Edele, erentfeste, wyze, hoochgeleerde ende zeer voorsienige heeren.

Die staten generael bemerckende, dat by sommige vande provintien met sulcken yver endé eernste niet en worde geprocedeert, zoe in 't overbrengen van haere consenten als in 't betaelen van 't ongerepartieert crychsvolck ende andere lasten, gelyck den dienst van 't landt jegenwoordelyck wel vereysschende is, hebben nodich geacht de provincien serieuselyck te vermaenen ende te bescryven, ten eynde eens alsulcke ordre op alles gestelt soude mogen worden, dat in gheen der verthoonde swaricheyden vorder gebreck en bleve, breder vermoegens haer E. missive, daer toe wy deses aengaende ons syn refererende, edoch gevoelende ende dagelicx vernemende het grote interesse, daer den staet van 't landt door dusdanige slappichheyden ende nonchalance in vervallen is ende geschapen zal zyn, noch wyders te verloopen, zoe in tyts daerinne niet en worde versien, soo en hebben wy mede niet kunnen laeten UE. dienstelyck te versoeken ende te bidden, ten regarde vande eere ende gewoenlycke goede genegenheyt van onze provintie ende het gemeene beste, dat UE, gelieve die missive vande staten generael ter harten te nemen ende te versorgen, voor 't eerste, dat een derde part van onse quote in de vyff hondert duysent L. tot den veltleger voor dezen jaere bewillicht, promptel. mach werden gefurneert, opdat Syne Excell. eens met ordre ende goede voorsieninge te velt gebracht, ende die goede occasien, die hem daertoe dagelicx presenteren, sullen moegen byde handt genomen worden; ten tweden, dat UE. mede gelieve by gevolch van d'andere provintien te bewilligen in de betaelinge van twee maenden soldye voor die ongerepartieerde, die betaelt sullen worden nae dat deselve verschenen zullen wezen. Wy hebben altyts verhoopt gehadt, dat de consenten vande provintien ingebracht ende geopent souden worden, dan zoe men voor als noch daertoe nyet en kan geraeken ende weynich apparentie is, dat 't selve haest sal kunnen geschieden, wordt proufytelicker ende zekerder voor 't lant gevonden, aentenemen die voorsz. betaelinge vande twee maenden, dan met ongerepartieert volck, wezende onbetaelt ende onversien, te velt te commen, daerdeur lichtelyck eenige muterye onder denzelven soude kunnen ontstaen, die qualicken te blusschen ende te repareren soude wezen. Wy willen UE. ten hoochsten mede gerecommandeert hebben het rembourssement vande penningen, die wy haere Mat. van Engelant van 't eerste ende tweede jaer schuldich gebleven zyn, opdat hare Ma. deur ons in vorder indignatie ende. niet en worden gebracht, 't welck voor deze tyden ganz ondien

lyck soude wezen, gelyck wy oock versoecken, dat UE. willen bedacht zyn op die assistentie, die nooytelick aen de collegien ter admiraliteyt zal moeten gedaen worden, ende die provintien niet langer en sullen cunnen te buyten staen, zonder merckelycke periculen van alteratie, verloop van bootsvolck ende disreputatie van onsen, staet. Hier beneffens wordt UE. byden staten generael aengescreven eenen voorslach, omme in plaetze vande licenten beneffens het incommende convoy, mede te doen betaelen (ten naesten doenlyck) het convoy op deselve goederen gestelt in 't uytvaren, mits dat d'selve goederen daer nae vry uytgevoert sullen mogen worden. Hiervan en wordt geen lyste overgesonden, naedemael 't zelve relatief is tot die gemeene lyste vande convoyen, die daerinne gevolcht sal worden, uytgesondert dat die goederen, gelyck houdt, wynen ende dergelycken, die lange onder den coopluyden blyven, cer die vercoft kunnen worden, het incommende convoy de facto mede sullen betaelen, maer sullen termynen genieten, omme het uytvoerende met bequaemheyt te moegen betaelen; item, wordt UE. mede overgesonden een lyste vande manufacturen, die in dese landen gemaeckt worden, daerop soe veel gestelt soude mogen worden, ofte ten naesten by

als het uytgaende convoy daerop te bedragen zoude hebben, in welcken vougen mede betaelen soude, 't gene binnenslants gebruyckt ende geconsumeert wordt, ende zullen commen te cesseren alle frauden, die op 't uytgaen van deze goederen zoude mogen bedacht ende gepractiseert worden.

