cleinen saeck tot haer dévotie te hebben. Sal hiermede, myn heeren etc. den Almogende bevelen.

Myn heeren. Alsoe ick desen naermiddach omtrent de clocke vieren uren, seckere tydinge becomen hebbe, als dat den marquis Spinola ende noch een camerlinck vanden Ertshertoch ende noch eenen capiteyn binnen de Grave zyn gevangen gebrocht, ende die dit zelve gedaen hebben, syn vande esquadron van Hoochstraten, diewelcke 30 oft 33 in 't getale hebben geweest, ende hebben by haer gehadt dry trompetten ende zyn geleyt geweest by eenen Italiaen, genaempt la Batailla. Spinola, met het convoy was naar eenen man stercker ende waeren die beste ruyters, uyt die vane van grave Heyndrick vanden Berch, als oock van Grobbendonck. Dit is geschiet omtrent Helmont, op gisteren. Die geene, dyer mede daerby is geweest, hebbe ick zoo stracx met een schip met zekere convoy naer Syn Excell. gesonden, hebbende veele brieven als oock het protract van ons leger, als oock van 's vyants leger, ende oock alle secreten, hoe ende wat de marquis Spinola metten Eertshertoch tot Venlo gecommuniceert heeft ende oock synen last ende instructie, hoe dat men ons leger soude connen opslaen ofte doen delogeeren. Gevangen synde Spinola, boot hy stracx voor syn leven 100,000 pistoletten, vrecsende dat se hem dootgeslagen souden hebben, als sy het meestendeel van het convoy, dat den voorsz. Spinola, by hem hadde, gedaen hebben. Ick soude UE. Liefde wel breder geschreven hebben, dan hebbe den tyt niet. Den brenger deses sal UE. mondeling breder vertrecken, hoe dat sy se aengevallen hebben. Ick sende UE. hier bygaende eene missive, my uyt den Grave gesonden, waeruyt uwe Ed. sult connen sporen, dat het selve waerachtich is. Spinola soude geseyt hebben: o crysluyden, dat is het gene, dat gy gesocht hebt, om u betalinge te crygen. Hiermede etc.

Actum op de forte van St. Andries, desen XIX. Spt. 1603, stilo antiquo, 's avonts ses uren.

Naer myn gebiedenisse, UE. hartelyck bedanckende vande goede genegentheyt. Ick ben, Godt hebbe looff, op Sondaghe tot Grave gearriveert, ende aldaer te drye vuyre sien innebrenghen gevanghen den marquis d'Espine mit den camerlinck vanden hartoch, gehadt hebbende 45 ruytere by hem, die meest doot gesmeeten ende verdroncken; daer syn maer besich mit geweest 33 groene geuse, dewelcke maer cen man hebben verloren, 2 gequest, de

réste wel te passe, daer ick mede ghoet chier moeste maecken; het syn vremde apostelen. Indien hyer yet anders passeert, sal UE. mede delachtich maecken. Een saecke soude ick UE. wel vruntlicke begeeren, aenghcsien het wat periculoes is, my te willen senden nuit eenighe die . . . . . sullen coemen met de boode van Dort een passcedel op mynen naeme Jasper Pietersz van Varick, als adelborst, verloff voor een maent, om in 't landt van Cleve ende elders myn affaires te doen, off soe UE. die gewoentelick is te scriven. Ick sal UE. wederomme danckbaerheyt betoenen.

Hiermede wyl ick UE. in de gratie des Heeren bevelen.

Wt Grave, desen Maendach, mit haeste.

Opschr.: Edele elc., mynheer de gouverneur op 't fort van St. Andries.

UE. dienstwillighe vrunt,

J. VAN VARICK.
(Naar het origineel).

XXXV.

Edele etc. heeren.

