de denario sancti Petri de Anglia; et si inveniatur, predecessores eosdem hoc consuevisse, vult, quod iuxta morem predecessorum ipsorum (68) ipsi collegio pro tempore suo, quo dictum denarium in solidum per cameram suam recipi fecit, integre satisfiat.

Item modo, quo supra, mandavit inquiri, si pretextu remissionis 5 facte per eum dicto domino Raymundo Guillelmi domino de Busos de proventibus Veneissini1, videlicet de illo, quod idem dominus Raymundus recepit plus, quam restituit de proventibus supradictis; quamvis tantum restituerit, quantum aliquis, qui eum precesserit in rectoria Veneissini predicta, - dicto collegio in aliquo tenetur. Et si inveniatur 10 ipsum teneri, vult et mandat illud restitui collegio supradicto.

Item vult, quod fiant alie emende, si que faciende inveniantur omnibus querelantibus suis summarie et de plano.

In quorum omnium testimonium et probationem perpetuam nos cardinales, vicecomes et alii prenominati sigillis nostris hoc presens 15 scriptum fecimus communiri.

Datum apud Rocammauram Avinionensis diocesis, in camera, in qua dictus dominus noster iacet, die martis, nona mensis aprilis, anno domini millesimo CCC XIIII, pontificatus eiusdem domini nostri

anno nono.

5. Schluss des obigen Verhöres der Cardinäle2.

20

(F. 68b.) Et ibidem fuerunt interrogati prefati domini Bernardus et Raymundus cardinales sub virtute iuramenti per eos dicto domino nostro alias prestiti, si contenta in ipsa cedula continebant per omnia veritatem, qui responderunt unus post alium quod sic. Verum erat, 25 quod, ubi dicitur pro remuneratione servitorum trecenta quatuordecim milia et octingenti flor. expendendi, dixit dominus B[ernardus], quod non recordatur, quod essent expressata nisi CCC milia flor. tantum; de illis vero CCC milibus dixit se esse certum, sed non de pluribus. Et hoc idem dixit dominus Raymundus de Fargis.

Item ad illud, quod dicitur de torticiis legatis certis ecclesiis dixit dominus B[ernardus], quod non recordatur, si fuerit dictum de Valle Viridi3.

Item dominus Raymundus dixit, quod recordabatur de quatuor torticiis legatis quatuor ecclesiis, set quibus ecclesiis nescit.

Item ad id, quod dicitur de debito regis Anglie (69a), quod fiat sicut de debito regis Francie, dixit dominus R[aymundus], quod dubitat et non recordatur.

1 Dessen Rector Raimund gewesen war; vgl. Regestum Clementis V. 2 S. oben S. 9. 3 S. oben S. 29.

n. 6335.

30

35

Item ad illud, quod dicitur de restitutione facienda executoribus domini Iohannis Monachi', dixit dominus Bernardus, quod dubitat, si debite vel indebite, nec plene de isto articulo recordatur.

Item ad illud, quod dicitur de remissione facta per dominum 5 Clementem domino Raymundo Guillelmi dudum rectori Veneysini, dominus Bernardus cardinalis supradictus dixit sic, quod ipse intelligebat, quod dominus Clemens remisit prefato domino Raymundo Guillelmi totaliter partem contingentem eum; et si de parte collegii plus recepisset quam restituisset, licet tantum quantum unus quicunque alius 10 solvisset, residuum non solutum restitueretur collegio de bonis ipsius domini pape Clementis. Dominus autem Raymundus super ipso articulo minime recordatur.

(F. 69b.) Eadem die coram prefatis domino nostro et dominis episcopis et presbiteris cardinalibus dominus Bernardus de Garvo 15 cardinalis predictus, interrogatus sub virtute prestiti iuramenti, si donationes seu ordinationes contente in cedula ultimo exibita per dominum Arnaldum cardinalem predictum, que dicitur in egritudine, de qua obiit, ordinata et cuius tenor superius continetur, per modum testamenti, codicillorum, donationis causa mortis seu donationis simplicis 20 ordinavit dixit, quod ipse dominus papa Clemens non expressit, si causa mortis, testamentorum vel codicillorum fecit, set donabat eo modo, quo donaverat in alia ordinatione sua.

25

30

Item interrogatus de tempore et die, quibus facta fuit ipsa ordinatio seu cedula dixit, quod per paucos dies ante obitum suum.

Item interrogatus de loco dixit, quod in Rocamaura in domo domini Guillelmi Racavi fuit completa dicta cedula, licet in domo regia fuisset incepta.

(F. 70.) Interrogatus de presentibus dixit de domino Raymundo et interdum dominus Raymundus Guillelmi, ut credit.

