veteris legis redarguit Isaias: "sacerdos et propheta nescierunt præ ebrietate, absorpti sunt a vino, erraverunt in ebrietate, nescierunt videntem, ignoraverunt judicium."1 Apostolus sæpius monet episcopum "non vinolentum": esse debere, diaconos similiter "" non multo vino deditos."3 Equidem Timotheo, infirmæ valetudinis causa, injunxit ut vino modico uteretur, abstinentia quam servabat aliquantulum remissa: " Noli adhuc aquam bibere, sed modico vino utere propter stomachum tuum, et frequentes tuas infirmitates."4 Cæterum periculum omne excessus sedulo cavendum est: "Ebrietas" inquit S. Petrus Chrysologus, "est dæmon blandus, venenum dulce, rabies voluntaria, invitatus hostis, illecebra honestatis, et pudoris injuria: hanc nullus noverit Christianus; ne auditu quidem sacerdos attingat, ne qui est forma virtutum, vitiorum inde fiat et inveniatur exemplum."5 "Ebrietas in alio crimen est, in sacerdote sacrilegium. "Numquam ego," inquit Hieronymus, "ebrium castum putabo."" "A crapula et ebrietate," statuit concilium Lateranense sub Innocentio III., "omnes clerici diligenter abstineant; unde vinum sibi temperent, et se vino; nec ad bibendum quispiam incitetur, cum ebrietas et mentis inducat exilium, et libidinis provocet incentivum."8

996

83. Gulæ remedium præcipuum in studio temperantiæ invenitur. Ad eam hortatur Ecclesiasticus: " supra mensam magnam sedisti! Non aperias super illam faucem tuam prior.... Cessa prior causa disciplinæ et noli nimius esse, ne forte offendas. Et si in medio multorum sedisti, prior illis ne extendas manum tuam, nec prior poscas bibere." Equidem ebriosis vix ullum proderit remedium, nisi ab omni quod inebriare possit, se penitus abstineant; tanta enim plerumque est consuetudinis pravæ vis, ut gustatus semel liquor propositum sobrietatis evertat: quod de iis qui utuntur liquoribus quos vocant ardentes præsertim verum est. Liceat cum Hieronymo, eam quæ Nazaræis injuncta est abstinentiam commendante, dicere: "Dicat quisque quod volet, ego loquor conscientiam meam; scio

(1) Isaiæ xxviii. 7.
(3) 1 Tim. iii. 8.

(5) Serm. xxvi.

(7) In c. i. ep. ad Titum.

(2) 1 Tim. iii. 3. Tit. i. 7.

(4) Ibidem, v. 23,

(6) Ibidem, xxxvi.

(8) Cap. A crapula, extra. de vita et honestate clericorum.

(9) Eccl. xxxi, 12, 20.

mihi abstinentiam et nocuisse intermissam, et profuisse repetitam."1 Id omnibus sæpe considerandum gulæ servum non posse Deo placere, quibuscumque fulgeat dotibus: "si modum naturæ debitum immoderatione voracitatis excedas, et vinolentia te ingurgites, quantaslibet laudes Dei lingua tua sonet, vita blasphemat." Ita Augustinus.

§ VII. DE LUXURIA.

3

84. Luxuriæ nomine intelligitur voluptatis venereæ appetitus inordinatus. Inter opera carnis quæ qui agunt regnum Dei non consequentur, ab Apostolo recensetur. De pluribus criminibus quæ huc referuntur jam egimus, sextum dum explicaremus decalogi præceptum : nunc de pollutione, vel iis quæ ejus periculum afferunt agendum præcipue est.

85. Pollutio seu mollities est seminis humani fluxus absque coitu, vel extra vas, ut maribus contingit, vel intra matricem, ut fœminis. Voluntaria pollutio est peccatum grave contra naturam, nam semen humanum prodigitur quod ad generationem a Deo naturæ auctore ordinatur: quapropter molles a regno cœlorum excluduntur.5 Ipsa ratio et sensus intimus dictat eam illicitam esse, quam scelus ingens meritò designavit poeta ethnicus :

"Hoc nihil esse putas: scelus est, mihi crede, sed ingens

Quantum vix animo concipis ipse tuo.

