terdicto, ad id, ut prætor vim fieri vetet mortuum inferenti, quo ei inferendi jus est, d. 1. 8. §. ult. I. 9. ff. de religiosis, l. 1. ff. b. t. Considerandum tatem, utile hoc interdictum nonnunquam & illis accommodari, qui jure inferendi mortuum destituti sunt, veluti nudis proprietariis contra fructuarios aut sociis contra socios respecta loci puri, 1. sunt persone 43. ff. de relig. Quod ita placuit, tum quia ea sepe negotiorum, quia quæ interdicta versantur, conditio est, ut tantam moram non patiantur, quarta ad plenam cause cognitionem sufficiens est, uti id in ipsis funeribus faciendis in aperto est; quo fit, ut, dum summatim tantum causa cognoscitur, interdicta etiam iis quandoque dentur, quibus jus nullum quæsitum est, /. 1. §. sed si 10. ff. de aqua quot.

estiva, l. ult. ff. de rivis, tum præcipue favore religionis & pietatis, ac publica utilitatis, ne cadavera jacerent insepulta ; qui favor tantus est, ut nonnunquam in ambiguis religionis quæstionibus strictam juris rationem omittere soleamus, ac insuper habere, quia summa ratio est, quæ pro religione facit, d. 43. in fine ff. de religiosis. Et quamvis interdictis causam proprietatis continentibus plena atque perfecta cause cognitio prætermittenda videatur, quia tunc tota questio finitur, nec ulla lis principalis deinde superest, . 1. §. ult. ff. de aqua quot. & estiva, in hoc autem interdicto quasi proprietatis questio versatur, l. interdictorum 2. §. quædam 2. ff. de inter dictis, observandum tamen, ob periculum in mora cujus impatiens sepultura est, plenam cause cognitionem adhiberi non posse, neque eam rem tantopere domino loci, socio, vel fructuario, fraudi esse, quia locus illatione tali justum sepulchrum non fit, d. 1. 43. ac proinde vel de cadavere auctoritate publica eximendo vel de loci pretio præstando actio læso superest, titulo præcedente explicata.

tatis aditionem, l. 1. §. quotiens 6. ff. de injuriis, eamque injuriam non tantum per illos inferri, qui jam humatum ejecerunt cadaver, aut statuam defuncti in monumento positam saxis petiverunt, juxta 1. ossa 8. pr. ff. de religiosis, I. si statua 27. ff. de injuriis, sed & per eum, qui tentaverit sepulturam impedire, uti semel iterumque testatur Imperator in 1. ult. C. de sepulcro violato. Quemadmodum ergo injuriarum actio ex principiis not issimis nec in heredem datur, S. 1. Instit. de perpet. temporal. act. ita nec mirum videri debuit hanc in factum actionem, pro ultione injuriæ cadaveri illata potissimum comparatam, nec heredi dari, nec in heredem. Nec est, quod quis neget, ultionem & vindictam injuria hac contineri actione, quia id quod interest actor persequitur. Nam & sepulchri violati judicio id, quod interest, peti potest, quod tamen non tantum ex lucro ejus, qui violati, vel ex damno illato æstimatur, sed & ex injuria, quæ facta est, 1. prætor ait 3. §. qui de sepulchri 8. ff. de sepulchro violato, sic ut ista actio, utcunque ad id quod interest tendere dicatur, nihilominus ad ultionem magis pertineat, quam ad rem familiarem, 1. sepulc. violari aio 6. 1. quæsitum 10. ff. de sépulchro violato. Neque turbare quemquam debet, quod hæc actio non perpetua sed annalis esse debuisset, si ad injuriarum actionem potuisset referri; perpetuum enim non est, injuriarum actionem anno terminari; non utique eam, quæ propter atrociorem injurie speciem ex lege Cornelia moveri solet, dum quis se pulsatum verberatum domumve suam vi introitam queritur. Cum ergo non levis, sed atrocissima contumelia fuerit credita, no sceleris immaniras, defunctorum turbare quietem, tum ejiciendo reliquias, tum arcendo cadavera a locis perpetuæ sepulture, & æternæ quasi sedi quietique destinatis, imo defunctorum quasi domibus, ut loquitur Imp. arg. 1. qui sepultura 4. C. de sepulchro 3. Si quis sepulchrum quidem habeat, aditu vero violato, 1. nemo 3. in med. C. de episcop. audientia, ad illud careat, officio judicis vicini cogi possunt, iniquum non fuit, exemplo eorum, qui viventium ut vel precario, vel pretio justo constituto, iter aut domos, tutissima illa supersticum refugia, violenter turbassent, etiam illos, qui defunctos a suis arcuissent quasi ædibus sedibusque quietis, in perpetuum teneri. Sed & amplius, sepulchri violati actionem, utpote popularem, nec heredi nec in heredem dari, ex popularium actionum communi natura manifestum est, 1. pen. & ult. ff. de de popularib action. I. si vero plures 5. §. bac autem actio 5. ff. de bis, qui effud, vel dejec. hanc vero in factum actionem adversus illum, qui mortui illationem prohibuit, ad sepulchri violati judicium pertinere, patet evidenter ex 1. sepulchris. ff. de sepulchro violato, ubi Macer Jurisconsultus ait, sepulchri violati crimen posse dici ad legem Juliam de vi publica pertinere, ex illa parte, qua de eo cavetur, qui fecerit quid, quo minus aliquis funeretur sepeliaturve, quia & qui sepulchrum violat, facit quo quis minus sepultus sit.

