Sayfadaki görseller
PDF
ePub

et bibere, ut meum sit mihique utilitatem adferat veluti certum pignus et arrabo, imo potius res ipsa, quam pro peccatis meis, morte et omnibus malis ille opposuit et oppignoravit.

Conf. Helv. II. c. 21. Retinere vult dominus ritu hoc sacro in recenti memoria maximum generi mortalium praestitum beneficium, nempe quod tradito corpore et effuso suo sanguine, omnia nobis peccata nostra condonavit ac a morte aeterna et potestate diaboli nos redemit, iam pascit nos sua carne et potat suo sanguine, quae vera fide spiritualiter percepta alunt nos ad vitam aeternam. Et hoc tantum beneficium renovatur toties, quoties coena domini celebratur, Obsignatur item hac coena s., quod revera corpus domini pro nobis 'traditum et sanguis eius in remissionem peccatorum nostrorum effusus est, ne quid fides nostra vacillet. Et quidem visibiliter hoc foris sacramento per ministrum repraesentatur et veluti oculis contemplandum exponitur, quod intus in anima invisibiliter per ipsum spiritum s. praestatur.

-

Conf. Belg. art. 35. Convivium hoc mensa est spiritualis, in qua Christus seipsum nobis cum omnibus bonis suis communicat efficitque, ut in illa tam ipsomet, quam passionis mortisque ipsius merito fruamur, miseram nostram animam omnique solatio destitutam carnis suae esu nutriens corroborans et consolans sanguinisque sui potu reficiens ac recreans.

Cat. Heidelb. Fr. 76. Was heisst den gekreuzigten Leib Christi essen u. sein vergossenes Blut trinken? Es heisst nicht allein mit glaubigem Herzen das ganze Leiden u. Sterben Christi annehmen, u. dadurch Vergebung der Sünden u. ewiges Leben bekommen, sondern auch darneben durch den heiligen Geist, der zugleich in Christo u. in uns wohnet, also mit seinem gebenedeyten Leibe je mehr und mehr vereinigt werden.

Der Hauptunterschied zwischen Katholiken u. Protestanten hinsichtlich der Wirkung des Abendmahls als Gnadenmittel besteht also darin, dass die Protest. es zugleich (nicht allein) auf Vergebung der Sünden beziehen, die Katholiken, mit Ausschluss dieser, auf die gratia sanctificans (denn die remissio peccatorum venial. kann für die Protest. kein sacramentirliches Moment sein).

2. Differenzpunkt.

Die zuletzt genannten Kirchenparteien weichen aber wieder darin von einander ab, dass die Lutheraner, Katholiken u. Griechen an eine substantielle Gegenwart des Leibes u. Blutes Christi im Abendmahl u. an einen körperlichen, mittelst des Mundes bewirkten Genuss desselben unter dem Brode u. Weine oder deren Gestalten glauben; die Reformirten dageg. (nach überwiegendem Zeugniss der vorliegenden Confessionen) blos eine dynamische Gegenwart des im Himmel befindlichen Leibes Christi u. mithin nur ein geistiges, durch den Glauben bewirk tes Genährtwerden mit (der Substanz) des Leibes u. Blutes Christi statuiren.

