30. An vere detur ulla literarum obligatio, que nasce- |at non omnibus in contractibus locum invenientem retur ex confessione numerationis, que secuta non concepisse dicendus est. Constat utique, contractus est? proprie accurate loquendo obligationes non esse, sed 31. Opponitur scripturæ exceptio non numerate pecu- magis ex contractibus, perinde ut ex delictis, obligania; que in rem est, & intra biennium privile- tiones nasci, §. ult. Instit. de obligat. ac potius congiata. Quid agendum sit, si possessor chirogra-ventionem, velut genus tum pactorum tum contraphi agat intra biennium, & præsens vel absens &tuum debere considerari, 1. 1. f. conventionis 3. ff. sit? de pactis, denique non mutuum tantum, sed & contractus omnes innominatos, ipsamque etiam stipulationem, non utrimque, sed ab uno latere obligationem inducere. Nisi forte per varias vocabuli contractus significationes dissidium videatur componendum. Quandoque enim tam late patet, ut & quasi contratus comprehendat, /. contractus 23. ff. de reg. juris, frequentius ita, ut veros complectatur contractus, & quasi contractibus omnino distinctos, §. ult. Instit. de obligat. subinde strictissime, ut denotet tantum conventiones illas, que utrimque obligatorie sunt, d. 1. 19. ff. de verb. significat. quo modo Ulpianus scribens, sed si non sit mutua pecunia, sed contračłus, hoc sensu angustissimo contractum accepit in 1. croditores 10. ff. de verbor. signf. 32. Recensentur carus, 35. Quid moribus circa hanc non numerate pecuniae ACtum fuit in secunda Pandectarum parte de judiciis in rem. In personam actiones ex contractu vel quasi, maleñcio vel quasi, aut proprio quo3. Stricti juris mutuum est, ea nisi fallor potissidam jure ex variis causarum figuris descendere, expe- mum ratione, quia ab una tantum parte obligatioditum est, §. 1. Instit. de actionibus, l. 1. ff. de obi- nem parit. Etenim (ut parumper hic ad generaliogat. & action. §. ult. Instit. de obligation. ac quic- ra digrediar) si tantum obligationum tam ex quasi, quid ex his causis debetur, crediti appellatione con- quam vero contractu descendentium seriem mente retineri potest, latius sumto crediti vocabulo, . 1. volvamus, inveniemus, illa plerumque habita fuisse 2. S. creditum 3. ff. b. t. jun&t. 1. creditores 10. 1. bona fidei negotia, ex quibus vel utrimque principa11. l. 12. ff. de verb. signif. Sed in hac tertia pande-liter obligatio ac propterea etiam directa utrimque etarum parte potissimum de eo credito, quod ex con-actio nascebatur; vel ex uno latere principaliter, ex tractu descendit, ac actionibus inde vel ea occasione altero per consequentiam quandam ac velut ex post natis tractatio instituta fuit. Contra&tus in genere, facto, ideoque duplex quidem actio competebat, sed prout a pacto distincti concipiuntur, sunt conventio-directa una, altera contraria: contra vero ea, qua nes de re danda facienda vel præstanda, quibus sub-ex uno tantum latere obligationem pariebant, stricti est obligandi causa ex sua natura. Et vel innomi-juris fuisse. Scilicet, cum in negotiis utrimque oblinati sunt, de quibus in fine libri decimi noni; vel gatoriis dificilius esset, ob multiplicem circumstan nominati, quibus nempe certum ac speciale nomentiarum varietatem ita vel pactionibus omnia definijure civili impo itum est; dum utilitas fecit, ut re, vel cautionibus circumscribere, ut non a prudenconventio esset in usu communi; usus conventionitissimis quædam omitterentur, justum visum fuit, id, nomen peperit; atque ita utilitas obligationis con- quod deesset expresse partium conventioni, per judistituendæ causa fuit, nomen indicium ac nota con- cem ex bono & æquo suppleri, atque ita per eum æstitute, ut post Donellum Vinnius tract. de pactis stimari, quantum alteri ex bons & æquo, etiam excap. 