Sayfadaki görseller
PDF
ePub

bilium immobiliumve legato, hypotheca, publicatio- | sequelam; ut dicetur tit. de rei vendic. & sparsim. ne, donatione, similibusque statuendum sit, suis lo- Præterea aliter immobilia pupillorum alienantur, cis plenius tradendum erit. Vide Sande libr. 4. tit. mobilia aliter. Alio denique modo traduntur, & 4. defin. 6. Redelant_Cur. Ultraject. decis. 89. Mo-hypotheca obligantur, ac judicati exsequendi causa linæum ad consuet, Parisiens. tit. 3. art. 94. gloss. 1. distrahuntur immobilia, quam mobilia. At suis ista num 19. Tyraquellum de retract. gentil. S. 1. gloss. sedibus plenius tractanda. Vide interim p. mem. 5. num. 1. & gloss. 7. num. 1. & seqq. Carpzo- Parent. Paulum Voet, tract. de natura mobil. & vium defin. for. part. 3. constit. 24. defin. 1. Jac. immobil. cap. 15. & seqq. Schultes ad Modest. Pistor. quæst. 124. n. 14. & seqq. Paulum Voet de mobil. & immobil. cap. 8. num. 1. Consult. JCtorum Holl. part. 3. vol. 2. consil. 110. Wesel ad novell. constit. Ultraject. art. 12. numer. 2. 5. & Christinaum, Zypæum, Pekium, Bellichium, Thesaurum, Charondam, aliosque ibidem citatos.

TITULUS IX.

De Senatoribus.

SUMMARIA.

1. Ratio ordinis & connexionis.

2.

3.

4.

5.

6.

8.

Quid sit Senatas, quid potuerit, & que fuerit dignitatis diversitas in Ordine Senatorio? Senatores gaudent jure fori peculiaris, duplicis dow micilii, & immunes sunt a quæstionibus, plebejorum pœnis, carceribus, sordidis muneribus. Liberi Senatorum dignitatis paterne participes sunt, licet ante dignitatem nati; si modo id petant; unde varia deciduntur.

Uxores sequuntur maritorum dignitatem, eamque retinent in viduitate; sicut & in multis virorum defunctorum artificiis exercendis perseverare pos

sint.

Non tamen retinent stipendia, bonoraria, maritis
ratione dignitatis prestari solita nisi quod apud
nos vidue concionatorum gaudent anno gratie,
quandoque honorario modico in perpetuum.
Si concionator, ad aliam vocatus ecclesiam, mo-
riatur antequam in nova esset inauguratus, quid
juris circa annum gratie?

Mulier ad alias nuptias transiens, sequitur viri
secundi dignitatem; nec iterum facta vidua ad
primi mariti aut natalium propriorum dignita-
tem redire pot est.

30. Nec mirum, usque adeò anxie quæri de eo, utrum res quæque mobilibus an immobilibus accensenda sit, cum quantum ad multos in jure effectus ingens inter has duas rerum species cernatur diversitas. Etenim regulariter mobilia, ubicunque naturaliter extiterint, illic censentur esse, ubi dominus domicilium fovet: immobilia illic, ubi vere sunt, indeque immobilia regenda lege loci, in quo sita sunt; mobilia vero ex lege domicilii domini, ut dictum post tit. de constit. princip. de statutis. Cum ergo actiones personales, saltem ex communi consensu, eas, qua ad rem mobilem tendunt, mobilibus annumerari dictum sit; consequens est, ut licet proprie nullibi situm habeant, tanquam incorporales, tamen illic esse censeantur, ubi creditor, in cujus dominio & patrimonio actiones sunt, domicilium fixit, Amstelodami, verbi gratia, si Venetus mercator Amstelodamensi pecuniam mercesve debeat, utut non Amstelodami, sed Venetiis exsolvendas, Chri-7. stineus ad Leg. Mechliniens. tit. 16. art. 59. num. 1. 2. 3. 4. & seqq. Andr. Gayl. lib. 2. obser. 124. num. pen. et ult. Mævius ad jus Lubec. quæst. prælim. 6. num. 30. et seqq. Greven. lib. 2. conclus. pract. conclus. 124. consid. 1. n. 1. et seqq. Molineus ad consuet. Paris. §. 1. gloss. 4. n. 9. Abr. a Wesel ad novell. constit. Ultraject. art. 12. num. 49. Licet non desint, qui actiones hasce adstringunt loco debitoris, in quo exactio fieri potuit: quos recenset Tyraquellus de retract. gemil. §. 36. glos. 3. num. 15. 16. 17. Respons. JCtor. Holl. part. 5. vol. 2. consil. 151. num. 7. 8. Quorum sententiam forte in bonorum publicationibus haud improbabiliter ad- Um inter personas de rebus judicia seu actiomiseris, si dominus territorii, in quo debitor com- nes exerceantur, & de personis rebusque amoratur, rigido juri suo inhærere velit, in quan- &tum fuerit, de actionibus vero negotio cuique actum debitum tale magis est in potestate judicis, qui commodatis per universas Pandectas tractatio instidebitoris, quam qui creditoris domicilio praest. Nec tuta inveniatur, operæ pretium visum fuit, præmitminus eam sententiam probaveris, quoties de actio-ti officia magistratuum; qui jurisdictione & impeme personali per prescriptionem tollenda quæstiorio, seu cogendi potestate, arinati calumniantium iest, dum alio tempore præscriptio in debitoris, alio in creditoris domicilio impletur; nam & debitum necdum exactum magis esse in potestate judicis, ubi debitor, quam ubi creditor domicilium fovet, vel ex eo manifestum est, quod creditor forum competens & judicem debitoris sequi debeat; quodque non creditoris, sed debitoris judex inhibere debitori possit ad tertii alicujus desiderium, ne debitor creditori solvat. Ad hac immobilia frequenter transeunt cum onere, quod ipsis est impositum, ac in hisce jura, retractus, primogenitura, aliaque similia locum habere possunt; cum ex adverso in mobilibus rarias ea usum inveniant: & mobilia non habeant Voet ad Pandect. Tom. I.