Der Lutherischen Abendmahlslehre schroff gegenüber stand Zwingli's Theorie, welcher, gemäss seiner Definition der Sacramente, in keiner Weise eine substantielle Gegenwart oder Mittheilung des Leibes Christi in Abendmahl zugestehen wollte. Calvin schlug einen Mittelweg ein u, seine Lehre von einem geistigen Genuss des im Sacrament mit dem Symbol 1) substantiell mitgetheilten (aber im Himmel befindlichen) Leibes Christi ist mit mehr oder weniger klaren Worten in die meisten reform. Confessionen übergegangen. Wir lassen jedoch, um den rechten Standpunkt für das symbolische Urtheil zu begründen, die Lehrsätze Zwingli's u. Calvins aus ihren Privatschriften den Stellen der öffentlichen Bekenntnisse vorausgehen und bemerken nur noch: 1) dass nach Calvin eine übernatürliche Einwirkung auf die Gläubigen im Abendm. statt findet, nach Zwingli nur eine natürliche u. moralische Wirkung; dass jedoch 2) beide die Einsetzungsworte durch: dies bedeutet erklärten und erklären mussten, da das Dargereichte beiden nur Zeichen des Leibes Christi ist (s. Consens. Tigur .No. 22.), denn auch nach Calv. wird nicht durch die Elemente, sondern durch den göttl. Geist beim Empfang der Elem. die sacram. Nahrung der Seele zugeführt. Aus Calvins Theorie folgt übrigens von selbst, dass die Ungläubigen im A. nur Brod und Wein, aber nicht den Leib Christi empfangen, während nach lutherischem Lehrbegriffe der substantiell gegenwärtige Leib Christi Allen, Gläubigen und Ungläubigen zu Theil wird, nur dass er blos in erstern sacramentirlich wirkte (letztern aber zur Verdammniss gereicht) F. C. p. 759.

1) Nitzsch in den Studien u. Kritik. 1834. IV. 873.:,,Die Speisung der gläubigen Seele mit Christi Leib durch den heil. Geist fällt verheissungs- und stiftungsmässig in der Handlung des Sacramentes mit dem, was symbolisch geschieht, zusammen, dies ist das Unterscheidende des ref. Lehrbegriffs. Luther, auch hier dem Unbegreiflichen mehr Raum lassend, sagt, es ist eins." Vgl. hiermit Planck Lehrbegr. V. II. S. 57 f.

1. Zwingli's und

Zwingli's und Calvin's Abendmahlslehre

aus ihren Privatschriften.

U. Zwingli's Lehransicht vom Abendmahl sprach sich bereits in einer öffentlichen Urkunde 1523, nämlich in der kurzen und christlichen Einleitung, die der Rath der Stadt Zürch den Seelsorgern und Prädicanten zusenden liess, und zwar mit folgenden Worten aus:,,Das Abendmahl ist nichts Anderes, als eine Speise der Seele und Christus hat dasselbe als ein Wiedergedächtniss eingesetzt. Wenn sich der Mensch in Christi Leiden und Erlösung verlässt, wird er heil. Dessen hat er uns ein gewisses sichtbares Zeichen gelassen seines Fleisches und Blutes und heisst sie beide essen und trinken zu Gedächtniss seiner." Hierauf lassen wir die Erklärungen Zwingli's aus seinen Privatschriften folgen:

1

Zwingli de vera et falsa relig. (Op. III. p. 263. n. A.). Est ergo sive eucharistia sive synaxis sive coena dominica nihil aliud, quam commemoratio, qua ii, qui se Christi morte et sanguine firmiter credunt patri reconciliatos esse, hanc vitalem mortem annunciant, hoc est laudant, gratulantur et praedicant. Jam ergo sequitur, quod qui ad hunc usum aut festivitatem conveniunt mortem domini commemoraturi, hoc est annunciaturi, sese unius corporis esse membra, sese unum panem esse ipso facto testentur. Qui ergo cum Christianis commeat, quum mortem domini annunciant, qui simul symbolicum panem aut carnem edit, is nimirum postea secundum Christi praescriptum vivere debet, nam experimentum dedit aliis, quod Christo fidat; qui ergo eo fidunt, debent ambulare, sicut et ipse ambulavit.

