n

» gantia, et in omnes caeremonias pias sollicitudo disposita animas alli» ciunt, et in Dei cogitationem, amoremque suavissime rapiunt, optandum profecto est maxima populi frequentia celebrari. Aegre igitur ferendum » erat urbis Sancti Severini cathedralem ecclesiam, exuviisque ditatam » sancti viri, a quo et ecclesia ipsa, et urbi tota nomen accepit, plurimis » hinc annis confluentis in illam populi concursu carere. Ejus tamen infrequentiae causa non in cives, languentemque pietatem, sed in locum » confertur, in quo templum assurgit: oblatique nobis sunt libelli suppli» ces a majori civium illius urbis parte subscripti, in quibus exponitur >> cathedralem Sancti Severini ecclesiam, arduo impositam colli, in quo » episcopus, ac cives olim sibi domos statuerant, quoque relicto, in subjectam planitiem episcopus, civesque migrarunt, nunc sine magno in» commodo, interdum etiam periculo, adiri non posse; aestate quidem ob » solis ardores jugum ascendentibus tolerandos, hieme vero ob clivium » obsessum nive, glacieque. Hinc suppliciter a nobis petitum est, ut au» ctoritate nostra apostolica jura ecclesiae cathedralis, ejusdemque cano» nicorum collegium a templo Sancti Severini ad Sancti Augustini eccle» siam in planitie positam, et circum undique septam civium domibus, » transferamus. Nos vero cum probe noverimus, hujus translationis con» silia agitata esse jam inde ab eo tempore, quo fel. rec. Clemens XIII, » ac XIV, Praedecessores nostri maximum pontificatum gerebant, acriler » tamen a cathedralis canonicis esse repugnatum, nec canonicos, qui modo » sunt, instaurata translationis consilia probare; antequam totius ferme >> civitatis postulationi annueremus, etiam atque eliam nobis perpenden» dum duximus, num Sancti Severini ecclesia in opportuno sit loco, civi» busque impedimentum inde objiciatur, ne ad eam frequentes accedant, >> ac num traslatio, de qua precibus sollicitamur, sit in ejus populi spiri» tale bonum utilitatemque cessura. Curavimus igitur his de rebus nos » certiores fieri per eas, qui in urbe Sancti Severini munera obiunt prae» cipua sive sacra, sive civilia, iisque auditis, patuit nobis ad liquidum, >> vetustam Sancti Severini cathedralem ecclesiam sitam esse extra illam >> urbis partem, quae modo incolitur; civibus ad eam ecclesiam conten» dentibus viam mille passuum esse conficiendam, quin imbri, aut nive, » aut aestu fatigatis (nullo enim circa domus sunt) pateat effugium; ec» clesiam idcirco frequentia esse destitutam, neque illo ex cultu, qui ibi » a collegio canonicorum Deo impend.tur, habere cives incitamenta

