dienshalven hier over sonde, maer wat was't, het bleef voor hem als voor de overstes soldaten voor datmael ongestraft, overmits de compagnie vanden overste in ylens daer naer in Oostende tooch, is oock de oorsaecke, dat den meestendeel van myne alde soldaten versoecken haere paspoorten, terwyl zy verstaen, dat uwe E. door bevel van die E. Mog. heeren staten generael my hebt belieft doen aen te schryven, dat ick myn compagnie compleet soude maecken, vreesende daerdeur, dat zy wederom haest een beurt soude hebben, om naer Ostende te gaen, waerover ick genootsaeckt zy, als ick aen zyn princel. Excell. hebbe gedaen, ende oock aen uwe E. onderdanichlyck zy biddende, niemant en willen gehoor geven om passepoort te verwerven, want indien uwe Ed' sulcx belieft te doen, sullen dien meestedeel van myne onderhebbende compagnien vans gelycken aen uwe E. versoucken, als sy oock door haerluyder huysvrouwen aen zyne princel. Excell. in den Hage hebben versocht met requeste, maer bedancke zyne princel. Excell., die daer eenen groten nihil dede opstellen, voor antwoorde dede geven, dat het althans tyt was, om soldaten tot versterckinge vande vendels aen te nemen, maer niet om passepoort te geven. Het heeft my over de 500 gl. gecost dit jaer, tsint der tyt myne onderhebbende compagnie uyt Ostende is gecomen, zoe aen wapenen als costen, gehangen aen die soldaten, die ick tot versterekinge van myne compagnie hebbe doen werven, waervan ick tot noch toe niet eenen stuyver en can corten, want sy willen alle vrye wapenen ende vry gelt hebben, in vier termynen haer maent betaelinge, sonder een stuyver te laten corten, dan pressiselyck alle vier leeninghen haere volle maent gaige. Ick hadde over ettelycke maenden eenen man afgeveerdicht met acte van zyne princel. Excell., om in Sticht van Munster knechten voor my aen te nemen, d'welcke mynen schryver tot Utrecht LXXX L. aentelden, ende brachten my maer vi knechten daervoor, waerover myne E. heeren soude ick d'oude passepoort geven, die geerne paspoorten hadden, ende wederom in plaetse nieu aennemen, soude my wel eenen legen buydel maecken, dan stelle hetselfde al tot uwe E. Mog. heeren haer discretie, ende betrouwe wel, dat uwe E. die saecke dienshalven wel sult insien als tot 's lants dienst zal behoren. Ick heb den soldaet Hansken de Clercq alhier byden provoost doen setten, dat door redenen hy sonder mynen oorlof ofte consent naer Utrecht is gegaen, ende dencke hem oock te rechte te stellen, als misgrepen hebbende tegen zynen artyckel-brief, ende sal sien, wat den crychsraet daeraf wyzen zal. Nieu tydinghe en is hier nyet besunders, dan dat die saecke binnen 's Hertogenbosch noch op d'oude maniere is, dan wordt hoe langer hoe dierder, soe datter wat goets af toe wachten is; oock zoo compter die tydinge vanden Bosch, als dat die gemuytineerde Arckelens in soude hebben genomen. Oock hebbe ick op huyden veel patenten gesien, all houdende tot Nymegen ende tot Thiel, op de vooren op Lyttoyen, ende oock hier aen capitein Sonck, die in alder yle worde verscreven, om heur te vervougen voor Dordrecht, ende wat wyders vande saecke wesen zal, sal de tyt leeren. Ick ben alhier met myn compagnie guarnisoen houdende, met die compagnie van cap" Keyser, diewelcke swack is, ende moet noch die twee redonten van Herwaerde bezetten, want cap" Sonck op morgen vroech met de compagnie van hier vertreckt naer Littoyen. Ick geloeve wel zyne princel. Excell. en heeft hem niet verhoet op dezen subiten vorst, die desen avont wederom heeft aengegaen, als ick can sporen uyt die patente, daer zyne Excell. belieft heeft de rendevou ofte vergaderinge vande compagnie heeft doen verschryven. Edele