Sayfadaki görseller
PDF
ePub

hoc pariter et inducti, prorogacionem dicte commende per nos, ut prefertur, factam auctoritate apostolica, ex nostra certa sciencia, tenore presencium revocamus penitus ac nullius deinceps esse volumus roboris vel momenti, ipsamque ecclesiam Oxomensem vacare ex nunc decernimus et 5 eciam declaramus. Nulli ergo etc. nostre revocacionis, declaracionis, constitucionis et voluntatis infringere etc. Dat. Massilie apud Sanctumvictorem, IIII idus iunii, pontificatus nostri anno decimo. T[radita] XVIII kal. iulii, anno decimo.1

Regest. Avenion. Bened. XIII,
to. 51 (n. 328), f. 51.

P. Soriani.

B. Fortis.

27. August 1406. G[ratis] pro domino cardinali.

Venerabili fratri Francisco episcopo Maioricensi, thesaurario nostro, 10 in certis regnis et provinciis apostolice sedis nuncio, salutem etc. Dudum, sicut te latere non credimus, super negociis nonnullis tangentibus ecclesiasticam unitatem, cum fratribus nostris cardinalibus volentes habere colloquium, dilecto filio nostro Petro, tituli sancte Praxedis presbytero cardinali, tunc in regno Castelle moram trahenti, in virtute sancte obe15 diencie et sub certis penis et sentenciis in nostris literis tunc expressis dedimus in mandatis, quatenus infra novem dies, a die presentacionis dictarum litterarum ei facta in antea computandos, ad nostram presenciam veniendi causa iter arriperet, arreptumque dietis sic continuatis, prout suo congruebat statui, tandiu continuaret, quousque se nostro conspectui pre20 sentaret, prestiturus nobis una cum dictis fratribus nostris consilium salutare et facturus, que Deo grata et utilitati agendorum advenirent oportuna; alias, si secus fieret, terminis competenter assignatis in ipsum excommunicacionis, suspensionis et interdicti sentencias promulgavimus et in locis, castris et villis aliis ad [que] ipsum declinare contingeret, si ultra certos termi25 nos sibi assignatos resideret in eisdem, voluimus cessari a divinis, prout in prefatis literis, quarum tenores haberi volumus presentibus pro expressis, plenius continetur. Cum autem, sicut exhibita nobis pro parte dicti cardinalis peticio continebat, non obstante, quod ipse se nostro conspectui duxerit presentandum et in Romana curia nostris insistendo serviciis maneat 30 et a predictis penis et sentenciis, quas incurrerat, una cum participantibus cum eo, per nos fuerit in forma ecclesie absolutus, tamen in certis ecclesiis diversarum provinciarum, in eius preiudicium et gravamen, ipse et sui excommunicati publice nunciantur et carte seu membrane sentencias et processus predictos continentes affixe in valvis ecclesiarum et locorum 35 nonnullorum adhuc existunt; propter quod dictus cardinalis a nobis humiliter postulavit super hiis de oportuno sibi remedio provideri. Nos itaque

[ocr errors]

So ausgeschrieben in Regest. Avenion. I. c. to. 65 (n. 342), f. 471.

1 In einem folgenden Schreiben (Bl. 66-67) vom 14. Juni überträgt Peter die Verwaltung des genannten Bistums 'dilecto filio nobili viro Lupo Furtati de Mendoca, decano ecclesie Burgensis'.

consideratis expositis per eundem, et quod cessante causa cessare debet effectus, quammaxime obtenta absolutione, ut est dictum, fraternitati tue per apostolica scripta committimus et mandamus, quatenus amodo non patiaris, dictum cardinalem et alios participantes et familiares suos premissorum occasione excommunicatos nunciari nec evitari, sed a talibus 5 nunciacione et evitacione cessare facias penitus et omnino predictas litteras nostras, quas de cetero, ex quo suum effectum sunt, ut predicitur, consecute, viribus v[a]cuamus et cartas seu membranas predictas a locis, ubi fixe sunt, per te vel alium seu alios amovendo seu amoveri penitus faciendo, ipsumque cardinalem et alios supradictos per alias tuas literas denunciando 10 a dictis sentenciis absolutos, et alias providendo taliter in premissis, quod dictus cardinalis ob hanc causam ad nos iterato recurrere non cogatur. Volumus autem, quod, si harum literarum presentacionis tempore in regno Castelle non fueris, aut non posses commode adimplere premissa, venerabiles fratres nostri Palentinus, Salamantinus et Calagurritanus episcopi 15 seu duo aut unus eorum, quibus similem in hac parte, ut premittitur, committimus potestatem, per se vel alium seu alios premissa omnia, excusacione remota, nichilominus exequantur; quicquid enim in contrarium fieret viribus carere decernimus. Dat. Nicie, VI kal. septembris, anno duodecimo.

