ende dat d'selve zyn effect sortere, met verseekeringe dat wy ons in alle voorvallende saekeń salex sullen dragen ende quyten, dat wy ons ampt, eelt ende gebeurlicke plicht sullen naer behooren naercomen. Daermede dan dezen eindigende, bidden den almogende Godt, Edele, etc. Geschreven t'Utrecht, desen v. Octobris 1601.

Uwer E. goede vrunden, schout, borgerm, schepenen ende raedt der
stadt Utrecht,
J. DE LEERDAM.

Opschr.: Edele etc., myne heeren de staten 's lants
van Utrecht ofte haere gedeputeerden, elo.
Rec, vn Octobris 1601.

Edele, etc.

XII.

(Naar het origineel).

Den XVI. dezer, nae onzen styl, is die heere Gilpin omtrent den avont in de vergaderinge vande staten generael erschenen, te kennen gevende, dat hy een missive vande coenin ghinne van Engelandt daechs te voeren ontfangen hadde, wesende vanden darden derselven, vermeldende dat die hispanische vlote, die tot Lisbone toegerust ende nu lange met ge dreycht was, ten laetsten, ende naedat deselve xxx dagen in zee geesgareert ende versteken hadde geweest, den xxv. Septembris voorleden in Ierlandt aengecominen was, ende aldaer sengetreft hadde die haven van Kinsale, met omtrent vyftich, zoe groote als cleyne schepen, ende dat het volck gelandt zynde, terstonts het voorsz. stedeken gesommeert hadde van wegen des conincx van Spaengien, omme onder zyne gehoorsaemheyt te commen ende die roomsche religie aen te nemen, ofte zoo niet, dat zy gelast waeren, geheel Ierlandt te devasteeren ende hem allen met de zweerde om te brengen, ende zoe nu deze swaericheyt hare Ma. onvermoedelick overcommen was, die zy altyts gevreest hadde, dat tegens ons gemachineert ende aengeleyt waere geweest, dat zyn E. bevel ontfangen hadde, die staten generael te remonstreren, dat hare Ma'. nu ettelycke jaeren in Ierlandt gestadelick een leger hadde moeten onderhouden, tot wederstant onzer algemeyne vyandt, van XVITM soldaeten, ende dat zy nu deur desen inval gedrongen worden, 't selve met vr" ofte meer te verstercken, ende hem alle te versorgen met vivres ende nootdruften, die in Engelant gefurneert ende van daer hemluyden toegevoert mosten worden, ende dat daerdeur haer landt zoe gebloot ende behoeftich was van alderhande proviande, dat het onmogelick wezen zoude in de voorsz. onderhoudinge ende toevoeringe te continueeren, soe dat hare Ma'. tegenwoordeliek haer benoodicht vonde, omme te versoecken aen de staten generael, geassisteert ende geholpen te worden met zeeckere quantiteyt van boter, kaes ende diergelycke provisien, ende dat tot een somme van LXXX ofte c" gulden, in minderinge van 't gene haer Ma'. aen dezelve ten ach teren soude mogen wezen, verclaerende die begeerte van hare Ma'. te wezen, dat zy promp telick ende sonder vertreck d'intentie ende goede geliefte van haer E. hierop soude mogen verstaen, ende zoe die missive van haere Ma'. nu lange onderwegen was geweest, versouck doende, dat haer E. resolutie te meer geaccelereert mochte worden, versekerende hier beneffens, dat haer Ma'. hierdeur sonderlinge veroorsaeckt soude worden, tot volhardinge ende continuatie van hare weldaden ende gunsten, die wy voormaels beproeft ende noch dagelicx te gevoelen hadden, soe sal UE. gelieven te verstaen, dat by die gedeputeerden vande provintien, hier tegenwoordich wezende, geen swaericheyt altoos gemaeckt is geweest, omme hierinne te consenteeren ende te bewillichen, bevindende haer daertoe meer dan verobligeert, zoe ten regarde van onze schulden, d'welcke dit versoeck verre zyn excedeerende, als oock

