Propaganda Fide, da'ministri e rettori dei quali è stato solito mandarsi i conti dell'amministrazione economica alla Congregazione, dovendosi ora riconoscere chi siano stati li contumaci, ordinando noi che debbasi formare uno stato dell'erezione di detti Collegii, e continuazione della dipendenza avuta dalla Congregazione di Propaganda Fide; desiderando noi si riconosca di che tempo sia mancata la suddetta dipendenza, se per parte de' Collegii e loro rettori, o per parte della Congregazione suddetta che non avesse provveduto colle risposte, o per parte de' Nunzi che non avessero corrisposto con essa Congregazione, acciò, posto il tutto in chiaro, se ne possa fare una piena relazione a noi, per poter dare gli ordini ed istruzioni opportune per le ulteriori Congregazioni e tempo futuro. L'esecuzione poi di quanto abbiamo sopra ordinato, la commettiamo al prelodato Rio Cardinal Petra prefetto di detta Congregazione di Propaganda Fide, ed a suoi successori pro tempore in detta prefettura, incaricandoli di non tralasciare quei mezzi e diligenze opportune per la puntuale ed inviolabile osservanza deila presente nostra disposizione, concedendogli perciò tutte quelle facoltà che per il fine ed effetto suddetto sono in qualsivoglia modo necessarie. Volendo e decretando, che alla presente cedola di nostro moto proprio, benchè non esibito nè registrato in Camera e ne' suoi libri, non possa mai darsi nè opporsi di sorrezione, orrezione, nè d'alcun altro vizio o difetto della nostra volontà ed intenzione, nè che mai sotto tali o altri qualunque pretesti, quantunque validi e validissimi e quanto si voglia sostanziali, possa essere impugnato, moderato o rivocato, e che così e non altrimenti debba sempre giudicarsi, definirsi ed interpretarsi da qualunque giudice e tribunale, benchè collegiale, ordinario, commissario, Congregazioni, anche dei Rii Cardinali, e qualunque altro benchè degno di special menzione, togliendo loro ogni facoltà, autorità e giurisdizione di definire ed interpretar diversamente; dichiarando noi sin d'adesso preventivamente nullo, irrito ed invalido tutto ciò che da ciascuno d'essi con qualsivoglia autorità, scientemente o ignorantemente, fosse in qualunque

tempo giudicato o si tentasse di giudicare contro la forma e disposizione della presente nostra cedola di Moto proprio, quale vogliamo che vaglia e debba aver sempre ed in perpetuo il suo pieno effetto, esecuzione e vigore colla semplice nostra sottoscrizione, benchè non vi siano state chiamate, sentite nè citate quali si siano persone ancorchè privilegiate e privilegiatissime, che vi avessero o pretendessero avervi qualsisia interesse, non ostante la Bolla di Pio IV. nostro predecessore De registrandis, la regola della nostra Cancellaria de iure quaesito non tollendo, e qualsisiano altre costituzioni ed ordinazioni apostoliche nostre e de' nostri predecessori, leggi, statuti, riforme, stili, usi, consuetudini e qualunque altra cosa che facesse o potesse fare in contrario, alle quali tutte e singole, avendone il tenore qui per espresso e di parola in parola inserto e registrato, e supplendo noi colla pienezza della nostra potestà pontificia ad ogni vizio e difetto quantunque sostanziale e formale, che vi potesse intervenire per questa volta sola; e per la piena e totale esecuzione ed effetto di quanto si esprime nella presente nostra cedola di Moto proprio, ampiamente, espressamente ed in ogni più valida forma deroghiamo.

Dato dal nostro palazzo apostolico di Monte Cavallo questo di VIII. febbraio

(1) Ex Bull. Ben. XIV. ed. Romae MDCCXLI. Cum nullum documentorum fontem indicatum inveniat lector, hanc rom. dehinc collectionem citare inten

dimus. Contra missionarios negotiatores vide supra Const. Urbani VIII. Ex debito, Clem. XI. Sollicitudo pastoralis, et infra Clem. XIII. Cum primum.

