pro vicario perpetuo curato eiusdem ecclesiae certa dictorum proventuum quota infrascripta. Item laboriosi Petrus Kucz et Jacobus Kroczek, cmethones de Chelmcze, vitrici ecclesiae praefatae iurati dixerunt, praedium esse speciale ipsius curati prope ecclesiam contigue et continue situm; item sex villas esse parochianas eiusdem ecclesiae, videlicet ipsam Chelmcze, item Vola 1), item Szalye 2), item Thakomyslye 3), item Zaksyn 1), item Sthobno 3), quae quidem omnes et singulae villae ex quolibet medio manso per duos modios siliginis et duos avenae ipsi vicario curato solvunt; item praefata ecclesia in Chelmcze habet dotem curati ecclesiae contiguam, in qua sunt aliqua aedificia et hortus et schola.

52. GODZESCHOWA.*)

Ista villa est archiepiscopalis, in qua ecclesia tituli S. (Bartholomaei), habens dotem plebanalem, in qua aedificia bona et schola contigua. Item laboriosi Andreas Osthlom et Martinus Kurzecz medio iuramento dixerunt, unum mansum agri plebanalis esse situm inter agros cmethonales instar cmethonum; item unum hortum plebanalem amplum, in quo pratum, piscina deserta et horreum est plebani; item septem villas esse dixerunt parochianas, videlicet Godzyeschowa, quae de quolibet manso per duos grossos tantum plebano solvit; item Narok ), in qua quilibet cmetho indistincte per unum grossum eidem plebano solvit; item Byala ') de quolibet manso per quatuordecim grossos solvit plebano; item Volya 8), item Szadovyczeo), istae duae villae de quolibet manso unam metretam siliginis, alteram avenae eidem plebano solvunt; item Kakawa 10) manipulares decimas tam praediales quam cmethonales eidem plebano solvunt; item dixerunt praefatae ecclesiae patronum unum esse, reverendissimum dominum archiepiscopum.

1) Wolica. 2) Szale. 3) Takomyśl. 1) Saczyn. 5) Stobno. Prócz tego należą do parafii osady: Porwity, Baldon, Borek, Smilów, Józefów, Żydów, Strzechy i Michalki.

*) Godziesze, wieś niegdyś arcybiskupów gnieźnieńskich, do klucza opatowieckiego należąca, przez nich niewątpliwie kościołem parafialnym opatrzona, lecz nie wiadomo w którym czasie. Akta konsystorskie wspominają go od drugiej połowy wieku XV (Archiv. Consist. Gnesn.) Dzisiejszy kościół drewniany w miejscu dawnego opustoszałego w roku 1782 wystawiony i dnia 6 kwietnia roku 1783 przez ks. Józefa Gembarta, naówczas kanonika, a później suffragana gnieźnieńskiego, benedykowany, ma starożytny obraz N. Maryi P. powszechnie za cudowny uważany i w wielkiej czcí u wiernych okolicznych będący (Acta Visit. de a. 1719. Rubryc. dyec. kuj.-kal. z r. 1875 f. 58. 59).

⚫) Osada dziś nie znana. ) Biała. ) Wola Droszewska, gdzie niegdyś była kaplica publiczna murowana (Rubryc. cit. f. 59). ") Osada dziś nie znana, może Szadek w pobliskiej parafii kosmowskiej. 10) Kakawa. Prócz tego należą do parafii osady: Budy, Brzeziny, Bugaj, Drewniak, Godziesze Małe, Godzieszęta, Godzieszki, Godzieszczątka, Goszczury, Kapie, Kolonia Kakawska, Krzemionka, Łysa Pałka, Moczalec, Praga, Przystajnia, gdzie niegdyś była kaplica publiczna pod wezwaniem N. Maryi P. przez Jana Rosnowskiego wystawiona (Acta Visit. de a. 1783), Skrzatki, Urbanka, Więcławy, Wróbel, Wrząca, Wygoda karczma, Zajączki, Zwycięztwo, Zadowice, Aleksandrya, Dębowiec.