8. num. 3. Et hi iterum vel re constant veltra ac preter id, quod in conventionem deductum verbis vel literis vel consensu d. §. ult. Instit. de erat, prestare oporteat. Ex adverso, cum non tante obligat., Re constantes' dicuntur, ad quorum perfe- tamque multiplicate in negotiis ab uno tantum la&tionem necessaria est rei traditio: inter quos ordi- tere obligantibus occurrerent rerum varietates, visum ne primum est mutuam, quod recte definieris con- fuit, his definiendis prudentem contrahentis circumtrallum juris genium, stricti juris, re constantem,scriptionem posse sufficere; ac sux culpe & negliquo res fungibilis (id est pondere numero vel men-gentiæ debere unumquemque accepto ferre, si minus sura constans & functionem seu permutationem re-i per conventionem prospectum sit; ac proinde jucipiens in suo genere, sic ut per appensionem, ad-dicem quoque in judicando adstrictum esse oportere mensionem aut adnumerationem transferatur, & res iis, que placuerant, nec debere eorum, qua nominaalia similis restituenda fungatur vice rei date, 1. mu-tim cauta non essent, habere rationem. Confer Vintuum 2. §. 1. ff. b. t. ibique Gothofred. in notis )nium ad §. 23. Instit. de action. num. 2. Sic sane aleri datur ea lege, ut res eadem in genere, seu e- mutuum nostrum, sic stipulatio, hereditatis aditio, jusdem bonitatis & quantitatis restituatur, pr. Inst. indebiti solutio, pacta legitima donationis ac constiquib. mod. re contrab. oblig. tuti, contractus denique innominati plerique, uti ex 2. Quamvis autem mutuum non utrinque, sed ex uno tantum latere cbligant, ita & strici juris sunt.. uno tantum latere obligatorium sit, non tamen ideo Ex opposito, commodatum, depositum, pignus, emtioe contractuum serie eliminandum est, cum enim La- nem, locationem, emphyteusin, societatem, mandabeo contractum describit ultro citroque obligationem,tum, tutelæ administrationem, negotiorum alienorum 1. Labeo 19. ff. de verbor. significat. neque plenam vel etiam rerum communium gestionem, bona dei contractuum omnium, neque accuratam definitionem, esse, ac bona fidei actiones producere, discimus ex sed rudem magis delineationem, in pluribus quidem, F. altionum au:em 28. Instit. de action, ex quibus De rebus creditis, si certum &c. omnibus vel utrimque directas, vel directas ac con- in pr. ff. mandati. Vel jussero, te a debitore meo actrarias actiones oriri, principia juris abunde docent. cipere pecuniam tanquam mutuam, tuque acceperis, Hesitationem interim aliquam forte fecerit, quod in d. 1. 54. 1. singularia 15. ff. b. t. vel si quis rogatus jure proditum est, descendentes ex permutatione vel mutuam dare pecuniam, cum eam non haberet, lancem estimatorio contractu actiones, & hereditatis petitio- roganti dederit vel massam auri, ut eam venderet, nem, ipsamque pro dote ex stipulatu actionem, bo- & nummis uteretur, dummodo venditio ac pretii nung fidei judiciis accenseri, d. §. 23. 29. Instit. de meratio subsecuta fuerit, ut auctor est Ulpianus, i action. & tamen non nisi uno ex latere his in cau- regasti 11. ff. b. t. Nam si res quidem vendenda fuesis aut obligationem esse aut dari actionem. Sed a-rit tradita, ea lege, ut pretium inde redactum munimadvertendum, ista sic peculiaribus de causis præ- tuum esset, ac venditio etiam celebrata, pretii vero ter jus commune placuisse, atque adeo in iis a re- numeratio roganti mutuum facta necdum sit, ficta gula exceptiones esse. Quis enim, obsecro, magnope- quoque traditio necdum intervenisse videri potest, re miratur, permutationem & contractum æstimato- nec mutuum natum, cum nihil hactenus ad roganrium bona fidei fuisse habitum, ubi perpenderit, tem pervenerit, quod alia ex causa vere traditum, ex quantam hi duo contractus innominati connexionem mutui causa numeratum fingeretur: unde & rogans & affinitatem habeant cum emtione, locatione, man- tunc, ex ejusdem Ulpiani sententia, non certi condidato, negotiis bone fidei & utrumque contrahentem &tione ex mutuo, sed præscriptis verbis actione teneobligatum reddentibus, juxta . 