clericorum invaserit animos, ut illicitam ecclesiasticis negotiationem, ad evitandas poenas adversus illam exercentes a sacris canonibus et apostolicis Romanorum Pontificum praedecessorum nostrorum constitutionibus sancitas, sub alieni nominis velamine, Dei timore, ecclesiastici nominis decore, et aeterno suarum animarum periculo posthabitis, temere nulliterque exercere non dubitent; et, quod palam temporalium poenarum metu aggredi non audent, quaesitis deinde coloribus et vanis inanium rationum praetextibus clam efficere non timeant; quasi vel Dei oculos, qui et illuminabit abscondita tenebrarum, et manifestabit consilia cordium, latere, vel supremi iudicis, qui non fallitur, examen effugere possint. Nos attendentes, quod clericus, qui tantopere mundanis divitiis parandis inhiat, caelestia despicere, et pro nihilo putare convincitur, et quod clericus negotiator ex inope dives, et ex ignobili gloriosus, tanquam pestis, ut beatus Hieronymus docet, fugiendus est; ad exitiosam huiusmodi labem ab ecclesiastico coetu eliminandam, et ut sancto Ecclesiae Dei famulatui addicti, ab omni turpis lucri cupiditate abhorrentes, studeant bene agere, et divites fieri in bonis operibus, thesaurizantes sibi fundamentum bonum in futuDispositio- rum; omnes et singulas Romanorum Ponnes constitutio- tificum praedecessorum nostrorum praeearum contra dictorum constitutiones, illarumque quamlibet contra quoscumque clericos illicitos negotiatores desuper quomodolibet respective, cum omnibus et singulis poenis, contra eosdem clericos illicite negotiantes editas, quas constitutiones huiusmodi, ac earum quamlibet praesentibus de verbo ad verbum, nihilo penitus omisso, pro insertis haberi volumus, motu proprio, et ex certa scientia, maturaque deliberatione, ac de apostolicae potestatis plenitudine nostris inEt ad eos ex- novamus, confirmamus et approbamus, eispresse exten- que et earum cuilibet novum apostolicae firmitatis et inviolabilis observantiae ro

num apostoli

illos innovantur.

duntur.

bur adiicimus, illasque sic innovatas, confirmatas et approbatas, cum omnibus et singulis poenis in eis, et earum qualibet adversus clericos illicitos negotiatores huiusmodi contentis, ad clericos illicite sub alieno laici nomine quomodolibet negotiantes, perinde ac si per se ipsos ac proprio eorum nomine negotia ipsa illicita exercerent, omnesque et singulae constitutiones earumque quaelibet adversus eos desuper editae fuissent, et in eis et earum qualibet expressi et denominati reperirentur, motu et potestatis plenitudine praefatis perpetuo extendimus et ampliamus; illorum- Eorumque boque omnia et singula bona sic ab eis alieno na spolio subiinomine illicite acquisita, sub inevitabili spolii poena, ad formam constitutionis fel. rec. Pii Papae IV. similiter praedecessoris nostri, quae incipit Decens esse, subiicimus, et subiecta esse volumus et decla

ramus.

ciuntur.

Negotia a laicis inchoata, et

ad clericos demittantur. lata, statim di

§ 2. Insuper, ut in sortem Domini vocati, depositis quocumque mundanarum curarum onere, et humanarum cupiditatum impedimentis, Christum Dominum, qui propter nos egenus factus est, cum esset dives, ut illius inopia nos divites essemus, per calcatas mundi opes liberius, et expeditius sequantur, memores salutaris illius beati Apostoli moniti, qui clamat et dicit: nemo militans Deo implicat se negotiis saecularibus, ut ei placeat, cui se probavit: per easdem nostras praesentes perpetuo valituras, motu et potestatis plenitudine praefatis decernimus ac pariter declaramus, quod si aliquod negotium ecclesiasticis illicitum personis, licet ab eis minime institutum, sed a laica persona inchoatum, et ad eosdem clericos, sive haereditario iure, aut quocumque alio titulo, sive singulariter, sive communiter, sive separatim, sive coniunctim cum aliis. bonis et aliis cohaeredibus, vel sociis laicis, existentibus delatum fuerit, vel per se ipsos, eorumque nomine proprio, vel per alios, aut alieno nomine etiam per suos cohaeredes aut socios prosequuti sint, illud statim dimittere teneantur. Si vero negotium huiusmodi sine ipsius clerici temporali detrimento statim dimitti nequeat, ces continuari tunc, si intra Italiam insulasque adiacen- possint, de lites existat clericus, a venerabilium fratrum Congregationis Concilii, aut etnostrorum Sanctae Romanae Ecclesiae Car- jam Ordinarii dinalium decretorum Concilii Tridentini extra Italiam. interpretum congregatione, si vero extra Italiam, ab eadem congregatione vel ab Ordinario loci licentiam illud ad aliquod

