posito discorse eloquentemente nel sacro Concilio di Trento il Villalpandeo teologo di Segovia nella sua celebre orazione stampata appresso l'Arduino nel tom. 10 della sua Collezione de' Concilii pag. 312, terminando noi col dare al nostro Monsignor Nunzio l'apostolica benedizione.

Datum Romae, apud S. Mariam Maiorem, sub annulo Piscatoris, die 1. maii MDCCLI., pontificatus nostri anno XI.

CXX.

In Provincia S. Didaci in Mexico confirmat privilegia Syndacis fratrum Minorum a Clemente VII. concessa (1).

BENEDICTUS PP. XIV.

ad futuram rei memoriam.

§ 1. Exponi nobis nuper fecerunt dilecti filii Syndici seu procuratores provinciae S. Didaci in Mexico Ordinis fratrum Minorum S. Francisci Excalceatorum nuncupatorum, quod alias fel. record. Clemens Papa VII. praedecessor noster per quasdam suas in simili forma brevis expeditas litteras nonnulla privilegia, gratias et exemtiones Syndicis Apostolicis Ordinis pro tempore existentibus concessit, prout continentur in eisdem litteris tenoris sequentis, videlicet:

Clemens Papa VII.

Dilecte fili, salutem et apostolicam benedictionem.

Dum consideramus assiduos labores, et vigilias, quas dilecti filii syndici et procuratores domorum et monasteriorum fratrum Minorum S. Francisci regularis observantiae, et monialium S. Clarae, Conceptionis et Annunciationis Ordinum et Sororum Tertiae Regulae S. Francisci sustinere non cessant, merito nos obligant, ut animarum suarum saluti consulamus, ipsosque a quibusvis molestiis et iniuriis sibi pro tempore illatis, quantum cum Deo possumus, relevemus.

Idcirco uni syndico et procuratori huiusmodi cum illius uxore et liberis praesenti et futuro singulae domui et monasterio

praedictis pro tempore servientibus, quod de caetero perpetuis futuris temporibus ipsi et eorum quilibet omnibus et singulis indulgentiis et peccatorum remissionibus, favoribus et gratiis quibus fratres Ordinis observantiae praedicti utuntur, potiuntur et gaudent, seu uti, potiri et gaudere possint et valeant; et insuper in quibusvis causis et rebus ipsos syndicum et procuratorem concernentibus, civilibus, criminalibus et mixtis, non nisi coram iudicibus, conservatoribus domorum illarum, quarum ipse syndicus et procurator fuerit, de iustitia respondere teneatur, auctoritate apostolica concedimus et indulgemus, inhibendo sub excommunicationis latae sententiae poena universis et singulis iudicibus, commissariis ecclesiasticis et saecularibus quacumque auctoritate fungentibus, ne de causis contra dictos syndicos et procuratores motis et movendis directe vel indirecte quovis quaesito colore seu praetextu se intromittere quomodolibet de cetero audeant. vel presumant.

Decernentes quoscumque processus contra dictos syndicos et procuratores per alios quam dictos conservatores, in causis dumtaxat contra eos motis et movendis habendos et sententias ferendas, nullas et invalidas, nulliusque valoris vel momenti fuisse et esse, ac irritum et inane, si secus super his a quoquam quavis auctoritate, scienter vel ignoranter contigerit attentari. Non obstantibus praemissis, ac constitutionibus et ordinationibus apostolicis, nec non ordinis praedictorum iuramento, confirmatione apostolica, vel quavis firmitate alia roboratis statutis et consuetudinibus, ceterisque contrariis quibuscumque. Volumus autem quod praesentium transumptis, manu publici notarii subscriptis, et sigillo alicuius Episcopi, seu personae in dignitate ecclesiastica constitutae, munitis, eadem prorsus fides tam in iudicio, quam extra illud adhibeatur, quae adhiberetur, si praesentes originales litterae essent exhibitae vel ostensac. Datum Romae apud Sanctum Petrum, sub annulo Piscatoris, die XVI. aprilis MDXXVI., pontificatus nostri an

no III.

rendo declarationibus alias factis censuit oratorem ex Bulla felic. record. Clementis VII. gaudere debere privilegio fori tam in causis civilibus quam in criminalibus ac mixtis, et insuper, non posse compelli ad exercenda munia publica communitatis, nec a quoquam posse molestari, nisi coram legitimo conservatore. In quorum fidem.

