Praedecessoris nostri, uti ex ejusdem data super ea re epistola constat, ritu quidem Romano, sed idiomate Slavonico, et charactere S. Hieronymi vulgo nuncupato conscriptos, opportuna recognitione indigere compertum sit: nos rec. mem. Urbani Papae VIII. etiam Praedecessoris nostri, qui Missale Illyricum emendatum juxta nuperrimas illius reformationes charactere Hieronymiano, ac lingua Slavonica typis vulgari mandavit, vestigiis inhaerentes, de venerabilium Fratrum nostrorum S. R. E. Cardinalium, negotio propagationis fidei per universum Mundum praepositorum consilio, venerabili fratri Raphaëli Archiepiscopo Achridae seu Primae Justinianae, mandavimus, ut Breviarium Illyricum, ante annos centum impressum, recognosceret, et ad formam Breviarii Romani Latini nuper a praedicto Urbano Praedecessore reformati in praedictam linguam Slavonicam redigeret. Quod quum idem Raphaël Archiepiscopus diligenter praestiterit, dictumque novum Breviarium Illyricum a peritis praedictae linguae, et in sacris literis edoctis viris comprobatum fuerit: idcirco nos motu proprio, ac ex certa scientia et matura deliberatione nostris, deque Apostolicae potestatis plenitudine, de simili praedictorum Fratrum nostrorum consilio, Breviarium praedictum tenore praesentium confirmamus et approbamus, typisque mandari jubemus.

(Ibidem pag. 118.)

XIV.

Methodii Terlecki, Episcopi Chelmensis et Belcensis, testimonium de Psalterio, in Breviario Illyrico imprimendo, ad Vulgatam, quantum phrasis Illyricae linguae pateretur, accommodato.

Ego Methodius Terlecki, Episcopus Chelmensis et Belcensis: dum anno infrascripto pro gravissimis negotiis totius Russiae, nonnullisque meae dioecesis, in primis vero, quae opportuna atque pernecessaria arbitratus sum, pro sanctissima unione in Russia, et aliis Slavonicae nationis Provinciis conservanda et promovenda,

apud Sedem Apostolicam summo studio laborarem, atque in dies expeditionem eorumdem pro voto praestolarer, Eminentissimi et Reverendissimi Domini Cardinales Sacrae Congregationis de Propaganda Fide instantiam apud me fecerunt, ut juxta eorumdem Decretum sub die prima Sept. anni praesentis 1643. editum, vocato R. P. Raphaële Croato Ord. Minorum de Observantia, ad impressionem Breviarii Illyrici deputato, Psalterium in eodem Breviario imprimendum, cum memorato R. P. Raphaële, ad Vulgatam translationem, quantum phrasis Illyricae linguae pateretur, de verbo ad verbum accommodarem. Itaque quo in causa tam pia eorum voluntati morem gererem, sepositis quibuscunque privatis meis negotiis et occupationibus, accersire curavi illico praefatum R. P. Raphaëlem, afferreque plura vetustorum Illyricae linguae Breviariorum manuscripta et impressa exemplaria, atque autographum, quod idem R. P. Raphaël ad Vulgatae editionis sensum paraverat, adhibitis etiam antiquissimis, quibus ab ipso suo exordio Ruthena et cuncta Slavonica usa est et utitur Ecclesia, codicibus: post divinum imploratum auxilium, diligentissime insimul contulimus ipsius R. P. Raphaëlis autographum supradictum, cum antiquis Breviarii Illyrici Psalteriis, Latina Vulgata semper prae oculis existente, atque an conformis esset, examinavimus. Ita factum est, ut sollicita adhibita cura, tale redditum est Psalterium, quale a supradicta Sacra Congregatione expeteretur, hoc est, adamussim Vulgatae translationi concordans. Nam explosis nonnullis vulgatis Sermonis Dalmatici vocabulis, quae scriptorum licentia in vetusta Illyrica Breviaria intrusa fuerant, quaeque R. P. Raphaël suae translationi inseruerat, pura, quae in incorruptis apud me habebantur, Slavonica, eorum loco reposuimus; punctationemque et periodos atque initia versuum singulorum, quum longe aliter in Illyricis leguntur, ubique juxta Vulgatam accommodavimus, ita ut divina opitulante gratia Psalterium ipsum per nos revisum, atque ut dictum est, a peregrinis Dalmaticis vocibus purgatum, concordet in praesens in omnibus et per omnia cum desiderato Psalterio novissimi Breviarii moderni SS. D. N. Papae Urbani VIII. vulgatae editionis: neque est, ut eam ob causam Illyrici Breviarii impressio, summopere necessaria, et ab Illyricanae Ecclesiae Presbyteris quotidie expetita, diutius differatur. In cujus rei fidem praesens testimonium, mea manu subscriptum, atque sigillo munitum dedi.

In Palatio Quirinali SS. D. N. die 16. Sept. anno a creatione Mundi secundum nostrum computum 7151., a Nativitate vero Christi Domini 1643. Indict. XI. Idem qui supra Methodius Episcopus Chelmensis et Belcensis manu propria.

(Ibidem pag. 114. ss.)

XV.

Caput XXIV. synodi dioecesanae Spalatensis a. 1688 (edit. Patavii 1690).

