keyser ende die voersz. heere van Utrecht geen appoinctement, noch tractate met heere Kaerle van Gelre ende syn adhaerenten, noch mitten staten van die steden ende Nederstichte van Utrecht aengaen noch maecken sullen, d'een sonder d'anders weten ende consente. Tot desen heeft den keyser den voersz. heere van Utrecht toegeseyt, dat, so wanneer die stede van Utrecht, tot obedientie gereduceert sal wesen, dat syn Maj. als dan den selven heere van Utrecht alle assistentie ende bystandicheyt. doen sal omme syn betalinge te gecrygen van vier of vyf duysent guldens, of daer omtrent, die de staten van de voersz. steden ende Nederstichte syn genade sculdich ende ten achteren wesen mogen, ende dat syn Maj. als dan oock der voorsz. heeren van Utrecht, officieren, dienaers, ende getrouwe ondersaten, geestelyck of weerlyck, die om synre genade wille verjaecht syn, oft heure verloren hebben, assistentie doen sal, om heurlieder beneficien, renten, ende andere heur erven te mogen recouvréren ende daeraf gebruycken, om by rechten gehalden ende voor gewalt bescermt te worden; ende des sal de keyserl. Maj. op syn cost ende metter macht den voersz. heere van Utrecht bystandicheyt ende assistentie doen, tot defensie synre genade personen ende landen in den Nederstichte van Utrecht, ende tot vercrygen der afgenomen steden ende vlecken van den selven sticht, als tot defensie van synre Maj. eyghene luyden ende landen, ende daer af niet aflaten, voeren die crych ende oorloghe een eynde hebben sal.

Aldus veraccordeert, getracteert, ende gesloten, by den hoochweerdichsten, deurluchtigen, hoochgeboren, mogenden furst, den heere van Utrecht, ende de voornoemde gedeputeerden der keyserl. Maj., van wegen derselver, in de stede van Dordrecht. Oerconde heuren hantteycken, hier onder gestelt, op den XII. dach february, in den jare XV. acht ende twintich, naer styl ende scryven des bisdoms ende hoofs van Utrecht. Den selven articulen ondergeteyckent: HENRICK, FLORIS, A. DE LALAING, NICOLAS EVERARDI, G. MULART, ende L. DUBLioul.

Soe ist, dat wy, willende in goeder trouwe met de voersz. keyserl. Maj. procedéren, gelooft hebben, ende by desen op onse trouwe, ende eere, ende in furstelyke woorden geloven allen den voersz. articulen, ende een ygelyck van dien, in allen hoeren pointen te furnieren, te volcomen, ende onverbreeckelyck te onderhouden, sonder nymmermeer daer tegens te comen, noch gedogen, gecomen of gedaen te werden, by ons noch by anderen, directelyck of indirectelyck, in wat maniere dat het sy. Al sonder arch ende list.

In kennisse van desen, so hebben wy desen jegenwoordigen met onser hant ondergeteyckent, ende onsen segel aen den selven doen hangen, in der voersz. stadt van Dordrecht, op den voersz. XII. dach van february, int jaer ons Heeren XV acht ende twintich, naer styl ende scryven des bisdoms ende hoofs van Utrecht. Aldus geteyckent onder de ploy: HENRICUS.

ADDITIE van sekere articulen, te Dordrecht geaccordeert, tusschen de keyserl. Maj. ende mynen genadigen Heere van Utrecht, den XI. in february, XV acht en twintich, na 't schryven des bisdoms van Utrecht.

Op huyden den XI. dach february, anno XV acht en twintich, na't scryven des bisdoms van Utrecht, is overcomen binnen Dortrecht by den graven van Buyren, ende Hoochstraten, ende andere, van wegen keyserl. Maj. ende mynen genadighen heere van Utrecht, der bystandicheyt halven, so synre genade van keiserl. Maj. in den Nederstichte gescien sal:

In den eersten, dat die geweldige hoop yerstwerf Overyssel, om die blochuysen te Wilsem voor Campen, ende op die Swarte sluys af te werpen, synen tooch nemen sal; ende soe balt dat geschiet is, sich voegen na den Nederstichte, om Renen ende andere vlecken te recuperéren. Item, myn genadighe heer van Utrecht sal weghe soucken ende allen vlyt aenkéren, die van Amersfoert te vernoeghen sy eenige ruyteren ende knechten binnen haer stat nemen ende de vianden mitten selven hoere passaige langs den berch te behinderen.

