αὐτὸ τὸ τίμιον σῶμα τοῦ κυρίω, καὶ θεό, καὶ owenpes iμwv Inoù Xpor― hunc vero calicem pretiosum sanguinem Domini et Dei et Salvatoris nostri Jesu Christi... qui pro mundi vita effusus est. immutansμtraßaλov - Spiritu sancto tuo. » In Coptica invocat Spiritum sanctum ut « panem quidem hunc (ter panem cruce signabit) faciat corpus sanctum ipsius Domini Dei et Salvatoris nostri Jesu Christi, quod datur in remissionem peccatorum et vitam æternam ei qui illud percipiet. » Populus: Amen. Sacerdos ter cruce calicem signabit et dicet: « Et hunc calicem sanguinem pretiosum Novi Testamenti tui, (tunc corpus et sanguinem pretiosum designabit) ipsius Domini Dei et Salvatoris nostri Jesu Christi, qui datur in remissionem peccatorum, et vitam æternam illis qui illum percipient. »> Alexandrina continet etiam invocationem similem, iisdem fere verbis, adeo ut ea repetere supervacaneum. 309. Precatur deinceps : « Fac ut nemo nostrum ad judicium vel condemnationem sit particeps sancti corporis et sanguinis Christi tui. » Ita in usuali habetur. Ad communionem orat Christum « qui supra cum Patre sedes, et hic nobiscum invisibiliter versaris, dignare potenti tua manu impertiri nobis illibatum corpus tuum, et pretiosum sanguinem, et per nos toti populo. >> In Coptica post fractionem hostiæ, tres illius partes dexteræ manui imponit et dicit : « Corpus sanctum et sanguis pretiosus, purus, verus, Jesu Christi Filii Dei nostri. Amen. Corpus et sanguis Emmanuelis Dei nostri, hoc est in rei veritate. Amen. Credo, credo, credo et confiteor usque ad extremum vitæ spiritum hoc esse corpus vivificum Filii tui.. Jesu Christi. » In Alexandrina Sacerdos elevans Excudxor ait : «< Sancta Sanctis Corpus sanctum et sanguis pretiosus, verus Jesu Christi Filii Dei Amen. Corpus sanctum et 310. Liturgia S. Chrysostomi Græci utuntur plerumque, utpote breviori. Basilii Liturgiam Dominicis per magnam Quadragesimam, Paschali tempore, et nonnullis aliis diebus adhibentes, prout testatus est Hieremias Patriarcha Constantinopolitanus anno 1576 acatholicis Germaniæ respondens. In ea sacerdos cruce ter signat sancta et dicit secreto : « Fac quidem panem hunc, pretiosum corpus Christi tui. » Diaconus. Amen. Et iterum diaconus: << Benedic, Domine, sanctum calicem. sacerdos autem benedicens, ait : « Quod autem est in hoc calice, pretiosum sanguinem Christi tui. » Diaconus. Amen. Et rursus Diaconus utraque sancta stola demonstrans, ait : « Benedic, Domine. » At sacerdos utraque sancta manu benedicens ait : « Immutans Μεταβαλων Spiritu tuo sancto. » Diaconus Amen, Amen, Amen. » Ad Communionem, sacerdos tenens sanctum panem porrigit diacono, et exosculans diaconus porrigentem sibi manum, accipit sanctum panem, dicens: « Impertire mihi, Domine, pretiosum et sanctum corpus Domini et Dei et Salvatoris nostri Jesu Christi. »> Sacerdos autem dicit : « Impertior tibi pretiosum et sanctum et illibatum corpus Domini et Dei et Salvatoris nostri Jesu Christi, in remissionem peccatorum, in vitam æternam. » Et secedit retro sanctam mensam inclinans caput, et orat eodem modo quo sacerdos. Similiter autem sacerdos accipit sanctum panem, inclinans caput ante sanctam mensam et 311. In Missali Chaldaico habetur Liturgia Chrysostomo tributa, quæque verosimiliter ad Liturgiæ suæ exemplum facta est. In ea precatur sacerdos ut Spiritus sanctus adveniat : « Et panem istum exhibeat corpus Christi Dei mei. » Populus: « Amen. » Sacerdos : «< Et mistum, quod est in hoc calice perficiat sanguinem ejusdem Christi Dei nostri. » 312. Liturgia Nestorianorum præcipua sanctorum Apostolorum nomine insignitur, et ab Apostolo Thaddæo, et sancto Mari dicitur composita. In ea sacerdos Deo gratias agit : « fecisti nos dignos administrandi mysteria sancta corporis et sanguinis Christi tui »> Accedens ad hostiæ fractionem, dicit: « Accedimus, Domine, cum fide vera, frangimusque cum confessione, et signamus per misericordiam tuam, corpus et sanguinem vivificatoris nostri Jesu Christi. »Postcommunio