Epist. ad princip. German. (Op. II. p. 545. b.). In encharistia res est, ex fide gratias agere domino pro beneficiis, quae nos per filium suum redimendo praestitit; panis et vini sacrorum symbolorum divinis verbis sanctificatorum sumtio eius rei sacramentum est; gratiarum ergo actio non est vel peccatorum remissio vel panis et vinum Christi corpus naturale, sed ea tantummodo significat atque in rem praesentem velut adducit repraesentando et contemplationi fidei offerendo. p. 546. a. Cum panis et vinum, quae ipsis domini verbis consecrata sunt, simul fratribus distribuuntur, an pon iam totus Chr. velut sensibiliter (ut etiam si verba requirantur, plus dicam, quam vulgo solet) sensibus etiam offertur ? Sed quomodo? anne corpus ipsum naturale, manibus et palato tractandum? Minime, sed animo offertur istud contemplandum, sensui vero sensibile eius rei sacramentum. p. 546. b. Nos nunquam negavimus, corpus Ch. sacramentaliter ac in mysterio esse in coena, tum propter fidei contemplationem tum propter symboli, ut diximus, totam actionem.

[ocr errors]

Calvin instit, 4, 17. 10. Summa sit, non aliter animas nostras carne et sanguine Christi pasci, quam panis et vinum corporalem vitam tuentur et sustinent. Neque enim aliter quadraret analogia signi, nisi alimentum suum animae in Christo reperirent, quod fieri non potest, nisi nobiscum Christus vere in unum coalescat nosque reficiat carnis suae esu et sanguinis potu. Etsi autem incredibile videtur in tanta locorum distantia penetrare ad nos Christi carnem, ut nobis sit in cibum, meminerimus, quantum supra sensus omnes nostros emineat arcana spiritus sancti virtus et quam stultum sit, eius immensitatem modo nostro velle metiri. Quod ergo mens nostra non comprehendit, concipiat fides, spiritum vere unire, quae locis disiuncta sunt. Jam sacram illam carnis et sanguinis sui communicationem, qua vitam suam in nos transfundit Christus, non secus, ac si in ossa et medullas penetraret, in coena etiam testatur et obsignat, et quidem non obiecto inani aut vacuo signo, sed efficaciam spiritus sui illic proferens, qua impleat quod promittit. Et sane rem illic signatam offert et exhibet omnibus, qui ad spirituale illud epulum accumbunt, quanquam a fidelibus solis cum fructu percipitur, qui tantam benignitatem vera fide animique gratitudine suscipiunt. 11. Dico igitur, in coenae mysterio per symbola panis et vini Christum vere nobis exhiberi adeoque corpus et sanguinem eius, in quibus omnem obedientiam pro comparanda nobis iustitia adimplevit, quo scilicet primum in unum corpus cum ipso coalescamus, deinde participes substantiae eius facti, in bonorum omnium communicatione virtutem quoque sentiamus. 16. Alii fatentur, panem coenae vere substantiam esse terreni et corruptibilis elementi nec quidquam in se pati mutationis, sed sub se habere inclusum Chr. corpus. Si ita sensum suum explicarent, dum panis in mysterio porrigitur, annexam esse exhibitionem corporis, quia inseparabilis est a signo suo veritas, non valde pugnarem. 18. Si oculis animisque in coelum evehimur, ut Christum illic in regni sui gloria quaeramus, quemadmodum symbola nos ad eum integrum invitant, ita sub panis symbolo pascemur eius corpore, sub vini symbolo distincte eius sanguine potabimur, ut demum toto ipso perfruamur. Nam, tametsi carnem suam a nobis sustulit et corpore in coelum ascendit, ad dextram tamen patris sedet, hoc est in poten

[ocr errors]

tia et maiestate et gloria patris regnat. Hoc regnum nec ullis locorum spatiis limitatum nec ullis dimensionibus circumscriptum, quin Christus virtutem suam, ubicunque placuerit, in coelo et in terra exserat, quin se praesentem potentia et virtute exhibeat. 19. Nos vero talem Christi praesentiam in coena statuere oportet, quae nec panis elemento ipsum affigat nec in panem includat nec ullo modo circumscribat (quae omnia derogare coelesti eius gloriae, palam est), deinde quae nec mensuram illi suam auferat vel pluribus simul locis distrahat vel immensam illi magnitudinem affingat, quae per coelum et terram diffundatur; haec enim naturae humanae veritati non obscure repugnant. Istas, inquam, duas exceptiones nunquam patiamur nobis eripi: ne quid coelesti Christi gloriae derogetur, quod fit, dum sub corruptibilia huius mundi elementa reducitur, vel alligatur ullis terrenis creaturis; ne quid eius corpori affingatur humanae naturae minus consentaneum, quod fit dum vel infinitum esse dicitur, vel in pluribus simul locis ponitur. Caeterum his absurditatibus sublatis, quicquid ad exprimendam veram substantialemque corporis ac sanguinis domini communicationem, quae sub sacris coenae symbolis fidelibus exhibetur, facere potest, libenter recipio: atque ita ut non imaginatione duntaxat aut mentis intelligentia percipere, sed ut te ipsa frui in alimentum vitae aeternae intelligantur.