etc. Actum opte forte van St. Andries, desen XVI. February 1604, stilo veteri. UE. onderdanighen, ANTHONIUS BUTH. Opschr.: Edele etc., myn heeren die staten 's lants van Utrecht, ofte die heeren gedeputeerden. (Naar het origineel). XXXIX. Edele etc. heeren. t'Zedert mynen lesten heeft den vyandt syn approchen seer geavanceert ende versterckt, ende sall in corte daghen in ons polder ravelyn syn, daer hy allengskens vast de eerdt aftreckt, niettegenstaende ons goede debvoir ende neersticheyt, dat wy nacht ende dach alhier doen. Het is grotelycx te beclaegen, dat de compagnien, die alhier negen ende thien maenden in de beleegeringe geweest syn, niet worden verlost, alsoe sy seer gediscourageert worden ende oock gantsch swack syn. Bidde daeromme seer dienstelyck, dat UE. gelieve de goede hant te houden, dat die compagnien, die alhier soe lange geweest syn, mogen metten eersten verlost worden. Ick heb 't selve aen de Mo. heeren staten generael, alsmede aen zyn Excell. oock versocht. Ick hope, dat by syne Excell. haest yetwes sal geattenteert worden, 't welck sal strecken tot onse verlossinge alhier, ondertusschen sullen wy niet naerlaeten onse neersticheyt ende debvoir te doen, ende sall uwe Ed. verad verteeren, 't gene hier van dage tot dage passeert. Ick en heb mede niet cunnen naelaeten UE. aen te dienen, hoe dat ick den cap Calf met syn believen ende begheren gestelt heb een lieutenant, alsoe de synen overleden was, 't welck een goet soldaet is ende in veele dingen voorsichtig, hebbende oock wel gestudeert, het is die sone van cap" Arndt Hessels slgr., die mede de getrouwe dienaer van uwe Ed. geweest is. Ick en twyffel niet, off UE. sullen geen minder diensten van hem genieten als vanden vader, maer wel meerder, recommandeere hem uwe Mo. Ed. ten hoochsten, want hy 't selfde meriteert ende oock meerder weerdich is. Gebiedende my zeer dienstelyck in uwe E. goede gracien, sall ick Godt bidden, Edele etc. Actum Oostende, den 18. Meerdt, 1604. Opschr.: Edele etc. myn heeren die gecommiteerde raden v. state vd. lande v. Utr. etc. tot Utrecht, Uwe Mo. Ed. dienstwillige dienaer, PETER VON GRISTELLE. (Naar het origineel). Edele etc. heeren etc. XL. Alsoe geresolveert is, dat men cenen generalen vasten- ende biddach over alle de vereenichde provincien soude houden van Woensdaghe naestcomende in dry weecken, dat wesen sal den 28, deses, stilo novo, omme Godt den Heere almachtich vierichlyck van ganscher harten te bidden voor de conservatie vande belegerde stadt Oostende, ende dat Syne Goddelyke Majest. gelieve, 't ghene wes ten selven eynde ende tot afbreuck des vyants sal mogen Voorgenomen worden, mitsgaders voor de versekertheyt ende welstant vanden staet van 't lant, tot Godes eere ende verbreydinge van syn Heilich Woordt te segenen, soo versoecken ende begeeren wy vruntlyck, dat uwer E. gelieve den voorn. vasten- ende biddach allomme in de provincie van Utrecht, ter plaetse daer dat gewoonlyck is, te doen vercondigen, ende sekere groote penen te bevelen, dat een yegelyck hem ten selven dage van alle hantwerck onthoude, sonder des te syn in ghebrecke. Hiermede etc. J. v. Oldenbarnevelt, V'. Uyt 's Gravenhage, den v. Aprilis, 1604. UE. goede vrunden, De stat. gen. der vereeniohde Nederl Opschr.: Edele etc. myne heeren gedepp. vd, staten van Utrecht etc. tot Utrecht, (Naar het origineel). op XLI. Edele etc. heeren. open Uyt onse voorgaende sullen UE. door den heere Ledenberch vernomen hebben, 't gene hier is gepasseert tot den laetsten Aprilis nae den ouden styl incluis, zoe en hebben wy nyet willen naelaten, UE. het gevolch, ende in wat poincten onse affairen alhier tegenwoordelyck staende zyn, te verwittigen, als