incipit his verbis: «< Christus, Deus noster, Dominus, Rex, Salvator et Vivificator noster, per gratiam suam dignos fecit nos suscipiendi corpus ejus, sanguinemque ejus pretiosum. » Christiani qui dicuntur S. Thomæ in Indiis Orientalibus Liturgia utuntur, in qua verba Domini sic recitant: Hoc est in veritate corpus meum: Hic est in veritate calix sanguinis mei. Ad fractionem hostiæ dicitur: «< Accedimus, Domine, in fide veri tatis nominis tui ad hæc sancta mysteria; ac pietate tua frangimus, et misericordia tua signamus corpus et sanguinem Salvatoris nostri Jesu Christi. » Ad communionem : « Fratres mei, suscipite corpus ipsius Filii Dei, dicit Ecclesia, et bibite ipsius sanguinem. »" D 313. Liturgia Armenorum, prout Uscanus Episcopus Armenus, schismati licet addictus, anno 1666 testatus est, dum Amstelodami versaretur, invocationem continet Spiritus sancti : « Quo panis iste benedictus corpus vere factum est Domini nostri Jesu Christi, et calix iste benedictus factus fuit sanguis vere Domini nostri Jesu Christi. Varie tamen id legi dixit; nounulli enim codices habent : « Quo panis et vinum benedicta facta vere corpus et sanguis Domini nostri Jesu Christi. Amen. » Nonnulli sic legunt : « Quo panem istum benedicens, corpus facies Domini nostri; et calicem istum benedicens, vere facies sanguinem Domini nostri Jesu Christi. » Postea panem consecratum sacerdos appellat « verum corpus Salvatoris Domini nostri; » et ter dicit super calicem : Sanguis verus est Domini nostri Jesu Christi. 3 (1) Melanchton ut Lutheranam de reali præsen. tia sententiam defenderet, « adducit canonem Missæ apud Græcos, in quo aperte orat sacerdos, ut matato pane ipsum corpus Christi fiat. »> In VOL. III. Conf. Aug. apol. apud Walchium Introd. I. c. iii. p. 289. (2) In Biblioth. Patrum. (3) Cit. in opere. Perpétuité de la foi, 1. v. ch. vii. p. 377. 380. 14 Gregorii precatur sacerdos : « Ipse igitur, Domine, tua voce hæc proposita transmuta - μεταποιησον. - Ipse Spiritum tuum sanctum mitte, ut adveniens, sancta, bona et gloriosa sua præsentia sanctificet et transmutet proposita pretiosa, et sancta dona ista, in ipsum corpus et sanguinem nostræ liberationis. >> Populus : «Attendamus. » Diaconus: « Amen. » Sacerdos alta voce: « Et faciat panem quidem istum fieri sanctum corpus tuum Domini Dei et Salvatoris, supremique Regis omnium nostrum Jesu Christi, in remissionem peccatorum, et ad vitam æternam communicantibus ex illo. » Ad communionem sacerdos ter dicit: << Corpus sanctum et sanguis pretiosus, verus Jesu Christi Filii Dei, Amen. Emmanuel Dei nostri, hoc est vere. Amen. Populus : « Amen, Credo, credo, credo et confiteor usque ad ultimum spiritum, quod hæc ipsa est caro vivifica, quam accepisti, Christe Deus noster, ex sancta Domina nostra Deipara, et semper Virgine Maria. »> Fost communionem dicitur: « Concede nobis per immaculatum corpus tuum et pretiosum tuum sanguinem redemptionem, sicut benigne præstitisti nobis nunc ut ex ipsis Eucharistiam acciperemus. >> 316. Jacobitæ, Eutychiano errore in fecti, in Syria, Ægypto et Abyssinia, præter S. Jacobi Liturgiam, utuntur alia quam S. Maruthæ catholico tribuunt, qui circa finem sæculi quarti floruisse dicitur. In ea habetur invo catio S. Spiritus iisdem fere verbis quibus aliæ Liturgiæ, et post recitalam Sacramenti institutionem dicit Sacerdos « Illos etiam corporis et sanguinis sui sancti participes faciens, doctrina divina erudiit. » Alia utuntur Liturgia quæ beati Jacobi Edesseni dici (1) Mirum est Bullum aliosque Missam Romanam dogmati transubstantiationis adversari affir tur. In invocatione legimus: « ut efficiat panem hunc ipsum corpus Christi Dei nostri, et calicem hunc exhibeat ipsum sanguinem Christi Dei nostri. » 317. Æthiopes in sua Liturgia, post Christi verba in panem recitata a sacerdote, clamant : « Amen, Amen, Amen. Credimus et certi sumus, laudamus te, Domine Deus noster, hoc est vere, et ita credimus, corpus tuum. » Similiter post verba in calicem, populus dicit : « Amen. Vere est sanguis tuus, credimus. » 318. In Liturgia Romana, juxta antiquissimos Gelasii et Gregorii codices, habetur, uti hodie, oratio : « ut nobis corpus et sanguis fiat dilectissimi Filii tui Domini nostri Jesu Christi. » Post consecrationem dicit sacerdos : « Offerimus præclaræ majestati tuæ, de tuis donis ac datis, hostiam puram, hostiam sanctam, hostiam immaculatam, panem sanctum vitæ æternæ,et calicem salutis perpetuæ. » Ad postcommunionem in festo SS. Processi et Martiniani orat sacerdos : « Corporis sacri et pretiosi sanguinis repleti libamine, quæsumus, Domine Deus noster, ut quod pia devotione gerimus, certa redemptione capiamus. » Ad S. Petrum ad Vincula : « Corporis sacri et pretiosi sanguinis repleti libamine, » etc. In Exaltatione S. Crucis ad postcommunionem : «< Jesu Christi Domini nostri corpore et sanguine saginati, per quem crucis est sanctificatum vexillum. » 1 319. In Missa Ambrosiana ea quæ supra ex Romana recitavimus ad verbum fere habentur. Præterea ad fractionem sacerdos dicit : « Corpus tuum frangitur, Christe, calix benedicitur. »> Partem in calicem demittens, ait : « Commixtio consecrati corporis et sanguinis Domini nostri Jesu Christi nobis edentibus et sumentibus profi masse, quum verbis perspicuis, quamvis minus vehementibus, illud adstruat. num. » Sumens calicem ait : « Præsta, quæso, Domine, ut perceptio corporis et sanguinis Domini nostri Jesu Christi ad vitam nos perducat æternam. » Postea :« Quod ore sumpsimus, Domine, pura mente capiamus, ut de corpore et sanguine Domini nostri Jesu Christi fiat nobis remedium sempiternum. » ciat ad vitam et gaudium sempiter- hæc solemnia, ut fiat nobis legitima Eucharistia in tuo Filiique tui nomine, et Spiritus sancti, in transformatione corporis ac sanguinis Domini nostri Jesu Christi, Unigeniti tui, edentibus nobis vitam æternam, regnumque perpetuum collatura bibentibus. » Missa LXXX dominicalis post secreta habet : <<< Explentes sacrosancta cæremoniarum solemnia, ritu Melchisedech summi sacerdotis oblata, precamur mente devota te, Majestas æterna, ut operante virtute, panem mutatum in carne, poculum versum in sanguine illum sumamus in calice qui de te fluxit in cruce ex latere. » Et post orationem dominicam « Libera nos a malo, Domine Jesu Christe. Corpus tuum pro nobis crucifixum edimus, et sanguinem sanctum tuum pro nobis effusum bibimus. >> 320. Missa Mozarabica in Missali omnium offerentium, institutionem exhibet, et post verba : « Hoc est corpus meum, quod pro vobis tradetur; » præscribitur: « Hic elevetur corpus. » Post verba consecrationis calicis, præscribitur elevatio calicis, et deinceps dicit: « elevet corpus Christi, quod super calicem tenens recitat Symbolum Constantinopolitanum. Ante communionem orat sacerdos : « Domine Deus meus, da mihi corpus et sanguinem Filii tui Domini nostri Jesu Christi ita sumere, ut per illud remissionem omnium peccatorum merear accipere. Ave in ævum sanctissima caro Christi. Corpus et sanguis Domini nostri Jesu Christi custodiat corpus et animam meam in vitam æternam. Amen. » Post communionem orationes variæ recitantur : « Corpus Domini nostri Jesu Christi, quod accepimus, et sanctus sanguis ejus, quem polavimus, adhæreat visceribus nostris, æterne omnipotens Deus. » << Refecti Christi corpore et sanguine pariter quia sanctificati Deo Patri omnipotenti gratias referamus. »> 322. Missale Francorum in ordinatione presbyteri Episcopum orantem inducit : « Ut per obsequium plebis tuæ corpus et sanguinem Filii tui immaculata benedictione transformet. »> Missa XXI super oblata : « Deus qui legalium differentias hostiarum unius sacrificii perfectione sanxisti; accipe sacrificium a devotis tibi famulis . . ut Filius tuus Jesus Christus, qui se usque in finem sæculi suis fidelibus promisit adfuturum, et præsentiæ corporalis mysteriis non deserat quos redemit, et majestatis suæ beneficiis non relinquat. 