Men soude verhopen dat uyt deze twee voorgeslagen middelen een equivalent vande licenten zouden kunnen getoogen worden, ende dat daerdeur d'admiraliteyt tot verhael ende redres van haer achterwesen soude te brengen wesen, ende voortaen kunnen onderhouden worden, buyten support vande provintien, die nu meer als te veel beswaert zyn, met die laste vande oorloge te lande vallende, mede dat hier deur den vyandt oorsaeck gegeven zoude kunnen worden, omme die licenten weder toe te laten, siende die provintien vermogen ende middelen te hebben, omme buyten behulp vande licenten haer equipagie ende oorloch te water te mogen continueeren ende staende te houden. Sal hieromme UE. gelieven d'selve lysten ende voorslagen, wezende van sonderlinge consideratie ende gewichte, metten eersten bedachtelycke t'examineeren ende deliberatie daerop nemen, als UE. bevin den zullen, ten regarde van ons als oock die generaliteyt nutste ende oirbaerlyckste te wezen, ende UE. gedeputeerde tot desen dachfaert hier seynden, met volcomen last, omme op alle die voorsz. poincten te helpen besoigneren ende resolveeren, volgens 't versoeck, dezen aengaende byden staten generael aen UE. gedaen. Ende zoe dezen tot geen anderen fyne dienende is, willen d'selve mit onze gewoonlicke gebiedenisse besluyten, ende bidden Godt almachtich UE., Edele eto.

Uyt 's Gravenhage, dezen xxI. Mey 1601.

UE. dw. vrunden ende medebroeders, NICOLAES VAN BERCK, GHERARDT VAN RENESSE.

Opschr.: Edele etc., myn heeren staten vanden lande van
Utrecht ofte haer E. gedeputeerden elc., tot Utrecht.
Recep'. XXII May 1601.

(Naar het origineel).

IX.

Edele, erentfeste, wyze, hoochgeleerde ende zeer voorsienige heeren. Myn heeren, den raide van state heeft verthoont, nu vier dagen geleden, specificatie ende staet vande fortificatien van Oostende, byden raetsheer Coern, als gecommitteerde tot opsichte ende opbouwinge vande wallen ende forten, dezen voorleden wynter deur gewelt ende tempeeste vande zee aldaer afgespoelt ende gekrengt, ende dat d'selve alrede bedragende waeren ende gekost hadden over de cxxx" gl., hoewel d'selve wercken nae heuren behoiren ende eysch, als noch niet ten vollen en waren voltoogen ende opgemaeckt, ende dat sulcx noch wel een merkelyke somme te kosten soude hebben; soe dat men wel te verstaen ende te bevoelen hadde, dat die c" gulden tot die fortificatien van Oostende versocht, daertoe niet en souden konnen souffisant ende genouch wesen, versoeckende daeromme die provintien, dat zy heur consent van gl. versocht tot die fortificatien van desen tegenwoordigen jaere, souden willen elargeeren ende verhoogen tot die somme van in gl.; in consideratie ende ten regarde, dat die opbouwinge ende nootelycheyden wel te monteeren souden hebben, weyniger min als hondert vyftich duyzent gl., zoodat vande gl. ter eerster propositie tot de fortificatien versocht, maer overblyven soude de somme van L" gl., ende dat uyt d'selve niet en souden kunnen gedragen ende vervallen worden, alle andere fortificatien,