Datum Romae hac die v. mensis maii MDCCLI. Loco + Sigilli. Albert Secretarius. Die XXVIII. martii MDCLXXXVI. Observant. Procurator generalis. Sacra Congregatio Emorum et Rmorum S. R. E. Cardinalium negotiis et consultationibus Episcoporum et Regularium praeposita attenta remissione libelli per Sanctissimum Dominum nostrum facta, referente Eminentissimo Nortfok censuit danda esse oratori decreta alias edita, nempe super praemissis servandam esse praefatam Constitutionem S. M. Clementis VII. prout praesentis decreti tenore omnino servari mandat et praecipit. Romae etc. Ita reperitur in Regestro Authographo decretorum eiusdem Sacrae Congregationis Episcoporum et Regularium quae asservantur in secretaria. In fidem, Romae XXVII. aprilis MDCCLI. Loco † Sigilli. Ioseph M. Archiepiscopus Damascensis Secretarius.

§ 2. Cum autem sicut eadem expositio subiungebat dicti exponentes praemissa quo firmius subsistant et serventur exactius apostolicae confirmationis nostrae patrocinio communiri summopere desiderent, nos, ipsos exponentes specialibus favoribus et gratis prosequi volentes, et eorum singulares personas a quibusvis excommunicationis suspensionis et interdicti aliisque ecclesiasticis sententiis, censuris et poenis a iure vel ab homine quavis occasione vel causa latis, si quibus quomodolibet innodatae existunt, ad effectum praesentium dumtaxat consequendum, harum serie absolventes et absolutas fore censentes, supplicationibus eorum nomine, nobis super hoc humiliter porrectis inclinati, de venerabilium fratrum nostrorum S. R. E. Cardinalium negotiis et consultationibus Episcoporum et Regularium praepositorum consilio praeinsertas Clementis praedecessoris praefati litteras nec non praemissa decreta alias ea de causa a praedictis Congregationibus edita, auctoritate apostolica tenore praesentium approbamus et confirmamus illisque inviolabilis apostolicae fir

mitatis robur adiicimus, et, quatenus opus sit, ad exponentes praefatos, aliosque pro tempore existentes provinciae huiusmodi syndicos extendimus et ampliamus seu de novo concedimus, salva tamen, semper in praemissis, auctoritate eiusdem Congregationis Cardinalium.

Decernentes easdem praesentes litteras firmas, validas et efficaces existere et fore suosque plenarios et integros effectus sortiri et obtinere, ac illis ad quos spectat et pro tempore quandocumque spectabit plenissime suffragari et ab eis respective inviolabiliter observari, sicque in praemissis per quoscumque iudices ordinarios et delegatos etiam causarum palatii apostolici auditores, iudicari et definiri debere, ac irritum et inane, si secus super his a quoquam quavis auctoritate scienter vel ignoranter contigerit attentari quibuscumque in contrarium facientibus non obstantibus.

Datum Romae, apud S. Mariam Maiorem, sub annulo Piscatoris, die xxv. maii MDCCLI. pontificatus nostri anno xi.

(1) Pro regularibus notanda sunt §§. 20, 21, 22, 29, 32, 33, 34. Addimus sequens:

DECRETUM

Felicis recordationis Clementis PP. XI. circa celebrationem in oratoriis privatis emanatum XV. decembris MDCCIII.

Nonnulli Episcopi et complures regulares, sub praetextu privilegiorum, ea sibi licere putant, quae prohibita sunt; siquidem Episcopi etiam in aliena dioecesi, extra domum propriae habitationis, in privatis laicorum domibus erigi faciunt altare, ibique per unum aut plures e suis cappellanis vivificam Christi hostiam immolari; regulares vero in quibusdam magnatum, seu aliarum nobilium personarum privatis oratoriis, quae certis quandoque ex causis a Sede Apostolica concedi solent, celebrare audent, vel plures missas, quam in iis sit indultum, vel absque praesentia personarum, quarum contemplatione gratiosa concessio emanavit, vel extra debitas horas et post meridiem, vel illis etiam diebus, quibus per constitutiones dioecesanas, aut etiam decreta Sacrae Congregationis Concilii celebrari prohibetur, aut quae in ipsis indultis apostolicis excipiuntur, quo minus in illis celebrari possit, aut etiam altari portatili uti non verentur in sacrarum sanctionum contemptum, ac sancti sacrificii irreverentiam. Quamobrem, ad abusus huiusmodi eliminandos, ad instaurandam venerationem tremendo mysterio debitam, sanctissimus dominus noster, ex unanimi voto S. R. E. Cardinalium Concilii Trid. Interpretum, inhaerendo declarationibus alias hac de re editis, expresse declarat: Episcopis et his maioribus praelatis, etiam cardinalatus dignitate fulgentibus, neque sub praetextu privilegii clausi in corpore iuris, neque alio quoquo titulo, nullo modo licere, extra domum propriae habitationis in domibus laicis, etiam in propria dioecesi, quod fortius intelligitur in aliena,

CXXI.