[blocks in formation]

- - an

Conf. Basil. 7. Glych wie in dem Touff, darinn uns die abwaschung von den sünden gebotten, blybt war wasser, also auch in des Herrn Nachtmal, in dem uns mit des Herrn brot u, tranck sampt den worten des Nachtmals der war lyb und das war blut Christi durch den Diener der kylchen fürbildet, und angebotten wurdet, blybt brot und win. Wir glaubend aber vestigklich, das Chr. selbs syge die Spyss der gläubigen Seelen zum ewigen läben und das unsere Seelen durch den waren glauben in den crützigten Christum mit dem fleisch u. blut Christi gespyset u. getrenkt werdend, also das wir seines lybs als unsres einigen haupts glider in im u. er in uns läbe etc. Darumb so bekennend wir, das Christus in seinem heyl. Nachtmal allen denen, die da warhafftigklichen glaubend, gegenwürtig syn. coenam mysticam (esse), in qua dominus corpus et sanguinem suum,

Conf. Helv. I. art. 22.

-

i. e. se ipsum suis vere ad hoc offerat, ut magis magisque in illis vivat et illi in ipso; non quod pani et vino corpus domini et sanguis vel naturaliter uniantur vel hic localiter includantur vel ulla huc carnali praesentia statuantur, sed quod panis et vinum ex institutione domini symbola sint, quibus ab ipso domino per ecclesiae ministerium vera corporis et sanguinis eius communicatio non in periturum ventris cibum sed in aeternae vitae alimoniam exhibeatur.

Wahrhaft. Bekenntniss der Diener der Kirche zu Zürch, wie sie aus Gottes Wort mit d. heil. Kirche glauben u, lehren, insonderheit von dem Nachtmahl, 1545.:,,Wir lehren, dass das Gedächtniss des hingegebenen Leibes und vergossenen Blutes zu Verzeihung unserer Sünden das rechte Hauptstück und Ende sei, darauf die ganze Handlung des Nachtmahls endlich reicht u. geht. Dieses Gedächtniss kann aber nicht recht ohne wahren Glauben geschehen. Und wiewohl die Dinge, deren Gedächtniss man hält, wiederum leiblich weder gesehen noch zugegen sind, nichts desto weniger erneuert die gläubige Einbildung u. macht die Gewissheit des Glaubens etlicher Massen dem gläubigen Gemüth gegenwärtig die einst geschehenen Sachen unseres Heils. Derjenige hat das Fleisch Christi wahrlich gegessen der in Chr. wahren Gott u. Menschen für uns gekreuzigt glaubt, deren Glauben ist Essen u. Essen Glauben. Die Gläubigen haben im Nachtm. keine andere lebendmachende Speise als ausser dem Nachtm. und empfängt also der Gläubige an beiden Orten auf eine Weise u. durch einen Weg des Glaubens eine Speise, Christum, ausgenommen, dass im Nachtm. die Action dazu geübt u. das Zeichen nach dem Geheiss Christi mit Bezeugen, Danksagung u. Verpflichtung gebraucht wird. Christi Fleisch hat genützt auf Erden das Heil zu vollenden, jetzt nützt es Nichts mehr hienieden, ist auch nicht hienieden." Consens. Tigur. no. 21. Tollenda est quaelibet localis praesentiae imaginatio. Nam quum signa hic in mundo sint, oculis cernantur, palpentur manibus: Christus, quatenus homo est, non alibi quam in coelo, nec aliter quam mente et fidei intelligentia quaerendus est. Quare perversa et impia superstitio est, ipsum sub elementis huius mundi includere.

