moverit. Ad quem honorem studium omne convertat alacriter divino monitu. Nos, qui ab eo sacerdotum collegio decorati sumus, audentius deprecari volumus. Oremus pro Pontifice nostro. Dominus conservet eum, et vivificet eum, et beatum faciat eum in terra, et non tradat eum in manus inimicorum ejus. In manus inimicorum traditur quando audire contemnit eum qui dicit, Ego dominus amans judicium, et odio habens rapinam qui sit in sæcula sæculorum benedictus, Amen.

IN COMITIIS IMPERII RATISBONEN. Francisco Cardinali Senen. legato, et Joanne Campano oratore, decima itidem petita fuit contra Turcas: Tum princeps quidam elector, bellicæ rei peritissimus, et in eadem non vulgariter fortunatus, qui paulo ante treis principes viros devicerat, ait, sę sola Vicesima, et Turcas, et eos, qui decimam exigerent, ultra Herculeum fretum facile profligaturum,

Emprime en che paiis neuu trouve nome Utopya lan mille. ccccc. et xix. le quinzome jour Mars.

VOL. VI.

No.

Dn. Carolo de Miltitz, cubiculario secreto, et Nuncio Apostolico, Patrono nostro reverenter colendo.

NON sine gravi animorum nostrorum dolore intelleximus, magnifice et generose Vir, Reverendum Patrem Martinum Lutherum Augustinianum, Sacræ Theologiæ et bonarum Artium Magistrum, Academiæ nostræ membrum præstantissimum, in tantam sanctæ Sedis Apostolicæ adductum invidiam, ut citatus Romam, multiplici sua oblatione fidei, pietatis et officii, Christiano homine digna, impetrare non potuerit hactenus, ut causa in Germania commissa Judicibus non suspectis, et locis tutis judicetur.

Sumus enim ita, cum erga totam Christianam religionem, tum erga sanctam Sedem Apostolicam et sanctam Romanam Ecclesiam affecti, ut si certum esset nobis, Doctorem Martinum lapsum, in tam fœdos et impios errores, primi omnium eum non solum permitteremus Legibus, sed etiam exigeremus ejiceremusque; tantum abest, ut favere velimus, a via veritatis evangelicæ erranti.

Verum experti multis ab hinc annis hominis eruditionem tam multijugam, quam pene singularem, moribus integerrimis et defecatissimis conjunctam, eamque multis regioni

bus

bus Christianæ fidei, nedum nobis cognitam, nostri muneris putamus, rogare pro pio Patre, tam præclare de nobis merito. Nisi enim talis esset, neque Christianissimo et illustrissimo Principi nostro, Domino Friderico, Duci Saxoniæ, S. Romani Imperii Electori et Archimarschallo, Academiæ nostræ conditori, Patrono et patri pientissimo, neque nobis in diem hodiernum fuisset tolerabilis.

Quapropter magnificentiam tuam etiam atque etiam vehementer rogamus, ut hominem pientissimum simul et eruditissimum, erga sanctissimum Dominum nostrum, D. Leonem X. Pontificem maximum, ita habeat commendatum, ut impetrare possit, quod sese obtulit facturum pro defensione sua. Nam cum te gratiosum sciamus apud pontificem summum, non dubitamus, te adjutore, te patrono, eo facilius consequuturum quod petimus, quo mitioris est ingenii Pontifex Maximus, optimis et literis et Præceptoribus a puero institutus.

Da igitur, quæsumus, hoc patriæ tuæ, ut Germanus Germano non desis, præsertim eo calamitatis genere laboranti, ut nobis persuadeamus, multo feliciorem futurum, si Pontifex. Maxim. integritatem, pietatem, eruditionem viri certe cognovisset. Scimus enim omnia facturum, quæ Christiano Theologo conveniunt, et nihil minus commissurum, quam ut in scirpo nodum quæsivisse insimulari possit ab æquo judice.