11. Ein Schreiben Simons Salvatoris, eines der Agenten Peters in Italien, aus Soriano (Ende 1405 oder Anfang 1406).

Das folgende Schreiben des diplomatischen Agenten, welchen Peter in den Jahren 1404 bis 1408 mit Vorliebe zu Sendungen nach Italien verwandte, bietet nach mehreren Richtungen Interesse.

Er

Simon Salvatoris wird von Alpartil1 unter den Katalanen aufgezählt, welche die eigentliche Belagerung des päpstlichen Palastes von Avignon vom September 1398 bis Mai 1399 mitmachten. Am 4. Mai 1399 erklärte Simon, auch fernerhin an der Seite Peters im Palaste ausharren zu wollen.2 hatte daselbst das ziemlich anspruchslose Amt eines 'clericus officii cere' inne,3 war also der Schreiber des 'magister' oder 'custos cere, Petrus Eximini de Pilaribus', des Leiters der Palastbeleuchtung. Erst im Jahre 1414 finde ich ihn in Peniscola als 'acolitus domini nostri pape' bezeichnet. An Pfründen besafs er 1405 das Rektorat Montis Albi', dagegen mindestens seit dem

1 S. oben S. 60.

S. Martène-Durand, Amplissima collectio VII, 654.

3 S. unten S. 535, Anm. 2.

S. oben S. 59 und im vatik. Archiv Intr. et exit. n. 274, f. 79': 'domino Petro Eximini de Pilaribus, canonico Ilerdensi, custodi cere domini nostri pape.'

S. Regest. Avenion. Bened. XIII, to. 70 (n. 347), f. 86 und H. Finke, Acta

concilii Constanciensis. Münster 1896, p. 339.

6 S. unten S. 534, Anm. 3.

20

Jahre 1407 das ungleich bedeutendere Kanonikat, die Propstei und schliesslich das Archidiakonat von Lerida.1

Was seine Sendungen nach Italien angeht, so erfahren wir aus den Kammerrechnungen, dafs er vor August 1405 bereits zweimal nach Florenz abgeordnet worden war und eben im Begriffe stand, von neuem dahin abzugehen. Inbetreff einer jener beiden ersten Reisen ersehen wir aus den genannten Rechnungsbüchern auch, dafs dieselbe gegen den September 1404 anzusetzen ist.8

Die dritte Sendung, welche wohl mit dem uns hier beschäftigenden Schreiben in Verbindung zu bringen ist, erfolgte bald nach dem 17. August 1405, da an diesem Tage ihm das nötige Reisegeld ausgezahlt wurde. Auch

1 S. Archiv VII, 601 und Regest. Avenion. I. c. to. 63 (n. 340), f. 183, wo es jedoch fälschlich heifst ‘archidiaconi Terraconensis in ecclesia Ilerdensi'. Es sind die Namen der beiden Kirchen umzustellen. 2 S. unten S. 535, Anm. 2. Nach einigen Stellen der Pisaner Prozessakten wäre Simon bereits anfangs September 1397 nach Rom entsandt worden, um die Bemühungen der 'dreifachen Gesandtschaften von Frankreich, Kastilien und England zu hintertreiben; s. Valois 1. c. III, 120, note 3. Doch scheinen mir diese Angaben nicht sehr zuverlässig und eine Sendung von solcher Wichtigkeit mit der damaligen Stellung Simons schwer vereinbar. Er mag zum Gefolge des Gesandten gehört haben.

