zullen, dat zy dan boven heur getal, te weten, acht, noch twee halve choralen aennemen, die men yegelick een roden tabbaert geven zal van Amersfoorts doeck, als ick hem dat yerste jaer gegeven hebbe, op hoop, indien zy zich wel tieren, gantsche choralen te worden, ende dan zullen die heeren alweder een nyewen halven chorael mogen aennemen ende afzetende die cleden ende dat maentgelt zal die rentmr voorsz. oeck betalen, ut supra. Item, ick begeer, dat die chorael-moeder de choralen scherpbiers zel brouwen, zoe veel als zy behoeven door 't heel jaer, daer voor wil ick, dat men die chorael-moeder zal geven voor heur brandt, arbeyt ende on costen, 's jaers zes Carolus gulden wtter kiste voorsz.

Item, noch geve ick Anne Valck, professide nonne tot Brigitten binnen Utrecht, zes Carolus gulden eens, tot eenen tabbaert, ende wtter kiste 'sjaers zes Carolus gulden heur leven lanck, ende 't convent zes Carolus gulden eens.

Item, zoe myn executoiren moeten hebben eenen dienaer, die myn renthen inmaent, naer vermogens myn testament hier voor beschreven, alzoe promovere ick myn dienaer Cornelis Jansz. vander Aa voorsz. voor een ander, zoe verre myn executoiren hem bequaem ende sufficient kennen te wezen, ende anders nyet.

Item, oft ick in dit codicil myns testaments eenige punten ofte articulen zette, die myn executoirs wisten rationabiliter te verbeteren, dat zette ick int goetduncken der meeste stemmen van myn executoiren, ende ick wil, dat men dat volgen zal, gelyck of ick dat zelfs in dit codicil gezet hadde.

Item, zoe wat giften, dat ick Thomas van Nykercken voorsz. hier in myn jegenwoordige codicil te voren voorsz. gedisponeert hebbe, alsoe waer daer yemant, die daer inne bevonden wart, die daer tegens contradiceert van dat gheene dat ick haer gemaeckt hebbe, ende daer niet mede te vreden en is, die en zel men niet geven, ende van die renthen ende brieven begeer ick, dat myn testamentoirs converteren ende beleggen willen ad usum pauperum; ende waeren daer yemant van myn nichten ofte neven, die yet van myn zoude willen eysschen, wil ick ende bevele myne executoiren, dat zy dat weder zullen staen mit recht zoe lange myn goet duerende is, want ick niemants goet en hebbe, dan ick mit Godt ende mit eeren mach hebben, al zynder zommige, die achter my qualick gesprocken hebben, dat ick in haer olders goet zit, dat zy niet bewysen en zellen, ende mogen heur wel schamen van de groten dienst, die ick haer gedaen hebbe, dat zy zoe ondanckbaer zyn; nyet meer.

Item, in primis revoco omnes executores meos in antea electos, et nunc a novo eligo et constituo hos sequentes, vid. den domdeken, in sua absentia den vice-domdeken, den deken van S. Peters, in sua absentia den vice-deken, Mr. Johan van Bommel, et post ejus mortem den deken van S. Johans, in sua absentia den vice- deken, Mr. Willem van Lockhorst, post mortem ejus Thomas Thomasz., ende nae die doot van hem een van 't geslacht van Nykercken, zoe veer als daer een bequaem is, anders den schepen burgermr in der tyt van der stadt van Utrecht, ende zoe eeuwelick ende erffelick voortaen, ende deze voorsz. en zellen gheen regiment hebben van eenige dingen te disponeren dan post mortem sequent., scil. Henrick Goertsz, canonick in den Dom t'Utrecht, heer Adriaen van Zuylen, canonick S. Johans t'Utrecht, heer Jacob van Gheer, semiprebendaet S. Marien, et post mortem ejus heer Christiaen Cornelisz., vicarius S. Salvatoris, ende heer Lubbert Rycx, vicarius in den Dom t'Utrecht, ende deze vier zullen elcx een sleutel hebben van de kistkens, om samentlick altyt te doen ende te laten als dit codicil wtwyzende is. Onder stont geschreven: Nykercken, decanus, ende voorts ego Jacobus a Nova porta, clericus Trajecten. dioec. sacris aplica. et imperiali auctoritatibus notarius publicus, venerabil. dominorum, decani et capitul. eccl. S.Joan. Traject., scriba juratus a rever. et nobiliss. dno D. Thoma de Nykercken, decano eccl. S. Joan., supradicto

