que omni item sacerdotii sui dignitate privatur, et in loco sancto nova Antichristo cathedra erigitur, ut efferat se supra omne, quod Deus aut Divinum vocetur, ut S. Paulus docet 6). Omnes igitur fideles obsecro, tam firmos, quam infirmos, ut fugiant cam, atque semper abominentur. Haec hactenus de Papisticae religionis impietate.

III. Nunc autem circumspiciendum est, num homini Christiano, cui verbo Dei de hujus religionis impietate penitus persuasum est, ullo pacto liceat, iis interesse. Jam, quum dicimus, graviter omnino cavendum nobis esse, ne ulla uspiam in Deum ac Christum contumeliae contaminatione per communionem sacrorum Papisticorum inquinemur, satis significamus, istiusmodi duntaxat a nobis reprehendi communionem, quae simulatam nostram communionem, vel etiam cum iis societatem in cultu Dei, quoquo id tandem modo fiat, (27) testetur, atque confirmet hanc opionionem apud Papistas, sive firmi sint, sive infirmi, et contra aegre faciat fidelibus, atque debilitat praepeditque pium eorum impietatis Papisticae fugiendae studium atque cupiditatem; adeo denique imbecillos in animo ipsorum conturbet, ut in relinquendo Papismo (cui nos interim addictos esse vident), utrum

6) 1 The. 3 a.

zyner godheit en mēschheit, en deszghelike van alle wărdigheit zynes Priesterdōs berooft, en in der heiliger plaetse een nieuwe stoul de Antichrist opgericht werdt: dat hy zich verheffe ouer alles dat God of Godlick ghenoet werdt, als S. Pau. leert 6). Derhalue bid ick alle gheloouighe, zwacke zowel als starcke dat zy ze oock schuywe, en vor eene gruwel altijdt holdē. Aldus verre van der Pauwstscher godsdiëste godlooszheit.

[III.] Nu is het te bezie, of het eene Christene, die door Godes word vä dezer godsdieste godlooszheit te volle is ouertuyght, eenighsiñs verorloft is, zick in den zeluē te moghē vinden late. Waneer wy zegghe, dat wy ons moeten mit ǎrnste hoede, dat wy ons niet ǎrghent mit eenigherley ontreyninghe des lachters teghen God en den Heere Christo door ghemeynschap der Pauwstscher godsdienste verontreynighe: zo gheuen wy ghenoughsaelick te verstane dat zulcke ghemeynschap alleenlick va uns ghestraft werdt, die onze bewimpelde ghemeynschap of ghezelschap mit hen in den dienst Godes (op wat wijze dit (27) mocht toegae) betuyght, ende verstärckt daervā den waan by den Papisten, zy zijn stärck of zwack: en argert daerenteghe de gheloouighe, en zwackē en v’hindert hor godszalighe begărte en lust, de Pauwstsche godlooszheit te schuywe: en beroert de zwacken alzo in horen gheest, dat zy in

recte an secus egerint, dubitare incipiant. Si quae igitur in Sacris Papisticis inveniretur praesentia, quae a hisce omnibus malis, et ab omni eorum quoque suspicione indubitanter libera esset, de ea forsan non adeo certare vellemus. At vero talem nullam aliam invenimus, quam si ideo Papistica sacra adeamus, ut publica fidei nostrae confessione ansam quaeramus Papisticae impietatis reprehendendae atque promovendi Euangelii. Sic Apostolos jubet Angelus, postquam e carcere erant dimissi, ut prodeant in templum, et palam ibidem praedicent atque annuntient omnia verba vitae ), ut autem dissimulatione quadam Judaeorum impietatem confirment, nullo modo. Sic igitur venerunt Apostoli in templum, postquam doctrinae suae atque fidei suae confessio omnibus hominibus cognita esset, ut (28) eandem hanc doctrinam in templo docerent, non vero, ut cum hujus dissimulatione in sacris Judaicis tanquam socii eorum deprehenderen tur. Similiter quoque tria millia, qui uno die ab Apostolis baptizati sunt ), primum fidem suam professi sunt a reliquis discedendo, communione item rerum, quas [communes] inter se invicem habebant, atque panis fractione, et manebant consentientes atque unanimes (adeo, ut alteri alter aegre non faceret) quotidie perseveranter in templo, non tamen ulla doctri