viam concedant funus facturo, 1. si quis sepulchrum 12. pr. ff. de religiosis, 1. utimur 5. ff. de sepulcbro violaro, de quo latius actum tit. de servit, præd. rum sicor. num. 4.

4. Est & interdictum de sepulchro ædificando ei competens qui in suo loco sepulchrum ædificat, vel etiam reficit, /. 1. §. pen. ff. b. t. adversus illos, qui edificationem refectionemve impediunt, sive directo, sive per consequentiam, quive id agunt, ut sepulchrum collabatur, l. 1. §. prætor ait 5. & seqq. ff. b. t. ad id, ne vis fiat jure suo ædificanti reficientique, d. 1. Ut tamen denegandum sit hoc interdictum, si ædificans in solo alieno velit machinam ad exstruendum ponere aut alligare, vel materiam eo congerere, vel propius ædes alienas sepulchrum ædificare, cum nulla ei rei servitus constituta esset, l. 1. §. edificare 8. 1. si propius 3. ff. b. t. Et, si cadaver jam illatum esset, 2. Quod si alius locus commodus ad inferendum ca- atque ita locus religiosus factus, pontifices explorare daver sepelire volenti, sed prohibito, non suppetat, debuerunt, quatenus, salva religione, desiderio refiliberum ei est in continenti prohibitorio experiri in-ciendi operis medendum fuerit, /. ult. §. 1. ff. b. to

JCTI ET ANTECESSORIS IN ACADEMIA LUGDUNO-BATAVA

COMMENTARIORUM

AD PANDECTAS

LIBRI QUINQUAGINTA,

In quibus, præter Romani Juris principia ac controversias illustriores, Jus etiam hodiernum, & præcipuæ Fori Quæstiones excutiuntur.

EDITIO QUINTA VENETA

PRIORIBUS EMENDATIOR ET AUCTIOR:

Cui nempe praeter V. Cl. CASPARI BURMANNI Vitae Auctoris Narrationem, et Indicem Generalem Titulorum, et Materiarum, in sex Tomis contentarum,

NUNC PRIMUM ACCEDUNT

Alii duo Tractatus de FAMILIA ERCISCUNDA, et de JURE MILITARI, qui simul
cum praedicto Indice constituunt Tomum Septimum.

7. Qui possint dare mutuum? ubi de negotiorum ge-22. storibus, procuratoribus, tutoribus, civitatis administratoribus, dominis nummos suos alieno nomine mutuos dantibus; & de sociis, qui dant pecuniam communem.

B. Qui non possint dare? ubi de pupillis, provinciarum præsidibus, & bis qui nummos alienos de-24. derunt tanquam suos. Sæpe mutuum, quod ab initio inutile est, nummorum consumtione confirmari, etiamsi reprobi nummi dati essent, quod exemplis doseur.

9. Confirmatur etiam ante consumtionem nummorum si accipiens eos usuceperit. Quando nummi censeantur consumti?

10. Quid juris, si filiusfam. viaticum suum, cum peregre degeret studiorum causa, mutuum dederit?

11. Qui possint mutuum accipere? ubi de Fræsidibus, Judicibus, apud quos lis pendet, Civitatibus Ecclesiis mutuum accipientibus per suos administratores: & quando civitates ac Ecclesie ex mutuo per administratores accepto obligentur vel non, secundum jus civile, canonicum, ac bodier-28.