testatore ac conditore testamenti retroscripti, una cum Martino Verborch etc., nto, in presentia testium infrascriptorum requisitus presentem codicillum in sedecim papyri foliis pnti etiam numerato conscriptum manu et signo meo minuto subscripsi ac subsignavi, quod protestor sive attestor manu mea propria. Onderteyckent: Ja. a Nova porta, nts, stont voorts volgens ego Martinus vander Borch, clericus Trajectens. dioec. publ. sacris aplica. et imperiali auctoritatibus nts, per magnificam curiam cesariae Maj. provinciae Traject., juratus et admissus a reverendo et nobili dno D. Thoma de Nykercken, decano Scti Joan. Trajecten., testatore et conditore retroscripti testamenti, una cum prefato Jacobo a Nova porta, connotario, in pntia testium infrascriptorum requisitus presentem codicillum manu mea propria conscriptum signo meo minuto subscripsi, quod protestor manu mea propria hic subscripta, ende was onderteykent: M. vander Borch, nts sbst.; een weynich leger stont: ego Franciscus Jacobi de Baern, attestor manu mea propria; ende noch: ego Everardus Adriani de Schayck, attestor manu mea propria; noch lager stont aen rechter handt aldus: gecollationeert jegens d'originale codicille, geschreven in papier by handen van Marten vander Borch, als vts. deszelfs codicils, onderteyckent ende onderschreven, als boven, bezegelt met een wthangende root zegel aen een dubbelde coorde, door 't voorn. codicil gestecken gevesticht, is bevonden deze copie daer mede accorderende, by my notaris des capittels van S. Johans t'Utrecht ondersz., onderteyckent: Ro. Strengt, nts sbst.; ende aen de slinckerhandt stont: gecollt. deze copie jegens 't principael codicille by my notaris eygen handt, geschreven, ende als hoven onderteyckent ende ondergeshreven, wthangende met een root zegel aen een dubbelde coorde, door 't voorsz. codicille gestecken, bezegelt, ende is daermede bevonden t'accorderen, by my, ende was onderteyckent:

M. VANDER BORCH,'nts sbst.

Naast dit testament lag, hetgeen hier volgt, met eene uitermate slechte hand geschreven:

H. Thomas van Nykercken, deken S. Jans t'Utrecht, heeft syn dochter Clara, die hy in sacerdotio by Elisabeth Rycken, een ongebonden vrouwe, geprocreert hadde, gegeven een jaerlycxe erfelycke losrente van vyftich gulden, te betalen wt synder kiste, 1'Remigy na synre doot, volghens d'acte van donatie, in date den onder de handt ende cachet van den voorn. heeren deken.

.....

Dese donatie werdt gefondeert op sekeren custuyme des bisdoms van Utrecht, dicterende, dat een priester, diaken ende subdiaken, huer natuerl. kynderen, die sy in suis ordinibus constituti, by een ongebonden vrouwe geprocreert hebben, moghen geven ende maecken. Dese donatie werdt by den executeur Zuylen geimpugneert mits dese objecten: eerst, dat die voorsz. deken zyne voorn. dochter nyet en heeft moghen maecken praeter alimenta ende also usumfructum vande voirsz. renten, ende nyet proprietatem secundum constitutiones juris canonici, etc.; Ten tweeden: dat dese donatio soude syn mortis causa, ende als sulcx gerevoceert by den deken Nykercken, mit sekeren generale clausule van revocatie, in't hoofde van syn codicille geinsereert; Ten derden: dat dese donatie sou wesen verbonden

neffens d'andere goederen van Clara.