10.

1.

Matres Senatorum non ita, ut uxores, gaudent fo liorum dignitate.

Quo modo evanescat Senatoria dignitas,& quid juris sit in liberis ante, vel post patris a Sena

tu amotionem natis.

Cum

niquitates per legitimos tramites debent expellere, atque ita bonorum solatia ac delicie, malorum terrores esse. Sed cum antiquitus Romanis in duos aut tres Ordines, puta, Senatorium, Equestrem, & Plebejum distinctos fuisse, monuerim tit. de statu bominum, & ex Senatorio potissimum lecti fuerint magistratus (quamvis successu temporis hæc & mutata multifariam & conturbata inveniantur pro arbitrio captuque imperantium) consultum fuit, Senatoriam dignitatem præmitti. Sic autem in hoc, & seqq. hujus libri titulis occupabor, ut ea sola, quæ ad juris nostri intelle&tum pertinere videntur, quanta possim maxima brevitate tradam, remissurus de cetero le

9

&torem ad curiosos antiquitatum Romanarum inda

gatores.

gis quint., coxtaneus, in l. filii 22. §. Senatores & 5. ff. ad municipalem, dum Senatores, & eorum fi2. Senatus ergo selectorum virorum, non plebejo- lios filiasque, quoque (id est, quovis vel quocunque) rum cœtus fuit, licet latius sumtum Senatus voca- tempore natos natasve, in dignitate exæquat: quin bulum continet omnes eos, qui jus dicendi suffragium & ipse Ulpianus in l. qui ad tempus 2. §. in filiis in Senatu habent, postquam obtinuit, etiam ex ple- 2. ff. de decurion. in commodis ex aucta patris dibe consules, quastores, aliosque magistratus legi, gnitate profluentibus, ne scilicet plebejorum pœnis 1. ult. ff. b. t. unic. S. pen. ff. d. offic. questoris, subjiciantur: & merito; neque enim liberis invidenjunct. 1. 2. §. deinde cum placuisset 26. ff. de orig. di videntur honores paterni, 1. Senator 11. C. de dijuris. In hoc vero Ordine non omnes ejusdem fue- gnitatib. modo ante dignitatem nati hoc ipsum a re dignitatis, sed alii aliis honoratiores, prout vel Principe petierint, sine ullo obstaculo impetraturi`: majoribus vel minoribus magistratuum honoribus fun- eadem ratione, eodemque modo, quo de scenicarum gebantur, aut defuncti erant, I. ult. C. ut dignitatum quondam mulierum, vitæ prioris turpitudinem emenordo servetur, novell. 62. Unde alii illustres, alii spe- dantium, filiabus cautum est, eas, si quidem post &tabiles, alii clarissimi. Cujacius ad l. 1. C. de di- expurgationem prioris vitæ matris suæ fuerint natæ, gnitatibus, eoque pertinet illud Modestini in 1. spa- non videri scenicarum filias esse, nec subjacere ledonem 15. . scire 2. 3. 4. ff. de excusat. tutor. Si gibus, certos homines in matrimonium ducere scequis Senator fuerit, hic tutor erit & eorum, qui in-nicas prohibentibus. Si vero ante natæ sint, licere ferioris ordinis sunt Senatorum; sic enim legendum, ipsis, preces Principi offerentibus, sacrum sine ullo omissa particula, quam, convenienter Græco textui. obstaculo mereri rescriptum, per quod iis ita nubeNec tamen dubium, quin confusi non raro fuerint re permittatur, ac si non essent scenice matris filia, hi dignitatis tituli, dum clarissimi subinde, qui alibi. Imperialis 23. §. bis illud 5. C. de nupt. Quod si spectabiles, appellabantur. Vide Pancirolum Notit. ante dignitatem, vel emendatam matris vitam natis Imperii Oriental. cap. 2. 3. 