dat wy den eersten dezer ende nae de veroveringe van Isendyck sonderlinge becommert syn geweest, omme Syne Excell. ende graeff Wilhem te disponeeren tot progres ende aentastinge vande stadt van Aerdenburch, ende dat die staten generael ende raedt van state nae veel disputen, difficulteyten ende eernstige instantie, soe veel hadden geobtineert, ende d'Excell. soe verre gebracht, dat hy te vrede was, daegs daer aen die gelegentheid vande voorsz. stadt te gaen besichtigen, ende een merckelick getal compagnien, soe infantery als ruyteren, tot syne ende onse versekertheyt ende tot convooy met hem te nemen, naedemael den vyandt op dese pas lichtelick hadde te commen, disterende van onse leger omtrent drye ueren gaens, sonder nochtans geen gedencken te hebben, dat wy yet op die stadt souden attenteeren, wesende voorsien, (soe Syne Excell. seyde verstaen te hebben) met vyff ofte ses compagnien vanden vyandt met ettelyke ruyter, ende dat ons volck van convooy desen nyettegenstaende hem voegende omtrent de stadt, nyet vernemende, dat daer geschut binnen was, ofte veel volcx, ende datter nyet meer op die vesten hem baerde als thien ofte twaelf mannen ende twee peerden, vau dewelcke altemet een scheut met een musquet worden gedaen, ende een trommet geblasen, naerder approcheerende, omme des vyants contenancie t'ondersoucken ende t'irriteren, ende weynich gerucht ofte crychsdevoir gewaer wordende, hebben haer verstout die wallen op te climmen ende inne te vallen, ende terstont gespoirt (tot onse grote verwonderinge ende blytschap), dat alle soldaten ende borgeren dacruyt verlopen waren, ende dat zy haere vluchtinge al gheprepareert hadden voir onse aencompste. Dese stadt is van natuere sterck ende te water seer wel gelegen, dat men met alle schepen daeran kan commen; is van huyssen seer gebloet ende bynae vande groote der stadt Utrecht, daerinne Syne Excell. voorgenomen heeft te logeeren, het gros van onsen leger, ende kan met een cleyne cost in tamelycke defensie gebracht worden, soe dit nu aldus omtrent den middach vergangen was, ende die heeren van beyde collegien, die al te samen te peerde mede daer gecommen waeren, ende ter loep met Syne Excell. een weynich ontbeten hadden, versochten deselve eenige ruyter met een trommeter te willen schicken nae een stedeken, genaempt Middelburch in Vlaenderen, ende een ure gaens gelegen van Aerdenburch, onbemuert wesende, edoch hebbende een sterck casteel, toebehoorende den heere van Frenes, omme hen dezer gelegentheit t'informeeren, ende nae apparentie ende op avonture te sommeren, 't welck by Syne Excell. geaccordeert wesende, ende derwerts gesonden hebbende den ritm'. Piere Pamy, soe is d'selve, geen gewach van vyandt vernemende, regelrecht daerinne gereden, ende het casteel opeyschende, terstont vande boeren, die daer op waeren, in syne macht overgegeven, ende soe die trommeter, die de sommatie doen soude, volchde ende aen 't casteel ende stadt gecommen was, vonde de ritm'. op 't casteel ende ons volck meester vande plaetse, soe dat het schynt, dat Godt almachtich nyettegenstaende alle swaerhoofdicheyt ende periculen, die sommige hem syn inbelende, ons den pas wil maecken, sonder welcke gratie hiernae 't innemen van Casant, vorders nyet en soude geattenteert, omme tot ontset van Ostende te commen. Nu hebben wy noch eenige hope ende arbeydende op dese faveur ende fondament inopinaet, persen Syne Excell. ende Genaden aen, met meerdere vrymoedicheyt, omme voorts te gaen nae de stadt Damme, ofte te bevorderen die overcompste vande riviere, genaempt de Lieve, tusschen die voorsz. stadt syn ende Middelburch, ende van daer voirts te commen tot aen de stadt