Het eerste object van constitutien der geestel. rechten werd geresolveert met de voorsz. contrarie constuyme des voorsz. bisdoms, quae derogat juri scripto, als tot meermalen in ju◄ dicio contradictario geconfirmeert synde.

Het tweede object werdt geresolveert byde denegatie, dat die donatie vande renten nyet eu is donatio mortis causa, mer inter vivos, cujus executionem donator distulit post mortem

suam, reservato sibi usufructu by d'acte van donatio, cum ex toto contextu rem adjectam esse solutioni, non donationi....; Ende genomen dit ware donatio mortis causa (als neen), soo en soude nochtans deselve nyet connen gecomprehendeert zyn onder die voirsz. generale clausule van revocatie, wt oorsake, dat den heer deken Nykercken zelfs by 't voorsz. codicille wel expresselyk alle giften van renten, huysraet, cleynodien, by hem voor syn doot aen yemant gedaen onder zyn handt ende seghel, willende, dat die haer volcomen effect sorteren souden ende oock specialyken alle die brieven ende renten, die hy Clara voorn. hadde gegeven: sicut enim exceptio confirmat regulam in casibus non exceptis; ita vitiat in casibus exceptis.

Daar beneffens soo heeft den deken Nykercken by sekere navolgende acte, anno 1554, geremitteert die lyftocht, die hy bevorens haer gereserveert hadt, ende.... de donatie, by hem te voren gedaen ten behoeve van Clara, ende gevende haer daer by volcomen macht, omme daermede te doen, by welcke acte emmers notoir verstaen moet werden deze donatie even verre die mortis causa gedaen hadde geweest, getransfundeert te zyn in donationem puram inter vivos.

....

Teghens 't derde object staet te considereren, dat het hetzelve geintroduceert es in het codicillum van Nykercken, welck eerst geconfirmeert es met dode van Nykercken, omdat dese donatie al voor dode van Nykercken geweest is in hereditate ende dat alsulex in die machte van denselven nyet gheweest en is, nyet alleen te revoceren enighe giften ende donatien onder de levenden, by hem aen Clara ende anderen ghedaen, nemaer oick nyet dezelve donatien eens pure gedaen ofte by hem gepurificeert zynde, namaels te beswaren ofte te restringeren met enich ofte conditie text. in l. perf. don. Cod. de donat.

HAEC EST CEDULA ET ULTIMA VOLUNTAS TESTAMENTI
DOMINI GOSWINI DE HATTUM, CANONICI ET
THESAURARII ECCLESIAE TRAJECTENSIS S. SALVATORIS,
QUAM MANU PROPRIA SCRIPSIT, 1548.

In nomine Dni amen. Haec est cedula testamentaria et ultima voluntas mei Goswini de Hattum, canonici et thesaurarii ecclesiae Traj. S. Salvatoris, quam manu mea propria scripsi, et volo, quod executores mei, quos constitui et nominavi in instrumento testamenti mei, coram magistro Jacobo Medemblick, notario capituli nostri, de data decima maji, anno XLVIII., et illi etiam, quos nominaverim in hac cedula per manum meam scriphanc ultimam meam voluntatem, rite et debite cum omni diligentia, quamprimum exequantur, prout in cedula ista praesenti continetur et cavetur, super quibus onero ac gravo conscientias eorum, et si aliquem executorum meorum ante praesentis testamenti mei executionem mori contigerit, superstites eandem habebunt potestatem ad infrascripta disponendum et exequendum; et si postea contigerit, istam cedulam in toto vel in parte per cedulam immutari, per manum tamen meam scriptam, vel de alterius manu tamen notarii de mandato meo subscriptam, volo, quod stetur eaedem et sit ejusdem roboris, sicut et haec erit. Item volo et mihi reservo potestatem toties et quoties mihi placuerit revocare, mutare, augere vel minuere executores meos in instrumento principali, vel in hac cedula nominatos in toto vel in parte aliosque iterum deputare juxta arbitrium meum in hac cedula, etsi quem vel quos in instrumento principali nominaverim, quem vel quos hic revocare contigerit: erit haec revocatio firma et valida: instrumento tamen meo principali in aliis

aliam

suis clausulis in suo robore et auctoritate semper permanente, de quo hic per manum meam protestor meam voluntatem ita esse.