7) Act. 5 d.

den verlate des Pauwstdoms (welcken zy ons toeghedaen zien) beghinnen te twijfelen, of zy wel of qualick daeran doen. Zo dan by den Pauwstsche godsdienste eenighe teghewordigheit vonden wurde, dien van allen dezen quaden, en van allen årgwaane der zeluer onghetwijfelt vrij ware, darouer zolde wy moghelick zo zeer niet willen strijden. Mer zulcke vinden wy gheen andere, dan wanneer wy ons alzo in den Pauwstschen godsdiensten gheue, dat wy mit opetlicker belijdenisse onzes ghelooues oorzake zoucke, des Pauwst dos godlooszheit te straffe, en het Euägeliō te voorderen. Alzo ghebiedt de Enghel den Apostele,als zy nu wt der gheuäg. nisse losz zijn, dat zy heen gaen in den tepel, en aldaer opentlick predike en leere alle worde dezes leuens 7); dat zy door bewimpeling der Jŏdē godlooszheit stärcken, gheenszins. Alzo quamen de Apostels, na dien horer leer ende hors ghelooues belijdenisz alle menschen bekent was, in den Tempel dat zy de (28) zelue leere in den Tempel leerden, en niet dat zy mit bewimpelinghe der zeluer, zick in den Jodischen diensten, als hõre medegbezellen, vinden lieten. Deszghelijcken hebben oock de drij duyzend, die van den Apostelen op eenen dagh ghedoopt wurden, eerstmael opentlick hor ghelooue betuyght door het afwijken van den anderen, door de ghemeynzaemheit der diaghen, die zy onder eenander hadden, door het brood breken, ende bleuen

8) Act. 2 f,

nae suae dissimulatione, sed in templo quoque propalam testimonium ei praebentes. Tali modo cuperem et ego (procul absit, ut vetem) Christianos Papisticis sacris interesse, si quis Apostolico spiritu impelli se sentiret veritati ibidem testimonium praebere. Qui contra nibil istiusmodi in se sentiunt, multo magis etiam fidei suae confessionem perhorrescunt, periculorum vel jacturae bonorum suorum ad id adacti metu, illos adhortor atque obtestor, ne uti praetexant (29) Apostolorum exemplum ad fractum suum animum atque negligentiam suam tegendam, sed ut imbecillitatem suam agnoscant atque accusent multo magis, ejusque graviter utique ac perpetuo remissionem implorent.

Haec quidem festinanter quaestioni mihi propositae paucissimis respondere volui, paratus quoque animadversionem recipere, si cui videar minus recte in hisce sentire. Non enim meum, qui nullus est, sed ejus duntaxat honorem quaero, cui flecti debent omnia genua nunc et in aeternum. Amen.

eenes zins en willen (alzo dat de eene de andere niet ărgherden) daghlickes volhardigh in de Tempel, niet mit eenigheley bewimpelinghe hõrer leere, mer oock in den Tepel gauen zy derzeluen opentlick ghetuyghenisz *). In zulcker wijze begårde ick oock wel (verre zy het dat ick het verbiede) dat zick de Christenē in de Pauwstschen godsdiensten vinden liete, zo zick iemandt gheuoelde door eenen Apostolischen gheest ghedreuen, aldaer der waerheit ghetuyghenisz te gheuen. Daerenteghen die in zick hiervan niet gheuoelen, ende verschricke zick veel meer voor hores ghelooues belijdenisse, wt vreeze der vaarlickheiden of verliesz hører goedere, die vermane ende bidde ick, dat zy ter verdeckinghe hõrer kleynmoedigheit ende verzuymlickheit, der (29) Apostolen exempel doch niet voorwenden, mer dat zy veel meer hor zwackheit bekenne, ende beschuldighen, ende der zeluen altijd ǎrnstighlick ende ghestadighlick verghifnisz bidden.

Dit heb ick mit haeste op het kortste willen toedoen op de vraghe die my voorghestelt was, ende bin oock bereyd straffe an te nemen, ja oock daer vor te dancken, zo zick iemand laet duncken, Ick gheuoele hierin onrechtlick. Want ick zouck hierin niet mijn, die gheen is, mer dies eere, welcken alle knijen buyghen moeten nu ende in ecu

Aldus ondertekent

JOAN à LASCO.

$) Act. 2 f.