Wy en twyfelen nyet, of UE. sullen memorie hebben, dat deselve belieft hebben vande laetste ongerepartieerde compagnien tot haren laste onder anderen te nemen die compagnie van Caesar, ter selver tydt garnisoen houdende binnen Oostende, ende dat wy UE. daernae geadverteert hebben, dat de voorn. compagnie daer weder vuytgecomen synde, bevonden es geweest zeer swak, van capiteyn ende officieren onversien ende onbequaem gedresseert te worden, ende dat noch twee andere compagnien van Engelschen, staende tot repartitie van Hollant, in gelycken stacte wezende, die staten generael goetgevonden hadden, dese voorsz. drye compagnien te reduceren ende een vendel daervan te maccken, ende dat Syn Excell. Johan Veer, cousyn vanden generael Veer, daerover tot capiteyn gestelt, ende die van Hollant hem tot haren lasten behouden hadden, blyvende middelretyt die provincie, soe van Hollandt als van Utrecht, elcx van een compagnie verschoent ende ontledicht. 'T is nu alsoe, dat daerna om seeckere consideration cen compagnie Duytschen opgerecht es van 150 hoofden, daerover capteyn gestelt Joncker Dodo van Kniphuysen, ende daer beneffens noch een compagnie Schotten van twee hondert hoofden, boven het regiment vanden Baron van Bouclange, ende nopens d'ordre daer thoe gegeven, waerinne bewillicht ende geconsenteert is in respecte vanden grave van Northumberlandt, die daerover een vanden synen ende een vroem capiteyn gerecommandeert hadde, wesende in effecte dese 2 voorsz. compagnien buyten repartitic dan soe die van Hollant gehouden souden wesen tot een van desen ende wy tot d'andere in plaetse van Caesar, hebben die van Hollant tot onse cuere endle beliefte gestelt, eene van beyde tot onse laste te nemen, ende denwelcken ons goet dancken soude. Soe hebben die staten generael ons instantelick versocht, onse verclaringe hiervan te willen doen, 't welck wy geexcuscert ende uytgestelt hebben, tot UE. goede behagen, ende welcke haer M. E. dit versoeck te doen souden hebben, met presentatie, dat wy geerne dese saecke souden helpen recommanderen ende bevorderen tot een spoedich ende favorabel antwoordt, tot welcken cynde wy desen aen UE. M. scryvende syn. Nyettemin souden ons laten beduncken (onder correctie) dat het cuerlicker ende vorderlicker voor onsen staet wesen soude, tot suppletie van onse repartitie an te nemen de compagnie van Kniphuysen van 150, dan die andere van 200 hoofden, wesende van vreemde natie, ende als wy vermoeden onversien van wapenen ende clederen, daer die andere wel becleet is ende alrede in seer goede ordre ende volcomelycken betaelt tot den XIII. deser maent, als UE. uyt bygaende requeste sullen

vernemen. Edoch wy remitteren alles tot UE. goede discretie ende welgevallen, daervan UE. gelieven sal ons met den eersten t'adviseeren, opdat de staten generael als oock den capiteyn op 't tpoedichste moghen weten, waerthoe sy haer te verlaten sullen hebben. Besluy tende dese met onse gans dienstelycke gebiedenisse, ende den almogende Heere biddende, V, D, Edele etc. Metter haest.

Uyt 's Gravenhage, desen IX. Novemb. 1603, stilo novo,

Uwe E. dienstwillige vrunden ende medebroederen,
NICLAES VAN BERCK, G. VAN Renesse.

Soe UE. soude kunnen verstaen tottet aennemen vande compagnie van Kniphuysen, soude goed wesen dat hy met wat gelt voorsien worde, wesende tegenwoordich inden leger, ende overmits die compagnie onlancx opgerecht is, daervan seer behoeftich, tot welcken fyne synen scryver aen UE. die ryse aengenomen heeft.

Opschr.: Edele etc. myn heren gedepp. vd.

h. staten van Utrecht etc. tot Utrecht, Rec. XI. Nov. 1603.

Edele etc, heeren.

XXXVI.

(Naar het origineel).