4. Chassenæum Catal. displiceat dignitatis accessio, moresve expurgatiores, gloria mundi part. 7. in pr. Cujac. ad tit. C. de per- dum vel ob inopiam dignitatem tueri nequeunt, vel feclissim. dignit. & ad l. 5. C de silentiariis. Quam- alia quæcunque causa subest, atque adeo Principi vis autem Senatus olim consiliis magis, quam judi- supplicare noluerint, voluntate sua liberrima in pricandi gratia institutus fuerit; successu tamen tem- stina erunt conditione substituti. Nec aliud puto poris etiam eum de causis judicasse constat ex l. 1. velle Impp. dum filios ante dignitatem editos ajunt D. sciendum 2. ff. a quibus appell. non licet. privatos esse, & pristina conditione remansuros, d. 3. Varia Senatoribus data privilegia, puta, fori. Senator. 11. C. de dignitat. I. ult. C. de decuriopeculiaris, in civilibus, non criminalibus, reatu o- nib. quam quod tales maneant, si juxta d. 1. 23. §. mnem hujusmodi honorem excludente, l. 1. 2. Cod. 5. nullum a Principe rescriptum petierint, quod absubi Senatores vel Clarissimi, exceptis quantum ad que obstaculo, & suo quasi arbitrio potuissent imcriminales causas illis, qui recensentur in l. ult. C. petrare. Atque hinc dependent decisiones eorum, quæ ubi Senat. vel Clarissimi, I. si gravius 16. C. de di- vulgo disputari inter politicos pariter ac Juriscongnitat. Duplicis quoque domicilii, sic ut, licet in ur- sultos solent, utrumne in Regni vel feudi regalis, be domicilium habere videantur, tanquam dignitatis aut alterius, regali minoris, successione, 'natus padomicilium, tamen & ibi unde oriundi sunt habere tre nondum Rege, nondum investito, præferendus intelligantur, dignitate ad ectionem domicilii potius, sit natu mineri, concepto natove ex patre, jam Requam permutationem faciente, 1. penult. ff. b. t. ge, vel de feudo investito? num nobilis, qui ante pen. C. de incolis, 1. filii 22. S. pen. ff. ad munici- collatos nobilitatis titulos, patre etiamnum privato, palem. Vide Tacitum 12. annal. 23. 1. Clarissimis est genitus? num civis, qui natus est antequam pa15. C. de dignit. Idque honorum & commodorum, tri jura civitatis fuerint tributa? de quibus vide Junon onerum intuitu, d. 1. filii 22. S. Senatores 5. stinum histor. libr. 2. cap. 10. & lib. 5. cap. 11. Chri1. municeps 23. ff. ad municipalem. Eo fere modo, stinxum vol. 5. decis. 5. num. 40. & seqq. & ad quo major dignitas nulli circa prioris dignitatis pri- Leg. Mechliniens. tit. 1. art. 43. in annot. in fin. vilegia præjudicium facit, 1. major 5. C. de dignitat. Consil. JCtor. Holland. part. 3. vol. 2. consit. 525. Ad hæc neque quæstionibus, neque plebejorum pœnis (revera), 225. pag. 605. Ant. Fabrum Cod. libr. 9. subjiciendi ipsi, eorumque liberi, . Divo Marco 11. tit. 29. defin. 24. num. 3. Tyraquellum de nobilitaC. de question. nec carceri includendi, /. si gravius te cap. 15. n. 7. 8. Struvium ad Pand. b. t. n. 6. 16. C. de dignitat. & tam ipsi, quam eorum patri- in fine. Zoesium tract. de feudis cap. 11. n. 28. 29. monium, ubicunque situm, a sordidis muneribus im- Gudelinum de feudis part. 3. cap. 4. num. 11. Bemune est, 1. Senatorum 4. & 1. 5. C. de dignitati- soldum delibat. Juris ad Pand, ad l. 5. b. t. n. 40. bus, 1. præcipimus 14. C. eod. pag. mibi 137. Rittershusium partit. feudal. lib. 1. cap. 15. n. 11. Hottomannum illustr. quæst. 2.