In primis volo, quod corpus meum, postquam anima egressa fuerit, humiliter sepelietur apud piae memoriae dominum scolasticum Buser, in sepulchro domini decani Suckerode in capella de Montfoert.

Item volo, quod tam in die sepulturae meae, et in prima septima die, et in prima die mensurnali obitus mei et in anniversario fiet visitatio sepulchri mei per mulieres et matronas, etiam adjunctis sex beguttis honestis et pauperibus, alios dies mensurnales obitus mei volo observari cum illa pompa mulierum.

Item volo, quod executores mei ante omnia solvant debita mea, si quae liquide extant. Item do et lego, pro debito fraternitatis meae, hospitali sanctae Barbarae in Trajecto, sel.

unum rosarum nobilem.

Item do et lego, conventui sanctae Ceciliae in Trajecto sel. dandum tres fl. Phlos tantia.

pro pi

Item, conventibus Minorum, Praedicatorum et Carmelitarum, cuilibet conventui sel. dandum tres fl. Caroli; et quilibet florenus Caroli, qui per me legatur, potest solvi per executores meos cum viginti stv. Holl.

Item do et lego, ecclesiae S. Nicolai in Campis sel. tres flor. aureos dandos.

Item do et lego, ecclesiae B. Mariae in Campis sel. tres fl. Caroli.

Item do et lego, hospitalibus S. Spiritus, S. Catharinae et Geertrudis opidi Campensis, cuilibet hospitali sel. dandum duos fl, Caroli.

Item do et lego, conventui Minorum in Campis sel. dandum tres fl. Caroli.

Item, conventibus sanctorum Agnetis et Brigittae in Campis, cuilibet conventui sel. dandum duos fl. Caroli in vino pro virginibus.

Item, de Cellesusters ende Cellebroeders binnen Campen sel. ellick convent enen golden gulden.

Item, conventui S. Geertrudis in Zwollis, alias toe Kaeneters, sel. dandum pro pitantia tres flor. Caroli.

Item de et lego, conventui in Monte Solis opidi, vel apud opidum Campense, sel. dandum fratribus pro pitantia tres fl. Caroli.

Item, lego memoriis vel fraternitatibus opidi Campensis, sc. venerabilis sacramenti eucharistiae, sanctae crucis, et beatae Mariae virginis, cuilibet memoriae sel. dandum duos fl. Caroli pro debito fraternitatis meae ibidem.

Item do lego, nepti meae in Clara Aqua, moniali sc. Kunera Roepers, sel. dandum unum flor. aureum.

Item do et lego, conventui in Bronnepe prope Campis, sel. dandum quinque flor. aureos, pro pitantia op min maenstont.

Item do et lego, sorori meae, sc. Domicellae Maria van Hattum, sel. dandum unum rosarum nobilem, et nepti meae ibidem in coenobio, sc. Ghesae van Hattum, sel. unum engelottum. Item do et lego, adhuc sorori meae in Bronnepe unum flor. aureum, singulis annis ad vitam duntaxat tot een krutpenninck, et post mortem ejus, neptis mea Ghesa van Hattum, ejusdem coenobii monialis habebit eundem fl. ad vitam rogabuntque executores ad hoc licentiam superiorum ejusdem conventus, post mortem sororis et neptis praedictarum, conventus ipse in Bronnepe habebit perpetue cundem flor. aureum, ut orent pro anima mea, parentum, fratrum et sororum mearum et cum istis erit conventus separatus de omnibus bonis meis, post mortem relinquendis ratione,.... sibi ex parte sororis meae competentium, et execuores mei possunt emere istum fl. aureum denario viginti, vel a conventu denario viginti li

berare et exstinguere; insuper si ego ante sororem meam mortuus fuero, tum do ét lego in eodem conventu pro ornamentis, unum paersche scheerlackens tabbert mit fluyel gevoert, ut orent pro me.