m

m

m

alrede beraempt, van noden te wezen, byde handt genomen, ende daeromme men tegenwoordich in desen propice saisoene bezich is, als te weeten, dat Terneuse een weeck onder handen is, dat omtrent XXIII" gl. te kosten sal hebben, desgelycken, dat tot Axel eenige wercken geordonneert waeren, die in geender wyse uytstel en souden konnen lyden, dat oock eenige redouten gemaeckt waeren omtrent die riviere van Schelde ende Mase, om te beletten die stroop ende sluypgaet vanden vyant; item, dat mede bewillicht waeren tot die fortificatien van Lingen xu" gl., ende dat hierop ten tyde vande petitie noeyt gelet noch gedacht en was geweest, behalven ende boven 't gene dat men tot Sutphen, Nymweegen, Doesburch ende die forten van Schenkenschans, Voerne, Crevecoeur ende anderen in Bommelerweerdt gelegen, als oock van St. Andries te repareren soude wesen, 't welck in manieren 't selve geproponeert is geweest, nader byden staten generael geexamineert ende in deliberatie gestelt, hebben die gecommitteerde vande provincien, present wesende, goetgevonden, dat men haren principalen noch versoucken soude, boven die "gl., voormaels. tot die fortificatien versocht, tot eene subsidie ende behulp vande noodicheyt vande wercken (die middelretyt voorgecomen ende die men sonder merckelycke interesse niet en heeft kunnen verby wesen), een somme van vyftich duyzent gl., ende dat diensvolgens den raedt van state geordonneert is, metten eersten petitie daervan aen de provintie te doen, ende te verscryven wes ons belangt, sal UE. gelieven te weeten verclaeringe gedaen te hebben, dat het voor onze provintie niet mogelyck en soude wesen eenige vorder penningen daerthoe te consenteeren ofte raedt daerthoe te weeten, niettemin, dat wy mogen lyden, nae het bericht ende necessité vander saecken ons bewesen ende als verhaelt is, dat gelycke propositie ende begeren aen UE. mede overgesonden soude worden, ons vorder refererende tot deselve ende tot UE, goede geliefte ende welbehaegen, die ter eerster gelegentheyt hiervan sullen mogen disponeren, als haer E. goeden raedt kunnen lyden ende goetvinden sal.

Wy hebben uyt die missive vanden heere Coern, vanden III. Juny, stilo novo, mede vernomen, dat die muterie van Issabelle als noch continueert, d'welcke wy van onzer zyde laten onderhouden, met presentatien ende periculen, soe veel men te weech sal weten te brengen. Die soldaten daer binnen houden hem zeer stil, dese muterye wordt zeer gecomprobeert. Uyt verscheyden missyven, geschreven uyt Brussel, aen de cancelaer des vorstendoms van Gelderlandt, byden vyant gestelt, Wilhem Cryper (!), syne residentie houdende tot Remundt, d'welcke te samen by onse soldaten geintercipieert ende vande gecommitteerde raden neffens Syne Excell. aen ons overgesonden syn. Hieruyt hebben wy oock vernomen dat die van het Overquartier van Gelderlandt (in 't gebiet van haer hoocheyden wezende) verdragen syn op 't stuck van haer contributien ende ter maent aen dezelve betalen zullen x gl., ingaende primo Juny aenstaende, met belofte, dat die vande yoorsz. Overquartiere noch steden noch platte lande, verder met eenige exactien bemoeyt sullen worden. Uyt d'selve geintercipieerde brieven hebben wy oock verstaen, hoedat eenen Jan van Wees solliciteert aen haer Hoocheyden, omme gecommitteert te worden tot den ontfanck vande contributien vande Veluwe ende het Sticht van Utrecht, 't welck ons dunckt niet wel te quadreren met ons dessein. Wy vermaenen dit, opdat daerop gelet mach worden.