4. Filii insuper filiæque ex Senatore nata, & nepotes ex filiis, dignitatis Senatoriæ fiunt participes; filiæ tamen non nisi innuptæ, nec ex filiabus nati nepotes; cum filiæ per nuptias viri sequantur dignitatem, & nepotes ex filia patris, non avi materni gaudeant conditione, . Senatoris filius 6. §. 1. 1.7. 1. filiam Senatoris 9. 10. ff. b. t. Neque interest, jam in Senatoria dignitate constitutus liberos susceperit, an ante dignitatem, 1. Senatoris filium 5. ff. b. t. quod & Paulus innuit, Ulpiano, auctori d. le

5. Nec liberi tantum, sed & uxores Senatorum, Senatoriis gaudent prærogativis, maritorum suorum dignitate ac velut radiis coruscantes; etiamsi natæ fuissent patre inferioris conditionis, 1. fœminæ 8. ff. b. t. novell. 105. cap. si autem etiam 2. in pr. 1. 1. C. de dignitatib. sic ut & plebejorum pœnas & bonorum publicationes evitent, si jus tale marito ex dignitatis prærogativa competat, Consil. JCtor. Holl. part. 4. cons. 272. pag. 477. & seqq. Quam etiam

dignitatem ac privilegia retinent post maritorum de- tur dignitate, d. 1. femine 8. in fine, 1. ult. pr. ff. cessum, perinde ac matrimonio adhuc constante, b. t. l. filii 22. §. vidua 1. ff. ad municipalem, quamdiu in viduitate persistentes conjugis defuncti cum te 10. C. de nuptiis, 1. mulieres 15. C. de dicolunt memoriam, d. 1. femine 8. in fin. ff. b. t. l. gnitatibus. Quæ tamen ut perraro impetrari soleult. C. de privileg. scholarum, l. medicos 6. C. de pro- bant teste piano in d. ult. pr. ff. b. t. ita, ne tafessor. medicis, novell. 22. cap. non tamen 36. At-le quid ullo in posterum modo velint aut petant que hinc illud invaluisse videtur, viduas posse per mulieres ad alia vota properantes, a Justiniano infamulos peritos, licet necdum magisterii gradu insi- terdictum videtur, ac sancitum, eam, quæ mariti gnitos, exercere idem illud artificium, quod maritus prioris oblita erat, amplecti debere illius fortunam vivus exercere solitus; tametsi illud tale esset, ut matrimonii, ad quod post nuptias priores venit, nonon nisi probatos in arte atque juratos admitteret. vell. 22. cap. non tamen 56. Cui consequens est, ut Costalius ad 1. 8. circa fin. b. t. Gregorius Tholo- et marito secundo in fata concedente, vidua ex visanus syntagm. juris civil. libr. 9. cap. 4. num. 11. ri tantum novissimi conditione astimetur; ac neque 12. Besoldus delibat. juris ad Fand. ad l. 8. ff. b. priorem prioris mariti, neque pristinam propriorum t. num. 41. pag. mihi 158. Johan. Papon. lib. 6. tit. natalium dignitatem recuperet, quippe quam utram9. arrest. 1. Guido Pap. decis. 579. que contemsisse videtur simulque ami isse, vilioris mariti nuptias sequendo; nec æquum visum, ut, que priorum oblita erat, rursus ex prioribus adjuvaretur, d. novell. 22. c. 36. arg. d. 1. fæminæ 8. vers. donec plebei ff. b. t. Speckan question. cent. 2. class. 1. quæst. 8. n. 3. Costalius ad 1. 8. ff. b. t. num. 21. 22. Guido Pap. decis. 380.

9. Qux de Senatorum uxoribus dicta, ad matres haud extendenda; improbata Saturnini contra sentientis opinione, ut nunquam recepta, l. 1. §. 1. ff. b. t. Exceptæ tamen sunt matres scholarium, quippe quæ iisdem fruuntur privilegiis cum ipsis scholarium uxoribus ac liberis, l. ult. C. de privilege scholarum; ut & matres consulum, qua filio consulari consentiente frui possunt prærogativa in populum munera spargendi, novell. 105. cap. Si autem 2.