Ib, no. 22. Proinde, qui in solennibus coenae verbis: hoc est corpus meum, hic est sanguis meus, praecise literalem, ut loquuntur, sensum urgent, eos tanquam praeposteros interpretes repudiamus. Nam extra controversiam ponimus, figurate accipienda esse, ut esse panis et vinum dicantur id quod significant. Neque vero novum hoc aut insolens videri debet, ut per metonymiam ad signum transferatur rei

figuratae nomen, quum passim in scripturis eiusmodi locutiones occurrant, et nos sic loquendo nihil asserimus, quod non apud vetustissimos quosque et probatissimos ecclesiae scriptores exstet, No. 23. Quod autem carnis suae esu et sanguinis potione, quae hic figurantur, Christus animas nostras per fidem spiritus sancti virtute pascit, id non perinde accipiendum, quasi fiat aliqua substantiae vel commixtio vel transfusio, sed quoniam ex carne semel in sacrificium oblata et sanguine in expiationem effuso vitam hauriamus.

Conf. Gall. art. 36. Quamvis (Christus) nunc sit in coelis, ibidem etiam mansurus donec veniat mundum iudicaturus, credimus tamen, eum arcana et incomprehensibili spiritus sui virtute nos nutrire et vivificare sui corporis et sanguinis substantia ') per fidem apprehensa. Dicimus autem hoc spiritualiter fieri, non ut efficaciae et veritatis loco imaginationem aut cogitationem supponamus, sed potius, quoniam hoc mysterium nostrae cum Christo coalitionis tam sublime est, ut omnes nostros sensus totumque adeo ordinem naturae superet, denique quoniam cum sit divinum ac coeleste, non nisi fide percipi et apprehendi potest. art. 37. Affirmamus, eos, qui ad sacram mensam domini puram fidem afferunt, vere recipere, quod ibi signa testificantur, nempe corpus et sanguinem J. Ch. cet.

[ocr errors]

Conf. Helv. II. c. 21. Ut rectius et perspicacius intelligatur, quomodo caro et sanguis Christi sint cibus et potus fidelium percipianturque a fidelibus ad vitam aeternam, paucula haec adiiciemus. Manducatio non est unius generis. Est enim manducatio corporalis, qua cibus in os percipitur ab homine, dentibus atteritur et in ventrem deglutitur. Hoc manducationis genere intellexerunt olim Capernaitae sibi manducandam carnem domini, sed refutantur ab ipso Joan. 6. Nam, ut caro Christi corporaliter manducari non potest citra flagitium aut truculentiam, ita non est cibus ventris. Est et spiritualis manducatio corporis Christi, non ea quidem, qua existimemus cibum ipsum mutari in spiritum, sed qua manente in sua essentia et proprietate corpore et sanguine domini ea nobis communicantur spiritualiter, utique non corporali modo, sed spirituali per spiritum sanctum, qui videlicet ea, quae per carnem et sanguinem domini pro nobis in mortem tradita, parata sunt, ipsam inquam remissionem peccatorum, liberationem et vitam aeternam, applicat et confert nobis, ita ut Christus in nobis vivat et nos in ipso vivamus, ficitque ut ipsum, quo talis sit cibus et potus spiritualis noster, id est vita nostra, vera fide percipiamus. Sicut enim cibus et potus corporalis corpora nostra non tantum reficiunt ac roborant, sed et in vita conservant, ita et caro Christi tradita pro nobis et sanguis eius effusus pro nobis non tantum reficiunt et roborant animas nostras, sed etiam in vita conservant, non quatenus quidem corporaliter nobis a spiritu dei communicantur, dicente domino: Et panis, quem ego dabo, caro mea est, quam dabo pro mundi Caro (nimirum corporaliter manducata) non prodest quidquam, spiritus est, qui vivificat. - Et hic esus carnis et potus sanguinis domini ita est necessarius ad salutem, ut sine ipso nullus servari possit. Fit autem hic esus et potus spiritualis etiam extra domini coenam et quoties aut ubicunque homo in Christum crediderit.

