item, syn Nicolaes van Berck daervuyt den vm. December 1607 betaelt ses hondert negentien gulden XII st. ses deniers, voor schryfloon ende nieuwe jaeren by hem verstreckt, d'welcke oock ten oorloge niet en doen.

Item, heeft Cornelis Both, rentmeester vande domeynen, uyt de ghemeene middelen ontfangen de somme van drie daysent gulden, om te gebruycken daer 't hem gheordonneert soude worden.

Item, noch verscheyde andere merckelycke sommen betaelt, die totten oorloghe mede niet en worden gheemployeert, als uyt de reckeningen can blycken.

Item, de gecommitteerden op 't Santpat vande vacatien, die somme van drie hondert seven en dertich gl. XII st. vi deniers.

Item, noch Willem Willems ende Keyser, uyt deselve middelen, de anno 1606 tot 1607 aen vacatien op 't selfde Santpat, betaelt met twee hondert seventien gulden.

Noch van oncosten van verschoten penningen, vanden xvI. Decembris 1607, de somme van veertien hondert vier en twintich guldens vier stuyvers.

Item, Gysbert van Voorst aen deselve middelen afgeschreven veel duysenden, d'welcke nochtans ten comptoire niet ghebrocht en syn, ende dit boven noch de somme van omtrent drie en dertich duysent gulden, die hy noch schuldich is.

Alle welcke penningen mette voorsz. ghemeene middelen nyet gemeens en syn hebbende, ende nochtans byde staten vuyt deselve gheordineert syn betaelt te worden, tot ver

cortinge vande stadt ende defraudatie der penningen, ten oorloge gedestineert, contrarie de Unie ende instructie, als boven verhaelt is.

Item, ghebruycken de staten eene middele om eenighe van hare ontfangers te beneficeren, gantselyck streckende tot nadeel vanden lande, waer booven dat syluyden d'selve voor haer loon hebben toegeleyt den xx penning, soo verschryven sy dickwils eenige grote sommen van het eene comptoir op het andere, sulcx dat de ontfangeis van beyde de comptoiren moeten trecken den xx penning ende het lant daer over dragen den x penning.

en

en

Voor exempel sal dienen Simon Claes van Blanckendael, uyt den ontfanghe van Ste Catryne heeft gelicht acht duysent gulden, tot betalinge vande predicanten, sulcx dat Blanckendael heeft gehadt van deselven den xx" penning, ende Zael als ontfanger van Ste Cathryne medė den xx penning, ende het lant te dragen heeft gehadt den x penning, tot groote schade ende opeetinge van 't lants goet.

[ocr errors]

Die voorsz. Zael, rentmeester van Ste Cathrynen, heeft den xxvIII. Augusti 1604 eene or donnantie aen hem selven betaclt de somme van achtien hondert guldens, teffens in remboursemente van penningen, by hem verstreckt ende nochtans gelevert inde staten camer, die apparentelycken onder haer gedeylt syn.

Uyt dese selve goederen heeft Tersteege dertich gulden, Causteren vier en twintich gulden ende Delken ses gulden, sonder dat men weet, uyt wat sake alsoo de expeditie by haer te doen, staen tot haeren ordinaris dienste, ende dat sy op 't stuck elcks geloont worden.

Ten selven tyde, te weeten omtrent den XXVIII. August. 1604, heeft het hooren vande voorsz. reekeningen ghecost de somme van drie hondert twee en vyftich guldens, boven acht en veertich gl., die Tersteech heeft gehadt voor 't voeren vande penne, ende twee en dertich gulden voor Causteren, wesende een seer extraordinaris somme voor soo eene reeckeninge, die men in twee ofte drie dagen soude mogen afdoen.

In dewelcke bevonden mede drie hondert ses ende negentich gl., uyt sake van vacatie by den prieur ende adjunct, boven dewelcke deselve prieur ende den rendant noch verscoten hebben de somme van vyff hondert tnegentich gl. eene stuyver, ende noch aen Tersteege ghegheven te hebben voor expeditie de somme van dertich gl.

In denselven ontfanck vanden jare 1605 tot 1606 toe, worden de reyscosten ghestelt op acht hondert ende dertich gulden voor Tersteege, over 't voeren vande penne.

Voor de vacatien ende reyscosten van kermisse 1606 tot Petri 1607, comen vyff hondert twee ende tnegentich gl. seven st. ses deniers, ende voor Tersteege vyff ende veertich.

Item, van Victoris 1607 tot Petri 1608, voor vacatien drie hondert ses gl., ende van reyscosten drie hondert veertien gl. XII st.

Item, van vacatien sedert den 1. July 1608 tot 1. Februario 1609, de somme van vyftien hondert ses ende tnegentich gl., vermogens ordinantie ende quitantie; dan alsoo dese somme hier soude te groot gescheenen hebben, is deselve doorgestreken gevonden ende daer boven gestelt maer ses hondert ende tsesennegentich, laetende de resteerende negen hondert gl., om te vinden op een ander reekeninge, brengende nyet te min voor Tersteech vyff ende veertich gl. ende voor Causteren dertich gl.