Item, dat men een sterk venlyn knechten, van vyfhondert mannen, tot welcken venlyn keiserl. Maj. eerstdages vierhondert knechten seinden sal, ende dat ander hondert sal men nemen van den huysen Apcoude, Vrelant, Loenresloet ende Nyenrode, ende leggen binnen Zuylen of elders, daer den grave van Rennenberch ende den heer van Castro ordonnéren sullen; den welcken venlyn knechten dagelycx dien van Utrecht hare passaige ende victalie benemen ende verhinderen mogen, ende tot den selven venlyn knechten sullen den voersz. heere van Rennenberch ende Castres van een goet hopman versien.

Item, so myn heere van Rennenberch an den huyse van Zuylen van den vianden ofte dese knechten enighe schade toegevoecht worde, dat men sulex van den vianden ofte der van Utrecht goeden hem stueren sal, ende hier af sullen hem brieven van consent ende approbatie geëxpedieert worden, so van den keyser, als van myn genadighe heere van Utrecht, van elck een van hem bysonder.

Item, dat men in den Nederstichte vyfhondert peerden ordonnéren ende onderhouden sal, daer inne begrepen, die nu ter tyt tot Wyck syn, ende den ghenen, die myn genadighe heere van Utrecht comen werden, die drie hondert peerden, die welcke Lubbert Turek opbringen sal, ende 't surplus tot den voersz. getal toe van V., sal die keyserl. Maj. doen *furnéren ; ende deselve vyfhondert peerden sal men distribuéren op Wyck, Beverweert, ende soe verre mogelyk sy, tot Amersfoert.

>

Item, die knechten, so nu te Wyck syn, sullen daer bliven. Ende so myn genadighe heere tot Utrecht bis hier toe in synre genaden Nedersticht over een duysent knechten gehalden heeft, ende tot Schoonhoven geaccordeert es keiserl. Maj. synre genade mer duysent versolden soude, sal keyserl. Maj. die geene, die daer meer dan duysent geweest ende noch syn, voert aen nemen in den getal, die synre Maj. in den Nederstichte versolden sal, boven dien duysent knechten.

Item, sullen ruyteren ende knechten in den Nederstichte bestellinghe hebben van myn genadigen heere van Utrecht, des sal der keyserl. Maj. syn genade schadeloes halden ende schaffen, datse tot gebuerlycker tyt betalinge crygen.

Item, dat Keyserl. Maj. in den Nederstichte grof geschut, bussen, cruyt, ende cloten, besorghe ende onder anderen yerstedaghes twee of drie mortiers, om vuyrwerck daer mede te werpen mitten groven geschut, aldaer synde.

Item, so die Geldersche ofte Utrechtsche Hollant antasten wouden, sullen ruyteren ende knechten, in den Nederstichte leggende, op aensoecke des heeren van Casteren, dat helpen kéren, ende e contra.

Item, sullen die gedeputeerden van der keyserl. Maj. yerstdaghes enighe op Heydelberch senden, met bestellingh voor twee duysent knechten, ofte so veel daer onder men meynt te becomen, ende met so veel goets, dat die knechten enen gulden op die hant hebben mogen, om daer mede af te comen, ende daer toe gelt, om den voersz. knechten te schepe af te bringen.

Item, dat men plaetse ende tyt benoemt, waer men de betalinge van ruyteren ende knechten, tot elcker maent, vinden sal.

Item, wat voer contscap, bodenloon, ende andere oncosten, ten cryge dienende, van den oversten uytgelacht sal worden, als men te velde trecken solde, men den oversten wedergeven sal, sulcx, als met hem binnen middeler tyt geaccordeert wort.

Item, dat die hopluyden van ruyteren ende knechten in den Nederstichte mynen genadigen heere met plicht ende eede, om synre genade ende den oversten gehoersaem te wesen, elck verbonden sullen syn.