Item volo, quod bona patrimonialia, si quae post mortem meam inveniantur, nullo debito vel legato graventur, sed omnia mea debita tam funeralia quam alia, et etiam legata mea debent solvi de anno gratiae meae et bonis mobilibus, quae in testamento non legavi.

Item, desuper executores mei hic Trajecti habitantes non intromittent se de bonis patrimonialibus, sed illorum dispositionem habebunt affinis meus Joannes Kruse, cum filio suo Hermanno Kruse, nepote meo, et hoc cum consilio decani S. Petri et tamen aeque bene affinis et nepos meus habebunt, sel. cum aliis executoribus meis Trajecti omnimodam dispositionem omnium bonorum, tam mobilium quam aliorum, sc. fructuum annorum gratiae et de omnibus per me relictis, cessis et cedendis.

Item, nepoti meo Lubberto de Ensse lego sel. dandum unum florenum rosarum nobilem. Item do lego, affini meo Kruse, myn rinck mitten groeten torkoesz met myn swaerten lakensz tabbert mit maerteren gevoert.

Item do lego, Hermanno Kruse, nepoti meo, myn twee beeste silveren beekers, te weten, de eene heel ende overall vergult, ende de andere, daer den vergulde aerne op staet, quem a matre mea habui, met noch myn beste dre solvaten, boven ende beneden vergult, met noch myn beste desyn sulveren krusen, ende myn beste zwarte tabbaert met fluyel gevoert, ende vyftich de beste stucken golts onder myn gelt sint, ende myn beste sulveren waterpot, de noete gemaeck met sulver als en kannyken. Item, Herman Kruse, myn nichte van Wilsum en Kunera, sullen ellick een rouw tabbaert hebben van outersin, desgeliken meester Ludolf.

Item do lego, myn nicht van Wilsum myn beste tafel van dymant in golt gheset ende IX. sulvere lepels met de vergulde leeuwkens, ende myn romenisse voerder van camelot, mit den tabbaert daert onder staet.

Item, myn nicht Kunera van IIattum, boven in't convent, geve ick myn sulveren bekerken, ghenoemt: dat fortuynken, met ses dagelycxe sulveren lepels.

Item do lego, nepti meae Metken van Tye, in S. Agnieten convent toe Campen, dandum 11. Car. gl.

Item do lego, uxori nepotis mei Hermanni Kruse myn rinck mitten robyn ende myn twee dagelyxe solvaten.

Item do lego, confratri meo, Scatter, myn roode gardyn met de vergulden bellekens, de ick gekoft heb, ende hanckt inde groote kamer omdat veltbedde, met noch dat roode lakensche spreysel, daertoe horende.

Item do lego, domino Lubberto Henrici, sacristae in Oudemunster, vestem lugubrem, mit een note, binnen mit sulver besleghen ende een rosennobel, ende of hy my noch wat van syn cost schuldich were, gheve ick hem quit, wat daer van onbetaelt is, ende myn executoers moghen hem noch wat van't daghelycx huyeraet geven.

Item, Aleyde, Hermanni Speykersz. huysvrouw sel., dandum unum flor. aur.

Item do lego, ancillae meae Jannike, si in die obitus mei in domo mea habitaverit, een rouwtabbaert van tunzwart et duodecim fl. Caroli, mit dat bedde, daer se op slaept, mit de deken ende wit, ende een paer slaeplakens, twee olde oerkussens met twee sluyven, die sy daghelyx besicht op hoer bedde.

Item, famulis meis, qui in die obitus mei in domo mea morantur, cuilibet een rouwtabbaert van tunzwart ende ses fl. Caroli semel.

Item, pro reparatione novi tecti ecclesiae nostrae do lego semel quinquaginta fl. Caroli