THEOLOGIAE PASTORALIS EXCERPTA

De Poenitentiae Sacramento.

MATERIA ET FORMA. RITUS NON NECESSARII.

OENITENTIAE sacramentum est institutum quo ex Christi voluntate

Psacerdos, Ecclesiae habens mandatum, a peccatis post baptismum

admissis Christifidelem vere dolentem post confessionem absolvit. Huius Sacramenti proxima (quasi) materia sunt poenitentis actus; poenitens, inquam, peccatorum confessio una cum firmo emendationis et expiationis proposito coniuncta (contritio, confessio, satisfactio). Materia dicuntur remota ipsa peccata post baptismum commissa; si gravia, sunt materia necessaria; si levia vel gravia iam ante absoluta, sufficiens.

Absolutionis forma est: "Ego te absolvo a peccatis tuis in nomine Patris et Filii et Spiritus sancti. Amen Omnino necessaria sunt tantum verba: "Absolvo te

Conditionalis valet absolutio, si conditio est de praesenti, nempe si tum ipsa impletur, cum absolutio datur. Si iuste de poenitentis dispositione dubitatur, cum inconditionate absolvi nequeat,. iusta de causa (gravi poenitentis damno) conditionalis absolutio licet.

Conditionalis absolutio largitur: I. In dubio facti: cum, inquam, iuste dubitatur num: a) poenitens vivat, vel b) compos sit sui, c) vel longius extet, ut utrum praesens sit, nec ne, incertum sit (ex causa: e tectu, vel equo, vel in flumen praeceps decidens); d) confessarius absolvendi polleat facultate vel iam absolutionis verba pronuntiaverit; e) materia adsit remota saltem sufficiens. II. In dubio iuris cum inter absolventem et damnantem sententiam medium ni. hil intersit, poenitenti, qui utrum dignus sit certo non dignoscitur, sacramentalis absolutio, quae iudicialis instar sententiae pronuntia. tur, differenda est; sed, cum tribunal poenitentiae est etiam gratiae, urgente necessitate, absolutio sub conditione tuto datur. Sub conditione ergo absolvuntur: a) pueri et semihebetes in mortis periculo, in paschate et probabiliter semel vel bis in anno, ne diu sacramenti gratia priventur; b) moribundi mentis sensu carentes qui antea nulla vel dubia poenitentiae indicia praebuerint; c) omnes generatim in

vitae periculo dubia poenitentiae signa praebentes; d) si ex dilata vel negata absolutione infamiae vel offensionis vel cuiusvis gravis damni periculum iure timetur, quod alio tantum peccato (mendacio, etc.) praecaveri possit, vel si cuncta unquam dubia amoveri posse, duriusque videatur absolutionis gratiam diu poenitenti, forte digno, negare, absolutio sub expressa, vel tantum mente concepta, condi. tione (s vivis, si capax es, si te nondum absolvi etc.) largienda est. Huiusmodi tamen poenitens a proprio conscientiae periculo nova confessione quam primum caveat, et communioni eam, quam possit, animi contritionem praemittat, docendus est." Qui enim, (inquit S. Alphonsus) ob dubiam dispositionem conditionate est absolutus a peccatis mortalibus et postea ad S. Communionem accedit, sacrilegium non committit putans se per absolutionem cum Deo esse reconciliatum, attamen obstante sua indispositione fructum communionis non percipit. Quod, si talis cum attritione et bona îìde ac devote ad communionem accedit, vi sanctissimi Sacramenti accipit remissionem peccatorum seu gratiam primam, quod idem valet, si ob dubiam iurisdictionem est conditionate absolutus

Antequam a peccatis, poenitens a censuris per verba: "Dominus noster Iesus Christus, etc., absolvitur. Absolutio a censuris datur vel in foro interno seu conscientiae, vel in foro externo. Pro foro interno eadem adhibetur forma quae absolutionem a peccatis praecedit. In foro externo ea adhibenda sunt verba quae in mandato praescribuntur, nisi mandans dicat in forma Ecclesiae consueta quae est in rituali romano (de absolutione ab excom.). In utroque casu sacerdos, cui huiusmodi facultas concessa est, caeremonias ora. tionesque pro rei gravitate adhibeat quae in rituali proponuntur.