3 In dem Journal (manuale) der Kammerausgaben (expensa) finden wir im Regest. Avenion. Bened. XIII, to. 44 (n. 321), f. 108 mit dem Randvermerk 'guerra': 'Die XXI dicti mensis septembris [1404] ponuntur in data, quos per cambium portavit Simon Salvatoris, rector Montis Albi, de officio cere palacii apostolici, ad civitatem Florencie pro faciendo succursum Iohanui de Magnomonte, castellano castri Soriani, quod tenetur pro domino nostro pape prope Romam, usque ad VIIII flor. et residuum pro expensis suis et Petri de Cintillis in parte: mille flor. camere.'

4 L. c. f. 278 lesen wir neben dem Randvermerk 'extraordinaria': 'Eadem die [17. August 1405] fuerunt tradditi de mandato domini nostri pape domino Simoni Salvatoris, eunti Florenciam et Romam, super negociis dicti domini nostri et ecclesie universalis, pro equis, expensis et aliis necessitatibus suis in dicto viatgio supportandis, ipso recipiente, presentibus Petro Martini de Loba et Ferdinando Sancii de Turri, in septuaginta scutis auri de Francia: LXXIX flor. camere, X sol.'

Sein Bevollmächtigungsschreiben ist vom 13. August 1405 datiert. Ich entnehme es den Regest. Avenion. Bened. XIII, to. 42 (n. 319), f. 17o:

P. Soriani.

De curia.

Dilecto filio Simoni Salvatoris, canonico Ilerdensi, familiari nostro, salutem etc. De tuis fidelitate et industria gerentes plenam fiduciam, illa tibi libenter committimus, que nostris et Romane ecclesie expediendis negociis fore cognoscimus opportuna. Cum itaque pro prefatis negociis te ad partes Italie presencialiter destinemus, discrecioni tue, cum quibuscunque personis ecclesiasticis et secularibus, cuiuscunque gradus, status, preeminencie vel condicionis existant, eciam si pontificali, ducali aut alia quavis maiori vel minori prefulgeant dignitate, nec non cum quibuscunque principibus, marchionibus, comitibus, vicecomitibus, baronibus, nobilibus, militibus, scutiferis, domicellis, capitaneis, communibus civitatum, castrorum et locorum quorumcunque et ubicunque infra dictas partes existentibus, quorum nomina et cognomina dignitates et officia hic haberi volumus pro sufficienter expressis, quascunque amicicias, confederaciones contrahendi, faciendi et firmandi cum modis, formis, pactis, promissionibus, condicionibus, securitatibus, firmitatibus, obligacionibus et cauthelis, de quibus cum predictis communiter vel divisim poteris concordare, et ab eis eciam pro firmitate concordatorum similes vel maiores obligaciones, iuramenta queque et homagia recipiendi, stipulandi et acceptandi, gentes armigeras sub ducatu quorumcunque capitaneorum, de quibus videris expedire, conducere, stipendiare et vadia seu stipendia, pensiones vel salaria pro diebus et mensibus aut temporibus, de quibus poteris concordare, constituendi et assignandi ac eciam promittendi et ab eis de bene et fideliter serviendo iuramenta fidelitatis et homagia ac alias quascunque obligaciones nostro et prefate Romane ecclesie nomine recipiendi, promittendi quoque et firmandi ac concedendi quecunque instrumenta ad premissa necessaria et opportuna, et generaliter omnia et singula in premissis et eorum quolibet seu dependentibus ab eis [18] et

auf dieser Reise wurde Simon, wie im Jahre 1404, von Petrus de Cintillis begleitet. Bereits am 6. September 1405 traf in Genua an der Kurie ein Kurier mit einem Schreiben Simons von Florenz ein.1

Eine der Aufgaben, welche diesen beiden Agenten oblag, war die Verproviantierung der avignonesischen Besatzung auf der Burg von Soriano," jenem wichtigen, bis in die Nähe von Rom vorgeschobenen Posten Peters. Die möglichste Verstärkung dieser Stellung bildete offenbar ein Moment der kriegerischen Pläne, mit denen sich Peter damals so ernstlich und so eifrig

ipsorum quolibet faciendi, gerendi et exercendi, eciam si talia sint, que mandatum exigant speciale, ac pro premissis et eorum quolibet iura camere apostolice obligandi plenam et liberam tenore presencium concedimus facultatem; supplentes de nostri plenitudine potestatis omnes deffectus, si qui intervenerint in premissis, ratum quoque et firmum dante Domino habituri quicquid per te actum fuerit in premissis quomodolibet sive gestum Dat[um] Ianue, idus augusti, anno XImo.