De oratorii privati erectione et usu iuxta ecclesiae disciplinam decernit (1).

Epistola encyclica ad primatem, Archiepiscopos et Episcopos Regni Poloniae, BENEDICTUS EPISCOPUS

Venerabilis frater,

salutem et apostolicam benedictionem.

Magno cum animi nostri dolore a nobis intellectum est, nonnullas in dioecesibus vestris controversias ac molesta dissidia, propter oratoria privata, insurrexisse; quibus praecidendis cum omnis per vos cura ac diligentia adhibita fuerit, non modo optato fine frustrati sitis sed et in aliorum offensionem incurreritis, vobisque eam acquisiveritis reprehensionem et notam, quasi nimio rigore adhibendo modum excedatis: optari proinde a vobis, ut per hanc Sanctam Sedem certae vobis regulae indicentur, ad quarum normam, sublatis abusibus, privati oratorii privilegium_exerceri

etiamsi dioecesani consensus adhiberetur, erigere altare, ibique sacrosanctum missae sacrificium celebrare, sive celebrari facere. Ac pari modo in oratoriis privatis, quae per Sanctam Sedem concessa fuerint, non licere regularibus cuiusvis Ordinis, aut instituti seu congregationis, etiam Societatis Iesu aut etiam cuiuscumque Ordinis Militaris, etiam S. Ioannis Hierosolymitani, aut aliis quibuscumque sacerdotibus, etiamsi essent Episcopi, in iis celebrare in diebus Paschatis, Pentecostes, Nativitatis Christi Domini, aliisque anni festis solemnioribus, ac diebus in indulto exceptis. In reliquis vero diebus, praedictis regularibus et sacerdotibus quibuscumque, etiam Episcopis, in praefatis oratoriis celebrare non licere, ubi iam unica missa, quae in indulto conceditur, fuerit celebrata: super quo celebraturus teneatur diligenter inquirere, et de eo se optime informare: atque illa etiam in casibus praemissis celebrari nequeat post meridiem; demandando ulterius et declarando in omnibus casibus, personas quascumque dictas missas audientes nullatenus praecepto ecclesiae satisfacere. Quo vero ad altare portatile, iterum inhaerendo declarationibus supradictis censuit, licentias, seu privilegia concessa nonnullis regularibus in cap. In his, de privil. ac per aliquos Summos Pontifices aliis regularibus communicata, utendi dicto altari portatili in eoque celebrandi absque Ordinariorum licentia, in locis, in quibus degunt, omnino revocata esse per idem Concilium Tridentinum, atque idcirco eosdem regulares prohibendos, ne illis utantur, ac mandandum, prout praesentis tenore mandat Episcopis, aliisque Ordinariis locorum, ut contra quoscumque contravenientes quamvis regulares procedant, etiam tamquam Sedis Apostolicae delegati, ad poenas praescriptas per idem Sacrum Concilium in dicto decreto sess. 22, c. unico, usque ad censuras latae sententiae: tributa etiam iisdem facultate per hoc decretum, ita procedendi, perinde ac si per Sanctam Sedem specialiter concessa fuisset; et ita Sanctitas Sua declarat, et servari mandat etc.

Oratoria privata in Episco

extructa iam

debeat; idque ad eum finem, ut, cum ordinationes vestrae pontificia auctoritate nostra munitae fuerint, non solum ab omni malevolorum censura immunes evadant, verum, maius semper eisdem honoris atque aestimationis pondus accedat. Licet autem vestrae huiuscemodi petitioni satisfacere facillime potuissemus, illos vobis libros indicando, tam in quibus de huiusmodi materia doctrina traditur praedecessorum nostrorum Romanorum Pontificum decretis conformis, quam alios etiam, quorum scriptores, dum de privatis oratoriis agunt, ea Sanctae Sedis decreta vel dissimulant, vel ignorant, quae assertionibus eorum omnino opponuntur; nihilominus, cum nos venerabiles personas vestras praecipuo ac speciali affectu prosequamur, per encyclicam hanc epistolam nostram, qua fieri poterit brevitate, tum eorumdem decessorum nostrorum, tum nostram hac super re mentem sensusque aperiemus: quibus quidem, praeter obedientiam, quae eisdem debetur, ratione auctoritatis, a qua, velut a fonte dimanant, aliud etiam nescio quid maioris ponderis inest, materiae ipsius nomine, quae eorum obiectum est, quaeque in quaestione versatur; cum omnis huiusmodi res ab apostolicis privilegiis dependeat, quorum explicatio privativo iure summis pontificibus reservata est, cumque eadem praecipuam normam desumere debeat ex intentione illius, a quo concessio facta est, cuius sensus concedenti semper, quam alii cuilibet notior esse debet, adeo ut quidquid a vobis secundum ea, quae in encyclica hac epistola nostra continentur, ordinabitur et statuetur, id pro exequendis Summorum Pontificum praescriptis praestitum esse dicendum sit; cuius rei gratia apostolicorum delegatorum qualitatem, et auctoritatem fraternitatibus vestris additam esse censendum est; quam etiam, quatenus opus sit, nos ipsarum praesentium litterarum tenore vobis ad huiusmodi effectum concedimus et impertimur.