1. ff. de astimatoria, tur, puta ex contractu æstimatorio, quasi negotio 1. 2. ff. de rerum permutac. 1. ult. ff. de condict. cau- quodam inter eos gesto proprii contractus, id est, a sa data. Actionem ex stipulatu de dote bona fidei mutuo diversi, 1. rogasti me 19. ff. de prescriptis ver esse, æquum fuit, quia in locum veteris rei uxorie bis, junct. 1. si gratuitam 17. S. si margarita 1. ff. actionis, que dotium favore bone fidei erat, surro- eod. tit. i. 1. ff. de estimatoria. Neque huic postregata, ejus quoque naturam ac conditionem debebat me fictarum traditionum speciei adversatur Africaimitari; quippe non durante tantum eo, qui olim nus, cum in l. qui negata 54. vers. his argumentum fuerat, sed & multis modo aucto per leges novas do- ff. mandati, scribit, eum, qui, cum mutuam pecuniam tis favore. Denique de hereditatis petitione jus cer- dare vellet, argentum vendendum dedisset, nihilo matum ante non fuisse, sed demum ex Justiniani con- gis pecuniam creditam recte petituram, & tamen pestitutione eam in classem negotiorum bona fidei re-cuniam ex argento redactam periculo ejus fore, qui latam fuisse, constat ex l. ul. S. ult. Cod. de petit. accepisset argentum. Loquitur enim de eo, qui non bered. . 28. in fine Instit. de action. ea forte ratio- de facto mutuum dabat, sed dare volebat, eumque in ne, quod possessor hereditatis non tam sua, quam finem argentum vendendum dabat, nullo pacto adhereditaria ac per consequentiam heredis veri nego- dito, ut pecunia inde redaca mutua esset, quippe cutia gessisse, adeoque ad negotiorum gestorem, bonæ jus altum in verbis legis silentium est; cum tamen fidei judicio devinctum, accedere intelligitur: dum illa sola formula atque conventio, ut nummi inde revendit, pretia venditarum rerum ac credita heredita-dacti mutui essent, vel ut nummis uteretur, fictam ria exigit, aliaque plura facit, quorum intuitu ipsum in mutuo traditionem inducat, ubi pretii numeratio etiam ex quasi contractu obligari vero heredi, supra subsecuta est. Sola sane voluntas dandi mutuum, sodemonstratum est ii. de peri. bered. num. 1. Quod la conventio de mutuo dando, sola denique destinasi e contrario urgeas, finium regundorum judicium stricti juris esse, & tamen in eo aque ac in familia erciscunde ac communi dividundo judicio continem utrumque experiri posse, sic ut & duplex inde hoc judicium appelletur, 1. in tribus 12. 14. ff. de judiciis, 1. judicium 10. ff. finium regund. ita habe, nullam ex tinium confusione inter confines communionem fuisse natam, adeoque nec desiderari per eam actionem, ut a communione, multis plerumque difficultatibus innodata, sed tantum ut a terminorum confusione, recedatur: a qua, tanquam non multis circumstantiarum varietatibus implicita aut impedita, satis apte recedi posse placuit, etsi judici plerum ex bono & aquo judicandi arbitrium datum non sit. tio peremta est cum ad novationem stipulatione inter præsentes probata, inter absentes impedita poopus esset, quæ hic non apparet. Cui rursus non con-situm est. l'itius scilicet secundum speciem facti itradicit Africanus in d. 1. qui nego.ia 34. ff. man-stius legis, cum sciret sibi nihil deberi, Mavium, pudati, quando ait, ex eo, quod is, qui negotia Lucii tantem per errorem, se Titii debitorem esse, cum procurabat, & a debitoribus ejus pecuniam exegerat, non esset, delegavit Sempronio; solutione Sempronio epistolam ad eum emisisset, qua significabat, certam facta, cum quæreretur, an non Titius ita furti réus summam ex administratione apud se esse, eamque factus esset quia constat, furtum fieri, cum quis increditam sibi se debiturum cum usuris semissibus, debitos nummos sciens accepit, . quoniam 18. ff. de creditum non fieri. Nam etsi a Vinnio recte obser-condict. furtiva) ait Ulpianus, furtum a litio delevatum sit ib. 1. select. quæst. cap. 40. frustra con-gante factum esse, si eo præsente solutum sit : non ciliationem tentari ex eo, quasi in d. 1. 