Myn heeren. Ick en heb vooreerst niet cunnen laeten UE. te kennen te gheven, dat ick den 20. deser geluckelick (God heb lof) in Oostende ben gecommen, heb daerom niet kunnen lacten UE. deelachtich te maecken, wat hier toe gepasseert is, ende in wat staet ende conditie ick die stadt van Oostende heb gevonden. Den 25, deser heeft de vyant wederom een vlot aen die oostzyde wtgebrocht, dan niet soc lanck als de voorgaende hebben geweest. Fck hebbe dese drie dagen continueelyck mit ses stucken van Pecckels bolwerck op doen schieten, die de principale gebinden gebrocken hebben, verhoopende, soe daer eenige wint opcompt, dat zy als d'anderen sullen geconsumeert worden. Sy hebben desgelycx by westen oock den 25. deser des nachts een nieu werck wtgebracht acn de noortzyde vande Catte, nemende synen cours naer Porcque picque, in gedaente van een galerye, verblint met schanscorven ende rys, lanck over die zes roeden, daer zy deze drie daegen zeer aen gearbeyt hebben. Ick hebbe daertegen aen het west-holwerck vier stucken batteryen doen planten, maer alsoo den vyant is meester van het canon, heeft hy het ons belet, ende 't geen wy gemacckt hadden, omveer geschoten, doch wy sullen ons beste doen in 't selve te beletten, soe veel als 't mogelyck; desgelycx in 't west-ravelyn twee stucken, maer dit is niet wel doenlyck geweest, overmits haer canon, ende soe 't doenlyck is, oock onder die Faulsebraye, maer sorge dat het ons sal belet worden, doordien haerlieder voornemens soe door 't faveur van haere stucken gedefendeert syn, dat wy 't naer onsen wensch niet wel sullen hebben. Het schynt, dat zy daer een cortegarde, meenen te maccken, ende hoewel sy het werck seer op haer voordeel hebben geleyt, hope nochtans, dat het door het water sal wechgenomen worden. Wy hebben oock gesien, dat den vyant over vier daegen groot reforcément, soo by Oosten als by westen, is aengecommen, niet wetende tot wat intentie. Ick sal sien van haere gevangenen te doen crygen, opdat wy moegen geadverteert syn, 't welck ick UE. terstont mededeelen sal. Ick heb oock de stadt in een deerlycke staet gevonden, want alle de contrescherpen bedorven ende t'eenemael verdestrueert syn. Het noordoost-ravelyn is oock heel vande zee ende canon wechgenomen, doch ick heb het besteedt opgemaeckt te worden, ende

sal met het weinige, ons overgeblevene rys, die voet van die noordoost-ravelyn laeten maecken, ende alsoe UE. belieft heeft, dat ick UE. altemet soude te kennen gheven, heb ick niet cunnen laeten UE. dese mede te deelen, UE. voorts biddende de hant gelieven te houden aen myn heeren staten generael, dat zy hierin met den eersten gelieve te versien. Eindigende dan, Edele etc.

Actum Oostende, den xxvIII. December, anno 1603.

Myn heeren. Ick hebbe UE. scryvens, gedateert den x. January, den XXVI. deser met blyscap ontfangen. Den vyandt heeft sedert myn leste scryvens aen uwe Ed. ghedaen, syn aprochen in 't westen, gelyck oock in 't werck dat van Leeft gemaeckt heeft, genaemt.. noch seer geavanceert ende deselve versterckt met menichte van rys, in maniere van een espron, 't zelve naer de zuytzyde met een borstweer van rys ende sant verhoogende, hebben gelaeten in den punt tegens die faulse braye een open poorte liggende noorden in zee, wyt omtrent achttien voeten ende hooch omtrent veerthien voeten, tot wat intentie het is, oft wat zy daer meenen met uyt te richten, 't sy een sortye oft een vlot daer deur wt te brengen, is ons onbewost. Voor de poorte in de canale van d'oude haven hebben sy eerghisteren nacht menichte van palen ingeslagen, waervan de canale self alrede een deel heeft opgesmeten, dan die hebben sy wederom geplant. Ghisteren avont heb ick er noch eenige doen wttrecken, desgelycken meen ick te laeten doen de resteerende. Waertoe zy deeze poorte aldus met palen bezet hebben, oft sy 't gedaen hebben, doordien van hier een constapel overgelopen is, die haer geadverteert heeft van het brandtschip, dat ick doen maccke hebbe, om daermede haer werck in 't brant te steecken, oft dat sy met haer werck voorts willen gaen na de cateye, is onzeker, dan sullen UE. eerstdaechs, beter daeraf geinformeert synde, 't selve deelachtich maecken. In 't oosten heeft hy den 25. deser 's nachts een nieu werck wederom op een nieus wtgebrocht, alwaer ick met seven stucken deze dagen soo van Peckelsbolwerck als van Vlammenburch continueelyck op heb doen speelen. Ick soude noch wel bequaemer batteryen doen maecken daerop te flankeeren, dan moet het laeten, doordien de nodige materialen (God betert), als rys, cordewagens ende andere meer ons ontbreecken, biddende UE. zeer dienstelyck de goede handt te houden, dat wy deze toch eerstdaechs

mogen becommen. Den vyant heeft niettegenstaende ons canon ende de musquettiers, die nacht ende dach op hetselve werck geschoten hebben, haer nieuwe wtgebrachte werck dese verleden vier ofte vyff nachten aen haer oude werck gesloten, ende hebben 't zelve verhoocht ende breder van achteren gemaeckt, ende meenen ons alsoo allensints aldaer te naderen. Ick bedancke UE. zeer dienstelick, dat het haer belieft heeft den sone van cap". Calf, slgr., by my uwe Ed. gerecommandeert t'accepteeren inde plaetze zyns vaders, verhope dat Godt almachtich hem sal verleenen wysheyt ende verstandt, daerdoor de landen schier ofte mergen goede diensten van hem sullen genieten ende trecken. Deze voorgaende heb ick niet cunnen nalaeten uwe E. seer dienstelyek te adverteeren ende sal voorts continueeren uwe Ed. van alles 't gene hier van dage tot dage passeert, deelachtich te maecken. Gebiedende my

zeer dienstelyck in uwe Ed. goede gratien, sall ick met desen eyndigen, Godt biddende, Edele etc. Metter haest.