Quod si magnificentia tua nobis gratificabitur, habebit nos semper non minus sibi devotissimos, quam perpetuos tuarum laudum præcones. Valeat magnificentia tua felicissime. Datum Wittembergæ, xxv. Septemb. Anno м.D.XVIII. Rector, Magistri et Doctores Academia Wittembergensis.

N°. CLXXX.

(Vol. iv. p. 6.)

Lutheri op. tom. i. p. 182, 183.

LEO PAPA X. DILECTO FILIO DEGEN HARDO PFEFFINGER, DILECTISSIMI FILII, NOBILIS VIRI FRIDERICI DUCIS SAXONIE, CONSILIARIO.

Dilecte fili, salutem et Apostolicam benedictionem,

QUANTO affectu paternoque amore, sacratissimam auream Rosam, quotannis a Romanis Pontificibus quarta Dominica sacratissimæ Quadragesimæ consecrari magno mysterio, et alicui ex primoribus Christianorum Regi vel Principi dicari et mitti solitam, hoc anno dilecto filio, nobili Viro, Friderico Duci Saxoniæ, utpote suorum clarissimorum progenitorum, more, de nobis et sancta Apostolica Sede bene merito, utque posthac magis mereri possit, dicaverimus, ex dilecto filio Carolo Miltitz, Nuncio, cubiculario secreto, ac familiari nostro, et quædam quæ nos Sedisque prædictæ dignitatem authoritatemque respiciunt, Devotio tua plenius intelliget.

Scientes insuper, et merito quidem, quanta sit Devotionis tuæ apud eundem Ducem gratia, quantive ille, salubre et prudens consilium tuum, faciat, Devotionem ipsam tuam hortamur in domino, ac paterne requirimus, ut pro sua debita erga nos, eandemque Sedem devotione et observantia, recte. considerans, quanto decore, quove munere eundem Ducém dignum duxerimus, considerans etiam quam detestabilis sit unius Satanæ filii Fratris Martini Lutheri nimia temeritas, quæ etiam et notissimam hæresin sapit, et tanti Ducis cla

rum

rum nomen, claram etiam suorum Progenitorum famam denigrare potest, eodem Carolo Nuncio nostro audito, ea eidem Duci suo sano concilio persuadere velit, per quæ nostræ et dictæ Sedis dignitati, et ejusdem Ducis decori recte consulatur, et dicti Martini temeritas comprimatur, et error, heu nimium gravis, qui in populo plerunque nimium credulo ita seminatur, te uno potissimum rem juvante, teque bono consultore, tollatur.

In quo Devotio eadem tua, Deo Salvatori nostro, cujus causa agitur, rem acceptam, et nobis, qui nihil magis, quam zizaniam loliumque hujusmodi ex agro Domini extirpare posse studemus, gratissimam faciet, pro qua in suis etiam piis votis et desideriis Devotio eadem tua nos Sedemque prædictam magis sibi propitios inveniet atque benignos, prout ex eodem Carolo a nobis plene instructo eadem Devotio plenius intelliget. Datum civitatis veteris Viterbien. Diocesis, sub annulo Piscatoris, Kalend. Januar. Anno M.D.XIX. Pontifi catus nostri anno VII. Evangelista subscripsit.

LEO PAPA X. DILECTO FILIO GEORGIO SPALATINO, dilecti

FILII NOBILIS.

Viri Dn. Friderici Ducis Secretario.

Tituli S. Laurentii in Damaso Presbyter Card. de Medi. S. R. E. Magnifico Domino Georgio Spalatino, Illustrissimi Saxoniæ Ducis Secretario, Amico nostro præcipuo.

Magnifice Domine, amice noster præcipue. Cum Venerabilis Dominus Carolus de Miltitz, sanctissimi Domini nostri Cubicularius secretus, pro nonnullis ejus negociis, ad Illustrissimum Principem, Saxoniæ Ducem, se conferat, desi

derantes