54. epistola alia, ut opinor ratione, quam quia tunc contrectatio quidem ad dominum emissa esset, sed de domini in nummorum a Titio delegante facta intelligitur, quamutuum consensu secundum epistolam non appare-si nummi per delegatum Mavium non Sempronio ret; cum aperte satis Africanus ipse conventionem sed ipsi Titio præsenti soluti, rursus per Titium Semadeoque domini assensum supponat, dum pro argu-pronio numerati essent. Contra vero furti actionem mento utitur, nuda pactione pecuniam creditam fie-non esse cum l'itio, cum eo absente solutio Semprori non oportere; imprudentius tamen est, quod vir nio per Mævium facta est; non aliam, ut existimo, doctus iterato repetiit, illos oleum & operam perde- ob causam, quam quia, uti nulla absenti Titio nature, qui hoc inter Africanum & Ulpianum dissidium ralis solutio neri poterat, ita nec ficta nummorum student componere, perinde ac si dies diem non do- numeratio in eo concipi aut fingi debuit, adecque. ceret, nec quicquam ultra superesset tentandum. nec nummi considerari, quasi Titio traditi & tursus Quamvis enim id libens concesserim, ex usu fori pa- per eum Sempronio soluti: cui consequens erat, ut, rum interesse, utrum inter dominum ac procurato-deficiente & vera & ficta traditione, atque ita nulla rem, absentem an præsentem convenerit, ut exacti etiam apparente Titii vera vel ficta contrectatione ad pro domino nummi apud procuratorem ut mutui re- furtum necessaria, a furti vitio Titius immunis promanerent, ad id, ut mutuum fiat, ut ipse ait d. cap. nunciaretur: quod fieri non oportuisset, si in ab40. in fine, ex juris tamen Romani principiis ista sente æque ac præsente Titio delegante ficta numduo perinde habita fuisse, persuasum mihi non est. morum traditio concipienda foret. Juvatque hanc de Cum ergo ab Africano tractari video de procuratorenta traditione inter absentes non probata sentenabsente, qui id per epistolam emissam domino signi- tiam coxtaneus Ulpiano Paulus, quando in . ejus ficaverat; ab Ulpiano vero simpliciter, sine distinctione rei 46. 1. 47. ff. de rei vendicat. statuit, si in rei vel absentiæ, conventionem inter dominum prætentie vindicatione reus ex jurejurando in litem præstiterit ae procuratore proponi, nihil vetare putem, quo minus estimationem, dominium statim ad possessorem perUlpiani verba de conventione inter presentes inita tinere, quia dominus cum eo transegisse & decidisse accipiam, restrictione ad multas alias leges conci- videtur eo pretio, quod pro ipso constituit: hæc auliandas & explicandas usitata ac necessaria, quarum tem ita esse, si res præsens sit: sin absens, tunc douna generalius asserit, quod altera cum distinctionis minium rei acquiri, cum possessionem ejus possessor mentione negat. Quo posito, jure optimo Ulpianus nactus est ex voluntate actoris. Non enim alia de hetam admi.it traditionem, atque inde mutuum; necausa Paulum ita scripsisse existimo, quam quia, ubi gavit jure non minore Africanus. Cum enim fictio- res præsens est, vere tradi potuit, & ob id quoque nes juris solius soleant regulariter imitari naturam, tradita fingitur; tradi vero non potuit vere, cum abac possibilitatem naturæ plerumque supponant, sic ut sens est, ideoque nec dominium eius videri potest ibi hct ones jutis cessent, ubi rerum natura verita- translatum ex feta traditione, terminos habiles haud tem non admittit, ut patet ex f. minorem 4. 5. 6. inveniente. Sed & pro hac opinione facit, quod idem 7. 8. 9. 10. Îns.it, de adoption. nisi diserte ac no- | Paulus in . 