Item, so in den verdraghe ende overcompste, so nu alhier tot Dortrecht gemaeckt, geexprimeert ware, dat die pensie van drie duysent gulden, sampt den duysent gulden, die mynen genadighen heere hebben sal, so lange syn genade hier in den Nederstichte blyven, angaen sal, als die keyserl. Maj. gehult sal syn in den Overstichte, is versproken, so sulcx sich noch lang vertrecken mochte, die pensie voersz., sampt den anderen duysent gulden, aengaen sal primo martii naestcomende.

Item, dat myn heere van Rennenberch, met sampt den ghenen hem van keyserl. Maj. toegegeven sullen werden, ruyteren ende knechten, tot alre tyt, als van noode wesen, monsteren sal.

Item, dat myn genadighe heere van Utrecht behulpelyck sy syn genade wederom veylich to Wyck comen moghe.

Tot desen is veraccordeert, dat myn genadighe heer van Utrecht, den Keyser, of synen gecommitteerden, sal doen leveren die leenboucken, renteboucken, rekenboucken, ende andere diversche tytelen, registeren, ende schrifturen, gespecificeert in een blat papier, syn genade gegeven, ende alle andere, die men sal mogen vinden, roerende 't lant van Överyssel, ofte copie authenthyk van dien, tot coste der keyserl. Maj., ende dat binnen- twee maenden tyts.

Aldus veraccordeert in de stadt van Dortrecht, op den jare ende dach als boven. Aldus onderteyckent: HENRICUS, FLORIS, A. DE LALAING.

DE

PEYS,

TE GOR CUM GEMAECKT,

3 OCTOBER, 1528.

Die alderhoochste, doorluchtichste, aldermogenste ende onverwinlickste prince, heere Kaerle, by den gratien Gods gecoren Roomsch keyser de vyfste van dien name, altyt vermeerder 's rycx, coninck van Spaengien etc., eertshertoge van Oestenryck, hertoge van Bourgoengen, van Brabant, van Gelre etc., grave van Vlaenderen, van Hollant, van Zutphen etc., voor hem, ende syne erven, ende nacomelingen, heeren ende vrouwen van de landen van Brabant ende andere landen, by advys van de doorluchtichste, hoochmogenste furstinne ende vrouwe, myn genadige vrouwe Margareta, eertshertoginne van Oestenryck, tochtersse van Savoyen etc., syne keyserl. Maj. moeye, ende regente van deselve ende voersz. landen van herwaertsover, ter eenre syde, ende den hoochgeboren, ende deurluchtigsten furste ende heere, heere Kaerle, hertoge van Gelre, ende van Gulich, grave tot Zutphen, heere tot Groeningen, tot Coeverden ende tot Diepenhem etc., voor hem, syne landen, heerlicheden, vasallen, onderdanigen, ende verbondenen, ter andere syde; begérende elck van de voersz. princen, in heuren qualité, een eynde te stellen tot den oorlogen, die sy ende hare ondersaten, die een tegens den anderen, tot noch toe gehad hebben, mits saecke ende occasie van den voersz. hertochdom van Gelre ende graefschap van Zutphen, daer toe elck van hem recht gepretendeert heeft, als sy noch pretendéren, ende omme te remedieren totten grooten, onseggelycken ende inestimablen quaden, die gedurende die voersz. oorloge, ter oersaecke van dien, geperpetreert ende gesciet syn, ende voor den toecomenden tyt te voersien, totten rust ende vrede van haren voersz. landen ende ondersaten, ende ten eynde dat sy bysonder die luyden vereenigen ende verstaen, ende tot wederstant van den Turcq ende andere ongelovighe, ende oock tot extirpatie der vermaledyder Luteriaensche ende anderen heretycquen secten, die in den keyserryck ende andere syne landen wesen mochten, daer toe synre Majesteyt met al syn herte ende wille singulierlyck ende bysonder geaffectionneert, geinclineert ende genegen is, ende boven al ter eeren van Godt almachtich, ende by tus