Ipsam crede tibi naturam dicere rerum,

Istud quod digitis, Pontice, perdis, homo est."6

Jure meritoque damnavit Innocentius XI. propositionem sequentem: "Mollities jure naturæ prohibita non est: unde si Deus eam non interdixisset, sæpe esset bona, et aliquando obligatoria sub mortali.'

997

86. Omnis pollutio ad eandem speciem refertur, quapropter modum et instrumenta explicare non est necesse. Sed quæ cum coitu conjuncta est, semine extra vas effuso, malitiam alteram induit. Sic etiam si cum pravo desiderio adulterii, vel alterius criminis patrandi, conjungatur, speciem novam malitiæ habet.

87. Distillatio dicitur fluxus humoris absque delectatione. Si

contingat absque ulla commotione sensus venerei, nullam inducit culpam. Omnis autem notabilis distillatio commotionem spirituum genitalium secum fert, et proinde sub gravi vitanda est, quum sit inchoata quædam pollutio.

88. Semen jam corruptum medicorum judicio licet expellere, juxta plures theologos, modo expelli possit absque libidinis sensu. Sunt etiam qui dicunt ad servandam vitam licere medicinam sumere qua corrumpatur semen, ut postea expellatur. Nunquam autem licet confricando semen etsi corruptum expellere, confricatio enim "tendit de se ad commovendos spiritus carnales, et semen verum expellendum, quod numquam est licitum."1

89. Si pollutio in somno inceperit, nulla prævia data causa, et in vigilia semiplena continuetur, qui eam absque plena deliberatione experitur cum aliqua sui delectatione, poterit a gravi culpa excusari. Si autem vigilans ipse patiatur, absque aliquo consensus in pravam delectationem periculo, pollutionem, quæ in somno inceperat, reus non est: "quia difficillimum est avertere exitum seminis jam e lumbis decisi. . tum quia non tenetur persona, cum periculo morbi ex semine corrupto retento, effusionem illam impedire." Cor tamen ad Deum evehendum est, dum quis in tanto periculo pravæ delectationis constituitur.

992

90. Optare ob finem honestum: v: g: ad minuendam tentationem, ut natura sponte se exoneret, quamvis periculosum sit, lethale tamen non videtur, dummodo quis pravam delectationem omnino respuat. Gaudium etiam de pollutione quæ absque culpa contigit, natura se sponte exonerante, modo non ex somno turpi vel tactu proprio sit orta, excusatur, si quis utilitatem inde derivatam, scilicet vel tentationis diminutionem, vel valetudinis profectum, respiciat. Rectius dicemus licere de bono effectu, qui ex pollutione involuntaria sit ortus, gaudere.3

91. Pollutio quæ provenit ex causis graviter et proxime in eam influentibus, et positis absque necessitate, gravis est culpa. Hinc qui polluitur, dum absque necessitate cogitat libenter de rebus vene

(1) S. Alphonsus, l. iii. n. 478.

66

(2) Ibidem, n. 479.

(3) He that suffers nocturnal pollution, if he finds a remedy by it, is to rejoice that himself suffered it involuntarily, that is he may rejoice that he did not sin; and of the innocence of the joy he can have no other testimony but by his hating the act in all cases in which it is a sin, and refusing to do it." Jer. Taylor, Ductor Dubitantium, 1. i. c. iii. Rule v. p. 112.

reis, reus est, etsi ipse pollutionem non intenderit. Sic etiam qui cum puella versari et colloqui pergit diutius, absque necessitate, prævidens pollutionem secuturam, excusandus non est.

92. Ex causa autem necessaria, vel utili, vel convenienti animæ aut corpori, si pollutio proventura prævideatur, quam quis tamen animo aversatur, nulla est culpa, nisi adsit consensus periculum. "Hinc etiam prævisa pollutione involuntaria, licet I. Parochis, et etiam aliis confessariis, audire confessiones mulierum, ac legere tractatus de rebus turpibus; chirurgis aspicere ac tangere partes feminæ ægrotantis, ac studere rebus medicis: licet quoque aliis alloqui, osculari, aut amplexari mulieres juxta morem patriæ, servire in balneis, et similia. II. Licet alicui, qui magnum pruritum patitur in verendis, illum tactu abigere, etiamsi pollutio sequatur. Caute tamen abstinendum est, si pruritus non sit valde molestus. III. Sic etiam licet, etiam prævisa pollutione, equitare causa utilitatis. IV. Licet decumbere aliquo situ ad commodius quiescendum: V. Cibos calidos aut potus moderate sumere, et honestas choreas ducere.'