Sluyse, soe't die Almoegende toelaten sal, soe dat Syne Excell. aengenomen heeft die gelegenheyt te doen sondeeren desen voorleden nacht, ende die saecke op huyden in naedere deliberatie te leggen ende nae apparentie alsdan terstonts voort te vaeren, waervan wy naemaels UE. sullen adverteeren. Van 't esquadron hebben wy vernomen, dat het gepasseert soude syn omtrent Brussel, Loeven ende Mechelen, ende dat sy daer veel edelluyden huyssen verbrant, ende grote schade gedaen hebben, ende dat die winkelen in de voorsz. steden deur dese onversienlycke alarme ende oultrages toestaende syn, dat deserhalve veel gequalificeerde persoonen, soe geestelycke als weerlycke, aen syne alteze commen clagen, ende hem vermanen, dat by daer tegens behoorde te voorsien ende te besorgen, dat hare goederen dus nyet en werden geruineert, ende dat hy haer geantwoordt hadde, dat nyet haer landt maer 't syne worden gefouleert, ende soe syluyden middelen hadden gefurneert nae bebooren, dat hy alsdan beter ordre hadde kunnen houden. Voorts hebben wy zeekere advertentie, dat het esquadron voorts gepasseert soude syn Bergen in Henegouwen, ende nu omtrent Bins te leggen, 't welck Syne Excell. ende staten generael occasie gegeven heeft, omme 't selve te verscryven nae Aerdenburch neffens ons te commen, zoe't in eeniger wyse practiquabel soude wesen, overmits den vyandt alle syn volck nae Vlaenderen doet marcheeren, duer welck middel wy te vertrouwen souden hebben, dat Ostende ontset ende die stadt Sluyse aen onser syde gebracht soude kunnen worden, daerthoe die Almocgende synen segen voegen wil, dien wy bidden neffens onse dienstelycke gebiedenisse U E. etc. Metter haest. Uyt die vlote voor Isendyck, desen Iv. May 1604, stilo nostro. UE. dienstwillige vrunden, NICOLAES VAN BERCK, G. van Renesse. Die heere van Hardenbroeck doet zyne gebiedenisse ende soude mede gescreven hebben, 't welck het onse excuseeren sal. U E. sal believen ons scryvens secreet te houden, als ondienstich voor alle man. Opschr.: Aen myn heren gedeputeerde vande staten vanden lande van Utrecht. XLII. (Naar het origineel). Edele, etc. heeren. Wat UE. te doen sullen hebben met de recrueten vande compagnien van zal. Loon, Uytenhoeve ende Grebual, die t'Utrecht aengecomen syn, ende daeromme aen den staten generael geschreven hebben, sal UE. believen te verstaen uyt die rescriptie van deselve, tot desen eynde aen UE. gevoecht, vorders vrundelyck begerende, dat UE., soe haest daer meer andere aengecomen sullen wesen, haer M. E. metten eersten daervan te willen verwittigen, opdat van gelycken op het spoedichste ordre daerinne gestelt mach worden. Voorts soe en konnen wy UE. nyet onthouden, hoe dat Syn Excell. gestadelyck is urgeerende ende versoeckende voorsien te worden met meer krychsvolck, zoe tot renforcement vande stadt van Ostende (welck in allen gevalle geen uytstel langer lyden en kan) als oock tot versekerheyt van onsen leger, mitsgaders tot die notelycke besettinge van onze conquesten, als van 't lant van Casandt, Oostburch, Aardenburch, Isendyck, verscheyden schansen van Copie, van St. Catalyne, St. Philippe ende die menichfuldige redoubten, die Syne Excell. doen leggen heeft omtrent 't huys ter Wellen ende Lapschuyr, ende die gebrockene ende verdronckene landen, omme den vyandt synen pas ende acces te beletten tot die stadt Sluyse, daer die geheele saecke van dependeert, ende soe Syne Excell. desen noeydt wederom deur die jongen heere van Dorth den staten generael serieuselyck heeft doen remonstreren ende vlytich vermaenen, ende dat daer negen vande voorsz. redoubten, door gebreck van volck noch onbeset waeren, ende dat die staten generael die necessiteyt van