vande danckbaerheyt, die wy van onzer zyde altyts meer ende meer hadden te verthoonen voor die goede officien ende menichfuldige weldaden, by ons ontfangen van haer Ma'., tot d'welcken wy in onsen noodt onsen toevlucht te nemen ende meermael te recurreren souden hebben, dan zoe ick my niet geauthoriseert en vonde, omme absolutelik hierinne mede t'accordeeren, hoewel die saecke haest vereyschende was, hebben by provisie verclaert, dat ick een vast vertrouwen hadde op UE. gewoonlicke goede discretie, deur d'welcke UE. haer mede hiertoe by gevolch van d'andere provintien souden bewegen laten, maer dat ick 't selve over myn niet te nemen en hadde buyten UE. voorweten ende goeden wille, daerthoe ick my was refereerende ende op te verwachten hadde, biddende dienstelick mitten eersten daervan verwitticht ende versekert te mogen worden, middelertyt is die heere Gilpin, des niettegenstaende voor antwoorde aengesecht, dat hy hem wel te verlaten ende t'assureren hadde op 't gene hy versocht hadde, ende dat men 't selve metten eersten soude doen versorgen, mits dat hy alvorens overleveren soude specificatie vanden quantité van boter, kaas ende van andere vivres, ende hoe veel hy van elex begeeren soude. Die missive van UE. aen den staten generael geschreven, nopende die gequeste ende kraneke soldaten UE. toegesonden, hebbe ick op saterdach voorleden gepresenteert, ende nae dat deselve gelesen was, overeen commende met die doleancien, die by Hollandt ende Zeelandt ter zelver tyde dezes aengaende mede gedaen worden, ende zoe men niet en wist, wat ordre byden raedt van state op sulcken soldaten gemaeckt was, is die missive in haeren handen gestelt, omme advys te hebben, 't welck UE. uyt die rescriptie vande staten generael, hierby gaende, te vernemen sullen hebben, daerthoe ick myn moet gedragen, hoewel ick wel geerne anders gesien ende alle mogelycke devoir daerom gedaen hadde.

Wy en hebben voor als noch niet zekers vernomen van 't exploict, dat Syne Excell. voorheeft. Die tydinge, die wy lest van Ostende gehad hebben, hebbe ick aen den secretaris Ledenberch geschreven, daerthoe ick myn refereere. In Zeelant is noch op nieuws een vendel Engelsche ende, soldaten gearriveert, gemonstert ende nae Ostende gesonden, ende daer wordt noch een aldaer verwacht. Ende zoe ick voor deze reyse niet wyders to scryven hebbe, sal dezen besluyten met myne dienstwillige gebiedenisse, ende die Almogende bidden UE., Edele etc.

Uyt 's Gravenhage, dezen xx. Octobris 1601.

Uwe E. onderdanighe dienaer ende medebroeder,
NICOLAES VAN BERCK.

Opschr.: Edele etc. heren gedeputeerde vande staten vanden lande van Utrecht, tot Utrecht. Recep. xx. Oct. 1601.

(Naar het origineel).

XIII.

MAURITZ, geboren Prince van Oraengie, Grave van
Nassau, Moers, Marquis vander Vere, elc.

Edele, erentfeste, wyze, voorsienige ende discrete besundere goede vrunden. Wy twyffelen niet, ofte UE. syn genouch bericht van 't groot voornemen, 't welck de gemeyne vyanden inden loopende jaere gemeent hadden te volbrengen, tot nadeel vande vereenichde Nederlanden, met het brengen van haren principalen legher over Rhyn, opte vereenichde landen, het beleg vande stadt van Ostende ende zoo te water als te lande te