93. Pollutio non est habenda mortalis juxta nonnullos theologos, nisi oriatur ex causa per se mortali in genere luxuriæ. "Hinc infertur 1. non esse nisi venialem pollutionem, quæ oritur ex colloquio non diuturno cum puella, vel levi aspectu, aut curiosa lectione venialiter turpi."3 Intelligendum tamen modo quis in ipsa pollutione non sibi complaceat: id enim foret lethale. Lethalem etiam culpam admittunt, qui ex levitate vel curiositate ea faciunt quæ periculum pollutionis sibi afferre ex frequenti eventu norunt. Hinc nonnullis aspectus picturæ obscœnæ gravis est culpa.

94. Pollutio involuntaria quæ contingit ex causa graviter illicita in alio genere quam luxuriæ, puta ex ebrietate, non est mortalis. "Tanto magis non erit mortalis pollutio, quæ oritur ex causis venialibus in alio genere, ut ex equitatu, esu calidorum, situ, et aliis similibus actionibus."4 A veniali etiam culpa excusat quævis rationabilis

causa.

95. Pollutio quæ contingit in somno ex causa mortaliter mala proxime influente, v: g: ex pravis cogitationibus et desideriis quibus quis dum somno se daret, indulsit, est lethalis culpa. Sic lethale est quando quis delectationi sponte ortæ consentit jam vigil.

(1) Hæc pessime detorsit infelix redux ad hæreticos. (2) S. Alphonsus, l. iii. n. 483.

(3) Ib. 484.

(4) Ib.

96. Delectatio carnalis, seu venerea, est ea animi voluptas quæ commotionem spirituum generationi inservientium habet adnexam. Sensitiva, seu naturalis, dicitur delectatio ex rei cum organo tactus convenientia, absque genitalium spirituum commotione. Veneream delectationem cum advertentia et deliberatione, lethalem semper esse culpam, etsi absit pollutionis periculum, vel consensus in actum carnalem, docet cum pluribus S. Alphonsus de Ligorio.1 Equidem quælibet delectatio venerea est inchoata quædam pollutio, seu motus ad pollutionem, ideoque gravem habet malitiam. Hinc delectatio hujusmodi, membris genitalibus commotis, gravis est, licet oriatur ex re quæ levis per se est, v. g: vellicando manum puellæ, pedem vel brachium premendo, intorquendo digitos. Difficile etiam est naturalem delectationem a carnali secernere, quoties qui tactus hujusmodi exercent, in iis immorantur, alioquin copulæ et libidini idonei. Sed si quis officii gratia mulierem honeste tangat, culpandus non est, licet invito nascatur delectatio.

66

97. Delectatio morosa malitiam ex objecto habet; ideoque explicandum est in confessione, quid menti obversaretur. Contingit aliquando quemque delectari cogitando de copula cum muliere pulchra, quin simul advertat eam matrimonio ligatam esse, vel hanc saltem circumstantiam respiciat: quo casu, juxta aliquos, sat erit confiteri delectationem de copula cogitata, nec necesse erit adjungere eam esse nuptam. Cæterum S. Alphonsus post Holzman censet circumstantiam hanc esse explicandam " ratione periculi proximi concupiscendi (saltem inefficaciter) mulierem illam nuptam, in quod se conjicit qui de ea delectatur. Nulli verò dubium committi adulterium, quotiescumque habeatur gaudium, seu complacentia de copula habita, vel desiderium de copula habenda cum conjugata, quia tunc voluntas amplectitur totum objectum pravum cum omnibus suis circumstantiis, nec ab illis præscindere potest, ideoque castitatem et justitiam lædit. Item si quis delectetur de copula sodomitica. Item, si persona quæ delectatur sit voto castitatis obstricta, etiam contra votum peccat.'

66

992

98. Oscula libidinosa, quæ scilicet ex copulæ affectu dantur, sunt peccata mortalia, prout perspicue docet S. Thomas: consensus in delectationem peccati mortalis est peccatum mortale, et non solum consensus in actum. Etideo cum fornicatio sit peccatum mortale, et multo magis aliæ luxuriæ species: consequens est quod consensus in de(1) L. iii. n. 415. (2) S. Alph. I. v. c. i. dub. ii. art. ii. n. 16.