Urgente necessitate, cum plures adsint, una simul absolvendi (ex. gr. in naufragio, ante pugnam, tempore pestis, etc.), et omnes audiri vel confiteri non possint, si imminens periculum aliud non permittat, simul omnes, dicto a singulo aliquo, quod unius infamet, peccato aut etiam, si aliter fieri nequeat, dicendo in genere se esse peccatores ac de peccatis dolere, his tantum verbis: "ego vos absolvo ab omnibus censuris et peccatis in nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti, amen", absolvi possunt.

Ex millibus necessitatis casibus de iis tantum quae, imminenti belli conflictu, a castrensi sacerdote agenda sint breviter astringimus. a) Huiusmodi sacerdotis in primis est dies noctesque confessionibus praesto esse; b) imminenti mortis periculo, cum omnium confessioni peccatorum deest tempus, uno vel altero, secreto vel palam, accusato; vel c) si acies iam sit instructa, brevi et nervosa allocutione

supernaturali excitato peccatorum dolore et per certum signum patefacto, omnibus, quantum pro data opportunitate liceat, servatis etiam in satisfactionis poena quae a rituali libro praescribuntur, omnes una absolvat. Si qui protestantes adsunt neque ab his arcentur actis neque mente ab ea excluduntur absolutione quae poenitentiam excitat, imo si iure baptizati et bona fide sint, si de peccatis doleant et reconciliationis cum Deo sacerdotis absolutionem instrumentum credant, re absolvuntur.

Circumcisa tamen absoluti ratione, postea si tempus fert et si valeant, distincte peccata confiteri tenentur.

Sac. H. RoCCABRUNA.

BIBLIOGRAPHIA

I.

P. GERMANUS A S. STANISLAO Congr. Passionis Sac. Praelectiones Philosophiae Scholasticae tironibus facili methodo accommodatae. Vol. I. et II. L. 10. - Romae Typis Friderici Pu stet Pontificalis Bibliopolae.

Quum S. Thomae philosophia recentissima laude cumuletur a SS. D. N. Pio X. felic. regn., qui sapientissimi Leonis XIII, eximiae recordationis, de instaurata philosophia, vestigiis insistens, cohortatur: "Omnes quicumque in catholicis orbis terrarum scholis phi losophiam tradunt, a via et ratione Aquinatis numquam discedere „ (Breve ad Academ. Rom. S. Th.); ad rem facit novissima eorum opera recensere, quae in Aquinatis studio, iuventutis instituendae caussa, magis idonea haberi debent. Inter quae non mediocriter spectandae hae praelectiones quae veram institutionum existimationem merentur. Ars siquidem difficillima est, recte et secundum veram nominis rationem incipientium mentes instituere; institutionum ergo librum edere, quae vere instituant, pretium singulare est: uniuscuiusque enim rei natura et perfectio a finalitate pensatur. Heic angelica illa profecto et fere divina ex Aquinatis limpidis hausta fontibus sapientia traditur, aequa partium distributio habetur, do

ctrinae et eruditionis copia una cum sobrietate, brevitate et perspi cuitate coniungitur: neque solum menti instituendae prospicitur, sed memoriae quoque: siquidem optima ratione factum esse putamus, ut quae in singulis lectionibus dicta fuerant, compendio facili' resumantur: eximiae equidem artis didacticae dotes! Huc accedit quod cl. Auctor modernorum scientiae accessiones, in Cosmologia praesertim, haud neglexit, sed cum immutabilibus veritatis principiis a veteribus inspectis, comparavit concordavitque; veritas namque veritati opponi nequit. Quae omnia simul pulchram operis unitatem et fere dicam perspectivam, componunt. Et haec operis promerita laus esto.

Prof. IOACH. SESTILI.

THOMAS JOS. BOUQUILLON.

II.

