batur divinus, animarum cura negligebatur, ecclesiastica jura peribant, ruebant ædificia quæ magnificentia extruxerat decessorum. At clerici, literarum scientiis et virtutibus effulgentes, qui ad Christianæ plebis ædificationem salutarem vacare possent, quorum perlucida et salutaria documenta prædictam illustrarent ecclesiam, decorarent virtutibus, et moribus informarent, per quos, quasi per luminosas, ardentesque lucernas super candelabrum in domo domini positas (errorum tenebris profugatis) totius corpus ecclesiæ tanquam sydus irradiaret matutinum, eorumque fœcunda facundia cœlestis irrigui gratia influente, scripturarum ænigmata reserarent, obscura dilucidarent, dubiaque declararent, profundisque ac decoris illorum sermonibus ampla ipsius ecclesiæ fabrica, velut gemmis vernantibus, rutilaret, et verborum elegantia singulari gloriosius sublimata coruscaret, qui etiam regnorum, et rerum publicarum consiliis forent opportuni, propter spem congruæ promotionis eis ablatam, divinarum et humanarum scientiarum studia deserebant. Insuper reservationum et expectativarum occasione capta de mortis alienæ votis ingerebatur, lites suscitabantur, contentiones et rixæ inter Christi ministros oriebantur, ambitio pluralitatis beneficiorum execrabilis fovebatur, pauperes clerici variis et innumeris personarum et rerum discriminibus subjiciebantur, et per callidos et calumniosos opprimebantur, beneficia quoque ecclesiastica per litium involutiones et multiplicationes sæpius injuste occupabantur, et sine divinis officiis sæpius remanebant, materia injustis vexationibus parabatur, abusus pestiferi, horrenda et detestanda specie labis Symoniacæ respersi committebantur, juvenibus bonæ indolis qui studiosis et virtuosis actibus intendere deberent, evagandi materia præbebatur, et breviter status ecclesiæ confundebatur, plurimaq. adversus divina, et humana jura in animarum perniciem, ac ecclesiæ et Regnorum atque Provinciarum, præcipue Regni Franciæ, et Delphinatûs Viennen sium oppressionem et destructionem perpetrabantur, quorum, quarumq. thesauri in extraneas regiones asportabantur, ut eo exhausto, sacerdotioque depresso, regna ipsa, et subditi debi liores in adversis redderentur, beneficiaque jam non gratis, juxta evangelicam doctrinam Christique præceptum, dicentis, Gratis accepistis, gratis date; et contra Concilium Lateranense, &c. unicum ut ecclesiastica beneficia cum summa ambitione et avaritia, aurique et argenti exactione conferebantur. His igitur tam detestabilibus incommodis divinæ procul dubio displicentibus voluntati, saluberrimè providere cupiens Concilium Basiliense memoratum, contra hæc, saluberrima constituit et edidit Statuta et Decreta, volens et ordinans, ut tales ecclesiæ præficerentur pastores, qui tanquam columnæ et bases ipsam ecclesiam doctrina et meritis firmiter sustentarent, non quidem per reservationes generales ecclesiarum hujusmodi, sed per electiones et confirmationes Canonicas, juxta juris communis dispositionem, ecclesiis ipsis metropolitanis, cathedralibus, monasteriis, collegiatis ecclesiis, et dignitatibus electivis vacantibus, debite provideretur: Reservationes generales hujusmodi reprobando, (certis duntaxat exceptis) certam salutarem formam, antiquis formis à jure introductis adjiciendo.. Et insuper, ut per singulas ecclesias ministri instituerentur idonei, qui scientiis et virtutibus effulgerent ad Christi gloriam et populi Christiani salutarem ædificationem, reprobando multitudinem gratiarum expectativarum, quæ digniorum ministrorum institutioni et promotioni obviabat, ac reservationes quascunque beneficiorum, sive per papam sive per legatos reprobando ac nullas et invalidas declarando. Voluit insuper, et statuit, ut per prælatos et eos ad quos beneficiorum collatio et dispositio spectare dignoscitur,, viris studiosis, studiosis, certisque qualitatibus specificatis præditis, qui per universitates generalium studiorum eisdem prælatis et patronis nominarentur, canonice provideretur, certis modificationibus, et decreto irritan. adjectis. Præterea, ut fraterna charitas in clero et populo vigeret, et ne quis proximum suum indebitis vexationibus opprimeret; sed justitia ordine debito cuilibet ministraretur, ad obviandum infinitis abusibus et variis incommodis, quæ inoleverant, statuit, ut pro salute et quiete subditorum, justitia in partibus cum honestate et facilitate ministraretur, ne studium et alii subdit a extra regna et provincias suas ad curiam Romanam traherentur et citarentur, ne etiam per hoc hujusmodi regnorum et provinciarum facultates exhaurirentur. Damnavit insu, per hujusmodi sacrum Concilium abusum illum jam damnątum de annatis solven, salutifere prohibens illarum exactionem, et solutionem. Multaque alia sancta et salubria statuit idem Concilium ad divini cultus augmentum, ac salutem et quietem subditorum, quæ omnibus innotescunt. Quæ quidem statuta Serenissimus ille Princeps Divini nominis et ecclesiastici honoris