haer instructie, dan naer voorgaende beschryvingen van haere principalen, weesende de staten vanden lande van Utrecht in 't generael. Hebben oock diversche ghedeputeerden de capittelen vanden Dom ende Oudemunster toegeleyt, tot reparatie ende onderhout vanden dyck, leggende aen de Lecke tot Hagesteyn, by maniere van subventie, sonder dat haerlieden de saecke in 't minste was aengaende, de somme van vyffhonderd drie ende dertich gulden, ghelyk sy mede verscheyde andere som men op haer eygen authoriteyt diversche personen thoegevoecht ende ghenomen hebben. Syn mede Nicolaes Berck goet gedaen op deselfde voet alsulcke thien hondert twyntich gl., als hy inbrochte betaelt te hebben aen scriften ende niewe jaeren, ende vuyt des bisscops thienden hem ghetelt syn sedert October 1606 tot het saisoen vande navolgende reckeninge. Boven de niewe jaeren by Loenreslooth betaelt, bedragende ter somme van hondert zes ende tachtich gl. acht st. Veel minder hadden de voorsz. gedeputeerden behooren te verminderen 't sleyschadt van de munte deser provincie, wesende soodanige remissie directelyck strydende tegen de ordinantie, instructie ende voet op 't stuck vande munte ghenomen, om deur dien middel 't genot vande muntmeester ende coopman te mogen advanceeren, ende het werck alleen alhier ter subversie ende ruïne vande munte in dese unie gaende. Inde onderhoudinge van welcken werck nochtans de hoochste politie ende welvaert vande lande ghelegen is. Welcke concessie ende remissie wesende alsoo subreptive vercregen ende verleent by die geene, die sulcx niet en vermochte, groote vermoeden geeft niet sonder gevoelen vergost te wesen. Ghelyck noch onlancx de muntmeester hadde doen maken, om te verschencken, omtrent in de twintich goude medaillen, 't stuck weerdich byde hondert daelers. Item, dat men verstaet deselve den domdecken door niewe orde hebben toegeleyt, de somme van twintich hondert gl. jaerlicx, onder pretext als of hy soude wesen 't hooft van de revisiecamer, daertoe hy noyt en is ghebruyct noch bequaem geweest, maer inder waerheyt om hem daermede te doen desisteren vande petitie, die hy was doende aen de proostye van St. Jans. Dewelcke de heere vander Aa, weesende gemaeckt borgemeester vande stadt, tegens die rechten van deselve toe was dringende, joncheer Johan van Renes, syn broeder eensamentlick de hooge jurisdictie vandien, onaengesien de raet verstont, dat deselfde aen den gestichte van Utrecht behoorde te blyven, om door dit middel te beletten voorder scaden ende costen, deselve bevorens aenghecomen, ende voorder oppressien, die d'inwoonders vande proostye te verwachten stonden, als den E. hove daernaer meer als te veel is gebleecken. Item, dat men verstaet, dat deselfde gedeputeerden joncheer Gerrit van Renesse, heere vander Aa, geschoncken hebbe een merckelycke somme, om van 't landt inde stadt te comen woonen ende hem aldaer als borgermeester te laten employeeren. Boven welcke onbehoorlycke largitien by haerlieden langen tyt ghepleecht, sy evenwel soo onbeleeft syn geweest, dat sy door den scout der stadt Utrecht hebben bearbeyt te incorporeren't surplus vande vercoopinge vande tafel van leeninge, hetwelck te samen voor de ghemeene armen ende weeskinderen deser stadt byden officier ende borgermeesters, waervan d'eene oock neffens den scout een ridderman was, selver is bedwongen gheweest, "waerin een merckelicke quade wil vande staten tegen dese stadt ende armen is te considereren, alsoo deselve hét accoort, byden scout dienthalven opghericht, in alles is gheapprobeert gheweest, ende nochtans de gemeene armen vande stadt daer af soeken te frustreren, dewelcke het even soo wel toecomt als de voorsz. weeshuyse, ende