Sayfadaki görseller
PDF
ePub
[ocr errors]

und ausdrücklich; und wollen, daß ihnen und Allem, was zuwiderlaufen kann, derogirt seyn soll. Wir wollen auch, daß eine Copie, auch eine gedruckte, wenn sie von der Hand eines öffentlichen Notars unterschrieben und mit dem Siegel einer in kirchlicher Würde stehenden Person ver wahrt ist, allenthalben und in aller Welt in und außer Gericht dieselbe Glaubwürdigkeit haben soll, welche man dem Gegenwärtigen zollen würde, wenn es erhibirt oder vorgezeigt würde. Gegeben zu Rom bei der heil. Maria der Größern, unter dem Fischerringe, den 20. Novbr. 1648, im fünften Jahre unseres Pontifikats.

Anmerk. 19. Concil. Tolosan. (1119) c. 3: Porro eos, qui religionis speciem simulantes, Dominici corporis et sanguinis sacramentum, puerorum baptisma, sacerdotium et caeteros ecclesia. sticos ordines et legitimarum damnant foedera nuptiarum, tanquam haereticos ab ecclesia Dei pellimus et damnamus et per potestates exteras coërceri praecipimus. Defensores quoque ipsorum ejusdem damnationis vinculo, donec resipuerint, mancipamus. Ebenso Conc. Lateran. II. (1139) c. 23. und Conc. Remense (1148) c. 18: Praecipimus, ut nullus omnino hominum hae. resiarchas et eorum sequaces, qui in partibus Guasconiae aut Provinciae vel alibi commorantur, manuteneat vel defendat, nec aliquis eis in terra sua receptaculum praebeat. Wer diesem Befehl nicht nachkommt, anathemate feriatur, et in terris eorum, donec condigne satisfaciant, divina celebrari officia interdicimus. Durch das Con cilium Turonense (1163) c. 4. werden die Bischöfe und Priester aufgefordert, sub interminatione anathematis prohibere, ne ubi cogniti fuerint illius haeresis sectatores, ne receptaculum quisquam eis in terra sua praebere aut praesidium impertiri, praesumat. Sed nec in venditione aut emptione aliqua cum eis omnino commercium habeatur. Illi vero, si deprehensi fuerint, per catholicos principes custodiae mancipati omnium bonorum amissione mulctentur. Et quoniam do diversis partibus in unum latibulum crebro conveniunt, conventicula et investigentur attentius et, si inventa sunt, canonica severitate vetentur.

Anmerk. 20. Conc. Lateran. III. c. 27. Quia in Gasco nia, Albegesio et partibus Tolosanis et aliis locis ita haereticorum, quos alii Catharos, alii Patarenos, alii Publicanos, alii aliis nominibus vocant, invaluit damnata perversitas, ut jam non in occulto, sicut aliqui, nequitiam suam exerceant, sed suum errorem publice manifestent et ad suum consensum simplices attrahant et infirmos: cos et defensores eorum et receptatores anathemati decernimus subjacere, et sub anathemate prohibemus, ne quis eos in domibus, vel in terra sua tenere, vel fovere, vel negotiationem cum eis exercere

praesumat. Cunctis fidelibus in remissionem peccatorum injungimus, ut tantis cladibus se viriliter opponant et contra eos armis populum Christianum tueantur. Confiscentur eorum bona et liberum sit principibus, hujusmodi homines subjacere servituti. Qui antem in vera pocnitentia ibi decesserint, et peccatorum indulgentiam et fructum mercedis aeternae se non dubitent percepturos. Fidelibus Christianis, qui contra eos arma susceperint, biennium de poenitentia injuncta relaxamus, aut, si longiorem ibi moram habuerint, episcoporum discretioni, quibus hujus rei cura fuerit injuncta, committimus, ut ad eorum arbitrium, secundum modum la. boris, major eis indulgentia, tribuatur.

Anmerk. 21. Rex regum et Dominus dominantium, Jesus Christus, Sacerdos in aeternum secundum ordinem Melchisedech, ita regnum et sacerdotium in ecclesia stabilivit, ut sacerdotale sit regnum et sacerdotium sit regale, sicut in epistola Petrus et Moyses in lege testantur; unum praeficiens universis, quem suum in terris vicarium ordinavit; ut sicut ei flectitur omne genu coelestium, terrestrium, et etiam infernorum, ita illi omnes obediant et intendant, ut sit unum ovile et unus pastor. Hunc itaque reges saeculi propter Deum adeo venerantur, ut non reputent, se rite regnare, nisi studeant ei devote servire. Quod tu, fili carissime, prudenter attendens, illo misericorditer inspirante, in cujus manu sunt corda regum, et quo voluerit vertit illa, te ipsum, et regna tua etiam temporaliter ei subjicere decrevisti, cui noveras spiritualiter esse subjecta; ut in unam vicarii Christi personam, quasi corpus et anima, regnum et sacerdotium uniantur ad magnum utriusque commodum et augmentum. Ille utiqne hoc dignatus est operari qui cum sit alpha et omega, finem retulit ad principium, et principium protraxit ad finem, ut ille provinciae, quae sacrosanctam ecclesiam Romanam propriam in spiritualibus habuere magistram, nunc etiam in temporalibus dominam habeant specialem.