Theologia Moralis Fundamentalis. Editio III recognita et adaucta. Vol. in 8 magn., pag. VIII-744, L. 10. Brugis. Car. Beyaert. Edit.

Hanc tertiam editionem huius tractatus Theologiae Moralis eamdem ecclesiasticam disciplinam sectantibus, ob multas ac magni momenti variationes et augmenta ab eximio Auctore adductas, toto corde commendamus (). Studium enim huius operis atrium simul et fundamentum dici potest totius aedificii Theologiae Moralis. Nam per atrium quisque plane et secure in aedificium introducitur et varia eius loca perlustrat. In eo igitur cohibentur huius scientiae indoles, relatio cum aliis scientiis practicis, et partitio. Definitur etiam methodus qua ipsi sit incumbendum, et indicantur fontes a quibus hauriri debeat, nec non enarrantur eius ortus, progressus et vices. Est autem fundamentum cui totum aedificium innititur. Eo enim ponuntur et stabiliuntur principia a quibus pendet rerum moralium recta intelligentia. Praemissa erudita et clara introductione, in qua de natura, conditionibus, fontibus, nec non de historia Theologiae Moralis, praeclarus A. totum opus in quinque tractatus distribuit. In primo et secundo tractatu de ultimo fine hominis et de mediis ad finem pertractat. Tertium vero, in quo de regulis in finem, in duas partes dividit, quarum in una de lege, in alia de conscientia loquitur. Quoad legem, expositis notione et speciebus

(1) Rev. Dom. Ios. Bouquillon, dum haec tertia editio sub praelo erat, pie obiit Bruxellis 5 Nov. 1902.

legis moralis, omnia quae ad legem sive aeternam sive Dei naturalem, sive supernaturalem, sive domesticam, sive ecclesiasticam, sive civilem maxima cura persolvit. In altera parte de notionibus generalibus, de vi obligatoria conscientiae, nec non de qualitatibus et de reformatione rectae conscientiae pertractat. In quarto vero et quinto tractatu de actibus in finem et de finis assecutione et amissione separatim disseritur. His paucis verbis totum operis schema, quo sive methodo, sive notionibus maxima luciditate relatis, studium Theologiae Moralis planum et tutum absque dubio paratur, et gravissima dubia quae, sive in schola, sive etiam et praecipue in sacerdotalis ministerii exercitio, occurrere possunt, resolvere haud difficile erit. His denique addendum quod in expositione totius materiae Auctor praecipuorum scriptorum sive veterum sive recentiorum sententias ac iudicia copiosis adnotationibus refert et profunda eruditione simul ac modernitate conceptuum suum opus superabunde illustrat.

III.

Russo Pr. D. FORTUNATO. La Curia Romana nella sua organizzazione e nel suo completo funzionamento secondo il diritto canonico vigente. - Manuale pratico per le Curie Vescovili, Parrocchie e Seminari. Un vol. in 12° di 320 pag. L. 3. Prostat venale apud Fridericum Pustet Bibliopolam Pont. Romae.

--

Hoc opus dividitur in capita, quae in titulos, hi autem in canones: in fine vero uniuscuiusque tituli adsunt animadversiones doctrinales et historicae magni ponderis. Primo capite disseritur de Sede Vacante, de Conclavi, de Pontificis electione, de eiusdem praerogativis deque Cardinalibus. Secundo de Romanis Congregationibus in suis iuribus et propria tractandi res methodo, sive ad gratiam sive ad iustitiam. Tertio denique de Romanae Curiae Tribunalibus in suis pariter iuribus et propria agendi methodo, necnon de Praelatorum cuiusque speciei privilegiis. Maxima apta Auctoris methodus summeque rationalis, strictissima dictio atque claris. sima; operis autem auctoritas, cum singuli canones roborati sint citatione constitutionum pontificiarum e quibus deprompti, potius quam privata, Ecclesiae videtur. En quia apte Manuale practicum Curiarum Episcopalium, Seminariorum, Paroeciarum merito dicitur. Ex eo enim agnoscitur quid sit Curia Romana, quidque agat hoc opus evidentissime docet.