Item interrogatus, si erat ordinatio in scriptis vel sine scriptis, respondit, se nescire.

Interrogatus, si dicta scriptura, ex quo fuit facta, fuerit recitata, dixit, quod contenta in cedula predicta fuerunt recitata in presentia dominorum cardinalium de Pelagrua, de Fargis et de Garvo et vice35 comitis3, Raymundi Bernardi de Preyssaco et credit de Soldano, non tamen plene recordatur. Et interdum ipse legit.

1 S. oben S. 30. Es ist dies der berühmte Canonist Cardinal Le Moine, † 1313. 2 Raimundus Guilelmi de Budos wurde 1306 zum Rector von Benevent ernannt und 1310 in derselben Eigenschaft nach der Grafschaft Venaissin transferirt. Regest. Clementis ed. mon. S. Ben. n. 1504. 6335.

3 Bertrand von Lomagne. 4 S. oben S. 23, Anm. 1.

Interrogatus, si fuerunt appensa sigilla illorum, qui fuerunt presentes in ipsa recitatione, dixit quod non, quod ipse sciat.

Interrogatus, si ipsa scriptura exstat, dixit, quod ipse nescit, quia tradidit aut misit domino de Pelagrua, quare nescit, si existat vel non. Interrogatus, si fuit facta collatio de illa scriptura, de (70) qua 5 ista, que est exibita fuit extracta, cum ista, que est nunc exibita, dixit, quod non eo presente.

Interrogatus, utrum de cedula extracta per dominum B[ernardum] illa, que ab illa extracta dicitur, et a qua illa, que superius ultimo est exibita, fuerit de verbo ad verbum extracta, nil addito nil detracto, dixit, quod quantum ad illa, que hodie affirmavit, ista scriptura exibita continet quantum ad effectum illa, que prima.

Interrogatus, si fuit appensum sigillum suum in illa cedula, de qua dicitur extracta fuisse ista nunc exibita, dixit, quod ipse tradidit sigillum suum, quod appenderetur.

Interrogatus, si fuit lecta coram eo predicta cedula, que dicitur sigillata, dixit, quod non recordatur.

Interrogatus, si fuerunt alia sigilla appensa in ipsa cedula, dixit, se non recordari.

10

15

Interrogatus de loco, ubi fuit appensum sigillum, dixit, se non 20

recordari.

Item interrogatus, qui fuerunt presentes, dixit, similiter non recordari.

(F. 71a.) Eadem die ibidem dominus Arnaldus s. Marie in Porticu diaconus cardinalis predictus, interrogatus sub virtute per eum alias prestiti iuramenti, si fuit presens in ordinatione, quando fuit 25 facta, dixit, quod quando dominus Bernardus scripsit eam, ipse non fuit presens; recordatur tamen, quod omnia in ipsa cedula contenta fuerunt per dominum Clementem ordinata et prolata et de mandato suo.

Interrogatus, per quem modum ordinavit ipse dominus, dixit, quod per modum donationis simplicis, nec expressit causam mortis nec per 30 modum testamenti vel codicillorum, quod ipse intellexerit nec recordetur; sed simpliciter dicendo: 'Dono tali et tali', secundum quod in predicta cedula continetur; sed in multis et specialiter in magnis summis in principio cedule contentis remitebat ad ordinationem, quam fecerat ante per magnum tempus.

Interrogatus, qui fuerunt presentes in recitatione, dixit, quod illi, qui continentur in cedula, videlicet ipse dominus (716) Arnaldus, qui loquitur, domini Raymundus et Bernardus cardinales, vicecomes et Arnaldus Guillermi, prout credit.

35

Interrogatus de loco, dixit, quod in Rocamaura in domo domini 40 Guillelmi Ricavi.

Archiv für Literatur- und Kirchengeschichte. V.

3

Interrogatus de die dixit, quod ante obitum dicti domini Clementis per octo vel novem dies aut circa, sicut credit. Et credit etiam pro certo, quod in die, que nominatur in cedula exibita.

Interrogatus, si illa scriptura, quam fecit dominus Bernardus car5 dinalis de Garvo, fuit sigillata, dixit, quod non illa, sed fuit tradita magistro Raymundo Fabri, qui eam transcriberet, quia male scripta erat; et hoc pro memoria habenda et quod faceret fidem, sicut talis littera talibus sigillis potest fidem facere; et illa fuit sigillata. Si tamen dictus magister Raymundus scripsit eam vel non, nescit, licet credat 10 firmiter quod sic. Hoc autem poterit apparere per comparationem littere sue ad alias litteras, quas scripsit.

15

(F. 72a) Interrogatus, quibus sigillis, dixit, quod ipse posuit suum, vel de mandato suo per alium fuit positum; et idem credit de aliis, qui fuerunt presentes.