ef

Ib. c. 21. Praeter superiorem manducationem spiritualem est et sacramentalis manducatio corporis domini, qua fidelis non tantum spiritualiter et interne participat vero corpore et sanguine domini, sed foris etiam accedendo ad mensam domini accipit visibile corporis et sanguinis domini sacramentum. Prius quidem, dum credidit fidelis, vivificum alimentum percepit et ipso fruitur adhuc, sed ideo, dum sacramentum quoque accipit, nonnihil accipit. Nam in continuatione communicationis corporis et sanguinis domini pergit, adeoque magis magisque incenditur et crescit fides ac spirituali alimonia reficitur. Dum enim vivimus, fides continuas habet accessiones. Et qui foris vera fide sacramentum percipit, idem ille non signum duntaxat percipit, sed re ipsa quoque, ut diximus, fruitur.

Conf. Belg. art. 35. Christus testificatur, nos, quam vere hoc sacramentum manibus nostris accipimus et tenemus illudque ore comedimus et bibimus, unde postmodum vita nostra sustentatur, tam vere etiam nos fide (quae animae nostrae et manus et os est) in animis nostris recipere verum corpus et verum sanguinem Christi, unici servatoris nostri, ad vitam nostram spiritualem. Nequaquam erraverimus dicentes, id quod comeditur esse proprium et naturale corpus Christi, idque quod bibitur proprium esse sanguiAt manducandi modus talis est, ut non fiat ore corporis, sed spiritu per fidem.

nem.

Conf. Angl. p. 94. Panem et vinum dicimus esse sacra et coelestia mysteria corporis et sanguinis

1) Ueber die Bedenken, welche wegen dieses Worts in der reform. Kirche erhoben wurden, s. Köcher biblioth. theol. symbol. p. 305.

--

Christi, et illis Christum ipsum, verum panem aeternae vitae, sic nobis praesentem exhiberi, ut eius corpus sanguinemque per fidem vere sumamus, Non tamen id ita dicimus, quasi putemus, naturam panis et vini prorsus immutari atque abire in nihilum, quemadmodum multi proximis istis seculis somniarunt neque adhuc potuerunt unquam satis inter se de suo somnio convenire. p. 95. Nec tamen, quuin ista dicimus, extenuamus coenam domini, aut eam frigidam tantum ceremoniam esse docemus et in ea nihil fieri, quod multi nos docere calumniantur. Christum enim asserimus vere sese praesentem exhibere in coena, ut eum fide et spiritu comedamus et de eius cruce ac sanguine habeamus vitam aeternam. Idque dicimus non perfunctorie et frigide, sed re ipsa et vere fieri. Etsi enim Christi corpus dentibus et faucibus non attingimus, eum tamen fide, mente, spiritu tenemus et premimus. Neque vero vana ea fides est, quae Christum complectitur, nec frigide percipitur, quod mente, fide, et spiritu percipitur. Ita enim nobis in illis mysteriis Christus ipse totus, quantus quantus est, offertur et traditur, ut vere sciamus, esse iam nos carnem de eius carne et os de ossibus eius, et Christum in nobis manere et nos in illo. Art. Angl. 28. Corpus Christi datur, accipitur et manducatur in coena tantum coelesti et spirituali ratione. Medium autem, quo corpus Christi accipitur et manducatur in coena, fides est.