53. VOYKOWO.*)

Ista villa est archiepiscopalis, in qua ecclesia parochialis, tituli (S. Margarethae virginis), habens dotem plebanalem et curiam plebani et scholam. Item honorabilis Nicolaus Crzączyesky, plebanus, et laboriosi Nicolaus Puchala et Nicolaus Mazurek, cmethones de Voykowo, vitrici ecclesiae praefatae, medio iuramento dixerunt, proventum annuum plebanatus se extendere circiter ad triginta marcas; item duos mansos plebanales esse sitos inter agros cmethonum; item duos hortos plebanales, unum post scholam magnum, alterum post domum Mazurek, cmethonis, latum et spatiosum, in quo tres sunt piscinae plebanales, est et tertius hortus in ipsa dote plebanali, in quo horreum et pomerium est plebanale; item dixerunt, novem esse villas iure parochiali ad ipsam ecclesiam pertinentes, videlicet ipsam Voykowo 1), Wrzancza 2), Nyedany 3), Jasyona 4), Kusznycza 3), Wloczyn 6), Stok'), Krzymaczow), item et Olsko 8), deserta, item molendina octo solventia annuatim plebano per unum corum avenae, videlicet tria molendina in Braschovycze 1o), tria in Wloczyno et duo in Jasyona; item ex praefatis villis, videlicet Krzymaczow et Wloczyn manipulares decimae tam praediales quam cmethonales ipsi plebano proveniunt; item Wrzącza ex quolibet manso per tres modios siliginis et tres avenae et praediales decimas eidem plebano solvit; item Stok de quolibet manso unam metretam tritici, aliam metretam siliginis et tertiam avenae et praedialem decimam eidem plebano solvit; item aliae villae suprascriptae, praeter istas expressas, nihil aliud praeter mensalia, videlicet a quolibet patrefamilias per unum grossum eidem plebano solvunt; item sunt et aliae duae villae, quae licet alterius sunt parochiae, tamen plebano praefatae ecclesiae in Voykowo decimas manipulares solvunt, videlicet Szeleslavy 11) media villa, item et villa Szarny 12) manipularem decimam eidem plebano solvunt. Collatorem ecclesiae praefatae dixerunt esse reverendisimum dominum archiepiscopum.

*) Wójkowo, wieś kiedyś arcybiskupów gnieźnieńskich z fundowanym przez nich kościołem parafialnym, już w początku wieku XV w aktach konsystorskich wspominanym (Arch. Consist. Gnesn.), który w roku 1646 arcybiskup Maciej Łubieński z drzewa odbudował, jak wskazywał napis w ścianie wyryty. W roku 1756 kościół ten prawie z fundamentów zrestaurowany za staraniem plebana Jana Saganowskiego, konsekrowany był w roku 1762 przez Hieronima Kazimierza Wielogłowskiego, biskupa bedeńskiego, suffragana przemyślskiego. Obecny pleban wiele się przyczynił do wewnętrznej jego ozdoby i opatrzenia w piękne aparaty i sprzęty (Rubryc. dyec. kuj.-kal. f. 60).

1) Wojkowo albo Wójków. 2) Wrząca. 3) Niedoń. 4) Jasionna. 5) Kaśnia. 6) Włocin. ) Stok. ) Osada znikła. ) Osada nieznana. Dziś należą do parafii oprócz wymienionych następujące jeszcze osady: Grzymaczew, Piegunisko, Rozenna, Rozenki, Jamnice, Czempisz, Dzięcioły, Braszewice, Kurek, Mizgala, Chociwoda, Dworek, Biała, Dębiniec, Świątkowizna, Maryanów, Weisle, Kopacz, Kije, Chudoba, Niwa, Pączek, Borek, Przegorzała, Stelmach, Grobelka, Podawacz, Orzeł, Narty, Kamienik, Łyszczara, Pokrzywniak, Wiertelaki, Sowizdrzał, Szymaszki, Salomony, Grabostaw, Żuraw, Trzcinka, Galki, Pipie, Ciągnisz, Wojtyszki. 10) Broniszewice. 11) Żelisław, wieś w parafii Błaszki, 12) Sarny, wieś należąca do parafii Gruszczyce.

54. IVANOVYCZE) ET CAMYONA.')

Istarum ecclesiarum duarum parochialium exstat unio et erectio earum apud dominam Ivanowska eiusdem oppidi Ivanovycze dominam, in qua erectione omnes et singuli proventus praefatarum ecclesiarum parochialium sunt expressi 2).

