Sayfadaki görseller
PDF
ePub

Art. Angl. 17. Praedestinatio ad vitam est aeternum dei propositum, quo ante iacta mundi fundamenta suo consilio, nobis quidem occulto, constanter decrevit, eos, quos in Christo elegit ex hominum genere, a maledicto et exitio liberare atque per Christum ad aeternam salutem adducere. Unde qui tam praeclaro dei beneficio sunt donati, illi spiritu eius opportuno tempore operante secundum propositum eius vocantur, vocationi per gratiam parent, iustificantur gratis, adoptantur in filios dei, unigeniti eius filii Jesu Christi imagini efficiuntur conformes, in bonis operibus sancte ambulant, et demum ex dei misericordia pertingunt ad sempiternam felicitatem. Nicht unbemerkt darf bleiben, dass hier die reprobatio, die härteste Seite des Prädestinatianismus, ganz übergangen ist, s. Nicholsii defensio eccl. Angl. 1, 5. p. 161. Wie nahmhafte Theologen der Episcopalkirche sich versteckt oder ausdrücklich von dem Calvinisch-Dordrechtischen Dogma losgesagt haben, s. Walch Religionsstreit, ausser d. luth. Kirche III. 814 ff. [Dagegen lauten die iudicia theologor. magnae Britann. de 5 artic, Remonstr. von 1619. (bei den Actis Synodi Dordr. p. 489 sqq.) ganz übereinstimmend mit den Synodalbeschlüssen u. definiren nam. die reprobatio so: est aeternum dei decretum, quo statuit, pro liberrima sua voluntate quarundam personarum in Adamo lapsarum non usque eo misereri, ut eas per Ch. efficaciter eripiat e statu miseriae et infallibiliter ad beatitudinem perducat].

Conf. Marchica art. 14. Im Artikel von der ewigen Gnadenwahl oder Versehung zum ewigen Leben erkennen und bekennen Sr. Churf. Gnaden, dass derselbe der allertröstlichsten einer sei, darauf sich nicht allein die andern alle, sondern auch unsere Seligkeit am meisten gründet; dass nämlich Gott der Allmächtige aus pur lauter Gnaden und Barmherzigkeit, ohne alles Ansehen der Menschen Würdigkeit, ohne allen Verdienst und Werk, ehe denn der Welt Grund gelegt worden, zum ewigen Leben verordnet und auserwählet hat alle so an Christum beständig glauben, wisse auch und erkenne gar wohl die Seinen, und wie er sie von Ewigkeit her geliebt, also schenkt er auch ihnen aus lauter Gnaden den rechtschaffnen wahren Glauben und kräftige Beständigkeit bis ans Ende, also, dass dieselben Niemand aus der Hand Christi reissen und Niemand von seiner Liebe scheiden könne, dass ihnen auch Alles, es sei Gutes oder Böses, zum Besten gereichen müsse, weil sie nach dem Fürsatz berufen sind. So hab auch Gott nach seiner strengen Gerechtigkeit Alle, die an Christum nicht gläuben, von Ewigkeit übersehen, denselben das ewige höllische Feuer bereitet, wie denn ausdrücklich geschrieben stehet: wer an den Sohn nicht gläubet, der wird das Leben nicht sehen, sondern der Zorn Gottes bleibet (ergo ist er zuvor schon) über ihm; nicht, dass Gott eine Ursach sei des Menschen Verderben, nicht, dass er Lust habe an der Sünder Tod, nicht, dass er ein Stifter und Antreiber der Sünde sei, nicht, dass er nicht Alle wolle selig haben, denn das Widerspiel durchaus in der heiligen Schrift zu finden ist, sondern, dass die Ursache der Sünde und des Verderbens allein bei dem Satan und in den Gottlosen zu suchen, welche wegen ihres Unglaubens und Ungehorsams von Gott zum Verdammniss verstossen. Item, dass an Niemandes Seligkeit zu zweifeln, so lange die Mittel der Seligkeit gebraucht werden, weil allen Menschen unwissend, zu welcher Zeit Gott die Seinen kräftiglich berufe, wer künftig glauben werde oder nicht, weil Gott an keine Zeit gebunden und Alles nach seinem Wohlgefallen verrichtet. Hierentgegen verwerfen Sr. Churf. Gn. alle und jede zum Theil gotteslästerliche, zum Theil gefährliche opiniones und Reden, als dass man in den Himmel hinauf mit der Vernunft klettern und allda in einem sonderlichen Register oder in Gottes geheimen Canzley und Rathstuben erforschen müsse, wer da zum ewigen Leben versehen sei oder nicht, da doch Gott das Buch des Lebens versiegelt hat, dass ihm wohl keine Creatur hinein gucken wird. Item, dass Gott propter fidem praevisam, wegen des Glaubens so er zuvor ersehen, etliche auserwählet habe, welches pelagianisch; dass er dem meisten Theil die Seligkeit nicht gönne, welchen er absolute, blosshin, ohne einige Ursache, auch nicht wegen der Sünde, verdammet, da doch der gerechte Gott Niemand zur Verdammniss beschlossen, denn wegen der Sünde, und derwegen der Rathschluss der Verwerfung, zur Verdammniss nicht ein absolutum decretum, ein freier, lediger Rathschluss zu achten; item, dass die Auserwählten leben mögen, wie sie immer wollen, dagegen helfe denen, so nicht erwählet, kein Wort, kein Sacrament, keine Frömmigkeit etc. [Dass diese Conf. den calv. Particularismus nicht begünstige, ist ziemlich allgemein anerkannt vgl. Hering histor. Nachricht. v. d. reform. K. in Brandenb. S. 125 ff. Die Negative: Gott habe nicht propter fidem praevisam die electos erwählt, welche ausdrücklich als pelagian. Irrthum bezeichnet ist, kann man nicht missverstehen; das propter erlaubt schon nicht an lutherisches Dogma zu denken]. Vgl. hiermit Declar. Thorun. 2, 4, 17 sq.