1. D. si jusserim 21. ff. de acquir. vel minatin aliud in hac aut illa fictionis specie inve-amit. possess. cum Prisco tradit, si jusserim vendiniatur dispositum; ut id adnotatum in pr. Inst. de torem procuratori rem tradere, tum ea in præsentia inoff. testam. nece se fuit, Africanum inter domi-sit, videri mibi traditum; idemque esse, si nummos num & procuratorem absentem negare ficta tradi- debitorem jusserim alii dare; non est enim corpore & tionis interventum; eo quod nec vera poterat inter actu necesse, apprehendere possessionem; sed etiam eos, sibi invicem absentes, intervenire. Contra quo- culis & affectu: & argumento esse eas res, qua proque, cum inter presentes vere traditio naturalis es- per magnitudinem ponderis moveri non possunt, uk set, fictam etiam ad imitationem nature Ulpianus columnas: nam pro traditis eas haberi, si in re prainter dominum ac procuratorem ei præsentem haud senti consenserint. Vides, & rerum venditarum tradidifficulter probavit. Hanc vero inter absentes pre- tionem & nummorum ex delegatione solvendorum sentesque diversitatem juris circa ficta brevis manus numeratio em ita fingi factam emtori ac creditori traditiones admittendas aut respuendas, ne quis te- deleganti, si in præsentia sint. Et sane, si sibi invimere confictam gratis poni putet, efficit abunde Ul- cem, & ipsis rebus, præsentes esse non deberent, inpiani locus in. falsus creditor 43. §. si is, qui 2. ter quos ficta brevis manus intercedit traditio, ineff. de furtis, ubi scribit, si is qui indebitum accipie- ptus plane Paulus fuerit, quod addidit conditione bat, delegaverit solvendum non erit furti actio, cum illam, cum ea in præsentia sit, ac mox subjungit, eo absente solutum sit; cæterum si eo præsente, alia columnas pro traditis haberi, si in re præsenti concausa est, & furtum fecit. Aut enim omnia me ju-senserint. Juvat insuper, quod Papiniano (qui Paulo. ra fallunt, aut unicum distinctionis ab Ulpiano fa- ac Ulpiano non nihil superior) placuit, non aliter fundamentum in ficta brevis manus traditione traditis horrei clavibus merces in horreo recorditas videri traditas, quam si apud horrea claves tradite risset monstratio fundi ex turre conspicui, atque adeo sint, clavibus 74. ff. de contrab. emt. Quodque i-in præsentia emtoris ac venditoris sic positi, ut ocu dem Papinianus in 7. donationes 31. §. species 1. ff. lis & affectu apprehendi posset, 1. quod meo 18. S. ri dt donation. respondit, species extra dotem a maire venditorem 2. in fine ff. de acquir. vel amitt. possess. filia nomine viro traditas, fuie, que præsens fuit, junct. 1. 1. S. 21. in med. ff. eod. tit. Quod si & donatas ab ea viro traditas videri. Qualis filie stipulatione considerare libuerit, quamvis a mutuo presentia rursus frustra cum emphasi proponeretur, ceteroquin distinctas, vel ex ipsa patescet, quantam si æque, filia absente, ficta potuisset traditio esse juris diversitatem præsentia pariat, ad absentia opDenique, quod & Javolenus, his omnibus antiquior positionem, atque ita huic quoque disputationi lucem scripsit, si pecuniam, aut alim rem, quam mihi de-addent. Si enim procuratori domini præsentis cautum bes, te in conspectu meo ponere jubeam, eo id effici, fuerit, ex stipulatu actionem utilem domino compereut mea esse incipiat, quasi quodammodo longa ma-re, nemo ambigit, ut ait Ulpianus, I. si procuratori 79. nu tradita, I. pecuniam 79. ff. de solution. Etsi ergo ff. de verb. obligat. Contra, si absente domino prolegibus nonnullis simplicius dicatur, merces videri tra- curator sibi de evictione caveri curaverit, non aliter ditas, clavibus horrei traditis, rerum venditarum pos- domino de evictione actio datur, quam si per procusessionem censeri translatam, si venditorem, quod erat orem cessa sit, procuratore per actionem mandainerim, deponere in domo mea jusserim, S. item si ti ad cessionem compellendo, . possessio 49. D. ult. quis merces 45. Instit. de rer. divis. d. l. 1. §. 