§ 1. Nihil sane expositum nobis est, quod porum aedibus ad ea pertineat Sacella, quae in episcopausque a priori- libus palatiis vestris habetis, pro missa, vel bus ecclesiae saeculis. per vos, vel per alios, celebranda, aliave quapiam sacra functione, quae officii ac dignitatis vestrae propria sit, obeunda; de quibus late disserere nobis perfacile esset, nisi hoc a proposito nostro alienum foret. Quare duo tantummodo vetusta Sacellorum exempla indicabimus, quae Episcopi in proprio episcopio a publicis ecclesiis distincta

ac separata habebant, in quibus Sanctum Missae Sacrificium celebrabant. Horum primum Sacellum est S. Cassii Episcopi Narniensis, de quo S. Gregorius in Homilia 37 super Evangelia narrat, quod licet gravi morbo opprimeretur, in oratorio Episcopii sui missas fecit, tam ut propriae, quam ut eorum, qui illum visitatum adveniebant, devotioni satisfaceret. Alterum exemplum est S. Ioannis eleemosynarii Episcopi Alexandrini, qui sicut in Actis ipsius a Leontio scriptis deprehenditur, illos coarguens, qui missa nondum peracta, discedebant, quum ipse ad eamdem celebrandam in publicam ecclesiam se conferebat, dicere in more habebat: Ego propter vos descendo in Sanctam Ecclesiam, nam poteram mihimet facere missas in Episcopio. Praedictum exemplum legere est apud Thomassinum de veteri ac nova Ecclesiae disciplina, part. 1, lib. 2, cap. 93, num. 6. Alia exempla in opere de oratoriis privatis inscripto cap. 6 collecta reperiuntur (quod opus novissime a Ioanne Baptista Gattico canonico Lateranensi Romae in lucem editum est) per quae Episcoporum ius circa sacella in propriis episcopalibus palatiis habenda validis fundamentis innixum comprobatur.

Concilium Tri

dentinum de a

liis oratoriis privatis decer

§ 2. Huic quidem iuri sacrum Tridentinum Concilium nulla ratione derogavit; quippe quod tantummodo sess. 22 de obnens, nihil deservandis et evitandis in celebratione mis- trahit sacellis Episcoporum. sae, propter multa quae parum decenter fieri identidem contingebant, Episcopis praecepit, ne, saecularibus ac regularibus, missam celebrare permitterent privatis in Domibus, et extra ecclesias aut oratorial publica, quae divino cultui destinata essent; quod nullam cum cappellis, quae in episcopalibus palatiis sunt, rationem habet, quum haec sub privatarum domorum nomine nunquam censeri possint. Id pluries a Congregatione venerabilium fratrum nostrorum S. R. E. Cardinalium eiusdem Concilii Tridentini interpretum, in aliquot eiusdem resolutionibus, validis rationibus innixis, declaratum est, quas nos in nostro de Sacrificio Missae tractatu retulimus sess. 2, § 45 et seq. Latinae Edit. Pata.; nos enim, tunc etiam cum in minoribus constituti, opus aliquod inscriberemus, illud praecipue nobis gloriosum duximus, ut nulla in parte a Romanae Curiae Tribunalium sententiis recederemus, quibus ut plurimum a pontificiis oraculis auctoritatis robur accedit.

Privilegium altaris viatici

§ 3. Illud tantummodo de huiusmodi Episcoporum privilegio dici poterat, quod, cum idem ad sacella, quae in episcopiis sita sunt, restringeretur, nullo modo Episcopis favere poterat, tum cum iidem extra proprias domos versarentur, cum visitationem obirent, sive cum iter haberent; adeo ut, cum vel missam celebrare vel eidem interesse vellent, ad publicas ecclesias se conferre cogerentur, vel a locorum Ordinariis veniam petere, ut sibi liceret vel missam celebrari facere, vel ipsi eamdem celebrare, in illa habitatione, in qua forte diversarentur.