Interrogatus, si fuit facta collatio, dixit, quod ipse credit, quod omnia in cedulis illis contenta et forcitan plura, que non erant tunc scripta per dominum B[ernardum], que fuerunt addita de mandato domini nostri predicti et per magistrum Raymundum scripta et posita, sicut credit. Nescit tamen, quod fuerit facta alia collatio; nec credit, quod 20 aliquid fuerit mutatum vel detractum, quod mutet intentionem dicti domini nostri Clementis pape V., sed scit bene, quod cedulam, quando fuit sibi primo lecta, vidit perfectam esse, et quod nichil erat additum vel diminutum, quod mutarent (!) substantiam de hiis, que dominus ordinavit.

25

Interrogatus de presentibus dixit de suprascriptis et nominatis

ut credit.

Interrogatus, quando fuerunt tradite ille cedule magistro Raymundo rescribende, dixit, se non recordari perfecte (72b), set credit potius post mortem domini quam antea.

30 Interrogatus de loco, ubi tradite fuerunt dicte cedule magistro Raymundo, dixit, se non recordari plene.

Die VI mensis octobris dominus Raymundus de Fargis cardinalis interrogatus sub virtute prestiti iuramenti super ordinatione predicta, dixit, quod, dum dominus B[ernardus] de Garvo scriberet ipsam 35 cedulam in presentia dicti domini pape Clementis, et ageretur et esset mentio de legato de Mota seu de Savinhaco, et dominus Bernardus poneret et faceret mentionem de testamento, prefatus dominus dixit ei, quod non poneret 'in testamento', set poneret, quod donavit.

Interrogatus, si dicta donatio fuit causa mortis, testamentaria seu 40 codicillorum, dixit, quod non recordatur, quod expresserit causa mortis vel aliter, set bene recordatur, quod dedit.

Interrogatus de loco, ubi fuit lecta dicta ordinatio, dixit, quod apud Rocammauram; non tamen recordatur, si fuit (73a) incoata in castro regio; recordatur tamen, quod fuit completa in domo domini Guillelmi Ricavi militis.

Interrogatus de tempore dixit, quod in infirmitate, de qua decessit, 5 ante aliquos dies; aliter de die non recordatur.

Interrogatus de presentibus dixit, quod ipso presente et domino B[ernardo] de Garvo, qui de mandato ipsius domini scripsit eam, et interdum domino Raymundo Guillelmi de Budos milite. Et postea fuit recitata et lecta, domino nostro aliqua declarante in presentia domini 10 de Pelagrua et ipsius, qui loquitur, domini vicecomitis Altivilaris et domini Raymundi Guillelmi. De aliis dixit se non recordari.

Interrogatus, si fuit appensum sigillum suum in illa cedula, dixit, quod non; nec aliorum, quod ipse sciat.

Interrogatus, si erat una cedula vel plures, dixit, quod non 15 recordatur plene.

Interrogatus, si de illa cedula domini Bernardi fuit alia extracta, que fuerit sigillo suo sigillata, dixit (73b) quod non eo sigillante vel sigillum tradente ad hoc, quod recordetur.

1

Interrogatus, si audivit, quod de illis cedulis seu cedula fuit aliqua 20 extracta, que fuerit sigillata, dixit, quod audivit a domino de Pelagrua.

Interrogatus de scriptura illa, que dicitur extracta fuisse de scriptura domini Bernardi de mandato dicti domini Clementis, si audivit eam legi nec vidit, dixit quod non.

6. Wiederaufnahme des Processes im Mai 1320.

25

(F. 183a) 2 In nomine domini, amen. Dudum quidem ad nostrum auditum fide digna relatione ac facti notoria evidentia perduxerunt, quod felicis recordationis Clemens papa Vus predecessor noster in egritudinis lecto decumbens, certam partem thesauri rerum et bonorum camere sue tunc existentium apud Castrum Novum Calsamerii Avenionensis ecclesie 30 et diocesis, ad castrum Montilii in comitatu Veneysini sub iurisdictione romane ecclesie constituti Carpentoratensis diocesis per dilectum filium nostrum Arnaldum s. Marie in Porticu dyaconi cardinalis deponendam et conservandam transmisit, apud se partem aliam retinendo; quo postmodum ex eadem egritudine post dies paucos, sicut domino placuit, 35 nature debitum persolvente, nonnulli et specialiter dilectus filius nobilis vir Bertrandus de Guto vicecomes Leomanie et Altivillaris dominus dicti castri Montilii, in cuius potestate dicta pars thesauri bonorum et rerum predictorum illuc transmissa existere noscebatur, ad predictam 1 Hs. sigillo. 2 Regest. Avenion. Joannis XXII, t. 43; s. oben S. 4.