6. Plane, si nonnulla jura atque privilegia marito competierint, non tam ratione dignitatis, quam potius ex expresse vel tacite pactionis personalis vi, vel etiam propter ipsam honoris alicujus administrationem, (qualia sunt honoraria, stipendia, aliaque his similia) iis post maritorum obitum ne ipsas quidem viduitatem servantes fruituras esse verius est. Anton. Faber Cod. libr. 9. tit. 29. defi. 22. 23. In beneficialibus tamen, canonicatibus, & præbendis, uti hæredes percipere potuerunt annum gratiæ vulgo dictum, si ad finem vitæ quis fuisset canonicus, aut præbendarius, juxta tradita a juris Canonici interpretibus, citatis apud Abrahamum a Wesel ad novell. constit. Ultrajectinas art. 18. nu. 14. ita apud nos receptum, ut viduæ concionatorum post maritotuin obitum, non qua eorum hæredes, sed ex hono- 10. Evanescit dignitas Senatoria, si quis ex crire viris vivis habito, annum gratiæ percipiant; sub- mine vel aliter indignus redditus, Ordine Senatorio inde & aliud annuum emolumentum durante toto motus fuerit. Que tamen ab Ordine remotio neque viduitatis tempore. Quorum tamen beneficiorum non jam natis liberis, neque conceptis ac nondum enixis erunt participes, si maritus ante mortem sese abdi- nocebit, aut acquisito natalium spoliabit splendore; caverit, & dereliquerit re ipsa ministerium ecclesia-sed demum conceptis ex patre jam amoto erit noci sticum. Aliter quam obtineret, si tentaverit tantum tura, I. emancipatum 7. §. 1. 1. filiam 9. ff. b. t. l. atque petierit licentiam, sed necdum re ipsa fecerit Senator 11. C. de dignitat. Plane si quis avum Seabdicationem, Abr. a Wesel ad novell. constit. Unatorem habeat, conceptus vero ac editus fuerit ex traject. d. art. 18. num. 14. & seqq. ibique DD. citati.

patre jam ab Ordine moto, Senatorium tamen eum censendum esse, responsum est; sic ut ei potius avi 7. Ex quibus etiam haud difficulter colligi potest, dignitas prosit, quam obsit casus patris, 1. emanciquid statuendum sit, si de ecclesia in ecclesiam aliam patum 7. S. ult. ff. b. t. junct. 1. qui ad tempus 2. transferatur Antistes: si enim moriatur postquam. in filiis 2. in fine ff. de decurion. Quod ita objam alio evocatus erat, & sese alteri ecclesia addi- tinuit, ne alioquin nepos, tanquam plebejus, liberti❤ xerat, sed necdum a priore fuerat solemni more ec- næ conditionis uxorem ducat, atque ita ad avum clesiastico dimissus, haud dubie viduam sequentur inde quædam dignitatis sugillatio redundaret. Quamcommoda ex usu ecclesix illius, unde nondum di- vis aliud dicendum fuerit in quæstionibus pœnisque missus erat. Sed si missione jam impetrata, in fata irrogandis; dum non aliter Senatorum nepotes ac concedat, antequam in nova ecclesia inauguratus es- pronepotes questionibus ac plebejorum pœnis subset; cum tempore mortis nulli serviret ecclesix, ad ducti manent, quam si propioris gradus liberos, per instar eorum, qui animo transferendi domicilii de quod id privilegium ad ulteriorem gradum transgreloco in locum navigant, et ita sine domicilio esse ditur, nulla pudoris macula adspergat, 1. Divo Mar dicuntur, 1, ejus qui 27. §. Celsus 2. ff. ad munici- co 11. C. de questionibus, nisi quis malit accipere palem, sumino jure neutrius loci commodis, aut and. . 11. de casu quo avu aut proavus non ultra no gratie vidua aut liberi frui possent. Benignius tamen id ipsis indulgendum videtur, arg. l. unic. §. ult. ff. de bonor. possess, ex testamento militis.

superstes est, ut ex nepotum aut pronepotum dedecore quandam sentiat sugillationem atque dolorem, d. vero legem 7. §. ult. de casu, quo adscendens il8. Quod si relicta viduitate per alias nuptias sese le avus aut proavus adhuc superstes est, & ita quanOrdinis inferioris viro sociaverint, pristinam prioris dam læsionem videretur sentire. Porro de antiquo conjugis amittunt dignitatem, mariti secundi sortem Senatorum ornatu ac vestimentis, vide Brissonium deinceps secuture: nisi peculiariter a Principe id im- antiquit. lib. 3. cap. 16. & in universum de Senapetraverint, ut, non obstante ad aliud matrimonium tu Romano Johannem Sarium Samoscium, Paulum transitu, pristina nihilominus mariti prioris censean-Manutium, Francisc. Hottomannum, relatos in to

1

TITULUS X.

De officio Consulis.

SUMMARIA.

1. De consulum origine ac potestate; qui auctores de consulibus videndi sint.

2. Diminuta fuit sub Imperatoribus potestas consulum; multa tamen adbuc per eos expedita. Potuit consul apud se manumittere, non apud collegam, collega tamen cognoscebat de causa manumissionis, si consul esset minor annis viginti. 5. Consules alios fuisse ordinarios, alios suffectos, alios bonorarios.