In Oostende, den 1. Februarius, 1604. Opschr.: Edele etc. gebiedende heeren die vd. landen ende van Utrecht, tot Utrecht, Rec'. XXVIII. Jan. 1604.

Edele etc. heeren.

XXXVIII.

Uwe Ed. zeer dienstwillige dienaer,
PETER VAN GHISTELLE.

(Naar het origineel).

Myn heeren. Uwer Ed. missive vanden IX. dezer is my opten XIII. derzelve behandigd, die gelesen hebbende, als oock die missive vande magistraet van Saltbommel aen uwe Ed. gesonden, in faveur van eenen soldaet van myne onderhebbende compagnie, genaempt Hansken de Clercq, waerinne zy zyn versouckende, dat uwe Ed. my zoude ordonneeren om paspoort te geven, als schryvende, dat hy hem zoude begeeren neder te stellen om zyn ambacht tot Bommel te doen, om voor zyne huysvrouw ende kinderen zyne cost te winnen, ende dat een soldaet, langh gedient hebbende, niet en hoort allen zynen leven langh in sulcken servitud te blyven, is wel waer, maer als zy aengenomen worden, en set men haer geen jaeren als men de boeren haeren knechts doen, die se met de jaeren hueren, maer zyn gehalden te dienen zoe langhe als die hooch overicheyt ende haere capiteynen tot dienst vanden lande bevinden ende sullen te behooren. Ick hebbe den voorn. solddaet door intercessie ende schryvens der scholtes tot Saltbommel, als oock die gildebroeders vande leertouwerye, aldaer verlof gegeven, om in haerluyder noot, soo sy claechden dat hare knechts waeren ontloopen, hem wolden vergonnen om aldaer voor een XIII daghen ofte drye weecken in haeren noot te helpen aerbeyden, ende oock dat hy daerdeur een stucks gelt soude overspaeren, om zyn wyff ende kinderen daermede te cleeren, want hy wel eenen halven daelder 's daechs can winnen, maer wat batet als by twee oft drye dagen in de weeck gearbeyt heeft, soo sidt hy de reste vande daghen op de bancken ende verdrincket. Ick hebbe hem oock zyne volle leeninghe als zyne volle maentgelt laten volgen, maer wat batet, hy is armer als doen hy noyt gearbeyt en hadde, ende is hier oock in de forten genouch schuldich, en weet oock wel verseecker, indien myn E. heeren hem paspoort geeft, dat hy nimmermeer eene maent tot Saltbommel sal syn, oft hy sal hem wederom onder eene andere capitein, daer hy weet die de straetschenders ende vrye buyterie lief heeft, want wilde ick hem sulcx consenteeren, ick verclaere uwe E. hy en soude geene passepoort aen uwe E. heeren versoucken, noch aen my, maer my is sulcx ongelegen, zulcken consent dagelicx toe te laeten, want ick wel weet wat er dagelycx uytspruyt, als zy op de baene uyt zyn, der huisman te brantschatten ende te plonderen, gelyck dezen gedaen heeft in 't leven vanden collonel Uchtenbroeck sal'. gedaen heeft, diewelcke collonel negen van dezen guarnizoenen verlof gaf, om naer Antwer pen op contschap te gaen, ten tyde zyne princel. Excell. naer Berck trock, om te belegeren, maer contrarie ginghen zy den huysman, die uyt de Langhstraete tot Heusden ter marckt waeren gegaen, in 't wederomkeeren naer huys haer gelt spolierden ende beroofde, waerover twee van die negen vande partye, byde heeren van Locres crysvolck zyn gevangen ende byden crychsraet tot Hoesden op de gallye syn gebannen geworden, dan dezen ontquam het datmael, dan verseeckere u wel, myne heeren, hadde ick doen het commandement soe wel gehadt als de collonel Uchtenbrouck zal. gedachten, doen commandeerende, en soude niet vryer hebben geweest als haer complicen, die daerdeur op galye worde gesonden, want de heeren van Locres haer delict als oock de sententie byder crychsraet genomen,