[ocr errors]

Conf. Scot. art. 21. Credimus quod in coena domini rite usurpata Chr. ita nobis coniungitur, quod sit ipsissimum animarum nostrarum nutrimentum et pabulum, non quod panis in naturale Ch. corpus transsubstantiationem ullam imaginemur, sed unio haec et coniunctio, quam habemus cum corpore et sanguine J. C. , operatione sp. s. efficitur, qui nos vera fide supra omnia quae videntur quaeque carnalia et terrestria sunt, vehit et ut vescamur corpore et sanguine J. Ch. semel pro nobis effusi et fracti efficit, quodque nunc est in coelo, et in praesentia patris pro nobis apparet. Et quamvis magna sit loci distantia inter corpus ipsius nunc in coelis glorificatum et nos nunc in his terris mortales, nihilominus tamen firmiter credimus, panem quem frangimus, esse communionem corporis cet. Sic, quod fideles in recto usu coenae dom. ita edere corpus et bibere sanguinem J. Ch. confitemur, et certo credimus, quod ipse in illis et illi in ipso manent, imo ita fiunt caro de carne et os de ossibus eius, quod sicut aeterna deitas carni J. Ch. vitam et immortalitatem tribuit, ita etiam caro et sanguis eius, dum a nobis editur et bibitur, easdem nobis praerogativas confert.

[ocr errors]

Cat. Gen. p. 525 sqq. Coena s. ideo a Chr. instituta est, ut corporis et sanguinis sui communicatione educari in spem vitae aet. animas nostras nos doceret idque nobis certum redderet. Nam cum in eo sita sit tota salutis nostrae fiducia, ut accepta nobis feratur obedientia ipsius, quam patri praestitit, perinde ac si nostra foret: ipsum a nobis possideri necesse est. Neque enim bona nobis sua aliter communicat, nisi dum se nostrum facit. Illa communicatio (in c. s.) nobis confirmatur et augetur. Tametsi enim tum in baptismo tum evangelio nobis exhibetur Christus, eum tamen non recipimus totum sed ex parte tantum. Quid ergo in symbolo panis habemus? Corpus Ch., ut semel pro nobis ad nos deo reconciliandos immolatum fuit, ita nunc quoque nobis dari, ut certo sciamus, reconciliationem ad nos pertinere. - Cum dominus Chr. ipsa sit veritas, minime dubium est, quin promissiones, quas dat illic nobis, simul etiam impleat et figuris suam addat veritatem. Quam ob rem non dubito, quin, sicuti verbis et signis testatur, ita etiam suae nos substantiae participes faciat, quo in unam cum eo vitam coalescamus. Hoc mirifica arcanaque spiritus sui virtute efficit, cui difficile non est sociare, quae locorum intervallo alioqui sunt disiuncta.

Catech. Heidelb. Fr. 76. Was heisst den gekreuzigten Leib Christi essen u, sein vergossenes Blut trinken? Es heisst nicht allein mit gläubigem Herzen das ganze Leiden u. Sterben Christi annehmen, u. dadurch Vergebung der Sünden u. ewiges Leben bekommen, sondern auch daneben durch den heiligen Geist, der zugleich in Christo u. in uns wohnet, also mit seinem gebenedeiten Leibe je mehr und mehr vereiniget werden, dass wir, obgleich er im Himmel u. wir auf Erden sind, dennoch Fleisch von seinem Fleisch und Bein von seinen Beinen sind und von einem Geiste (wie die Glieder unsres Leibes von einer Seele) ewig leben und regiert werden.

[ocr errors]

Confess. Palat. p. 152 sq. Credo, in sacra coena credentibus non minus quam discipulis in prima coena verum traditumque et crucifixum Ch. corpus una cum omnibus eius coelestibus thesauris et donis, quae sua morte suis acquisivit, ut sit famelicae ipsorum animae cibus, a Ch. ipso porrigi et distribui. Credentes nihil impedit distantia loci, quo minus corpus illud Ch. edamus et sanguinem eius bibamus, etiamsi Ch. illo ipso naturali suo corpore nunc non sit amplius in terris cet. Sufficit scire nos ex eius verbo, ipsum suo illo corpore neque visibili neque invisibili, neque comprehensibili neque incomprehensibili modo in terris esse velle, et tamen nihilo minus tanquam omnipotens dei filius et semper

« ÖncekiDevam »