Ista villa est generosi domini I. Gruszczynsky, castellani Vyelunensis 3), in qua est ecclesia parochialis tituli S. Stanislai, habens dotem plebanalem cum curia

Iwanowice, pierwiastkowo wieś, później miasteczko szlacheckie, należące aż do początku wieku XV do familii Iwanowskich, odtąd zaś do familii Gruszczyńskich, którzy się z Iwanowic pisali, a z których pochodził Jan Gruszczyński arcybiskup gnieźnieński. Kościół parafialny, tamże zapewne przez Iwanowskich fundowany, istniał już w wieku XIV, albowiem Andrzej, pleban tamtejszy rozprawia się przed konsystorzem gnieźnieńskim dnia 27 marca 1416 roku z Janem Gruszczyńskim, zapewne ojcem wspomnionego arcybiskupa i kmieciami z Iwanowic o miarę, według której mu ostatni oddawać powinni sypkę zbożową (maldrata), odwołując się na dawny zwyczaj odbierania jej na miarę stawską, a nie kaliską (Excerpta ex actis Consist. Gnesn. f. 23). Sąd polubowy przez strony wybrany zawyrokował, aby tymczasowo dawano temuż plebanowi połowę rzeczonych danin według miary stawskiej, a połowę według miary kaliskiej (tamże). Bartłomiej Gruszczyński, brat arcybiskupa wystawił w miejsce dawnego podupadłego kościoła drewnianego w roku 1436 nowy kościół z cegły palonej, przy którym arcybiskup Jan fundował w roku 1469 prepozyturę i kolegium mansyonarzy. Proboszczowi nadał przywilej zasiadania w stalach kolegiaty kaliskiej, czyli chciał go mieć urodzonym kanonikiem tejże kolegiaty i upoważnił go do instytuowania mansyonarzy w Iwanowicach. Jako uposażenie dla mansyonarzy wcielił do kościoła tamże kościół starodawny parafialny w Kamiennie, który dziś istnieje tamże tylko jako kaplica publiczna (Acta Visitat. Rubryc. dyec. kuj.-kal. z r. 1875 f. 60. Niesiecki, Korona t. II, str. 220). Niegdyś był w Iwanowicach kościół ś. Ducha wraz z szpitalem przez Gruszczyńskich fundowany, lecz pierwszy od dawna już nie istnieje. Z powyższego opisu widać, że Gruszczyńscy od początku wieku XVI pisali się Iwanowskimi. W roku 1454 Stanisław Cieński, pleban, pozywa przed sąd konsystorski wszystkich kmieci z Popowa, wsi do parafii jego należącej, o to, że mu nie chcą oddawać sypki zbożowej według miary stawskiej, jak powinni, ale według miary kaliskiej (Excerpta ex actis Consist. Gnesn. f. 383). Do parafii iwanowskiej należą następujące osady: Bronibór, Bugaj, Brzozowiec, Chojno, Daniel, Głogowiec, Główczyn, Gozdek, Grobelka, Helenów, Janówek, Joanka, Józefka, Kamienna, Kobylarka, Korzekwin, Krzyżówka, Karcz, Księży Borek, Krucza Wola, Kurzy bród młyn, Niemiecka Wieś, Olucza, Pamiątków, Piechutków, Piegonisko, Popów, Poręby, Pośrednik, Romanów, Sobiesęki, Szczytniki, Teodozyów, Wróbel.

1) Kamienna. 2) Jest tu niezawodnie mowa nie o pierwiastkowej, ale ponownej kościoła tego erekcyi przez arcybiskupa Gruszczyńskiego wydanej roku 1469.

*) Gruszczyce, wieś szlachecka, w wieku XV i XVI własność familii Gruszczyńskich, z których Jan, kasztelan wieluński, wystawił na początku wieku XVI w miejsce dawnego spustoszonego nowy kościół parafialny z drzewa pod wezwaniem . Stanisława biskupa. Kościół ten chylący się ku upadkowi zastąpiony został nowym drewnianym w roku 1750 za staraniem plebana Medyńskiego, a nakładem Kajetana Grodzickiego, sędziego ostrzeszowskiego, dziedzica Gruszczyc przy pomocy innych parafian. Od dawnych czasów posiada kościół gruszczycki obraz ś. Walentego powszechnie za cudowny uważany (Arch. Consist. Acta Visitat. Rubryc. dyec. kuj,-kal. z r. 1877 f. 47).