[ocr errors]

Anmerk. 22. Conc. Lateran. IV. can. 3. Excommunica mus et anathematizamus omnem haeresin. etc. §. 1. Damnati vero saecularibus potestatibus praesentibus aut eorum bailivis reliquantur, animadversione debita puniendi: ita quod bona hujusmodi damnatorum confiscentur. §. 2. Qui autem inventi fuerint sola suspicione notabiles, nisi - propriam innocentiam congrua purgatione monstraverint, anathematis gladio feriantur, et usque ad satisfactionem condignam ab omnibus evitentur; ita quod si per annum in excommunicatione perstiterint, extunc velut haeretici condemnentur. §. 3. Moneantur autcm et inducantur, et, si necesse fuerit, per censuram ecclesiasticam compellantur, saeculares potesta

1

[ocr errors]

ut

[ocr errors]

tes, pro defensione fidei praestent publice juramentum, quod de terris suae jurisdictioni subjectis universos haereticos exterminare studebunt: ita quomodo, quandocunque quis fuerit. in potestatem sive perpetuam sive temporalem assumtus, hoc teneatur capitulum juramento firmare. Si vero dominus temporalis, requisitus et monitus ab ecclesia, terram suam purgare neglexerit ab hac haeretica foeditate, per Metropolitanum et caeteros comprovinciales episcopos excommunicationis vinculo innodetur. Et si satisfacere contemserit intra annum, significetur hoc summo pontifici: ut extunc ipse vasallos ab ejus fidelitate denunciet absolutos, et terram exponat catholicis occupandam, qui eam, exterminatis haereticis, sine ulla contradictione possideant et in fidei puritate conservent: salvo juro domini principalis, dummodo super hoc ipse nullum praestet obstaculum, nec aliquod impedimentum opponat: eadem nihilominus lege servata circa eos, qui non habent dominos principales. §. 4. Catholici vero, qui crucis assumpto charactere ad haereticorum exterminium se accinxerint, illa gaudeant indulgentia, illoque sancto privilegio sint muniti, quod accedentibus in terrae sanctae subsidium conceditur. §. 5. Credentes praeterea, receptatores, defensores et fautores haereticorum excommunicationi decernimus subjacerc: firmiter statuentes, ut postquam quis talium fuerit excommunicatione notatus, si satisfacere contempserit intra annum, extunc ipso jure sit factus infamis, nec ad publica officia seu concilia, nec ad eligendos aliquos ad hujusmodi, nec ad testimonium admittatur. Sit etiam intestabilis, ut nec testandi liberam habeat facultatem, nec ad haereditatis successionem accedat. Nullus praeterea ipsi super quoque negotio, sed ipse aliis respondere cogatur etc.

Anmerk. 23. Conc. Lateran. IV. can. 3. §. 7 (gleichlau tend mit dem Decrete des Pabstes Lucius III. vom Jahr 1184): Adjicimus insuper, ut quilibet archiepiscopus vel episcopus per se, aut per archidiaconum suum, vel idoneas personas honestas, bis aut saltem semel in anno propriam parochiam, in qua fama fuerit, haereticos habitare, circumeat, et ibi tres vel plures boni testimonii viros, vel etiam, si expedire videbitur, totam viciniam jurare compellat: quod si quis ibidem haereticos sciverit, vel aliquos occulta conventicula celebrantes, seu a communi conversatione fidelium vita et moribus dissidentes, eos episcopo studeat indicare. Ipse autem episcopus ad praesentiam suam convocet accusatos: qui nisi se ab objecto reatu purgaverint, vel si post purgationem exhibitam in pristinam fuerint relapsi perfidiam, canonice puniantur. Si qui vero ex eis juramenti religionem obstinatione damnabili respuenes, jurare forte noluerint: ex hoc ipso tanquam haeretici reputentur.

Anmerk. 24. Conc. Narbonense (1235) c. 22: Illud autem caveatis, secundum providam sedis apostolicae voluntatem, ne testium nomina verbo vel signo aliquo publicentur. Ebenso in der Bulle:,, Cum negotium von Innocenz IV. (1254): Volumus, ut nomina tam accusantium pravitatem haereticam, quam testificantium super ea, nullatenus publicentur, propter scandalum vel periculum, quod ex publicatione hujusmodi sequi posset.