i Regest. Avenion. Bened. XIII, to. 44 (n. 321), f. 289: 'Eadem die [6. Sept. 1405] fuerunt tradditi Anthonio de Barci, correrio ultimate venienti de Florencia cum litteris domini Simonis Salvatoris super negociis domini nostri pape pro suis laboribus et expensis, presentibus domino Petro de la Raz, cantore Tirasonensi, et Petro de Pratis cursore domini nostri pape: IIII flor. camere.'

L. c. f. 299 wird am 23. September ein Kurier bezahlt, der mit einem Brief des Petrus de Scintillis von Florenz gekommen war.

2 L. c. f. 278 mit dem Vermerk 'extraordinaria': 'Eadem die [18. August 1405] fuerunt soluti domino Percivallo de Vivaldo, civi Ianue, banquerio domini nostri pape quos dominus Simon Salvatoris, clericus officii cere recipit, ut dixit, pro necessitatibus et expensis suis in Florencia de una littera cambii sex millium et Ve flor. Florencie facti cum dicto Percivallo pro Florencia, quam secum portavit dictus dominus Salvator, cum secundo ivit Florenciam; et nunc quia cambium predictum non fuit necessarium, eius littera fuit dicto domino Parcivallo restituta cum uno floreno cum dimidio pro interesse pecunie recepte de dicto cambio, ad racionem Ve flor. pro centenario, triginta et unius flor. cum dimidio Florencie: XXXI flor. camere, XV sol.

Eadem die fuerunt_tradditi dicto domino Parcivallo de Vivaldo pro uno cambio quingentorum florenorum Florencie per dominum tesaurarium cum ipso facto ad racionem Ve flor. pro centenario, cuius cambii litteram dictus dominus Simon Salvatoris secum Florenciam, apportavit, pro exponenda pecunia dicti cambii, si expediebat, iuxta certam formam per dominum nostrum papam sibi tradditam, ipso domino Simone dictam licteram recipiente, presentibus domino Ludovico de Fraxeneto, mercatore catalano, et Alberto Usus maris, factore dicti domini Parcivalli, quingenti vigintiquinque flor. de Florentia, valent: Ve XXV flor. camere.'

Cf. f. 302, wo von diesem Wechsel unter dem Datum des 30. September 1405 die Rede ist.

L. c. f. 288: Eadem die [5. September 1405] in civitate Ianue fuerunt tradditi domino Andree de Bardi, mercatori Ianuensi, de quibus fecit cambium, Florencie traddendum dominis Petro de Cintillis et Simoni Salvatoris, familiaribus domini nostri pape vel eorum alteri, XV die post presentacionem littere dicti cambii, sex mille floreni Florencie de sigillo [pro solvendis stipendiis Francisco de Ursinis et Iohanni de Magno Monte, castellano castri Soriani, pro tenendo certas lanceas in servicio domini nostri in partibus Romanis, dies am Rande], pro quo quidem cambio fuerunt eciam soluti dicto domino Andree duo flor. et tres quarte pro centenario, qui sunt centum sexaginta quinque flor.; et sic sunt in universo sex milia centum sexaginta quinque flor., ipso recipiente presentibus Petro Martini de Loba et Ferdinando Sancii de Turri, valent:

CLXV flor. camere.'

L. c. f. 288 erhält Petrus de Cintillis unter demselben Datum 15 flor. für seine Reise nach Florenz.

L. c. f. 242 wird mit demselben Randvermerk unter dem 24. Juni 1405 eine zweite an Simon ausgezahlte Summe gebucht 'pro viginti quinque balistis et totidem crochis seu cincos pro ipsis armandis . . . et pro sex caxis de viratonibus . . . emptis ad opus dicti castri Soriani.'

...