gebruycken moordadelicke ende barbarische tirannie over den goeden innegesetenen. Wy houden ons oock wel verseckert, dat UE. volcomelyck weten, dat Godt de Heere almachtich der heeren staten generael ende raeden van staten resolutie, beneffens ons beleyt sulcx belieft heeft te zegenen, dat het voorsz. principale ende grootste voornemen der vyanden over Rhyn, dear het beleg ende innemen vande stadt Rhynberck, is belet, ende dat nyettegenstaende die vyanden extraordinaris gewelt ende costen tot veroveringhe vande stadt van Oostende hebben gedaen, tot noch toe deur Godes genade ende de gedane debvoiren, die voorsz. stadt is geconserveert, ende hoewel wy althans (buyten tyts) sulcke exploicten van oorloge voorgenomen hebben, daermede wy verhoopen den vyanden met haere meeste forcen te doen trecken vande stadt van Oostende. Soo is nochtans te beduchten (terwyle zy zoo grootelycx haere reputatie mit seer veele extraordinarise costen ende wercken voor de voorsz. stadt hebben geëngageert ende aldaer soe veel tyt, volck ende behoeften geconsumeert), dat zy deselve stadt belegert sullen willen houden, weshalven soe wel voor de eere ende dienste der landen, voor de verlossinge vande belegerden, als omme de landen te ontlasten van soo groote costen, die tot defensie vande belegerde stadt moeten gedragen ende gesupporteert worden, te meer noodich is, dat de vereenichde provincien, leden ende steden vandyen, hen tydelick ende vruchtbaerlyck resolveeren opte consenten, die soo wel omme te secundeeren onze voorgenomene exploicten, ende die defensie vande stadt van Oostende noch voor den loopende jaere nodich syn, als sonderlinge 't gene byden raede van state by hare propositie voor den aenstaende jare is versocht. Wy weten wel, dat de lasten voor de provincien, leden, steden ende goede innegesetenen vandyen seer beswaerlyck vallen, ende wenschen van harten, dat die mochten vermindert worden, maer daerentusschen hebben wy nochtans een vast betrouwen, dat UE. ende alle vrome liefhebbers des vaderlants sullen oordeelen behoorlyck te wesen, de genade by Godt den Heere almachtich dese landen tot hanthoudinge van hare christelycke ende rechtveerdighe saecke tot noch toe bewesen, met danckbaerheyt aen te nemen, oock met goede debvoiren ende gedult, voorts een gelucksalige uytcompste te verwachten, ende dat de swaericheden, bestaende in 't vinden van middelen ende penningen tot betalinge der lasten van oorloghe nodich, voor een zoo rechtveerdige saecke, daer voor met goet ende bloet tot noch toe zeer veel gedaen ende geleden is, ende omme af te weeren soo grouwelycke ende barbarische tirannye, als jegens deze landen in 't gemeen ende allen den goeden innegesetenen derselver over veel jaren byden gemeenen vyanden besloten ende noch seer corts over den armen visschers (die haren cost ter zee soo suerlyck ende mit soo grooten gevaeren ende peryckelen eerlyck soecken te winnen) gebruyckt syn, sullen met eene goede courage ende mannelycke resolutie overwonnen worden., Wy willen UE. 't selve ten hoochsten recommandeeren, ende deselve verseeckeren, dat aen ons nyet en zal mangelen in 't doen van 't gene in ons vermogen is tot 's lants meesten dienst, ende sullen däeromme ons vastelyck verlaten, dat UE. insiende den jegenwoordigen beswaerlicken staet der landen, nyet en sullen naerlaten vruchtbaerlyck ende tytelyck opte voorsz. consenten ende die middelen daertoe nodich, te resolveeren, andermael UĚ. versoeckende, dat 't selve zoe tytelyck mach geschieden, als byde voersz. propositie versocht is, ende den hoochsten dienst vanden lande verheyst. Hiermede, Edele etc.

In 't legher tot Vucht, den vIIL Novembris 1601.

Opschr.: Den Edelen etc., heren staten van
Utrecht ofte aen gecommitteerde raeden.

UE. goetwillige vrunt,

MAURICE DE NASSAU

(Naar het origineel).

XIV.

Edele etc.

Ick hebbe uwe Ed. missive vanden x. deser ontfangen, ende daeruyt verstaen, dat UE. belieft heeft t'ordonneren ende myn mede op zeeckere poincten van importantie te doen beschryven tegens den XVII. desselven aenstaende, waervan ick UE. zeer dienstelyck bedancke, als oock vande eere ende gunste, die UE. jegens myn hier mede syt bethonende, myn presenterende ende gereet houdende, omme UE. bevelen onderdanichlyck nae te comen ende te gehoorsamen. Dan alsoe dese aenstaende weecke die staten van Holland in de vergaderinge vande staten generael sullen presideren, ende dat ick oock verstaen hebbe, dat terselver tyde hier erschynen sullen gecommitteerde vande staten van Zeelandt, in merckelyken getale ende staetsgewyse, ende dat ick daerdeur presumere ende te considereren staet, dat hier enige saecken van grooten gewichte souden mogen worden geproponeert ofte tusschen den twee voorsz. staten verhandelt, die de gemeyne saecke mede zouden mogen toucheren, ende daerop mede dienen souden by ons regardt genomen te worden, soe en hebbe ick niet cunnen laeten, UE. hiervan t'adverteren ende te versoecken, dat UE. hierop willen letten ende delibereren, of 't niet dienlyck wesen sal, dat die heere vander Aa ende ick dese naestcomende weecke alhier noch vertoeven ende ons vertreck een dach, vier ofte vyff uytstellen, omme te sien, horen ende sonderen, wat hier om soude mogen gaen ofte voorgestelt worden. Myn gedragen le voorder deses aengaende tot UE. gebieden, goetduncken ende naerder advertentie, daerop ick te verwachten ende myn geerne na deselve te reguleeren sal hebben. Middelertyt Godt almachtich biddende etc.

Vuyt 's Hage, desen XII. November 1601.

UE. dw. medebroeder ende vrundt,

NICLAES VAN BERCK.

Wy hebben gisteren gewisse tydingen gehadt, dat een van onse scheepscapiteynen, genaempt Mooy Marten, ingeseylt, verovert ende de Maze ingebracht heeft een Duynkerker scheepken van omtrent XXV last, ophebbende 2 gotelingen ende 42 man, die volgens d'orde geexecuteert ende gehangen syn,

(Naar het origineel).