exaltator devotissimus et conservator excellens, Carolus septimus Francorum Rex, in suo celebri Concilio ecclesiæ Gallicanæ Bituris celebrato, recenseri fecit, et ea sic salutifera et suo regno ac Delphinatuị utilissima, saluti et quieti subditorum consulen, inconcussè servari præcepit, et per Regnum et Delphinatum promulgari fecit, prout conservata et observata fuerunt, ut ex eorum observantia cultus perseveravit Divinus, salus advenit subditorum, omniaque in eisdem regno et Delphinatu prospere successerunt. Sed Romani propriis cupitatidus et commoditatibus inhiantes, attendentes his mediis aurum et argentum, sicut antea, ex dictis Regno et Delphinatu ad se pro suo voto non deferri, hujusmodi statutis invidentes, ea per Romanos Pontifices abrogari facere studuerunt, quod auxiliante domino hactenus prohibitum extitit, extitit, donec advenit Dominus Leo Papa Decimus, qui Romanis, plus debito, favens, in quodam coetu in Romana civitate, quæ contra nos est, nescimus qualiter, non tamen in spiritu Domini congregato, cum quo nihil contra legem divinam, et sacra Concilia statui, decerni, aut ordinari potest; Opera enim quæ ego facio, ipsa testimonium perhibent de me; præmissa tam salutifera statuta abroganda esse, nescimus quo fretus concilio, censuit, contra fidem Catholicam, et authoritatem sacrorum generalium Conciliorum veniendo, sacrum Basiliense Concilium damnavit. In quo inter cætera judicatum est, gloriosam virginem Mariam sine peccato originali fuisse conceptam, nec de illo habet ecclesia aliam decisionem. Quædam alia statuta pro libitu voluntatis (cum venia dictum sit) condendo, in perniciem Regni et Delphinatus prædictorum, et subditorum illustrissimi principis nostri Francia Regis detrimentum. Per hoc enim Canonicas electiones, quibus sancte et salubriter ecclesiis metropolitanis, cathedralibus, monasteriis, et aliis collegiatis ecclesiis eorundem Regni et Delphinatus providebatur, destruxit. Hujusmodi ecclesiarum provisiones, cum vacaverint, sibi reservando, collationesque et impetrationes beneficiorum non expresso vero valore irritas esse declaravit, subditorumque regni in prima instantia per Cardinales et curiales sedis apostolicæ passim vocari, et nominationes, universitatum in parte reprobavit et damnavit, ita ut à modo si talia statuto tolererentur, non his quibus virtutum merita et literarum scientia, sed quibus pecuniarum acervus, et potentum favores suffragabuntur, ad ipsarum ecclesiarum non dicimus regimen, sed (proh dolor!) perniciem et ruinam assumentur, cum hujusmodi personarum mores et vitia non perscrutabuntur, et indigni sæpius ad regimen assumentur animarum, contra sacri generalis Concilii salutiferum statutum recte judicans nihil esse quod ecclesiæ Dei magis officiat, quàm quod indigni assumantur prælati ad regimen animarum, et propterea statuens, ut is ad quem pertinet electionis confirmatio processum electionis et electi per Sonam sonam diligenter examinet antequam eidem electo munus confirmationis impendat, pœnam contra facien. imponens. Per hæc etiam et alia quæ idem Dominus Leo statuen. decrevit, viris studiosis, et literarum scientia pollentibus spem promotionis ademit: Et aptissimum modum facultates et substantiam totius regni et Delphinatus exhauriendi invenit, quo etiam hujusmodi regni et Delphinatus subditi improbis machinationibus ad curiam Romanam evocentur, et indebitis vexationibus fatigentur hujusmodique sic noviter editis statutis, jam dictus Dominus Leo Papa serenissimum principem nostrum Franciscum regem modernum in partibus Italicis agentem in maximo strepitu armorum consensum præbere quorundam suasu coegit. Et ne promissionis infractor idem Princeps illustris videretur, jam dicti Domini Papæ monitis obtemperans, hæc quæ dicta sunt de novo edita statuta (quæ concordata vocantur) ruinam ecclesiæ, totiusque regni inde imminentem non attendens, nobis, dictaque universitate, et aliis, quorum interérat, non vocatis nec auditis, publicanda esse imperavit, non dijudicans, quàm ei, dictoque Regno et Delphinatui, ac subditis perniciosa esse viderentur. Ex quibus nos Rector et Universitas, gravatos læsosque et oppressos esse sentientes, cum per ea ad superius enarrata incommoda sensim devenire posse prospiciamus: Idcirco à domino nostro Papa non recte consulto jam dictique sacri Basilien. Concilii, et ei adhærentes pragmaticæ sanctionis statutorum abrogatione, novorum statutorum editione, consensus præstatione, ac attentata illorum quadam publicatione, et omnibus inde secutis et secuturis tam pro nobis quàm omnibus, et singulis suppositis ipsius universitatis, et nobis, ac illi adhærentibus et adhærere volentibus, ad futurum Concilium legitime, ac in loco tuto et quem libere et cum securitate nos eadem universitas vel à nobis, et ab ea deputandi adire poterimus. Ed ad illum vel illos, ad quem seu quos de jure, privilegio, consuetudine, vel alias nobis provocare licet et appellare, provocavimus et appellavimus, prout |