inde cleyne steden, te weten Amersfoort, Wyck ende Rhenen 't selve toegelaten wordt. Item, als men verstaet, dat die vande admiraliteyt van Amsterdam grotelick soude hebben geinsisteert, dat de betalinge vande convoyen, dewelcke aen de Vaert wordt geheven, in hare handen weder soude moghen comen, d'welcke byde staten van Utrecht, om sekere redenen, langen tyt ghenoten waren gheweest, ende dat de sake inden jare 160% of daeromtrent tot verdrach is gheweest, in voegen, dat sy voor al haer pretensien souden opbrengen de somme van acht dusent guldens, in twee payen, telckens vier duysent, dewelcke in handen vanden secretaris Ledenberch ghestelt soude wesen, ende dat niet bevonden is voor als noch, ende in wat reckeninge van deselve verantwoort wordt. Gelyck nyet geblecken en is, op wat plaetse verantwoort wordt van alsulcke penningen, als die van Gelrelant by liquidatie van 't houtgelt aen die van Utrecht hebben moeten restitueeren. Item, Nicolaes Berck in syn leste reckeninge de anno 1591 ghebracht heeft de somme van omtrent ses duysent guldens, by hem aen Nicolaes van Suylen ende anderen betaelt. sonder dat eenige specificatie daervan op de reckeninge overghelevert is, ofte oock, dat de auditeurs vande rekeninghen gebleecken is, aen wien de penningen verstreckt syn. Item, wat vacatien dat Drillenborch, rentmeester van Ste Pauwels, aen syn selfs handen inden jare 1601 betaelt heeft, bedragende ter somme van negen hondert drie en vyftich gl. XII st., vermogens ordonnantie vanden xIx. Novemb. 1601. Item, van die selfde saken de somme van hondert twee ende dertich gl. 8 st. Ende noch uyt sake als boven twee hondert vyff gl. Item, noch seven ende veertich gl. ende noch bovendien twee hondert vier gl. Weesende alle vacatien ende oncosten, beloopende ter seer groote somme in een cleyne ontfang, wel weerdich om meerder ondersouck daervan te mogen doen. Ende alsoe 't gene hiervorens is aengeraect, mitsgaders menichfuldige andere saken niet perfectelick en connen worden gededuceert, sonder de visitatie van alle de reckeningen mette verificatien vandien, onder de staten berustende, soo wordt mits desen versocht, dat de reckeningen ons onder behoorlycke recepisse ter handen ghestelt worden, met vry acces tot de verificatien vandien, sonder 't welcke onmogelick is pertinentelyck van alles bethoon te doen, sonderlinge in een soo corten ende precisen tyt, die tot soo een grooten werck emmers nyet suffisant en is, alsoo men oversien soude moeten wel veertich jaerlicxe reekeninghen, maekende voor den tyt van twee ende twintich jaeren, t'samen acht hondert ende tachtich reckeningen. In margine stont geapostilleert aldus: Het dubbel van desen is byden heere Dirck Canther ende Hendrick van Helsdingen geexhibeert inden rade vande state, tegenwoordich vergadert, den xix. May 1610, ende was onderteeckent: CHR. HUYGENS. De Ed. heren Raden van State, aen de Ed. Mog. heren Edele, erentfeste, hoochgeleerde, eersame, wyse, discrete, besondere goede vrunden. Ten antwoordt van UE. schryvens vanden XXIX. deses, belangende die instantie, die byden ritmeester vander Waele gedaen wordt, om te hebben eene nieuwe vane, sullen UE. verstaen, dat de ordre van 't landt, die dienaengaende ordinaerlyk altyt is gebruyckt geweest, dat in 't oprichten van eenige nieuwe compagnien peerden, een ritmeester alsdan voor die reyse alleenlyck van 's lants wegen wordt gegeven vyff ende seventich guldens, tot ene vane oft cornetten ende een trompet-vane; sonder dat daer nae aende selven ritmeesters ofte syne suc◄ cesseurs daertoe yet meer van 's landts wegen gegeven wordt, welcke ordre dacrom alsnoch niet en mach te buyten gegaen worden. Hier