Nec nisi necessitate urgen

centia tamen

dontaxat, ac

sonam, poenae

Exempti a 4 ad effec

act transmit

gotium praefatum, licet a laico, ut praefertur, institutum, absque licentia huiusmodi gratis semper sibi impertienda, aut illud ultra tempus sibi permissum retinuerit, vel etiam intra tempus praedictum negotium per se ipsum administraverit, pro negotiatore illicito haberi, illumque omnibus et singulis etiam spolii poenis praefatis subiectum esse, motu et potestatis plenitudine dictis perpetuo volumus et definimus.

§ 3. Ac demum, eo quod fel. rec. praetestandi decessor noster Pius Papa IV. per suas liVad, non in- teras, quarum initium est: Romanus Pontur ex tifex: declaravit, praefata constitutione t quoad per inter- super spoliis clericorum ob illicitam negotem acqui- tiationem a se edita, praelatos, officiales ac

tam negotia

alios saeculares, et cuiusvis ordinis regulares clericos, aliosque cuiuscumque status, gradus, ordinis, conditionis et praeeminentiae in urbe et curia, eiusque districtu decedentes, testandi tamen, codicillandi, et alias de bonis suis quibuscumque quomodolibet disponendi, vel ad ipsorum proximiores, decedentibus illis ab intestato, transmittendi facultatem ex speciali Sedis Apostolicae indulto, vel suorum officiorum. privilegio, vel alio quovis titulo obtinentes, nullatenus comprehendi, et quod Paulus Papa V. pariter praedecessor noster suas literas, quae incipiunt: In eminenti: clericos cives et curiales, sive incolas huius nostrae almae urbis, tunc suae, exemit a spolio, quoad bona in eadem urbe eiusque districtu intra decem milliaria consistentia, etiam ex redditibus ecclesiasticis per eos acquisita, unde dubitari contigit, an suffragetur quoque ad evitandum spolium camerae nostrae apostolicae competens pro bonis ex illicita negotiatione provenientibus: nos constitutiones Pii et Pauli praedecessorum nostrorum praefatas, quoad bona ex illicita negotiatione huiusmodi a civibus et curialibus, sive incolis clericis cuiuscumque ordinis ac dignitatis, quibuscumque indultis ac privilegiis munitis, comparata, et in Urbe eiusque districtu praefatis, et ubicumque existentia, minime ad praemissorum effectum suffragari, sed illa sic provenientia camerae nostrae apo

si constitutiones Pii et Pauli praedecessorum huiusmodi ad praemissorum omnium. et singulorum effectum impediendum nomine emanatae fuissent, motu simili pariter declaramus et statuimus, dictasque Pii et Pauli praedecessorum constitutiones, quoad praemissorum effectum sortiendum, plenarie abrogamus et abolemus.

Clausula subtum irritans.

lata, et decre

tur.