21. f. de acquir. vel amitt. possess. idque secundum gein fine, l. quod meo 18. §. si venditorem 2. ff. de ac- neralia juris principia, quibus quisque sibi, nullus al quir. vel amitt. poss. l. qua ratione 9. §. item si quis teri (exceptis quibusdam casibus singularibus) stipu B. ff. de acquir. rer. domin. tamen ista non aliter, latur, & ex stipulatu actionem querit S. si quis alii 4. quam concurrente præsentia, secundum plures leges §. alteri 19. Instit. de inutil stipulat. Ex quibas, nialias manifestas requisita, intelligenda ac restringen- si fallor, illud conficitur, procuratore stipulante doda sunt. In ea tamen ficta traditione, qua res, que minum præsentem ipsum fingi stipulatum esse, abjam ante per dominum ex alia causa fuerat tradita, sentem non item, quia præsens ipse potuit, absens ex nova causa tradita fingitur, exceptionem esse pu- non potuit, per naturam stipulari. Nec est, quod quis to, nec præsentia rei opus esse eo tempore, quo id etiam in casu d. 1. 34. ff. mandati, xque, ac in caagitur, ut, verbi gratia, id quod apud te prius depo- ru 1. quædam mulier 77. A. de rei vindicat. constisui, deinceps ex causa mutui vel empti vel donati tutum possessorium quærat. Etenim in constituto pospenes te sit eo quod tempore præcedentis veræ tra-sessorio is, qui suo nomine possedit, incipit deinceps ditionis res præsens fuit, & ista vera traditio nunc alieno nomine possidere, d. 1. 18. ff. de acquir. vel cum suis qualitatibus simpliciter fingitur repetita: amitt. possess., quod & contigit in facti specie, quæ unde & tunc dicitur animo cepisse possidere, & sine est in d. 1. 77. at in d. 1.34. ff. mandati, non pottraditione nuda domini voluntate res translata esse, est procurator velle nummos, a domini debitoribus §. interdum 44. Instit. de rer. divis. 1. certi condi- exactos, nomine domini possidere, quos vult mutuos tio 9. S. ult. l. 10. ff. h. t. Sed & secundo, in con- apud se esse; sed potius, cum antea nummos illos estituto possessorio, quo quis id, quod prius suo no-xactos nomine domini possedisset, nunc id agere vult, mine possidebat, constituit se velle deinceps alieno nomine possidere, (secundum l. quod meo 18. pr. 1. qui bona 19. §. 1. ff. de acquir. vel amitt. possess.) 6. Sunt interim, quibus placuit, leviore ac simpliprobatum Romanis video, præsentiam eorum, inter ciore via hanc inter Africanum & Ulpianum, adeoquos per constitutum ficta contingit traditio, non de- que inter d. 1. 34. ff. mandari, & l. 11. 15. ff. b. ** siderari, sed & inter absentes posse locum invenire, dissonantiam tolli posse, puta, temporum distinctic ut colligi potest ex 1. quædam mulier 77. ff. de rei ne; jura increscere, augeri, extendi quotidie; Afrivindicat. & ex societate universali, in qua per quod-cano florente nondum adeo plene fictas traditiones dam constituti genus res omnes corporales a sociis pluribus in casibus invaluisse; Ulpiani vero tempopossessæ inter eos communicantur, ita scilicet, ut re magis frequentatas fuisse, ac pluribus in casibus, quisque, quod ante tanquam proprium suo nomine quam ante receptas, utrumque sui seculi jura adno possedit, deinceps pro parte velit nomine socii pos- tasse. Quorum opinioni haud difficulter subscribesidere, /. 1. §. 1. 1. 2. ff. pro socio. Quam singulari- rem, tanquam facillima; nec multis ambagibus aut tatem in constituto non aliunde quam ex ipsius con- involucris implicita, simulque eam continenti concistituti propria natura profluere existimo: eo quod liandi rationem, quæ pluribus in partibus juris noconstitutum tale, non facti, sed animi est: vult alie-stri explicandis componendisque usitata atque 'merito no nomine possidere, quod suo ante possedit: animum probata est; nisi ex aliis legibus patesceret, etiam solum si mutaverit, constitutum est, d. l. 18. d. f. 19. §. 