1.

mum primum & secundum Thesauri Antiquitatum supra consularem dignitatem fuerint summo patriRomanarum; Valent. Forsterum, bist. juris civ. lib. ciatus honore conspicui, S. filiusfamilias 4. Instit. 2. cap. 83. quib. mɔd. jus patr. potest. solvit. 1. nemini 3. ult. C. de consulibus, et non sparg. ab his pec. Manserunt & varii voluntaria, tum contentiose jurisdictionis actus, apud eos & per eos exercendi, l. quidem 57. ff. de re judicata; nam & judices arbitrosque dederunt, lib. 1. S. si quis 5. vers. denique, cum ff. de appellat. I. si cui 55. ff. de condit. et demonstr. & tutores constituerunt ac confirmarunt, S. sed ex his legibus 3. Instit. de Attilian. tit. l. 1. S. 1. in fin. ff. de confirm. tit.; cognoverunt quoque de liberali causa, arg. l. si cui libertas 50. ff de condit. et demons. juncta 1. Divi fratres 27. ff. de liberali causa, ibique Gothofred. in notis de fideicommissis, /. pater meus 29. ff. de legatis 2. S. 1. Instit. de f deicommissa hæredit. de alimentis, 1. solent 5. in fine ff. de alimentis vel cibar, legat. Insuper fact penes eos manumissiones, adoptiones, emancipatioMagistratus populi Romani vel Urbani sunt, nes, sic ut & consul filiusfamilias apud se mancivel Provinciales. Inter Urbanos primo loco pari, & in adoptionem dari, & ipse apud se servum habentur consules, ita a consulendo dicti, quod rei- manumittere, filium emancipare, aut in adoptionem publicæ consulerent, simulque etiam consulerent Sena- dare potuerit, I. si consul. 3. 1. 4. ff. de adoption. I. tum. Horam priscis temporibus non sunma tantum unic. S. 2. ff. b. t. deque suo & aliorum facto id auctoritas, sed & potestas fuit: æquale enim cum Ro- ipsum testatur Julianus in 1. an apud 5. ff. de mamanis Regibus, in quorum locum successerant, in numiss. vind. ego, inquit, cum meminissem, JavoleRepublica in plerisque jus exercuerunt. Ne tamen num præceptoren meum et in Africa et in Syria serper omnia regiam potestatem sibi vindicarent, lege vos suos manumisisse, cum consilium præberet, exemlata cautum fuit, ut ab iis provocatio esset, nec pos- plum ejus secutus, et in prætura et in consulatu meo sent in caput civis Romani animadvertere injussu quosdam ex servis meis vindicta liberavi, et quibuspopuli; sed tantum coercere, & in vincula publica dam prætoribus consulen:ibus me, idem suasi. Quamduci jubere. Hi ex Ordine Senatorio (postea etiam vis apud collegam nec prætor nec consul manumitex plebejo) electi, præsidebant Senatui, res omnes tere potuerit, ea procul dubio ratione, quod par in pace belloque tractabant, Senatum convocabant, di- parem imperium non habeat ac potestatem apud mittebant, sententias in Senatu, leges apud populum filiumfam. 18. f. 1. ff. de manumiss. vindicta, junct. rogabant, & primo quidem juri etiam dicundo præe- . apud eum 14. ff. de manumiss. nec contrarius rant; sed cum crebris avocarentur bellis finitimis, hisce est Ulpianus in l. unic. §. 2. in fine ff. b. t. horum officia hac in parte prætores supplerunt, quippe cujus non alia mens est, quam quod minor lex est, quod 4. Inst. de jure natur. gent. & civit. annis 20. consul apud se manumittere non possit, ni1. 2. . exactis 16. & Ï. cumque consules 27. ff. si justam manumissionis causam apud collegam prode orig. juris. De horum consulum origine, officiis, baverit; verbis apud collegam vero causa probata poauctoritate, fascibus, lictoribus, vide latius Carolum test, ita legendis, ut nulla distinctio, seu interpunSigonium de antiquo jure Frovinciar. libr. 3. cap. tio post verbum vero ponatur. Maxime, cum idem 8. et 10. Rosinum antiquit. Roman. lib. 7. cap. 9. Ulpianus in eodem lib. 2. de officio consulis scriSpeckan. quæst. cent. 2. class. 1. quæst. 3. 4. 5. 6. | pserit, consulem apud se posse manumittere, etiamsi 7. Rittershusium ad novellas part. 2. cap. 2. numer.evenerit, ut minor annis viginti sit, 1. si rogatus 20. 5. Forsterum bistoria juris lib. 1. cap. 13. 14. 15. | §. ult. ff. de manumiss. vindicta. Manumittit scilict 16. Amajam in Cod. ad l. 66. Cod. de decurion. cap. 1. Perezium tit. 1. C. de consulibus. Gregor. Tholosan. Syntagm. juris civil. lib. 47. cap. 15. Alex. ab Alexandro genial. dier. libr. 3. cap. 3.