§ 4. Decernentes sic in praemissis omnibus et singulis per quoscumque iudices et commissarios quavis auctoritate fungentes, sublata eis, et eorum cuilibet quavis aliter iudicandi et interpretandi facultate et auctoritate, iudicari et definiri debere, ac irritum et inane quidquid secus super his a quovis, quavis auctoritate, scienter vel ignoranter contigerit attentari. Quocirca venerabili fratri nostro Hannibali S.R. E. Car- Camerarii pro tempore execudinali Episcopo Sabinen. Albani nuncupato tores deputancamerario nostro, et eius in camerariatus officio successoribus, per apostolica scripta mandamus, quatenus spolia ipsa ex bonis ex illicita negotiatione provenientia, uti vere spolia, prout alia ipsius camerae iura, exigi et recuperari, ac praesentes nostras literas inviolabiliter observari faciat, nec permittat, cameram ipsam, vel pro ea agentes desuper modo aliquo molestari, perturbari aut inquietari, contradictores quoslibet, et rebelles per censuras et poenas ecclesiasticas, et appellatione postposita compescendo, nec non legitimis super his habendis servatis processibus, censuras et poenas ipsas etiam iteratis vicibus aggravando, invocato etiam ad hoc, si opus fuerit, auxilio brachii saecularis. Non obstan- Contrariis derogatur. tibus praedicti Pii et Pauli praedecessorum, aliisque apostolicis, ac in provincialibus et synodalibus conciliis editis generalibus vel specialibus constitutionibus et ordinationibus, ac quibusvis facultatibus testandi, aliisque privilegiis, indultis et literis apostolicis quibusvis concessis, approbatis et innovatis, etiam si de illis, eorumque totis tenoribus specialis et expressa mentio facienda esset, illorum tenores pro sufficienter expressis habentes, illis in reliquis in suo robore permanentibus, caeterisque contrariis quibuscumque; etiam si aliquibus communiter, vel divisim ab Apostolica sit Sede indultum, quod interdici, suspendi vel excommunicari non possint, per literas apostolicas non facientes plenam et expressam de indulto huiusmodi mentionem. Et quia difficile foret praesentes nostras literas ad singula quaeque loca deferri, vo- iubetur.

Fidem transumptis haberi

nalis.

lumus et declaramus, quod earum transumptis etiam impressis, manu notarii publici subscriptis, et alicuius praelati sigillo munitis, eadem prorsus fides in iudicio et extra adhibeatur, quae praesentibus adhiberetur, si forent exhibitae vel ostensae. Sanctio poe- Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostri decreti, approbationis, confirmationis, innovationis, declarationis, statuti, ordinationis, concessionis, derogationis et voluntatis infringere, vel ei ausu temerario contraire: si quis autem hoc attentare praesumpserit, indignationem Omnipotentis Dei, ac beatorum Petri et Pauli Apostolorum eius se noverit incursurum.

Exordium.

Matrimonium

Datum Romae, apud S. Mariam Maiorem, sub annulo Piscatoris die XIV. februarii MDCCXLI., pontificatus nostri anno 1.

X.

Iussu Pontificis declarantur a S. C. Concilii dubia super validitate Matrimonii cum haereticis contracti in Dominiis Ordinum Foederat. non servata forma Concilii Trid. (1).

Matrimonia, quae in locis Foederatorum Ordinum dominio in Belgio subiectis iniri solent, sive inter haereticos ex utraque

(1) Admonet seq. lit. Episcopos Poloniae ut cautius procedant in admittendis coniugiorum dissolutionibus.

Venerabilibus fratribus Archiepiscopis et Episcopis Regni Poloniae,

BENEDICTUS PAPA XIV.

Venerabiles fratres,

salutem et apostolicam benedictionem.

Matrimonii perpetuum indissolubilemque nexum, iure naturali, cuius firmitatem ab Adamo tanto ante pronunciadivino et cano tam Christus Dominus, et his verbis, quod Deus connico indissolubile. iunxit, homo non separet, confirmare et evangelica gratia, unde magnum in Ecclesia Sacramentum est, augere dignatus fuit, tanta facilitate, perinde ac si neque lege naturae, neque divino iure, neque evangelicis praeceptis, et canonicis sanctionibus initum esset connubium, in aliquot catholici orbis partibus, atque in isto praesertim florentissimo Poloniae Regno in dies dissolvi audientes; neque lacrymis, neque verbis explicare possumus allatam inde nobis incredibilem sollicitudinem, conceptamque in Eiusdem dis- pontificio animo nostro ingentem molestiam. Etsi solvendi faci- autem plurimum dolentes, facile adducimur, ut crelitas improba- damus huiusmodi dissolvendorum coniugiorum li

tur.