[ocr errors]
[ocr errors]

errores

Anmerk. 25. Die Anwendung der Tortur befahl zuerst Innocenz IV. (1252) in der Bulle Ad exstirpanda": Teneatur praeterea potestas seu rector omnes haereticos, quos captos habuerit, cogere citra membri diminutionem et mortis periculum suos expresse fateri et accusare alios haereticos, quos sciunt, et bona eorum, sicut coguntur fures et latrones rerum temporalium accusare suos complices et fateri maleficia, quae fecerunt. Wenn auch das citra einen weniger heftigen Grad der Folterung zu verlangen scheint; so gesteht doch Llorente selbst, daß man die Gefange= sicut latrones cogunnen bis auf den Tod folterte; und es ist das tur" schon Beweis genug, welches gräßliche Verfahren die Päbste angewandt `wissen wollten. Tödten wollten auch die weltlichen Gerichte durch die Tortur nicht; obgleich Leute von minder starker Constitution nicht selten über den Martern den Geist aufgaben und die Qualon gewöhnlich von einer Ark waren, daß ein schneller Tod, im Vergleich mit ihnen, als eine Gnade hätte erscheinen können. Der große Hohenstaufe Friedrich II. war schwach genug, dieser blutgierigen Unduldsamkeit durch kaiserliche Edicte die Hand zu bieten. Seine vier Constitutionen finden sich bei Petrus de Vineis Lib. I. ep. 25-27. und bei Limborch hist. inquis. p. 48; die Ordonnanzen des Französischen Königs Ludwig IX. bei Ordonnances des roys de France de la 3 iéme race par M. de Lauriere Tom. I. p. 50. (Paris 1723).

Indeß bald fingen die Inquisitoren an, (sagt Gieseler Kirchg. II. B. II. Abth. C. VII.), damit die Aussagen geheim blieben, selbst die Tortur abzuhalten, besonders nachdem Urban IV. 1261 ihnen gestattet hatte, ut, si vos et fratres vestri ordinis, socios vestros, excommunicationis sententiam et irregularitatem incurrere contingat, et vobiscum auctoritate nostra mutuo vos super his absolvere dispensare possitis. Clemens V. in Concil. Viennensi (1311) sezt dies schon voraus und beschränkt es: Duro tradere carceri, sive arcto, qui magis ad poenam, quam ad custodiam videatur, vel tormentis exponere illos, aut ad sententiam procedere contra eos, episcopus sine inquisitore, aut inquisitor sine episcopo dioecesano non valebit.

Wie man in dem dreizehnten Jahrhundert gegen die Kezer im Süden das Kreuz predigte, so suchte auch im Norden gegen die Ste

tinger Bauern im Oldenburgischen Gregor IX. (1232) ein Kreußheer aufzubringen. So geschah es, daß die armen Stetinger, wie der Zeitgenosse Godefridus erzählt, collecto universo exercitu crucesignatorum superantur et a terra sua funditus exstirpantur (1234) und warum? wegen des Unsinnes, den der schändliche Konrad von Marburg dem infallibeln Pabst Gregor IX. vorgemacht hatte, daß man dort mit dem Teufel in Gestalt eines Frosches, einer Kröte, einer Gans, Ente, eines Ofens u. s. w. seinen Verkehr habe. In dem oben erwähnten Brief an Heinrich, den Sohn des Kaiser Friedrich's, heißt es: Hujus pestis initia talia perferuntur. Nam dum novitius in ea quisquam recipitur et perditorum primitus scholas intrat, apparet ei species quaedam ranae, quam bufonem consueverunt aliqui nominare: hanc quidam a posterioribus, et quidam in ore damnabiliter osculantes, linguam bestiae intra ora sua recipiunt et salivam. Haec apparet interdum indebita quantitate et quandoque in modum anseris vel anatis, plerumque furni etiam quantitatem assumit. Demum novitio procedenti occurrit miri palloris homo, nigerrimos habens oculos, adeo extenuatus et macer, quod consumtis carnibus sola cutis relicta videtur ossibus superducta; hunc novitius osculatur, et sentit frigidum sicut glaciem: et post osculum catholicae memoria fidei de ipsius corde totaliter evanescit etc. „Nachdem die Stetinger größten Theils vertilgt waren,“ sagt Gieseler (B. II. C. VII.), ,, wurden dem Pabst über Konrad's Wahnsinn die Augen geöffnet, und er absolvirte den Rest nicht von Keßerei, sondern von Ungehorfam und Empörung f. Gregor IX. epist. ad archiepisc. Bremensem ann: 1235."

Anmerkung 26. Kegerbulle von Pabst Clemens IV. (vom Jahre 1265.)

Um unter dem Christenvolke das Unkraut der kezerischen Bosheit auszurotten, das häufiger, als gewöhnlich, bisher emporgesprosset ist, da es der Feind in diesen Tagen säete, haben wir uns vorgenommen, kraft der uns obliegenden Sorge, desto sorgfältiger darauf zu sehen, je gefähr licher es zur Erstickung des katholischen Samens wuchern würde, wenn wir nicht darauf achteten. Damit aber gegen solche Bösewichter die Söhne der Kirche, die Eiferer für den orthodoren Gläuben, sich erheben, und desto fester stehen möchten; so hat schon unser Vorfahr gesegneten Andenkens, Innocenz IV., gewisse Constitutionen, die keßerische Pest auszurotten, bekannt gemacht und (sowohl selbst, als unser Vorfahr Pabst Alexander, gesegneten Andenkens) befohlen, daß ihr sie in euren Capitularien niederschreiben und mit genauer Sorgfalt darüber halten sollt, welche unten der Ordnung nach folgen. Daher wir euch insgesammt durch unser apostolisches Schreiben gebieten, daß ein Jeder von euch diese Con

« ÖncekiDevam »