Wy seynden hier beneffens UE. copie van eenen brief vanden agent Aerssens, uyt Paris geschreven den XXVI. May voorleden, nieuwen styl, waer uyt UE. vernemen sullen die discourssen ende opinien vanden court aldaer, sonderlinge vande separatie van 't crychsvolck van Savoyen ende d'afcompste in deele derselver. Die voorn. geintercipieerde brieven mentioneren mede daervan, maer verscheydelyck, edoch in meerder hoope', dat die vyant meynt, datter groot secours voor haer commen sal, ende daerdeur eens tot verlossinge te zullen geraecken. Wy willen 't den almogenden heeren samentlyck bevoelen laeten, den dispositeur van alle men

schien voornemen ende intentie, denwelcken wy bidden neffens onse dienstelycke gebiedenisse UE., Edele etc.

Uyt 's Gravenhage, desen naestlesten May 1601.

UE. dienstwillige vrunden ende medebroederen,
GHERARDT VAN RENESSE, NICLAES VAN BERCK.

Myn heer Heermale is noch welvaerende nae zyne gelegentheyt,
ende gebiet hem van ganscher harten in de goede gratie van alle
onze heeren.
Beneden op de zijde:

Desen boode is extraordinaris ende ick hebbe hem toegescyt XV st., die UE hem sullen gelieven te doen betaelen.

Opschr.: Edele etc., myn heeren gedeputeerden vande staten vanden lande van Utrecht etc., tot Utrecht.

X.

(Naar het origineel).

Myn heere.

Alhier syn soo aenstont aenghecommen de capitainen Pappau ende Thomas Viller, met 18 peerden, ghelyck sy verclaeren beloeft te hebben aen de heeren ende aen monsieur du Boys, synde ghisteren afgescheyden vande troupen, omtrent Maestricht, die my verseckeren, dat de tocht naer den Rhyn af is, dat alle die cavallerie vanden esquadron met 700 man te voet, met het regiment van Assicourt ende die ruyteren uyt 's Hertogenbosch met het volck, dat tot Helmont geleghen heeft, alle trecken naer Vlaenderen, hebbende binnen Ruermondt tot hun verseckeringe gehouden den grave Herman vanden Berghe, dit selve heb ick wel willen aen UE. ende aen den generael du Boys adverteeren, UE. biddende dese bygevoechde in aller haest met eenen expresse aen syn E. af te seynden, alsoo ick achte, dat den dienste vanden lande daeraen merckelick gelegen is, gelyck ick raetsaem vinde hiervan Syne Excell. in aller haest te adverteeren, dese meynen datter wel meer ruyteren vande troupen sullen volgen, sy hebben, soo wy verclaeren, eenighe van hun volck doot geschooten ende gequetst. Ick hoope dat Syne Excell. met dese troupen, in desen quartiere gedestineert, om passagie vanden Rhyn te bewaeren, als nu sal moghen versien worden. Hiermede UE. in bewaeringe des Heeren bevelende. Met groote haest.

Tot Grave, desen VI. Aug. 1601, omtrent drie ueren des naemiddaechs

UE. dienstwillighe ende seer geeffcctioneerde vrundt,
GODEUART VAN STEENHUYS.

XI.

(Naar gelijktijdige copij).

Edele, etc.

Uwer E. schryvens vanden XXIX. der verleden maent aen ons gedaen, nopende de resolutie ende ordonnantie by ons eendrachtelyck genomen ende gestatueert jegens de personen van