centiam, propter quam, non sine gravi bonorum offensione, sive vir unus, sive mulier una, pluribus vicissim adhuc viventibus sibi antea copulatis coniugibus, tertium aut quartum matrimonium contrahere cernitur, a nimia curiarum vestrarum li

parte, sive inter haereticum ex una parte virum, et catholicam foeminam ex alia, aut viceversa, non servata forma a sacro Tridentino Concilio praescripta, utrum valida habenda sint, nec ne, diu multumque disceptatum est, animis hominum ac sententiis in diversa distractis. Id quod satis uberem anxietatis ac periculorum sementem per multos annos subministravit, quum praesertim Episcopi, parochi, atque illarum regionum missionarii, nihil certi hac super re haberent, nihil vero inconsulta Sancta Sede auderent statuere ac declarare. Cum autem, proxime evolutis annis, in tam ancipiti gravique causa Apostolicae Sedis iudicium vehementius exposceretur, urgeretque id imprimis vigilantissimus Iprensis Episcopus, dum pro debito officii sui, et sua erga Beati Petri Cathedram observantia, de Ecclesiae sibi concreditae statu ad Romanum Pontificem referebat, ponendumque omnino esse tam prolixae dubitationi finem, gravissimis verbis ac rationibus persuaderet. Clemens XII. id temporis Romanus Pontifex, qui rei gravitatem, quantum oportebat, aestimarat, Sacrae Congre- Concilii. gationi eminentiss. Cardinalium Concilii Tridentini interpretum in mandatis dedit, ut de tota controversia diligenter more suo cognosceret. In re itaque tanti momenti volens eadem Sacra Congregatio quam accuratissime procedere, commissae sibi co

bertate, quemadmodum alibi evenire accepimus. ortum ducere; tamen facere non possumus, quin iustissimas ad vos, venerabiles fratres, querelas nostras deferamus: atque insimul tantae licentiae refraenandae, et intra praescriptos a catholica Ecclesia fines coercendae, salutares leges modumque meditemur.

Quod a Clemente XII. re

mittitur Congr.

§ 1. Ad sacerdotalem igitur virtutem vestram, Episcoporum vestrumque pro ecclesiasiastica disciplina zelum, zelus adversus magna cum pontificii animi fiducia pastorales cu- hoc malum diras conferimus, ut inde opportunum huic malo ab ini iudicii interminatione, inclyta Polona Natione avertendo propulsandoque, excitatur. et abstergendae nomini vestro inustae notae, subsidium interea repetamus. Eapropter fraternitates vestras in Domino rogamus et hortamur, ut memores rationum coelesti catholicae Ecclesiae sponso Iesu Christo iudici reddendarum, apostolicis vocibus nostris obtemperantes, ministerium vestrum ea, qua decet, vigilantia adimplere satagatis. Ac, dum pares muneri, pietati et religioni vestrae de hisce rebus successus praestolamur, fraternitatibus vestris apostolicam benedictionem peramanter impertimur.

§ 2. Volumus autem, ut earumdem praesentium Praesentium literarum transumptis, seu exemplis, etiam impres- transumptis fisis, manu alicuius notarii publici subscriptis, et si- dem haberi prægillo personae in ecclesiastica dignitate constitutae cipitur. munitis, eadem prorsus fides habeatur, quae haberetur ipsis praesentibus, si forent exhibitae vel

ostensae.

Datum Romae, apud S. Mariam Maiorem, sub annulo Piscatoris, die x1. aprilis MDCCXLI., pontificatus nostri anno I.

Benedictus XIV. congrega

gnitionis initium ab exquisitis aliorum quoque Belgii Episcoporum relationibus atque sententiis, quas desuper explorari sategit, petendum duxit, eodem tempore audire voluit praestantes aliquot huius almae Urbis theologos, quibus iniunxit, ut rem totam ea, qua decet, maturitate discuterent, suamque opinionem proferrent.

§ 1. At dum haec maxime agerentur, ram supersedendum per aliquot menses fuit ab istiusmodi causae expeditione, propter viduitatem, quae intercidit Romanae Ecclesiae, donec ad Summum Pontificatum feliciter evectus Sanctissimus D. N. Benedictus XIV. inter primas regiminis sui curas, causae huius cognitionem repeti iussit a memorata Sacra Congregatione Concilii, quam voluit coram se haberi, ut, auditis Eminentissimorum Patrum Sententiis, ipse demum, quid hac de re tenendum foret, supremo suo pronunciaret oraculo. Cum igitur Congregatio praefata sub die XIII. maii currentis anni MDCCXLI. COram Sanctitate Sua fuerit habita, idem Sanctissimus D. N. spatio aliquo temporis ad rem secum expendendam accepto, hanc nuper declarationem et instructionem exarari praecepit, qua, veluti certa regula ac norma, omnes Belgii Antistites, parochi, earumque regionum missionarii et Vicarii Apostolici deinceps in huiusmodi negotiis uti debeant.