Heer secretaris..

XV.

Ick hoope UE. myn leste vanden Iv. deser ontfanghen sult hebben, ende daerby verstaen de gelegentheyt van Ostende tot dier tyt, tzedert is niet besonders dan Godt lof alles goets voorgevallen. Wy verwachten nu alle daghe, met die doye weeder, het crychsvolck uyt die quartieren, om 't garnisoen te veranderen, alhier synde zesse vendelen mede gedestineert, die alle ueren van Bergen ende Tertoolen zullen commen, ende de veranderinge gedaen zynde, zal, soe men meent, den vyant van opinie mede doen muteren, men can der t'allen tyden uyt ende in de stadt comen, ende en doet mit zyne nye batterie by oosten gheen meerder schade ofte weyniger als van te voren, gelyck hy hem wel hadde ingebeelt. Den VIII. dezer, oude styl, quam tydinge, dat de vyant van Nypoort mit des continuelen nevel drye schepen mit steen geladen tot aen de oude stadt gebracht hadde, ende aldaer doen in de grout geboort, meenende die in de oostgeule te sincken, omme d'invaert van onze

schepen te verhinderen, ende gefailleert hebbende, is mit jachten ende zyn volck wederom uaer Nypoort vertoogen. De steen ende scheepen zullen voor de zeewercken aldaer wel te pas comen. Desen dusverre geschreven zynde, ontfangen brieven vanden ridder Veer, geschreven den XVIII. dezer, nye styl, ende regretcert zeer dat het veranderen van 't garnisoen dus lange aenloopt, waerop wy zyn Ed. geantwoort hebben, dat de continuelen vorst sules heeft verhindert, ende hem versekert mach houden, dat aen dezer zyde niet en zal gesuymt worden, als oock by continuatie in 't seynden van allerhande behouften, die hier te becommen zyn, ende zullen noch van daghe, wil't Godt, zoe van 's lants behouften als vivandiers, omtrent XXV schepen derwaerts vaeren, die een groote quantiteyt van alles gela den hebben; Godt wilze behouden binnen laten commen, dien ick bidde UE., mons'. secretaire, te nemen in Zyn protectie, neffens myne vruntlicke recommandatie. Geschreven binnen Middelburg, desen x. Decembris 1601, oude styl, Onder stont: UE. gantswillige ende goede vrunt, ende was onderteckent A. FOECK. In margine beneden aen slont aldus: Sult believen myn dienstige gebiedenisse te doen aen alle myne E. heeren, alsmede aen de heeren uyt den Hage, indien se noch daer zyn, als oock aen den heere advocaet. Noch lager stondt: hier zyn onlancx twee scheepen, vol peper geladen, uyt Indie gearriveert, ende twee van Brayzill, met suycker, een van Guinea, daer oock goudt in is, ende anderen uyt Spaengen ende uyt d'eylanden, mitte wynen etc. geladen. De heer Veer adverteert ons oock vande drye gesoncken schepen, ende dat d'intentie vanden vyandt was, die te werpen binnen d'oude haven by westen de stadt, ende daermede t'accommodeeren syn passage naer de zandthill, ende dat ze deur de wille Godts gefailleert hadden ende zyn blyven sitten op 't strand, voor d'oude stadt.

D'opscriptie was:

Erentfeste etc. Gillis van Ledenberch, secretaris

van myn heeren die stadt van Utrecht.

Rec. XVII. Decemb. 1601.

(Ledenberch schreef eigenhandig hieronder:)

(Naar gelijktijdige copie).

Myn heer, hebbende de gelegentheid vanden schipper Voet brenger, hebbe ick nyet nagelaeten UE. te communiceeren de bovengesz. tydinge, die ick dezen avontstont vanden heere Foock ontfange. De heeren staten alhier syn geresolveert op de consenten, ende soe ick hope tot contentement vande generalité, waermede ick desen nae myne groetenisse besluyte, UE. elc. Den XVII. Decembris 1601.

Opschr.: Aen den heere Floris Heermale, thesaurier vd. gedeputeerde vd. heeren staten v. Utrecht, in 's Hage. R". penultima Decemb., stilo novo, 1601.

UE. dienstwillige,
GILLIS VAN LEDENBERCH.

Edele etc.

XVI.

Myn heer. Wy hebben uwe E. brieven vanden 22. deser wel ontfangen ende heeft daeruit verstaen, dat die vanden rade van state onlancx te voren uwe E. hadden aengescreven, vyff vande compagnien, op haer repartitie staende, te verstercken van 113 tot op 150 coppen, sonder te verclaren mit wat wapenen ende soldie deselve vermeerderinge