R

2. Antiprädestinatianische (universalistische) Symbole.

a. Arminianische.

Art Remonstr. 1. Deum aeterno immutabili decreto in Jesu Christo filio suo ante iactum mundi fundamentum statuisse, ex lapso, peccatis obnoxio humano genere illos in Christo, propter Christum et per Christum servare, qui spiritus sancti gratia in eandem eius filium credunt et in ea fideique obedientia per eandem gratiam in finem perseverant: contra vero eos, qui non convertuntur, et infideles in peccato et irae subiectos relinquere et condemnare, tanquam a Christo alienos, secundum illud evangelii Joh. 3, 36. qui credit in filium, habet vitam aeternam, qui vero filio non assentitur, non videbit vitam aeternam, sed ́ira dei manet super eum. Art. 2. Proinde Iesum Christum mundi servatorem pro omnibus et singulis mortuum esse atque ita quidem, ut omnibus per mortem Christi reconciliationem et peccatorum remissionem impetraverit, ea tamen conditione, ut nemo illa remissione peccatorum re ipsa fruatur praeter hominem fidelem, et hoc quoque secundum evangelium.

Conf. Rem. 17, 3. Est vocatio efficax ab eventu potius, quam a sola intentione dei sic dicta, quae scil. effectum suum salutarem reipsa sortitur, non quidem idcirco, quod ex praecisa salvandi intentione per singularem et arcanam quandam dei sapientiam sic administretur, ut fructuose congruat voluntati eius, qui vocatur, neque quod in ea efficaciter per potentiam irresistibilem aut vim quantam omnipotentem voluntas eius, qui vocatur, ad credendum ita determinetur, ut non possit non credere et obedire cet.

Ib. 17, 7. Gratiam divinam aspernari et respuere eiusque operationi resistere homo potest, ita ut se ipsum, cum divinitus ad fidem et obedientiam vocatur, inidoneum reddere queat ad credendum et divinae voluntati obediendum; irresistibilis enim gratia sive vis eiusmodi, quae actum ipsnm fidei atque obedientiae eo modo efficiat, ut ea posita homo non possit non credere atque obedire, illic certe adhiberi non potest, nisi prorsus inepte atque insipienter, ubi obedientia libera serio mandatur. 8. Etsi vero maxima est gratiae disparitas', tamen spiritus sanctus omnibus et singulis, quibus verbum fidei ordinarie praedicatur, tantum gratiae confert aut saltem conferre paratus est, quantum ad fidem ingenerandum et ad promovendum suis gratibus salutarem ipsorum conversionem sufficit. Itaque gratia sufficiens non tantum iis obtingit, qui actu credunt et convertuntur, sed etiam iis, qui actu ipso non credunt, nec re ipsa convertuntur. Quoscunque enim deus vocat ad fidem et salutem, eos serio vocat,

[ocr errors]

ita ut nullum absolutae reprobationis aut inpromeritae indurationis decretum dei istam praecedere unquam voluerit. Vgl. 7, 4. Tenendum est, deum benignissimum isti generali malo (peccato orig.) gratuitum in filio suo dilecto J. C. remedium omnibus praeparasse, ut vel hinc noxius illorum error satis appareat, qui decretum absolutae reprobationis ab ipsis confictum in isto peccato fundare solent.