ntracta lebrata, non servata forma per Tridenti

num praescripta, licet Sanctitas Sua non ignoret, alias in casibus quibusdam particularibus, et attentis tunc expositis circumstantiis, Sacram Congregationem Concilii pro eorum invaliditate respondisse; aeque tamen compertum habens nihil adhuc generatim et universe super eiusmodi matrimoniis fuisse ab Apostolica Sede definitum, et alioquin oportere omnino ad consulendum universis Fidelibus in iis locis degentibus, et plura avertenda gravissima incommoda, quid generaliter de hisce matrimoniis sentiendum sit declarare; negotio mature perpenso, omnibusque rationum momentis hinc inde sedulo libratis, declaravit, statuitque, matrimonia in dictis Foederatis Belgii provinciis inter haereticos usque modo contracta, quaeque imposterum contrahentur, etiamsi forma a Tridentino praescripta non fuerit in iis celebrandis. servata, dummodo aliud non obstiterit ca

nonicum impedimentum, pro validis habenda esse; adeoque si contingat, utrumque coniugem ad catholicae Ecclesiae sinum se recipere, eodem, quo antea, coniugali vinculo ipsos omnino teneri, etiamsi mutuus consensus coram parocho catholico ab eis non renovetur; sin autem unus tantum ex coniugibus, sive masculus sive foemina, convertatur, neutrum posse, quamdiu alter superstes erit, ad alias nuptias transire.

esse renovan

vertatur, eum

non posse.

Nuptias a catholicis cum

tractas detesta

tur.

§ 3. Quod vero spectat ad ea coniugia, Ideo, si ambo coniuges ad tid. quae pariter in iisdem Foederatis Belgii cath redeant, provinciis, absque forma a Tridentino sta- consensum non tuta, contrahuntur a catholicis cum hae- dum. reticis, sive catholicus vir haereticam foe- Si unus conminam in matrimonium ducat, sive catho- ad alias' nuplica foemina haeretico viro nubat, dolens tias transire imprimis quam maxime Sanctitas Sua, eos esse inter catholicos, qui insano amore turpiter dementati, ab hisce detestabilibus con- haereticis connubiis, quae S. Mater Ecclesia perpetuo damnavit, atque interdixit, ex animo non abhorrent, et prorsus sibi abstinendum non ducunt, laudansque magnopere zelo illorum Antistitum, qui, severioribus propositis spiritualibus poenis, catholicos coercere student, ne sacrilego hoc vinculo se se haereticis coniungat; Episcopos omnes, Vicarios Apostolicos, parochos, missionarios, et alios quoscumque Dei et Ecclesiae fideles ministros in iis partibus degentes serio graviterque hortatur et monet, ut catholicos utriusque sexus ab huiusmodi nuptiis in propriam animarum perniciem ineundis, quantum possint, absterreant, easdemque nuptias omni meliori modo intervertere atque efficaciter impedire satagant. At, si forte aliquod huius generis matrimonium, Tridentini forma non servata, ibidem contractum iam sit, aut imposterum (quod Deus avertat) contrahi contingat; declarat Sanctitas Sua, matrimonium validas tamen huiusmodi, alio non concurrente canonico pronunciat, etimpedimento, validum habendum esse, et ta forma etc. neutrum ex coniugibus, donec alter eorum supervixerit, ullatenus posse, sub obtentu dictae formae non servatae, novum matrimonium inire. Id vero debere sibi potissi- Quid facienme in animum inducere coniugem catho- dum coniugi licum, sive virum sive foeminam, ut pro gravissimo scelere, quod admisit, poenitentiam agat, ac veniam a Deo precetur, coneturque pro viribus alterum coniugem a vera fide deerrantem ad gremium catholicae Ecclesiae pertrahere, eiusque animam lucrari, quod porro ad veniam de patrato

jam non serva

catholico.