cet consul minor apud se, quia a&tum voluntariæ jurisdictionis apud se exercere quisque potest: at causam justam manumissionis ipse non examinat, quia cause examen non est voluntaria jurisdictionis actus, sed 2. Licet autem, translato in Imperatores omni mixtum quid inter voluntariam & contentiosam ; siimperio ac potestate, imminuta admodum fuerit con- cut decreti interpositio super alimentis testamento sulum potentia, sic ut umbram magis titulosque an- relictis, immobilium pupillarium alienationibus, & tiqui consulatus, quam jus & auctoritatem dignita- alia pura; de quibus tit. de jurisdictione; in quibus tis retinuerint; mansit tamen idem honoris fasti- nemo sibi jus dicere potest, arg. l. ult. ff. de offic. gium, sic ut viris præfectoriis non tantum æquales, prætoris. Nec mirum cuiquam videri debet, consulem sed & superiores habiti fuerint, I. unic. C. Theodos. in d. 1. proponi annis viginti minorem, cum tamen de consulibus, præfectis, magistris milit. et patriciis, nullus fuerit ad honores evehendus minor annis vilib. 6. tit. 6. Petrus Faber lib. 1. semestr. cap. 2. ginti quinque, 1. ad rempubl. S. ff. de numer. et bocirca fin. ac ne ipsi quidem Romani Principes hunc norib. nullus in specie ad consulatum admovendus, dignitatis titulum aspernati fuerint, aut infra suam nisi qui ædilitate, questura, ac prætura fuisset funcrediderint majestatem, imo indesinentem sibi con- ctus, ut pluribus Gregorius Tholosan. syntagm. jur. sulatum arrogaverint, nov. 105. c. si autem etiam civil. libr. 47. cap. 15. num. 10. et seq. Alexander 2. in fine. Quamvis haud sit eundum inficias, quin | ab Alex. genial. dier. lib. 3. cap. 3. Etenim regula

riter ista quidem obtinuerunt; sed nonnunquam ex vinciarum jussi reos effractores remittere ad præfecausa minores quoque extra ordinem admissi, 1. nonetos prætorio, si majori animadversione opus esset: tamtum 11. ff. de curionibus, l. quidam consulebat sic ut merum omnino habuerint imperium, atque 57. ff. de re judicata. Principe scilicet idoneum cen- etiam jus deportandi. 1. §. a præfectis 4. ff. de sente eum, qui ex jure communi fuisset inhabilis, legatis 5. 1. ex Divi 4. C. de locato & conducto, ad quasi judicio principali obviare sacrilegii instar est, ipsos quoque ab aliis judicibus, veluti inferioribus 1. disputare 3. C. de crimine sacrileg. 1. sacrilegii 5. appellatum, 1. præcipimus 52. C. de appellat. sed ab C. de diversis rescriptis. ipsorum sententiis, licet olim appellari ad PrinciCeterum consules alii fuerunt ordinarii, qui scili-pem potuerit, postea tamen omnis appellandi faculcet in anni cujusque initio eligebantur, & ex quo- tas interdicta fuit, præsumptum enim, eos qui ob rum consulatu fiebat annorum numeratio ac designa- singularem industriam, explorata fide & gravitate, tio. Alii suffecti, qui in consulum ante finem anni ad hujus officii magnitudinem adhibentur, non alidemortuorum, aut aliter deficientium locum destitue- ter judicaturos esse pro sapientia & luce dignitatis bantur: a quibus non annorum quidem designatio, sux, quam ipse Princeps foret judicaturus l. unic. §. sed tamen Senatusconsultorum, veluti Trebelliani, 1. ff. b. t. I. præfecti 17. ff. de minoribus 25.annis, Pegasiani etc. denominatio desumta fuit, Bacchovius unde nec ipse Principum sacra jussiones robur haad . 4. Instit. de fideicommiss. hæred. Qui tamen buerunt, nisi a præfecto prætorio fuissent confirsuffecti cum honorariis consulibus haud confunden- mata, novell. 152. (ut tamen supplicatio licita fuedi, ut perperam putat Ritthershusius ad novell. par. 2. rit intra biennium 1. un. C. de sent. præfect. præcap. 2. num. 5. in med. Constat enim, honorarios fuis- tor. de qua lib. 49.) nec quisquam, nec minor quise eos, qui non administrabant, I. 3. C. de consu- dem, adversus eorum sententiam a quoquam, nisi lib. et non sparg. ab his pec. adde 1. ult. C. de de- ab ipsis restitui potuit, l. un. §. ult. ff. b. t. I. curion. in princ. eo sensu, quo et honorarii tutores præfecti 17. ff. de minoribus 25. annis, vel ab Imdicti, 1. quod si forte 14. §. sunt quidam 1. ff. de peratore, 1. minor 18. §. idem 3. ff. de minoribus solutionib. cum ex adverso suffecti per reliquam an- 25. annis. ni partem subirent eandem reipublicæ gubernandæ curam, quam illi, qui in anni cujusque ingressu ele&ti fuerant. Accurate Seneca 1. 5. de ira cap. 51. describens eum, qui dignitatibus auctus, nec tamen contentus, ampliores sperat: dedit, inquit, mihi præturam? sed consulatum speraveram; dedit duodecim fasces? sed non fecit ordinarium consulem; a me numerari voluit annum? sed deest mihi ad sacer-imperii lib. 1. cap. 5. & lib. 2. cap. 2. 3. Amaja