Cum inter triginta parochias foraneas hujus dioecesis octo tantum sint ritus latini, ceterae Illyricorum; quoniam peculiari et speciosissimo sanctae matris Ecclesiae privilegio, in idiomate illyrico sacra habetur liturgia, maxima habenda est ratio ejusdem idiomatis probe addiscendi et docendi. Clerici noverint Asbuquidarium1) atque a peritis sacerdotibus erudiantur, qui in eam praecipue curam incumbant, ut Illyricum litterale, quo Missale et Breviarium perscripta sunt, perfecte calleant; alioquin scient, se ad ordines non promovendos, quum apud Illyrios eadem sit ratio illyrici idiomatis litteralis, quae apud nos latini. Sex sacerdotes in provincia Politi deputentur, qui alios sacerdotes in perfecta Missalis et Breviarii et in sacrarum functionum administratione observent, examinent et corrigant.

(Kopilar Glagolita Clozianus. Edit. cit. p. XVIII.)

1) Male sic loco: Azbukividarium i. e. Alphabetum Slavorum; nam nomina slavonica trium priorum Alphabeti litterarum sonant: Az, Buki, Wiedi.

XVI.

Constitutio Benedicti P. XIV., qua Ecclesiasticis omnibus Ritus Slavo-Latini praecipitur ut in Missis et Divinis Officiis Slavum Litterale idioma cum characteribus Hieronymianis retineant, et Missalibus Breviariis etc. utantur typis Congregationis Propagandae Fidei editis, data 15. Aug. 1754.

Benedictus Episcopus Servus Servorum Dei. Ad perpeluam rei memoriam. Ex pastorali munere, quo Romani Pontifices Catholicae praesunt Ecclesiae, eamque moderantur, consueverunt Praedecessores Nostri vigilem navare curam, ut in Sacris peragendis, suos unaquaeque Natio legitime invectos Ritus religiose custodiat, ejusque idiomatis uniformitatem retineat, quo illius respective Majores in Missae Sacrificio, Divinisque Officiis usi dignoscuntur; prohibentes ne quid a prisca lingua, vnlgaribus licet dicendi formulis immutata, deflectatur, omnemque adhibentes operam, ut abusus procedentibus temporibus inolescentes eradicarent.

§. 1. Cum itaque ex fide dignorum testimonio acceperimus, in Ritum Slavo - Latinum, quem felicis recordationis Praedecessor Noster Joannes Papa VIII. fideli ac religiosae nationi Illyricae, una cum idiomate, quod nunc Slavum litterale appellant, et characteribus, quos Hieronymianos dicunt, adhibendum concessit, et successivis temporibus recolendae memoriae Praedecessores pariter Nostri Urbanus VIII., et Innocentius X., dum Missale, et Breviarium eodem idiomate, et characteribus, excudenda typis traderentur, iteratis vicibus confirmarunt; nonnullos irrepere abusus, Apostolicae Sedis intentionibus, institutisque contrarios, perniciosa aliquorum libertate, qui audent Missas, insertis Orationibus et precibus Slavo vulgari sermone conscriptis, componere, Initium quoque Evangelii secundum Joannem, et Psalmum Lavabo, eadem vulgari lingua, latinisque characteribus impressa, nulla desuper a Nobis facultate, et approbatione praeobtenta, sibi, aliisque Sacerdotibus legenda proponere: Idcirco ne hujus

modi abusus, qui eumdem Ritum miscere ac turbare facile posset, latius progrediatur; postquam aliis Nostris editis Constitutionibus, nimirum quinquagesima septima cui initium Etsi pastoralis, et octogesima septima incipiente Demandatam coelitus, quae exstant in Bullarii Nostri Tom. I. p. 167. et 290. Graecorum Rituum conservationi, et integritati, pro Italo - Graecorum, et Graeco- Melchitarum Nationibus, abunde providimus; eamdem nunc sollicitudinis Nostrae curam ad Illyricam Nationem convertentes, suprema, qua fungimur Apostolica auctoritate, volumus, praecipimus, atque mandamus, ut Ecclesiastici omnes et Sacerdotes tam Seculares, quam cujuscunque Ordinis, aut Instituti Regulares, qui Ritum Slavo - Latinum profitentur, in Augusto Altaris Sacrificio, et in Horis Canonicis, aliisque Divinis Officiis persolvendis ac obeundis, Missalia, Tabellas, et Breviaria characteribus Hieronymianis impressis typis Congregationis Propagandae Fidei, quaeque in posterum ibidem imprimentur, non sine praeviis opportunis revisionibus, et approbationibus, aliisque diligentiis hucusque adhibitis, et deinceps adhibendis a Viris doctis, et Slavo-Latinum idioma, ac Hieronymianos characteres apprime callentibus, quemadmodum per plura anteacta saecula ab Illyrico Clero servatum studiose fuit, ita deinceps omnino adhibere debeant, et teneantur: utque in posterum nemo ex praedicto Clero, in Missis celebrandis, aut in divinis Officiis persolvendis, Orationes et Preces, quae nostra, et Apostolicae Sedis auctoritate examinatae non fuerint, et approbatae, recitare, aut quoquo modo adhibere audeat, seu praesumat.

§. 2. Quocirca Venerabilibus Fratribus Nostris Archiepiscopis, et Episcopis, in quorum Dioecesibus Ritus Slavo - Latinus viget, committimus, atque injungimus, ut pro zelo et sollicitudine, qua tenentur concreditis sibi Ovibus praeesse, et Sacrorum Ecclesiae Rituum integritati advigilare, sedulam exactamque hujusce Nostrae voluntatis, ac districti praecepti executionem curent, atque urgeant, ac novitates omnes, irreptosque quoslibet abusus eliminent, adhibitis efficacioribus remediis a Sacris Canonibus in pervicaces et refractarios indictis; similia vero successivis temporibus attentari minime patiantur.

§. 3. Decernentes has nostras Litteras, et in eis contenta hujusmodi, semper et perpetuo firma, valida, et efficacia existere et fore, suosque plenarios et integros effectus sortiri, et