Apol. Conf, Remonstr. pag. 102. Decretum vocant Remonstrantes decretum praedestinationis ad salutem, quia eo decernitur, qua ratione et conditione deus peccatores saluti destinet. Enuntiatur autem hoc decretum dei hac formula: deus decrevit salvare credentes, non quasi credentes quidam re ipsa iam sint, qui obiiciantur deo praedestinanti, sed ut, quid in iis, circa quos deus praedestinans versatur, requiratur, clare significetur. Tantundem enim valet atque si diceres, deus decrevit homines salvare sub conditione fidei. Etiamsi huiusmodi praedestinatio non sit praedestinatio certarum personarum, est tamen omnium hominum praedestinatio, si modo credant et in virtute praedestinatio certarum personarum, quae et quando credunt. Ex vi enim praedestinationis eiusmodi generalis praedestinati ab aeterno censeri possunt, quicunque in tempore credunt. Etsi decretum istud de facto nullas certas personas praedestinet vel segreget (hoc enim fieri non potest, nisi intercedat divina scientia), tamem decreti ipsius natura talis est, ut ex vi eius, quia generale est, praedestinati censeri debeant, quotquot in tempore conditionem praestant, adeo ut etiam, si nulla intercederet divina praescientia, recte dici posset ab aeterno praedestinatos esse in vi generalis istius decreti divini, quo deus credentes salvare constituit, quotquot in tempore credunt.

Ib. p. 53. Non mirum est, Remonstrantes doctrinam istam Calvin. (de absol. praedest.) reiecisse et quae ex ea consequuntur, impietates ac blasphemias damnasse ex professo. Istud ut facerent, gravissimas causas habebant, nam sententia ista haeretica Calvini iam nota erat vel pueris patroni eius non damnaverant tantum contrariam veritatem, sed etiam intolerabilem in ecclesiis suis iudicaverant Istam sententiam ut coloribus suis ad vivum depingerent Rem., necessarium erat, idque eo magis,

quod eam, prout iacet, pestem credant et venenum religionis omnis, cum qua forte haeresis nulla alia comparari mereatur et tamen nihilominus eam ut fundamentum religionis paene totius christianae statui ac propugnari videant.

Vgl. Simon. Episcop. institut. theol. 4, 5. 5-7. Carcell, instit. rel. chr. lib. 6. Limborch theol. chr. lib. 4. Es ist bei den Arminianern gewöhnlich geworden, die vocatio als universalis u. sufficiens, und die electio zu unterscheiden; letztere wird nur den iam conversis et vere credentibus zn Theil, sofern diese a profana pereuntium turba segregantur et ex ordine damnandorum exemti velut in peculium dei seponuntur. S. schon Conf. Rem. 17, 2. 18, 2.

Den Lehrbegriff der Universalbaptisten s. in Alberti Brief. IV. 1333 f.

b. Lutherische Symbole.

Wie Luther und Melanchthon anfangs selbst die Prädestination in Augustin. Sinne vertheidigten, letzterer aber sich gegen Calvin von derselben lossagte und was sonst bis zur Abfassung der F. C. in der luth. Kirche über dieses Dogma verhandelt worden ist, darüber s. Planck protest. Lehrbegr. II. 134. VI. 805 ff. vergl. Baumgarten-Crusius Dogmengesch. S. 1125. J. Müller diss. Lutheri de praedestinatione et libero arb. doctrina Gött. 832. 4.

[ocr errors]

F. C. p. 617. Primum omnium est, quod accurate observari oportet, discrimen esse inter praescientiam et praedestinationem sive aeternam electionem dei. Praescientia enim dei nihil aliud est, quam quod deus omnia noverit, antequam fiant. Haec dei praescientia simul ad bonos et malos pertinet, sed interim non est causa mali neque est causa peccati, quae hominem ad scelus impellat. Peccatum enim ex diabolo et ex hominis prava et mala voluntate oritur, neque haec dei praescientia causa est, quod homines pereant, hoc enim sibi ipsis imputare debent. Sed praescientia dei disponit malum et metas illi constituit, quousque progredi et quam diu durare debeat, idque eo dirigit, ut, licet per se malum sit, nihilominus electis dei ad salutem cedat.