Zu beachten ist auch die eigene Aussage Simons (s, unten S. 540, Z. 20): 'ideo opus erit facto [Gewalt, via facti], prout ad hoc sumus.'

beschäftigte. Ausserdem galt es wohl, zuverlässliche Kundschafter und Agenten möglichst nahe bei Rom zu halten.1

Doch suchen wir nun unseren Brief zu datieren. Derselbe ist ohne Zweifel nach dem 6. August 1405 anzusetzen, da er die Flucht Innocenz VII nach Viterbo erwähnt.? Ja, er kann erst nach dem 1. November dieses Jahres geschrieben sein, da erwähnt wird, es sei für Allerheiligen zu dem von Innocenz berufenen Konzil niemand erschienen. Anderseits gehört der Brief in die Zeit vor dem 10. März 1406, da Innocenz beim Abgang des Briefes noch in Viterbo weilte. Doch wir könnten den Monat selbst bestimmen, in dem der Brief geschrieben wurde, wenn wir wüssten, wann Ladislaus seinen mifsglückten Anschlag gegen Ostia ausführte und hierauf Civitavecchia besetzte; denn dies geschah am 26. des Monats, welcher der Abfassung des Briefes vorherging. Leider ist es mir nicht gelungen, dieses Datum zu ermitteln. Wir müssen also für die Abfassung einen Spielraum von drei Monaten (Dezember 1405, Januar und Februar 1406) lassen.

Besonderes Interesse beansprucht das Schreiben für die Beurteilung der Lage Roms und der Angriffe Königs Ladislaus' auf die Stadt von der Flucht Innocenz' VII nach Viterbo (6. August 1405) bis zu dessen Rückkehr (13. März 1406). Wir erfahren hier eine Reihe neuer Einzelheiten, zumal aus der Zeit, als die Anhänger des Königs, aus Rom vertrieben, sich auf die vom Süden anrückenden königlichen Truppen stützen mussten. Die Operationen dieser Truppen erleichterten und verstärkten die Angriffe der neapolitanischen Flotte, welche an der römischen Küste Ostia und Civitavecchia bedrohte.

Noch mehr Beachtung verdienen die Mitteilungen über Simons Besuch bei Innocenz in Viterbo. Es spielte ja bekanntlich Simon eine grosse Rolle in den Anklagen inbetreff der Kollusion, d. h. jenes geheimen Einverständnisses

1 S. oben S. 149, 340 ff.

Im vatikanischen Archiv, Obligationes n. 57, f. 88: Anno pontificatus [primo] et indictione [XIII] predictis die VIta mensis augusti sanctissimus in Christo pater et dominus noster dominus Innocentius, divina providencia papa septimus, discessit de Urbe cum cardinalibus, preter cardinalem de Columna et cardinalem Sancti Angeli, qui remanserunt, propter occisionem Romanorum, quia tumultus erat in populo.

Die vero veneris VII mensis augusti idem dominus noster recessit de Cesano et sero venit Sutrium.

Die autem sabbati recessit de Sutrio et venit Sanctam Mariam ad Gradus, ordinis fratrum predicatorum, extra muros Viterbienses, ubi fuit in prandium et hora vesperorum intravit civitatem Viterbiensem, ubi fuit a clero et populo honorifice susceptus.

Anno pontificatus et indictione predictis, die XI mensis augusti translata fuit curia Romana per edictum de urbe Romana ad civitatem Viterbiensem, et posita fuerunt edicta ad portas palacii et Sancti Laurencii maioris ecclesie Viterbiensis.'

3 S. Theod. de Nyem, De Schismate ll. 3, ed. G. Erler 1. 2, c. 39, p. 196, Anm. 3. Obligationes n. 57, f. 99: 'Anno pontificatus [secundo] et indictione [XIIII] predictis die X mensis marcii [1406] sanctissimus in Christo pater et dominus noster dominus Innocencius, divina providencia papa septimus, quinto idus dicti mensis marcii, que fuit iovis, iturus ad almam Urbem cum sua curia recessit de Viterbio et eadem die applicuit Sutrium.

Die veneris sequenti Campagnanum et die sabbati, que fuit festum Gregorii et tercio idus ipsius mensis, hora vesperorum intravit cum maximo triumpho Urbem predictam, ad quam transtulit suam curiam.'

« ÖncekiDevam »