3) Jan Gruszczyński, kasztelan wieluński, zapewne wnuk arcybiskupa Gruszczyńskiego,

plebanali et schola. Item laboriosi Petrus Karvala et Mathias Roskydala faber, cmethones de Grusczycze iurati dixerunt, proventum huius plebanatus se extendere posse ad decem marcas; item mansum unum agri plebanalis esse situm in omnibus villae campis, in extremo ubique agrorum cmethonalium; item hortum unum plebanali proximum, in quo duae piscinae plebanales, item et alium parvum hortum plebanalem, piscinae domini haereditarii proximum; item dixerunt sex villas iure parochiali ad ipsam ecclesiam pertinentes, videlicet Grusczycze, quae decimas manipulares tam praediales quam cmethonales eidem plebano solvit; item Scharny 1), item Rubycze 2), item Rowna 3), item Szakrzewo 1), item Czyene 5); quae omnes et singulae villae, exceptis mensalibus a quolibet patrefamilias per unum grossum, eidem plebano in Grusczycze nihil aliud solvunt; item sunt et aliae duae villae, quae licet alterius sunt parochiae, tamen isti plebano in Grusczycze decimas solvunt, videlicet Porazowo 6), quae post agros cmethonales decimas manipulares eidem plebano in Grusczycze solvit; item Dolsko "), villa deserta, solvit etiam decimas manipulares eidem plebano in Grusczycze; item dixerunt, patronum ecclesiae esse unicum, videlicet eiusdem villae Grusczycze dominum praefatum.

56. BLASKY.*)

Ista villa est nobilium incolarum Blaskowsczy, in qua ecclesia parochialis tituli Nativitatis beatissimae virginis Mariae, habens dotem plebanalem, in qua curia plebanalis et domunculae vicarii et ministri ecclesiae. Item nobilis Michaël Schadokyerskj®) in Blasky manens, et laboriosus Joannes Grzyb, cmetho de Blasky medio iuramento dixerunt, valorem proventuum plebanatus eiusdem esse circiter quadraginta marcas; item dixerunt, praedium plebanale essc seorsum situm magnae quantitatis, in quo praedio tres campi plebanales continentur, continentes in se quatuor cum medio mansos agri plebanalis; item prata bona plebanalia eidem praedio

1) Sarny. 2) Rubice. 3) Równa. 4) Zakrzewo, dziś nie istnieje. 5) Cienia Wielka i Cienia Mala. Prócz tego należą do parafii osady: Chudoba, Gaj, Mierzana, Pomykacz, Wściśle, Zaborów. *) Poradzew w parafii goszczanowskiej pod Kaliszem. 1) Dolsk, dziś nie znany w okolicy.

*) Blaszki, dawniej wieś, dziś miasteczko, gniazdo familii Blaszkowskich, którzy niezawodnie byli fundatorami tamtejszego kościoła parafialnego, skoro się jeszcze w początku wieku XVI przy dziedzictwie utrzymali. W którym czasie ta fundacya nastąpiła, znikąd dojść nie można. Wizyta z r. 1729 opisuje kościół błaszkowski drewniany jako zupełnie od starości podupadły i na poły spruchnialy; w roku zaś 1761 mówi o nowym kościele drewnianym przed dwudziestu laty wystawionym. W miejsce tego kościoła już po 80 latach chylącego się ku upadkowi, dziedzic miejscowy, Ignacy Lipski wystawił w roku 1776 piękny i obszerny kościół murowany, który dotąd nie jest konsekrowany. Oprócz kościoła parafialnego są w parafii dwie publiczne kaplice, jedna murowana na cmentarzu parafialnym w mieście pod wezwaniem έ. Jana Ewangelisty, druga drewniana w Brończynie wystawiona na cześć N. Maryi P. Prócz tego była dawniej kaplica z dwoma ołtarzami we wsi Żelisławiu, którą zakonnicy z Warty obsługiwali (Acta Visit. et Eccl. Rubryc. cit. f. 51).