[ocr errors]

Ib. pag. 618. Praedestinatio vero seu aeterna dei electio tantum ad bonos et dilectos filios dei pertinet, et haec est causa ipsorum salutis. Etenim eorum salutem procurat et ea, quae ad ipsam pertinent, disponit. Haec dei praedestinatio non in arcano dei consilio est scrutanda, sed in verbo dei, Verbum autem dei deducit nos ad Christum, in quo revelatur, quaerenda est. Christus vero omnes peccatores ad se vocat et promittit illis levationem et serio vult, ut omnes homines ad se veniant et sibi consuli et subveniri sinant. His sese redemtorem in verbo offert et vult, ut verbum audiatur et ut aures non obdurentur nec verbum negligatur et contemnatur. Et promittit, se largiturum virtutem et operationem spiritus sancti et auxilium divinum, ut in fide constantes permaneamus, ut vitam aeternam consequap. 803. Deus illo suo consilio (electionis), proposito et ordinatione non tantum in genere salutem suorum procuravit, verum etiam omnes et singulas personas electorum, qui per Ch. salvandi sunt, clementer praescivit, ad salutem elegit et decrevit, quod eo modo, quem iam recitavimus, per suam gratiam, dona atque efficaciam salutis aet. participes facere, iuvare, eorum salutem promovere, ipsos confirmare et conservare velit.

mur.

[ocr errors]
[ocr errors]

Ib. pag. 619. Vera igitur sententia de praedestinatione ex evangelio Christi discenda est. In eo enim perspicue docetur, quod deus omnes sub incredulitatem concluserit, ut omnium misereatur, et quod nolit quemquam perire, sed potius ut omnes convertantur et in Christum credant. Quod vero scriptum est (Mt. 22, 14.), multos quidem vocatos, paucos vero electos esse, non ita accipiendum est, quasi deus nolit, ut omnes salventur, sed damnationis impiorum causa est, quod verbum dei aut prorsus non audiant, sed contumaciter contemnant, aures obdurent et cor indurent, et hoc modo spiritui sancto viam ordinariam praecludant, ut opus suum in eis efficere nequeat, aut certe quod verbum auditum flocci pendant atque abiiciant. Quod igitur pereunt, neque deus neque ipsius electio, sed malitia eorum in culpa est.

c. Socinianische und Mennonitische Symbole.

Cat. Rac. qu. 435. Ea de praedestinatione dei sententia (quod deus ab aeterno certos quosdam nominatim homines ad salutem, alios ad damnationem elegerit) prorsus fallax est, id vero duas ob causas potissimum, quarum una est, quod totam religionem corruere esset necesse; altera, quod deo multa inconvenientia attribui oporteret.

nam,

Ib. 440. Praedestinatio dei in scripturis aliud nihil notat, quam dei ante conditum mundum de hominibus decretum eiusmodi, quod iis, qui in ipsum crederent eique obedirent, daturus esset vitam aetereos vero, qui in eum credere et ei parere recusarent, aeterna damnatione puniturus esset. Quod hinc apparet, quod Christus, divinae voluntatis perfectus interpres, ita hoc dei consilium atque decretum nobis exposuerit: eum, qui in ipsum crederet, vitam aeternam certo habiturum esse; qui vero non crederet, eum certo condemnatum iri.

[ocr errors]

Vgl. auch qu. 914. u. Socin. praelect. theol. c. 6 sqq.

Ris Conf. art. 7. Nullam creaturam praedestinavit (deus), ordinavit aut creavit, ut condemnaretur, nec voluit nec decrevit, ut peccarent aut in peccatis viverent, ut eas condemnationi subiiceret. Sed omnes decrevit et creavit ad salutem, inque Christo ordinavit et praeparavit omnibus medicinam vitae. Qui oblatam gratiam dedignantur aut respuunt in impoenitentia et incredulitate, se ipsos per istam malitiam salutis reddunt indignos atque ideo frustrantur isto fine, ad quem creati et in Christo erant destinati et vocati.

d. Katholische und griechische Symbole.

Conc. Trid. sess. 6. iustificat, can. 17. Si quis iustificationis gratiam non nisi praedestinatis ad vitam contingere dixerit, reliquos vero omnes, qui vocantur, vocari quidem sed gratiam non accipere, utpote divina potestate praedestinatos ad malum: anathema sit. Vgl. Bellarmin de gratia lib. 2.