pietatis; conferentibus se in id templum canonicis, suas ut functiones » expleant, templa urbis reliqua, ad quae cives confluunt, carere, festis » praesertim diebus tum sacrificiis, tum sacerdotibus qui confessiones » excipiant; in ipsa ecclesia cathedrali non usquequaque diligenter chori » functiones obiri, quod e populo nemo prope modum adslet, audiatque psallentes; vix obitis praescriptis functionibus, cathedrale templum de» seri, ac non raro, aestus, aut pluviae, aut frigoris vitandi causa, in de>> sertam ecclesiam jumenta ingredi, quae finitimis vagantur in pascuis; » pietati igitur fore proficuum, si ecclesia cathedralis jura templo Divi Augustin tribuantur, ubi canonicorum collegio nihil sit ad dignitatem de» futurum, ubi episcopus maximo cum proventu imbuendae christianis praeceptis suae plebi operam sit navaturus, accedente sacerdotum mi>> nisterio, iisque in populi salutem verborum, et exempli praesidia con»ferentibus. Caeterum huic consilio adversari perpaucos, nulla legitima » ratione ductos; at reliquo et clero, et populo nihil translatione esse » optatius, eo vel magis, quod non desit, qui, ut s. Augustino templum » vertatur in ecclesiam cathedralem satis decoram, impensas facere para>>tus sit, et ad id penes venerabilem fratrem episcopum S. Severini solemni » obligatione se obstrinxerit. Haec quum nobis fide digno testimonio in»> notuerint, non ambigimus, quin, pro injuneta nobis omnium animarum » cura, debeamus civium urbis S. Severini precibus obsequi efficereque, »> ne, quod hactenus accidit, maximis ad virtutem, ac pietatem adjumentis » destituantur. Simul tamen nobis cavendum ducimus ne templum velu» stum, ac nobile, in collis jugo sit. Ecclesiae cathedralis dignitate nudetur, » illi quidem debita, quod S. Severini mortale spolium antiqua ibi religione colatur. Implorato igitur divini luminis auxilio, oblatis precibus obsequentes, atque insuper motu proprio, et ex certa scientia, ecclesiam » S. Augustini, in urbe S. Severini sitam, aeque, et simul cum ecclesia » S. Severini, cathedralem esse, apostolica auctoritate decernimus, ac » constituimus, et pro cathedrali ecclesia urbis et dioecesis S. Severini » habendam esse mandainus, illamque omnibus, ac singulis privilegiis, » juribus, ac praerogativis ornamus, quibus ecclesia S. Severini, aliaeque » cathedrales ecclesiae sive ex jure, sive ex consuetudine, usuque fruun» tur. Volumus autem, sacras omnes functiones, quae per annum in ec» clesia S. Severini a canonicorum collegio fiebant, quasque canonicorum collegium statutis, vel consuetudine jubetur facere, in ecclesia S. Au

Vol. III.

91

» gustini ad majorem populi utilitatem futuris temporibus fieri; exceptis » functionibus dici festi S. Severini, quae postero etiam tempore in ejus » ecclesia peragentur. Ut vero S. Augustini ecclesia quam citissime omnibus rebus, ac partibus augeatur, quae illi ad novum honorem evectae » debent accedere, venerabilem fratrem episcopum S. Severini munimus Apostolicis facultatibus, qui tamen consilii, et deliberationis causa congre» gationem consulet, quam in id erigimus, atque instituimus ex viris tum » ecclesiasticis, tum saecularibus coalituram. Ei congregationi aderunt e » clero dilecti filii archidiaconus cathedralis, canonicus theologus, cano»nicus poenitentiarius, ac canonicus seminarii rector: e coelu autem » seculari dilectus filius Joseph Olivieri administrator operis Pii a Marchione Scina Gentili instituti, quique, usus facta sibi a fundatore pote» state, in impensas hujus rei ergo faciendas contulit Pii operis reditus, quicumque integro sexennio percipientur ; nec non eidem congregationi » intererunt dilecti filii Marchio Nicolaus Luji, eques Joannes Baptista » Collio, et comes Severinus Servantius. Haec mandamus ac constituimus » omni adversus reclamationi, ac querelae, perpetuum silentium impo» nentes, abolitaque mora, quam canonici huic negotio interponere conati » sunt per actum, qui dicitur Advertatur. Decernentes insuper has » litteras, et in eis contenta quaecumque nulla umquam ex causa, colore » et capite, etiam in corpore juris clauso, etiam ex eo quod quicumque, » ac praesertim canonici, in praemissis jus, et interesse habentes, aut ha» bere praetendentes, iisdem non consenserint, nec advocati, aut auditi fue>> rint, vel non omnia eorum jura fuerint expensa, de subreptionis, obreptio»> nis, aut nullitatis vitio seu intentionis nostrae, aut consensus interesse » habentium, aliove quolibet defectu notari, aut in controversiam et judi>> cium vocari posse, etiam ad effectum obtinenda aperitionis oris, aut resti»tutionis in integrum, sed tamquam ex pontificiae providentiae officio, ac » motu proprio, et ex certa scientia editas, perpetuo firmas, validas, et » efficaces existere, et fore, suosque plenarios, et integros effectus sortiri, » et obtinere, ac ab omnibus, ad quos spectat et spectabit quomodolibet » in futurum inviolabiliter observari; sicque in praemissis per quoscum» que indices ordinarios, et delegatos etiam causarum palatii apostolici » auditores ac S. R. E. cardinales, sublata eis, et eorum cuilibet quavis » aliter judicandi, et interpretandi facultate, et auctoritate judicari, et de» finiri debere, ac irritum, et inane, si secus super his, a quoquam quavis