mede UE. Edele, den Almogenden bevelende. In 's Gravenhage, den x. July 1610. Onder stont: JONGESTALL, V. Noch leger: UE. goede vrunden, die raden van state der vereenichde Nederlanden. Ter ordonnantie vande selve, was geteykent: CHR. HUYGENS. Opschr.: Edelen, erentfesten etc. staten 's lants van Utrecht ofte haer gedeputeerden. De Gouverneur der stad, J. Ogle, aan de Ed. Mog. heeren Staten van Utrecht, 9 Aug. Edele, vermogende, wyse, voorsienige ende zeer discrete heeren. Myn heeren, wy hebben eenigen tyt geleden op 't aengeven vanden gewaldigen Joriaen Baecke, by seeckere onze acte verhaelt, hoe nodich dat wy dienen voorsien van een gerichtsbode, terwylen 't garnisoen binnen der stadt Utrecht tegenwoordich zwaer is, waerduer ons dagelicx veele ende zware besongens zyn voorvallende, d'welcke nyet bequaemelick zonder behoirlicken dienst van een gerichtsbode en connen worden geexploicteert, als denwelcken alle resolutien onder den volcke van oorloge, alhier in garnisoen synde, publiceert, die vanden crychsraede ten bevele vanden heere gouverneur tegens zekere uere verdaecht, ende voorts alles exploicteert, wat, zoe binnen als inden gestichte van Utrecht, van wegen den gouverneur ende die vanden crychsraede te doen valt, tot welcken eynde ons byden gewaldigen genomineert was de persoon van Adriaen van Rodenborch, denwelcken alrede eenigen tyt lang in onzen dienst geweest zynde, wy hem bequaem vynden, om den voorsz. dienst als gerichtsbode waer te nemen, ende zoe hy mitsdyen tot 't bedienen van 't selve ampte geerne nae behooren waere geauctoriseert onder zeeckere belooninge tot discretie van UE., ende dat by ons verclaert daertoe nyet wel te connen geraecken, zonder UE. Mog. voorschryven aen de Groot Mog. heeren staten generael ofte den heeren raden van state, d'welcke wy verhoopen, dat UE. Mog. heeren hem geerne zullen mededeylen, opdat deur middel vandyen de militaire discipline in alle zyne leden volcomentlick mach worden bedient ende naer richtsbehoiren gemaintineert, soe en hebben wy nyet cunnen naelaeten desen aen UE. te depesseren ende daerby ten gesinne vanden voornoemden Rodenborch te versoucken, UE. Mog. gelieve denselven gratieuselyck te verleenen UE. Mog. favorabile voorschryvens aen de Groot Mog. heeren staten generael ofte de oock Mog. heeren raiden van state der vereenichde Nederlanden, ten eynde hy tot voorsz. ampte mach worden gecommitteert, geëedt ende geauthoriseert naer behoiren, waeraen ons vruntscap ende de justitie militaire vorderinghe geschieden zal, 't welcke wy geerne dienstelick willen erkennen, kenne Godt die U Edele, vermogende, wyze, voorsieninge ende zeer discrete heeren, wil nemen in zyn Goddelycke protectie. Actum Utrecht, den Ix. Augusty 1610, oude styl. JH. OGLE. Ter ordonnantie vanden gouverneur ende crychsraede voornoemt, L. VAN LEEUWEN, Gerechtssecret. Opschr.: Edele, vermogende, wyze, voorsienige ende zeer discrete heeren, myne gebiedende heeren staten vanden lande van Utrecht ofte haer E. gedeputeerden. dat tot Cort bericht, wederleggende de calumnien, daermede de wettige overicheyt vanden lande van Utrecht by secker gedruckt fameus libell t'onrecht beschuldigd ende grotelicx geinjurieert wordt. Alhoewel de staten vanden lande van Utrecht, die stadt, steden ende platte landen van dien, tot noch toe hebben geregiert, nae haer respective privilegien, ordonnantien, wetten, gerechticheden ende andere 's lants tractaten, sonder daerinne enyghe infractie gedaen ofte gedoocht te hebben, waer deur oock de stadt Utrecht in fleur ende prosperiteyt sedert eenige jaeren herwaerts merckelyck heeft toegenomen ende noch dagelicx voor date van dese commotie meer toenemende ende