renforces nyet weiniger bekent en is, ende volcomelick haer houden geinformeert van onse sobere gelegenheyt, mitsgaders dat die recruten van Engelandt tegenwoordelyck worden gedifficulteert, ende die van Vranckryck slappelyck aencommen, soe is by haer M. E. goetgevonden, datelyck te procedeeren, tot aenneminge van seker Duyts crychsvolck, aen deselve gepresenteert by den grave van Stirom, 't welck zyne Genade aen de handt gehouden heeft (deur behulp ende goede gunste van de grave van der Lip) van 't volck dat bescheyden ende geemployeert is geweest tot den Paterbornschen crych, ende dat die heere vander Aa ende ick, (neffens die gedeputeerde vande andere provincien) ten regarde vanden hoogen noeydt, ende d'importantie van onsen tegenwoordigen affairen, op 't behaegen van onse principalen, ende ons goet vertrouvan UE. advis ende aggreatie, hier inne mede bewillicht hebben, ende dat die heere Bemmel, gedeputeerde van 't Sutphense quartier (ende deur denwelcken die grave van Stirom dese presentatie aen den staten generael hadde lacten doen) stante pede versocht ende gecommitteert soude worden, omme in alder haeste ende sonder eenich vertreck, hen aen zyne Genade te vervougen, ende met deselve te handelen, vermogens zyne commissie ende aucthorisatie, hier beneffens gaende, waerthoe wy ons om cortheids wille refereren, vruntelyck versoeckende, dat UE. ons ten besten willen houden, dat wy uyt consideratie vanden hoogdringenden noodt dese lichtinge over ons genomen ende toegestaen hebben, ende soe UE. 't selve als uyt goede genegentheyt ende ten dienste vande tegenwoordige constitutie van saecken, by ons gedaen, wel bevallen ende aggreabel wesen sal, dat UE. believen haren goeden wille ons daervan te verclaeren, ende 't gene deses aengaende over ons genomen is te approbeeren, ende met acte van verificatie te bevestigen ende ons toe te schicken. Wy verhopen wel, dat UE. hiervan geen leetwesen ofte nadeel te verwachten sullen hebben, nademael Ostende sonder continuele veranderinge ende renforcementen nyet lange te disputeren ende te houden noch van onse belegeringe van Sluys, een goede ende vruchtbare uytcompste te verwachten sal wesen, ten zy daer meer volex toegebracht ende die compagnien compleet gemaeckt worden, waeraen UE. (soe veel den onsen aengaet) believen sal die goede handt te houden, cnde te versorgen, dat sulcx geeffectucert mach worden. Den vyandt doet van alle oorden volck vorderen, soe te peert als te voet, soe dat te beduchten staet, dat hy eer yet lange in goede ordre sal wesen ende ons prevaleren, zoe verre wy ons daertegens met nyewe lichtinge nyet en voorsien. Syn Excell. adviseert ons voor secker te houden, dat de vyandt voorgenomen heeft, door behulp van 't esquadron te attenteeren oever Rhyn te commen, soe dat wy nyet en twyffelen, off het volck daerom gesonden is, sal ons wel te pas commen, al waert oock, dat die quantiteyt noch eens zoe groot waere. Syn Excell. scryft rechtevoort, dat hy negen vendelen soldaten nae Ostende schickende is, ende dat hy metten eersten noch vier vendelen derwerts laten volgen sal, edoch dat hy tselve met leetwesen ende complainte doende is, deurdien den leger hierdeur seer verswackt wordt, ende hy wel geerne met ons die defensie van Ostende soude continueren, ende die belegeringe van Sluys maintineren, 't eene te behouden ende het andere te vercrygen, waer een grote avantage ende versekertheyt van onsen staet, 't welck ons behoort te obligeren alles te doen, dat in ons vermoegen ende menschelycker wyse te doen sal wesen. Wy hebben mede vernomen vanden voorsz. heere van Dorth, dat onse batterye voor Sluyse al gereet ende heerlyck syn, ende dat die |