"

schenspreecken van hare ambassadeurs, gecommitteerden ende gedeputeerden, als heeren Florens van Egmont, grave van Bueren etc., heere van Yselsteyn etc., capiteyn-generael van herwaertsover, heer Anthonis van Lalaing, grave van Hoochstraten, heere van Culemborch etc., gouverneur ende stadtholder van den landen van Hollant, Zeelant ende Vrieslant, ridders van der orden, ende Laurens van Buchem, heer van der Sart, griffier van der selver orden, ende eerste secretarius ende audiencier van der keyserl. Maj. wegen; ende van wegen den voersz. heere van Gelre, Henrick de Groeff, erfvoocht tot Erckelens, heer Herman Kiespenninck, doctor in de medicynen, raden, Henrick Collaert van Lienden, amptman, ende Mr. Johan Veersen, secretaris, overcomen ende veraccordéren, ende allen den differenten, die de voersz. heeren ende fursten, uyt redene ende saecke van den voersz. hertochdomme van Gelre, ende graefscap van Zutphen ende den toebehooren, d'een tegens den anderen mogen hebben, in der formen ende manieren hier nae volgende:

In den eersten, dat myn genadige heere Kaerle, hertoge van Gelre ende grave van Zutphen etc., omme te comen tot die genade, gratie, vrientscap, ende eerlycke alliantie van den keyser, sal wederroepen den eedt, gelofte ende toeseggen, dat hy den coninck van Vranckryck, of eenige andere fursten, geestelyck ofte weerlyck, ofte eenigen landen, steden, gemeynten, ofte particuliere personen, hier te voren tot den dage van huyden toegeseyt mach hebben, dat geweest is, ofte geweest mach syn, tegen of in praejudicie van den keyser ende van syne landen, heerlicheden of ondersaten, ofte van den tegenwoordigen tractate, ende den voersz. coninck van Vranckryck, ende allen anderen fursten ende heeren, geestelyck ofte weerlyck, ende allen landen, steden ende gemeynten, verlaten ende begeven, ende hare alliantie, pensioenen ende ander tractéringe, ende weldaden verlaten ende afgaen, ende 't selve by syne behoerlycke brieven den voersz. coninck van Vranckryck insinuéren, binnen eenre maent tyts na de publicatie van den tegenwoordigen tractaet, ende of bevonden worde, dat die bannerheeren, ridderscap, steden, landen, luden ende gemeynten van den hertoge van Gelre ende grave van Zutphen hem eenige beloften, verbant, ofte alliantie gedaen hadden, met wien dattet syn ofte wesen mocht, in praejudicie van den keyser, ofte synen landen, vasallen, steden ende ondersaten, ofte desen tegenwoordigen tractate, deselve sullen afgaen ende renunciéren voor mynen genadigen heere, binnen ses maenden tyt nae de belofte, verbant, ofte alliantie, in der manieren voersz. gebleecken sal wesen.

Ende den Keyser over d'andere side, ende syn vasallen ende steden van den lande van herwaertsover by synre Maj. wil, consent ende authoriteyt, sullen insgelyex renunciéren ende afgaen alle geloften, toeseggen, verbanden ende alliantie, die sy eenige vorsten, geestelick ofte weerlick, of eenige landen, steden, gemeynten, oft eenigen particulieren personen, hier te voren totten dage van huyden toe gedaen mogen hebben, dat geweest heeft ofte wesen mocht, tegens ende in praejudicie van mynen voersz. genadigen heere van Gelre, ende van synen landen, heerlicheden, ende ondersaten, ofte van desen contracte.

C

Is oock veraccordeert, dat myn genadige heere van Gelre hem ergeven sal in dienst, genade, vrientscap, verbant, ende alliantie van den keyser, tot defensie ende confirmatie van syn Maj. persone, ende steden van synen lande, heerlicheden, vasallen ende ondersaten, teghens allen den ghenen, die deselve oploopen, invadéren, beschadigen, of enichsins souden willen offendéren, nyemant daer van uytgesceyden; welverstaende, dat syn fürstelycke genade niet gehouden sal syn in eenige (!) personen te dienen, ten ware dattet hem beliefde, ende dat door crachte van desen articule syn genade landen, luden ende ondersaten, noch onder ander decksel met geenreley scattinge ofte andere lasten van de keyserl. Maj. beswaert en sullen worden.

Is voort gecontracteert ende veraccordeert, dat den keyser, als hertoge van Brabant, voor