>> auctoritate scienter, vel ignoranter contigerit attentari. Non obstantibus » fel. rec. Benedicti PP. XIV praedecessoris nostri super divisione ma>> teriarum aliisque apostolicis ac in universalibus, provincialibusque, et synodalibus conciliis editis generalibus, vel specialibus constitutionibus, >> et ordinationibus, nec non praedictarum ecclesiarum S. Severini, ac » S. Augustini lege fundationis ac collegii canonicorum etiam juramento, » confirmatione apostolica vel quavis firmitate alia roboratis statutis, et >> consuetudinibus privilegiis quoque, indultis et litteris apostolicis in con>> trarium praemissorum quomodolibet, concessis, confirmatis et innova» tis; quibus omnibus, et singulis illorum tenores praesentibus pro plene, » et sufficienter expressis, ac de verbo ad verbum insertis habentes, illis » alias in suo robore permansuris, ad praemissorum effectum hac vice » dumtaxat specialiter, et expresse derogamus, ceterisque contrariis qui» buscumque.

» Datum Romae apud Sanctam Mariam Majorem sub annulo piscatoris » die XXII maii MDCCCXXI pontificatus nostri anno vigesimosecundo. » H. Card. Consalvus.

Tuttavolta le dissensioni tra il vescovo e la città da una parte, ed i canonici dall'altra, non vennero a cessare che in capo ad altri quattro anni. Nel quale frattempo si potè a tutto bell' agio ristaurare la proposta chiesa di sant' Agostino; e finalmente, a' 29 di giugno del 1827, il vescovo Jacopo solennemente la consacrò. Ne tramanda ai posteri perenne memoria l'iscrizione, che fu collocata nell' interno del tempio stesso, sopra la porta maggiore: essa è cosi:

AVCTORITATE LEONIS. XII. PONT. MAX. THRONO. PONTIF.

EX

PATRIS TRANSLATO . QVOD. PIVS. VII. DECESSOR. JAM

PROBAVERAT. SPLENDIDIORI. SACRORVM . PROCVRATIONI

ANNO M. DCCC. XXVII

III . KAL. JVL. QVI. DIES FESTVS EST PETRI. ET PAVLI

MAGNOR. APOST. JACOBVS. RANGHIASCIVS. EX

COMITIBVS. BRANCALEONIBVS . EPISCOP SEPTEM.

SACRO ANNIVERSARIO IN FASTOS AD DIEM V . NON . Jvn .

RELATO

COM.

JOSEPHO OLIVERIO JO. BAPTISTA. COLLIO. EQ.

Chi ha letto con attenzione la bolla testè recata, in cui dice il pontefice, tra le altre cose, acriter a Cathedralis canonicis esse repugnatum, nec canonicos, qui modo sunt, instaurata translationis consilia probare, deve ridere di questa iscrizione COLLEGIO CANONICORVM FELICEM MOLITIONEM OMNI STVDIO VRGENTE !!!

Col giorno 15 del seguente agosto incominciò il capitolo a funzionarvi e a stabilirvi la quotidiana uffiziatura. La cattedrale antica fu affidata in custodia ai francescani minori riformati, fu dichiarata concattedrale, e fu imposto l'obbligo ai canonici di recarvisi annualmente ad uffiziare nel giorno, in cui si celebra la festa del santo titolare, e nel giorno anniversario della consecrazione del tempio medesimo.

Mori il vescovo Rangiaschi nel 1838; e nello stesso anno, addi 15 settembre, gli fu sostituito l'attuale pastore FILIPPO SAVERIO de' conti Grimaldi, nato in Treia, per le cui paterne sollecitudini gode il gregge a lui affidato giorni prosperi e colmi di spirituale giocondità.

Venti canonici e l'unica dignità di arcidiacono compongono il capitolo della cattedrale: l'arcidiacono ha il privilegio dell'abito e degli onori prelatizii; gli altri canonici hanno l'uso della cappa magna sopra il rocchetto, come quelli delle basiliche di Roma, e nell'estate, invece della cappa, indossano la colta: tuttociè per concessione del pontefice Pio VI, con bolla de' 20 maggio 1790. Per lo innanzi non avevano altra insegna