§ 4. Verum recol. mem. praedecessor ubique erigen noster Bonifacius Papa VIII. in decretali di Episcop concessum a Boni- sua: Quoniam Episcopi, de Privilegiis, in facio VIII. sexto, male factum reputans, Episcopos

sine rationabili causa missam quotidie non celebrare, aut eidem non interesse, eisdem concessit, ut etiam extra propriam dioecesim altari portatili, seu viatico, uterentur: Praesenti Constitutione indulgemus iisdem, ut altare possint habere viaticum, et in eo celebrare, aut facere celebrari ubicumque absque interdicti transgressione illis permittitur celebrare, vel audire divina. Dignum animadversione verbum est, ubicumque, quod quidem procul dubio loca etiam, quae extra dioecesim sita sunt, comprehendit.

§ 5. Praecipuam etiam animadversionem dictae Congregationis Concilii resolutiones merentur, cum ad quaesitum eidem propositum, num videlicet Episcopus, qui extra propriam dioecesim est, ad utendum privilegio altaris viatici, petere eius rei veniam ab Episcopo locali teneatur; minime eum teneri respondit; alioqui frustratorium Bonifacii VIII. privilegium fuisset: quoniam illius Pontificis aetate antiquum ius in suo vigore perstabat, cui, quemadmodum mox dicetur, a Concilio Tridentino postea derogatum fuit, secundum quod Episcopi facultatem concedebant missam in privatis domibus celebrandi. Similiter, cum eidem congregationi alterum quaesitum propositum fuisset: num privilegio per Bonifacium VIII. Episcopis concesso, vel Tridentinum Concilium vel Pontificis Pauli V. decretum, de quo pariter mox dicetur, praeiudicium ullum attulissent; nihil pariter privilegio illi detractum fuisse respondit; cum tam in concilio, quam in citato decreto, sublata quidem Episcopis facultas fuerit, qua aliis licentiam in privatis domibus missam celebrandi concedere

possent, verum nequaquam iuribus illis expoliati remanserint, quae proprias personas respiciunt, quaeque eorumdem dignitatis, atque characteris propria sunt. Praedictae resolutiones a nobis referuntur in nostro tractatu de Sacrificio Missae latinae editionis Patavinae sect. 2, § 42, nec non in commentariis bon. mem. Cardinalis Petra ad Constitutiones Apostolicas tom. 4 super constitutione 2 Urbani V., num. 15 et seq., et a Gattico in recenti eiusdem tractatu de oratoriis domesticis in tit. de usu altaris portatilis, cap. 12, num. 1 et seq.

Non tamen extra domum

tationis, sive in

§ 6. Tam verum est, quam quod verissimum, nullam rem maius praeiudicium pri- propriae habivilegiis afferre, quam abusum eorumdem; sua, sive in aquod quidem satis superque pro vero com- liena dioecesi probatum fuit, etiam in casu huius privilegii altaris portatilis, quod concessum Episcopis est, et quod post Concilium Tridentinum, ac Paulinum Decretum illaesum remansit. Certis indiciis compertum fuit, quosdam Episcopos eodem abuti, qui, vel intra vel extra dioecesim, ad laicorum se domos conferebant, atque in iis, vel ipsi missam celebrabant, vel, ut ibidem plures celebrarentur missae, faciebant, idque nulla necessitate urgente, sed ad eum tantum finem vel ut proprium privilegium ostentarent, vel ut laicorum petitioni satisfacerent. Cum huiusce inconvenientis notitia ad Concilii Congregationem pervenisset, non praetermisit huiusmodi excessum prohibere, eiusdemque abusus corrigendi curam Archiepiscopis committere, si quando factum in locis eorum iurisdictioni subiectis contigisset. In codicibus actorum, seu regestis Congregationis praedictae lib. 48 decretorum fol. 471. Resolutiones ipsae referuntur. Quia tamen nihilominus malum invalescehat, a felicis recordationis praedecessore nostro Clemente Papa XI. die xv. decembris MDCCHI. sequens decretum publicatum fuit, in quo postquam inconveniens expositum fuit, nimirum: Episcopi etiam in aliena dioecesi extra domum propriae habitationis in privatis laicorum domibus erigi faciunt altare, ibique per unum, aut plures e suis capellanis vivificam Christi hostiam immolant; ad remedium gradus fit: Ad abusus huiusmodi eliminandos etc. Sanctissimus Dominus noster etc. expresse declarat, Episcopis et his maioribus praelatis, etiam cardinalatus honore fulgentibus, neque sub praetextu privilegii clausi in corpore Iuris, neque