*) Szadokierski Michał h. Nałęcz (Niesiecki, Korona IV, 258).

adiacentia; item duos hortos plebanales, alterum e regione praedii plebanalis, alterum circa rivum, alias struga, inter domos nobilium in eadem Blasky, in quo piscina est deserta; in eodem horto est domuncula hortulana; item dixerunt, aream cum superficie pro hortulano plebanali sitam inter nobilem Kyelcz et inter viam; item dixerunt unacum presbytero commendario cum regestro proventuum assistenti, villas istas esse iure parochiali ad dictam ecclesiam pertinentes, videlicet ipsam Blasky, quae decimas manipulares, praediales ct cmethonales eidem plebano solvit; item Voyuczycze praedialem decimam tantum eidem plebano solvit, item Janovycze 1) decimas manipulares praediales et cmethonales, item Szelyslavy 2) post unum cmethonem, videlicet Golyescha manipularem decimam tantum solvit; item Rowna 3) decimas praediales plebano solvit; item Vylczkovycze ), itidem Brączyno 5); istae duae villae decimas praediales tantum plebano similiter solvunt et cmethones in eadem villa Brączyno de quolibet manso per unum modium siliginis; item Gdzykowo 6), item Boryslavycze1) decimas praediales et cmethonales eidem plebano solvunt; item Voyczycze utraque ) praediales decimas eidem plebano solvunt; item Koldowo ") decimas praediales tantum; item Volyen 10) praediales et cmethonales decimas eidem plebano solvit; item Domanyewo 11) praedialem tantum decimam et de quolibet manso unum modium siliginis; item Koczyelky 12) tam praediales quam cmethonales decimas; item Maczyuschevycze 13) praediales decimas et cmethones de quolibet manso per unum modium siliginis; item Jadamky 14) praedialis tantum decima; item Kostrzevycze 13), cuius dominus est Albertus Chadora, tam praedialis quam cmethonalis; item Kostrzevycze alia, cuius dominus est Stanislaus Salasch, praedialis tantum; item Kostrzevycze tertia, cuius dominus est Nicolaus Kobyerzyczky, decima praedialis post unum tantum campum villae, nam ex aliis duobus campis villae alibi decima solvitur; item Kwaskowo 16) praedialis et post tabernatorem eiusdem villae etiam manipularis; item Smaskowo 11) praedialis tantum; item Zawady 18) praedialis et post duos cmethones eiusdem villae videlicet, Bygaga et Pyrek etiam manipularis; item Szakrzewo 19) praedialis tantum; item Chrczonovycze 2o) praedialis et cmethonalis; item Kokosky 21), scultetus ibi solvit fertonem; item Bukovyna 22) missalia post cmethones per unum modium siliginis et praedialis etiam decima solvitur eidem plebano in Blasky; item Kolyądzycze 23) dimidium villae solvit decimam manipularem; item Zaborowo 2+) et praedialem et cmethonalem. Isti omnes et singuli proventus hoc modo expressi pertinent ad eundem plebanum in Blasky. Item dixerunt, quatuor esse patronos ecclesiae praefatae, videlicet primum dominam Stharczewska, secundum nobilem Michaëlem Schadokyersky, testem praefatum, tertium nobilem Joannem Myrak, quartum nobilem Annam Kopczyna, haeredes in Blasky, quintum vero, dixerunt esse dominum Zaramba, qui cum iure deberet esse ultimus et consentiens tantum patronis, leoninam societatem secutus, primas iuris prae

1) Janowice. 2) Żelisław. 3) Równa, dziś tylko jedna wieś tego miana w parafii Gruszczyce (Skorowidz Król. Pol. 1, 114). 4) Wilczkowice. *) Brończyn. ) Gzików. 1) Borysławice. ) Wojcice Wielkie i Wojcice Male. ) Kołdów. 10) Woleń. 11) Domaniew. 12) Kociełki. 13) Maciszewice. 14) Jadamki. 15) Kostrzewice, dziś tylko jedne. 16) Kwasków. 11) Smaszków. 18) Zawady. 19) Zakrzewo, dziś w parafii nie istnieje, w okolicy jest kilka wsi tego miana. 20) Chrzanowice. 21) Kokoszki. 22) Bukowina. 23) Kolędzice, dziś nie znane. 24) Zaborowa w parafii nie ma, lecz są trzy wsie tego nazwiska w sąsiednich parafiach: wielenińskiej, małyńskiej i gruszosyckiej.