323. Missale Gallicanum vetus plura 321. Ex Missali Gothico, seu Gothico suppeditat. In Missa S. Germani EpiGallicano, Missa XI, quæ est in diem scopi, collectio post Eucharistiam : sanctum Epiphaniæ, sic incipit : « Ve- << Sumpsimus ex sacris altaribus Chrinerabilem ac primitivum in mirabilibus sti Domini ac Dei nostri corpus et sanEpiphaniæ diem . . . veneremur, guinem aspice, Domine, qui pia obsecratione poscentes, ut qui tunc et tuo vesci corpore, et tuum corpus aquas in vina mutavit, nunc in san- effici vis fideles. » In Missa XVII feria guinem suum oblationum nostrarum V in coena Domini, post Sanctus : vina convertat. » In Missa XX in Cathe- «Hanc igitur oblationem, quam tibi dram S. Petri Apostoli post mysterium offerimus ob diem jejunii cœnæ domisacerdos precatur: « ut immittere di- nicæ, in qua Dominus noster Jesus gneris Spiritum tuum sanctum super,Christus Filius tuus in Novo Testamen 324. Sacramentarium Gallicanum, in Missa quadragesimali, contestationem habet : « Hunc panem, Domine, nobis ministrare non desinas, quem ut sitiamus (esuriamus) indesinenter hortaris, cujus carne a te ipso sanctificata dum pascimur, roboramur, et sanguine dum potamur, abluimur. » In Missa S Sigismundi regis, contestatio: « Tua dona sunt, Domine, ut in nomine electi tui Sigismundi per communionem corporis 'et sanguinis Domini nostri Jesu Christi Filii tui a famulo tuo, ill. tempestatis frigora, febrium ardorem repellas. »> 1 325. In ipsa quam Matthias Flaccus Lutheranus edidit anno 1557, Missa Latina, quæ in Galliis olim recitari consuevit, documenta clarissima realis præsentiæ habentur : « Sanctifica, Domine, hanc oblationem, ut nobis unigeniti Filii tui Domini nostri Jesu Christi corpus fiat. » « Oblatum tibi, Domine, calicem sanctifica, ut nobis Unigeniti tui Domini nostri Jesu Christi sanguis fiat. » Post orationem dominicam præscribitur : Misceatur corpus dominico sanguini, et dicatur: « Hæc sacrosancta commixtio corporis et sanguinis Domini nostri Jesu Christi fiat omuibus nobis sumentibus salus mentis et corporis. » Communio sic se habet: Quando corpus dominicum sacerdos in manus accipit, dicat: « Panem cœlestem accipiam, et nomen Domini invocabo. >> Sequitur oratio : « Perceptio corporis tui, Domine Jesu Christe, quam indignus sumere præsumo, etc.» Cum corpus sumitur : « Corpus Do mini nostri Jesu Christi sit mihi remedium sempiternum in vitam æternam. » . « Communicatio et confirmatio corporis et sanguinis Domini nostri Jesu Christi prosit mihi in remissionem omnium peccatorum meorum, et conservet me ad vitam æternam. » Cum sanguis sumitur: « Sanguis Domini nostri Jesu Christi custodiat me in vitam æternam. » Post perceptam communionem : « Corpus tuum, Domine, quod accepi, et calix quem potavi, adhæreant in visceribus meis. >> Deinde presbyteris et diaconis corpus in manus accipientibus, et communicantibus dicitur singulis : « Pax tecum : R. Et cum Spiritu tuo. » Alia : « Verbum caro factum est, et habitavit in nobis. » Calicem vero cum sacrosancta commixtione dando unicuique, dicat: « Hæc sacrosancta commixtio corporis et sanguinis Domini nostri Jesu Christi prosit tibi ad vitam æternam. »> Post communionem inter preces dicit : << Præsta, Domine Jesu Christe, Fili Dei vivi, ut qui corpus et sanguinem proprium pro nobis indignis datum edimus, et bibimus, fiat nobis ad salutem. » 326.Ex his omnibus Liturgiis patet veram, realem, et substantialem corporis et sanguinis Domini nostri Jesu Christi in Eucharistia præsentiam, et transubstantiationem, semper et ubique agnitam fuisse in Ecclesia catholica per orbem, imo agnosci adhuc a sectariis toto Oriente diffusis, et ab iis qui in Ægypto versantur. Equidem omnes Liturgiæ panem et vinum Spiritus sancti virtute mutari et converti in corpus et sanguinem Christi tradunt, hæcque ore fidelium sumi Ideo hæ occurrunt voces μerabador, μeramotor, transformatio. Quum autem Liturgiarum substantia ab Apostolis derivetur, uti patet ex earum antiquitate, et in rebus præcipuis con (1) Illo: ita olim nominandus designabatur, qui littera N. nunc indicatur. |