In 't welcke op het hoochste te verwonderen staet, dat den secretaris over de reckeninge ofte op eenige andere commissien, als lantmetinge ende verhuyringe van landen nimmermeer tegenwoordich synde, evenwel trekt syn vacatien, als off hy daerby geweest ware, welcke hy, by vromicheyt ghevraccht synde, nyet en sal connen ontkennen.

Ghelyck denselven secretaris van alle huyren, soo vande goederen van Ste Paulus, Catheryne, Oostbrouck ende verscheyden andere conventen t'Utrecht, Amersfoort, Wyck ende

elders, die ghemaeckt worden, syn vacatien mede is genietende, die dickwils veel op eenen dach ghescieden, oft hy daer over waer gheweest.

Sulex dat men wel verstaen can, dat hy deur menichte van huyren, die op eenen dach ghemaeckt worden, een groote confluentie van dachgelden is treckende, ende overal wil teghenwoordich gheweest hebben, daer hy nochtans maer een lichaem emmers naturaliter hebbende, maer op eene plaets teffens wesen, ende eene presentie verdienen en can.

Boven 't welcke de voorsz. secretaris oock eenige jaren jaerlicx heeft ghenoten de somme van hondert guldens, van het clooster binnen Amersfoort.

Waer beneffens in de secretarye yeder ordonnantie, die de capiteynen van heur soldyen te lichten hebben, als een seker emolument ghesconcken wordt eene gratuiteyt, gelyck den capiteyn aen den ontfanger deselve moet laten corten, alvorens aen syn gelt te geraken. Dienende tot de groote ontblotinge vande arme soldaten ende tot beroovinge van 't landt, 't welck in allen gevalle de compagnien met soo veel minder gelt soude connen betalen, streckende tegen de reputatie ende eere van 't lant.

Item, verstaet men den voorsz. secretaris boven recht ende reden te trecken d'een helft van't loon, dat de clercquen ghenieten van 't copieeren ende schryven inde statencamere. Want soodanige helfte niet hem, maer het lant is competeerende, alsoo men van deselve clercken, om de helft minder loons ghedient soude connen worden.

Sulex dat hy boven syn ordinaris tractement van 't lant is treckende een merckelycke grote somme van duysenden.

Hier beneffens heeft den secretaris noch indebite ghenoten opte rekeningen van Hendrick Buth, de anno 1597, over de jaren 1589, 1590, 1591, 1592, 1593, 1594 ende 1595, de somme van hondert veertich gl., nyt sake als oft hy tegenwoordich geweest waer opte verpachtinge, inde cleyne steden ghedaen, daer hy nochtans in 't minste nyet geweest en is, daer nochtans de presentien datelyck betaelt worden.

Ghelyck hy oock nyet en is gheweest byde meetinge vande landeryen, behorende aen Ste Catryne ende elders, daervoor hy nochtans ghenoten heeft alle dagen binnen de provincie vier gl., ende daer buyten vyff gl. des daechs.

Welcke maniere van doen de staten soo ghewent syn geworden, dat sy nyet sien en connen daerinne te doen.

Want syluyden selven wesende inden Hage ofte op eenige andere plaetsen ende aldaer lang verblyvende, worden aldaer getracteert ghelyck andere, wesende ghesonden buyten de provincie ten dienste vanden lande, ende ghenieten evenwel haer presentien ende emolumenten dien annex, t'Utrecht vallende, als oft sy haer residentie t'Utrecht waeren houdende, welcke alsoo te gheschieden geensins en behoort noch van outs ghebruyckelyck en is ghe

weest.

Mits 't welcke sy de penningen, tot de ghemeene defensie ghelicht vande arme ghemeente, bekeeren tot haer particulier profyt, ende daer noch niet mede gheconsenteert wesende, hebben deselve ghenoechsaem al willens groote scade inde ghemeene sake gedaen, stellende soodanige uytmaenders van 't ghemeene gelt, die niet wys ghenoech en waeren haer selven te regeeren, ende tot borgen vandien, sulcken die men notoir wist nyet in bonis te hebben, als merckelick aen die persone van Dominicus de pander ende Jan van Angeren, ende andere ghebleecken is geweest, bethonende met hetselve de cleyne sorge, die sy voor 't vaderlant syn dragende.

Ende alsoo de dagelicxe ghedeputeerden in dier voegen niet en hadden haer eygen vordel prefererende het gemeene beste, achter rugge te stellen, soo en is oock haer ghedeputeerden nyet gheoorloft verscheyde geschenken te doen ofte tractementen te geven, achtervolgende

« ÖncekiDevam »