Später verwarf die katholische Kirche in dem Jansenismus die Lehre von der Prädestination noch bestimmter. Vgl. Walch Religionsstreit. ausser der luther. Kirche. I. 233 ff. II. 855 ff. Schröckh KG. nach der Ref. IV. 309 ff. VII. 375 ff. Von den griech. Confessionen hat nur die des Metrophan. Critopul. ein eigenes Kap. (4.) περὶ τῆς προγνώσεως, dessen Summe auf Folgendes hinauskommt:

Pag. 67. Πᾶσιν οὖν τοῖς τῷ φυσικῷ φωτὶ εὖ κατὰ λόγον χρωμένοις, τούτοις ὁ πανάγαθος θεὸς ἐπιλάμπει καὶ τὸ πνευματικὸν φῶς· τουτέστιν, ἐπανάγει αὐτοῖς τὴν τούτου ποριστικὴν καὶ καθεκτι κὴν δύναμιν ἣν ἀπώλεσαν, καὶ τὸ περὶ ταύτην αὐτεξούσιον ἤδη νεκρωθὲν τῇ παραβάσει ἀνίστησι τῇ αὑτοῦ χάριτι. Οὓς καὶ πρὶν τοῦτο ποιῆσαι προγινώσκει τοῦτο ποιήσαντας, καὶ εἰς ἀγαθὸν τέλος τούτους προωρίζει, καὶ πρὸς ἑαυτὸν καλεῖ διὰ τοῦ ἁγίου πνεύματος, καὶ δικαιοῖ τῷ τοῦ μονογενοῦς αἵματι, καὶ δοξάζει τῇ αὑτοῦ χάριτι. Pag. 68. Οὐ δυνάμεθα δὲ εἰπεῖν, τούτων τῶν ἀγα θῶν αἴτιον τὴν μετὰ λόγου χρῆσιν τοῦ φυσικοῦ φωτὸς· οὐ γὰρ παρὰ τοῦτο τοῖς σὺν λόγῳ τῷ ἐμφύτῳ νόμῳ χρωμένοις, ὀφείλει ὁ θεὸς τὰ προειρημένα ἀγαθὰ δοῦναι, ἀλλὰ φρόνιμος ὢν οὐ βούλετο τοῖς ἑκουσίως καταχρωμένοις τῷ φυσικῷ φωτὶ τὸ πνευματικὸν φῶς ἐμπιστεῦσαι. Pag. 70. Τοῦ μὲν γὰρ ἁπλῶς ἐθέλειν αὐτὸν μεταδιδόναι τισὶ τῆς ἑαυτοῦ χάριτος αἰτίαν μόνην λέγομεν τὴν αὐτοῦ ἀγαθότητα· τοῦ δὲ μὴ τούτοις, ἀλλὰ τούτοις, πρώτη μὲν καὶ μεγίστη ἐστὶν ἡ τοῦ θεοῦ φρόνησις καὶ σοφία, ἡ πάντα σοφῶς οἰκονομοῦσα, δευτέρα δὲ, τὸ τῶν λαμβανόντων δεκτικὸν· καὶ περὶ οὐκ οἴκοθεν τοῦτο ἔχει τὸ ἰσχύον τοσοῦτον, ὥστε καὶ ἐπισωάσασθαι πρὸς ἑαυτὸ τὰ τηλικαῦτα μεγάλα καὶ αἰώνια τοῦ θεοῦ δῶρα· ἀλλὰ τῇ ἐκείνου σοφίᾳ καὶ ἀγαθότητι ἔδοξεν εἶναί τι.

Vgl. Dosithei Confess. c. 3.

e. Quakerische Symbole.

[ocr errors]

Die Quäker behaupten die Allgemeinheit der von Christus ausgehenden Erleuchtung dermassen, dass sie selbst jene, welche vom histor. Christus ohne ihre Schuld nie etwas gehört haben, unter den Einfluss dieser göttlichen Kraft stellen.