Catalyne de Montpre etc., op huyden in den rade gelezen synde, ende heeft denselven raedt nyet weyniger (voorwaer) verdocht, als uwe E. scryven, dat haer heeft gedaen onze voorge➡ mentioneerde resolutie, te meer soe uwe E. surcheeren 't effect vandyen, tot dat wy uwe E. scriftelyck souden hebben geadverteert vande redenen, die ons totte selve resolutie hadden gemoveert, voorwaer wy hadden verhoopt, dat uwe E. ons (als haere gecreëerden) wel souden hebben tocbetrout (daertoe oock onsen gedaenen eedt sich refereert) dat wy nyemant buyten recht oft reden yet te laste soude leggen, gelyck nu schynt, nyet alleen 't selve in twyffel gestelt te worden, maer daerdeur onse gebeurlicke authoriteyt vermindert ende allen qualicks preeckers, sonderlinge de voorsz. de Montpre de mont geopent ende de rugge gestyft, 't gene by ons gesamenderhant daerinne is gedaen, verhoopen wy voor Godt mit goeder conscienten te verantwoorden, ende hoewel wy (ons bedunckens ende onder correctie) voor nyemant anders daervan hadden reckenschap te geven, soe het is policy ende gedaen tot goede onderhoudinge, rust ende vrede vandyen, nochtans omme te verthoonen onze goede genegentheyt ende correspondentie tot uwer E., soe hebben wy onder expresse protestatie ende non prejuditie van onze voorsz. resolutie ende ordonnantie, oock dat deser gelycke oft andere saecken de politie concerneerende, nyet en sullen worden getoogen in consequentie, uwe E. by desen wel willen dienen van onze motiven totte voorsz. gegeven ordonnantie te weeten,

1

Dat zy is een lichte ende eerloze persone, die nyet alleen geduyrende 't leven van haer man apparentel. met Dirck Aertsz., wezende deszelfs huysvrouw oock noch in leven, familiariter heeft geconverseert, maer ooch noch met eenen Amsterdammer, gelyck 't selve by haere brieven ende attestatie van dees Amsterdammers huysfr. ende anderen, presumtivelycken genoech blyct.

Dat zy is geweest invintrice oft suggestrice van 't geschil tusschen den proc. generael vanden hove ende Gysbert van Culenborch, onsen raetsfrunt, oock vanden quaden eedt, by eene Sara in dese saccke tot Amersfoort gedaen.

Dat zy oock seer atrocelyck heeft gaen diffameeren ende injurieeren den heere president vanden hove, den heere van Drakenburch, als schout, den heere van Conincxvry, als borgermeester, ende in genere den gerechte deser stadt, die veele ende verscheyden geschenken soude hebben genoten, ende namentlyck den heere van Drakenborch 12000 L, den heere van Conincxvry eenen vergulden cop met goude penningen, naer dat de proc. generael deselve gepresenteert zynde, hadde gerefuseert, 't welcke, soe sulcx waere, soude daerover culpabel syn, ende wesende nu onwaerachtich, soe geven wy uwe E. te bedencken, off het nyet oorsake genouch en ware, haer de stadt te doen ruymen, om soe notabele personen ende van qualité te diffameeren t'onrecht.

Jae, dat noch arger is, heeft gesocht tot meermael te willen instigeeren ende bewegen mr. Johan Bergerum, dienaer des Goddelicken Woorts alhier, omme de voorsz. heeren hyer over publice in syn predicatien te willen berispen ende straffen, blyckende van alle dit by de gedane depositie van denselven Bergero.

Dat zy mede verscheyde goede luyden mit schoone woorden ende sinisterlycke practycken het gelt wtte beursen, ende waeren wtte huysen ende kelders gepraet heeft, practiseerende dagelicx 't selve soe langer soe meer, sonder eenighe restitutie oft betaelinge daervan te doen. Dese redenen dan, ende dat zy voorts alomme meer ende meer quade officien onder alle staten van menschen was doende, hebben ons gemoveert haer te bevelen de stad ende vryheyt vandyen te ruymen, synde voorwaer een lydelick decreet voor haer, in regardt van haere verscheyden gecommitteerde delicten, versueckende derhalve zeer vruntelick, dat uwe E. dese redenen dan overleyt, doch believe voor goet aen te sien onze gegeven ordonnantie,