dotium.

TITULUS XI.

De officio Præfecti prætorio.

SUMMARIA.

1. Quid fuerit prefectus prætorio, & quæ olim, que postea potestas ejus?

2. Quot fuerint præfecti prætorio, & qui auctores la

I.

tius de his scripserunt.

2. Primis autem temporibus unus tantum fuit præfectus prætorio; sed sub Justiniano quatuor, puta, Orientis, Illyrici, Africa, & Italiæ, quibus etiam jus edicta condendi datum fuit (que forme appellata) si modo nec legibus nec constitutionibus essent contraria, 1. formam 2. C. de offic. præfecti præt. orientis, de hisce latius Pancirolus notitia

in Cod. ad l. 66. C. de decurionib. cap. 2. Petrus Faber semestrium lib. 1. cap. 2. Rosinus . 7. antiquit. Roman. c. 33. Jacobus Gothofredus post Codicem Theodosian. in notitia dignitatum in princip. Adde Cassiodorum variorum lib. 6. formula 3.

TITULUS XII.

De officio Præfecti urbi.

SUMMARIA.

Præfectus prætorio sub primis Imperatoribus 1. Qualis fuerit præfectus urbi, quando creatus?

3.

4.

5.

Criminalem babuit jurisdictionem usque ad centesimum ab urbe lapidem, conciliata 1. 1. pr. & . 4. cum l. ult. ff. h. t. potuit in perpetuum interdicere foro, advocationibus &c. quod præses non potest. Conciliata 1.9. pr. cum 1. ult. ff. de pœnis.

Que potuerit in negotiis civilibus; & de popula-
rium factionibus.

In milites non habuit jurisdictionem.
Ubi plura videri possint de boc magistratu.

erat, qui præerat militibus Prætoria nis ad cu- 2. stodiam Principis lectis, plenioremque habebat_licentiam ad discipline publica emendationem: similis antiqui Regum tempore tribunis celerum, ac difficilioribus reipublicæ temporibus, (ubi dictator creabatur) adjunétis dictatori magistris equitum, /. 2. . populo deinde 18. 19. ff. de orig. jur. I. unic. pr. ff. b. i. Hujus ita paulatim increvit auctoritas, ut summam post Principem adeptus fuerit potestatem simul tamen usque adeo mutata, ut cum olim militibus præesset, postea nullam habuerit in illos potestatem, dum per Impp. rescriptum legimus ipsi 1. PRæfectus urbi Regum priscorum Romanoprafecto prætorio: vires illustres comites & magistros rum tempore, iisdem absentibus, curam urpeditum equitum nullam penitus in provinciales bis agebat. Sed & ejectis Regibus, ante constitutos. babere potestatem; nec amplissimam præfecturam in prætores, aliquando creatus fuit, utroque consule militares viros 1. 1. C. de offic. magistri militum. belli causa peregre profecto, 1. 2. §. & bec omnia Adde 1. eos, qui 5. C. de apparis. magistror. mili- 53 ff. de orig. jur. Tacitus Annal. lib. 6. cap. 10. tum, Vinnium tract. de jurisdict. cap. 2. num. 7. in fin. & cap. 11. Paulatim vero in desuetudinem Hinc ipsis rerum ac judiciorum summa commissa, abiit ejus eligendi usus; donec translato ad unum 1. quilibet 40. C. de decurionibus, ac præsides pro-reipublica regimine primus Augustus urbi præfectum

« ÖncekiDevam »