Barclaii Apol. thes. 6. Christus pro omnibus mortem gustavit, non solum pro generibus singu lorum (ut quidam garriunt), sed etiam pro singulis generum; cuius oblationis et victimae beneficium ex tenditur non solum ad eos, qui distinctam externam mortis passionisque ejus habent cognitionem, sicut ea in scripturis declarata est, sed ad illos etiam, qui ab huius cognitionis beneficio, casu aliquo inevitabili, necessario excluduntur. Quam cognitionem. libenter concedimus esse perutilem et consolabundam, sed non absolute necessariam illis, quibus ipse deus eam impossibilem fecit: tales enim participes fiunt beneficii mysterii mortis ejus (licet historia ignari), si scilicet obtemperent semini et lumini ejus, illucenti cor

dibus suis, in quo lumine communio habetur cum patre et filio, ita ut ex impiis sancti fiant, et amatores potentiae illius, cujus internis et secretis viribus et contactibus se a malo ad bonum converti sentiunt, et doceri, quod sibi fieri nolunt, alteri non facere, in quibus ipse Christus affirmat omnia includi Vgl. p. 85. 111. P. 64. Quod ad doctrinam attinet, quam hae theses (5. 6.) maxime expugnant, absoluta reprobatio dicitur, secundum quam aliqui non dubitant affirmare, deum ad sempiternam damnationem praedestinasse ex hominibus longe maximam partem, idque non consideratis, ut creati, multo minus, ut lapsi sunt, nullo habito inobedientiae seu peccati respectu, sed solummodo ad demonstrandam justitiae gloriam; quodque deus ad hoc perficiendum destinaverit, ut miserae hae animae necessario in iniquitate versarentur, ut justitia sua eos jure reprehenderet et affligeret; ideoque deum non solum pati, illos huic miseriae in pluribus orbis locis esse obnoxios, subtrahendo evangelii praedicationem et Christi cognitionem, sed etiam in iis locis, ubi evangelium praedicatur, et salus per Christum oblata est; et li cet publice et aperte invitet, et juste propter inobedientiam recusantes et rebellantes condemnet, gratiam tamen ab illis omnem omnino subtraxisse, qua possibile fuisset evangelium apprehendere, quia scilicet secreta voluntate omnibus ignota ordinavit et decrevit, (non habito inobedientiae seu peccati illorum respectu) ut non obediant, et evangelium nunquam ad eorum salutem efficax futurum sit, sed solummodo ad accumulandam et coacervandam condemnationem. Quod ad hanc, inquam, horribilem et blasphemam doctrinam negandam attinet, causa nostra cum aliis compluribus communis est, qui et sapienter et docte, secundum scripturas, rationem, et antiquitatem hanc doctrinam refutarunt. Dem gemäss wird die Widerstehlichkeit der von Gott dargebotenen Gnade wiederholt behauptet vgl. p. 80. Sicut (doctrina' Quaker.) totam hominis salutem ex deo solummodo pendere facit, ita condemnationem eius ex seipso totaliter et omni respectu efficit, quia restitit et recusavit illud, quod a deo illi communicatum fuerat cet. p. 90. Gratia et lumen omnibus datum sufficit omnes servare et ex natura sua vult omnes servare, et ita cum omnibus disceptat et operatur, ut illos servet. Qui resistit, suae condemnationis causa est, qui non resistit, fit illius salus.

[ocr errors]

1

10.

Rechtfertigung (Glaube, Werke).

1. Differenzpunkt.

Die Folge der Rückkehr zu Gott unter Einfluss des heil. Geistes ist die Rechtfertigung. Dies geben alle christliche Parteien zu, weichen aber von einander ab theils in der Begränzung des Begriffs der Rechtfertigung, theils in der Bestimmung des Punktes, wo die Besserung dahin gediehen ist, dass als Consequens derselben_die_Rechtfertigung eintritt, mithin der eigentlichen Bedingung, unter welcher dieselbe zu Theil wird (dés subjectiven Rechtfertigungsgrundes). Was den Begriff der Rechtfertigung anlangt, so verstehen die Protestanten unter R. die auf den Grund des Verdienstes Christi erfolgende Lossprechung des Sünders vor Gott (welche positiv Aufnahme unter die Kinder Gottes ist); die Katholiken dagegen ausser der Sündenvergebung auch die Heiligung, überh. die innerliche factische Umwandlung des Sünders in einen Gerechten, ein göttliches Eingiessen habitueller Gerechtigkeit (welche den Menschen fähig macht, sich durch gute Werke die Seligkeit zu verdienen). Jenen ist also R. ein actus Dei forensis, diesen ein actus physicus (hyperphysicus). Mit den Katholiken stimmen in diesem Punkte die Mennoniten und Quäker überein), wogegen die (Arminianer und) Socinianer die Rechtfertigung mit den Protestanten auf die Sündenvergebung beschränken.

1) Die griech. Symbole bestimmen nirgends den Begriff der Rechtfertigung. Nach Kirpinski aber compend. orthod. theol. p. 181. consistit forma iustificationis in remissione peccatorum et in mutatione hominis ex peccatore in iustum.

« ÖncekiDevam »