florerende was, ende dat mitsdien niemant oorsaecke en was gegeven, ofte oock toe en stonde, jegens die welstandt, prosperiteyt ende goede ordre van deselve regieringe, ietwes te machineren, nademael nochtans eenige oproerige, twistgierige ende ongeruste geesten, nu in Januario lestleden gelust heeft, de gemeene ruste te perturbeeren ende gesocht hebben die regieringe vanden lande in disordre ende confusie te stellen, omme deur middel vandien de staet vanden lande by hun gerenverseert ende heur quaet voornemen jegens den welstant van deselve lande te wege gebracht te mogen werden, sy oock de gemeente der stadt Utrecht onder een dekmantel van verre gesochte ende ydele pretexten soo verre hebben geabuseert, dat deselve gemeente hun inde wapenen begeven ende de magistraet aldaer wettelicke genomineert ende met advis vande staten by Syne Excellencie geconfirmeert, syn gedwongen hare beroupinge buyten tyts te verlaten, ende hem hebben onderstaen contrarie die ordre opte gemaeckte ende besworene handelinge inde naeste twyntich jaeren gebruyckt, op haer eygen authoriteyt, in die magistraet in te Voeren soodanige persoonen, die sy vermeynden tot vervorderinge ende uytvoeringe van haere factie bequaeme instrumenten te wesen ende instantelyck deur haer gecommitteerden daerop aengehouden, dat d'selve by Syne Excell. geapprobeert soude werden, waerinne by Syne Excell., met goetbevynden vande heeren staten generael, omme meerder swaericheyts ende inconvenienten te vermyden, doch nyet sonder grote difficulteyt, by provisie, voor de reyse, ende sonder (consequentie) belieft wesende, onder belofte, gedaen byde personen, die sulcx vorderden dat daerdeur alles geslist ende in ruste gestelt soude worden, hebben d'selve seditieuse geesten de gemeente soo verre geinstigeert, dat sy vuyten wapenen niet en hebben willen scheyden, voor ende alleer de middelen van 't huysgelt ende 't gemael, tot des lants notelycke defentie ende betalinge vanden volcke van oirloghe behoorlyck ingewillicht ende gedestineert, waeren afgestelt, omme alsoo onder een specieus pretext van afsettinge van schattingen, de gemeente tot haer te trecken ende deur middel vandien haer voornemen te volbrengen, tot welcken einde sy personen van 't collegie vande staten niet alleenlyck gesocht hebben met erdichte injurien ende enorme calumnien te bewerpen, ende voor een yeder te denigreren, maer hebben oock d'selve openbare fortse aengedaen ende met dreygementen op haer persoonen, ende comminatie van plonderinge van haer huysen ende goederen, sulcx bejegent, dat d'selve genootsaeckt syn ge weest de stadt Utrecht te verlaten ende haer daer buyten te onthouden, ende alsoe deselvige oproerige menschen, omme haer aengegrepen factien een coleur ende schyn te geven, ende omme de goede ondersaten vanden lande van Utrecht ende vande andere provincien te misleyden, alomme hebben doen divulgeeren ende verstrooyen seecker gedruckt Vertooch, by 't welcke sy de feytelycke attentaten jegens haer wettige overheyt aengevangen, met versierde ende onwaerachtige uitsteeckselen poogen te excuseren, soo dient tot wederlegging vandien geconsidereert te werden, 't geene hiernae volcht: eerst, wat aengaet 't poinct van't verkiesen vande magistraet, in 't begin van 't selve Vertooch geroert, is te aenmercken, dat in 't creëeren vandien, werdt achtervolgt d'ordonnantie der stadt Utrecht, mitsgaders den contracte met Syne Excell. inden jaere 1590 opgerecht, vermeldende, dat tot oprechtinge ende vernieuwinge vande nieuwe magistraet alle jaer by d'oude magistraet genomineert sullen worden veertich personen, omme uyt alle deselve, tachtich in getale wesende, veertich tot de nieuwe magistraet, met advyse vande staten by Syne Excell. gestelt ende geapprobeert te werden, welcke forme van nominatie, creatie ende approbatie tot noch toe onverbreeckelycke geobserveert ende oock in reguard vande laetste oude magistraet is onderhouden geweest, sulcx dat die twee staten vande geeligeerden ende ridderschappe qualicke werde gecauseert, dat sy dienaengaende iets t'onrechte geusurpeert souden hebben, maer reguleeren hun daerinne nae de ordonnantie ende contracte hier voren aengetogen bevesticht synde, mette continuele observantie tot noch toe uniformelick daerop gevolcht, sonder dat sy eenige redenen hebben te doleren, dat den eersten borgermeester soude syn geweest een riddermatich persoon, soo niet bevonden sal worden, dat iemant riddermatich synde, vande bedieninge van't borgermeesters ampt der stadt Utrecht soude wesen uytgesloten, ofte dat eenige burgermeester riddermatich geweest synde, de stadt in eenige haere privilegien ofte gerechticheiden vercort, ofte daerinne eenich inbreuck gedaen soude hebben, maer blyct ter contrarie, dat t'allen tyden, als een riddermatige de stadt Utrecht als borgermeester heeft gedient, deselve stadt merckelyck gebeneficieert is geweest, gelyck noch onlancx gebleecken is byde verdiepingen van de verstopte rivieren ende accommodatie van wegen, sonder welck behulp de stadt apparent was te vergaen, daer nu ter contrarie deselve seer verbetert is ende toegenomen heeft, gelyck dat geblecken is byde rysinge van huysen in huyr ende coop, de residentie van verscheyde familien, die uyt diversche provintien hun tot Utrecht nedergeslagen hebben ende noch meerder hun binnen deselve stadt begeven ende hare woonplaetse aldaer gehouden souden hebben, ten ware dese commotie binnen d'selve stadt hadde ontstaen; ende omme den coopman ende neeringen binnen de stadt Utrecht te meer te locken ende te favorisee➡ hebben de voorn. staten de tollen van Utrecht doen bedienen by collectie, die anders plach te werden verpacht, alleenlyck omme te beletten de vexatien, die de pachters den coopluyden plagen aen te doen, door alle welke accommodatie ende andere gunsten, byde voorn. staten de stadt Utrecht bewesen, deselve stadt in neeringen ende welvaeren soo heeft toegedat vande meeste neeringen, coopmanschappen, ambachten ende hantwercken, corts voor dese oproerte, de helfte meer winckels gevonden werden, dan daer voor twintich jaeren te vynden waeren. Beneffens alle dese tytelycke weldaeden, hebben die staten met eene seer christelycke yver ende neersticheyt gevordert ende gehanthaeft de voortplantinge van Godts Heylige Woordt ende der Christelyke gereformeerde religie, sulcx dat men de kercke Christi onder haer regieringe inde stadt, steden ende landen van Utrecht, niet alleene en heeft gesien toenemen in ruste, vrede ende eenicheyt, maer oock in getale van godtvruchtige leeraers ende lidtmaten. Van gelycke syn de voorn. onrustige geesten t'onrecht queruleerende, dat inde magistraet mede gestelt souden syn mogen geweest sommige personen, die inden eedt vande staten ende eenige officien bedienende waeren, gemerkt soodanige persoonen van't fungeeren vande magistraet, noch by eenige privilegien, noch byde ordonnantie der stadt Utrecht geexcludeert, noch tot den bedieninge vandien geinhabiliteert en werden, sulcx dat in dien reguart niet en can werden geseyt, in 't creëeren vande magistraet yet gedaen te wesen, dat tot verminderinge vande qualiteyt van 't lidt der stadt Utrecht soude mogen strecken, veel min dat d'selve in eenige schade geraeckt ende in aensien vande geestelicke goederen, aldaer synde, totte generaliteyt meerder soude hebben moeten geven; maer ter contrarie is waer ren, |