1. fictas traditiones multifariam Africani ætate, atque ff. de acquir. vel amitt. possess. qualis animi mutatio etiam antea, fuisse admissas, laudantibus illas Javonullam duorum præsentiam naturaliter requirit. At- leno atque Celso, sibi fere coetaneis, Africano au que hinc etiam, si quis non simplici constituto pos- tem superioribus, 1. si rem 62. ff. de eviction. I. pesessionem transferre voluerit, sed amplius fictam quan- cuniam 79. ff. de solutionibus, 1. interdum 21. ff. de dam traditionem interponere, præsentia iterum opus acquir. vel amitt, possess. 1. quod meo 15. §. si venfuit; ut patet in eo, qui, cum fundum vendidisset, ditorem 2. ff. eod. tit. 1. ut mibi 21. §. 1. ff. de do eumque tradere vellet, emtori ex alta turre fundum nat. Gajo quoque, qui Africano non inferior, . qua น monstrat vacuamque se tradere possessionem dicit; ratione 9. S. interdum 5. 6. ff. de acquir. rer. donon translaturus sane possessionem professione illa min. ac Pomponio, qui Africano prope æqualis, . si. traditionis vacuæ possessionis, nisi cum ea concur- serons 21. §. 1. ff. de acquir. rer. domin. Et sane, ut eos suo nomine tanquam mutuos habeat, quod a constituto possessorio longe diversum est. si omnium horum jurisconsultorum temporibus id, re, 1. rogasti 11. §. ult. ff. b. t. vel etiam consumquod meum erat, & apud te extabat, mea voluntate tos condicere, cessa sibi per eum, qui nummos nupotuerit tuum fieri, tanquam ficta traditione, uti id meraverat, condictione, quæ danti fuerat vel ex stiin rebus depositis vel commodatis, ac postea deposi-pulatione de restituendo, vel ex consumtione accitario vel commodatario venditis donatis mutuo da- pientis quæsita, 1. quamvis 2. C. si certum pet. k nam ris apparet; nulla ratio fuit, cur non æque, imo lon-fur 13. b. t. Observandum enim, sæpe mutuum, ge facilius, mea voluntate penes te manere potuisset quod ab initio non recte datum erat, atque ita ex tanquam tuum, quasi per netam traditionem, quod numeratione inutile, dum obligatio ex mutuo nasci tu mihi ex causa mandati vel æstimatorii contractus non potuit, quamdiu id, quod datum erat, accipienalioquin debuisti præstare, quodque, antequam mihi tis factum non esset, quasi deficiente obligandi causolveres, revera tuum erat, solutione tua demum a sa, postea tamen ex consumtione convalescere, ac te in me transferendum, secundum casus in d. 1. 11. parere condictionem ex consumtione, non præcise 15. ff. b. t. propositos. Et hæc quidem de fictis domino nummorum, sed numeranti accommodantraditionibus pro locis nostri juris difficillimis expli- dam; eo quod non, unde originem pecunia, quæ mucandis sufficiant. tuo datur, habeat, sed qui contraxit, sic ut propriam numeravit, in hujusmodi obligationibus, requiritur, 1. non omnis 19. §. ult. in fine ff. b. t. junct. 1. non unde 7. C. si cert. petatur. Qua ratione pupillo mutuum numeranti sine tutoris auctoritate, & furioso, & prodigo, & furi vel prædoni post consumtionem nummorum per ipsos nullo jure mutuo daturum condictio data est, §. ult. Instit, quibus alien. licet vel non, l. rogasti 11. §. ult. I. 12. /. 13. pr. & §. 1. 1. non omnis 19. §. i. ff. b. t. quod & usu probatum, Hugo Grotius manud. ad jurisprud. Holl. lib. 3. cap. 10. num. 14. Quin imo, etsi reprobi nummi dicantur mutuo dari, si tamen per recipientem tanquam probi expensi fuerint, magis esse puto, ut hic quoque numeranti jus suum crediti ex consumtione firmatum sit. Licet enim fateri necesse sit, reprobis nummis solutis liberationem debitori solventi non contingere, 1. eleganter 24. §. qui reprobos 1. ff. de pignorat, act. similique modo, nummis non probis ex causa mutui datis, jus crediti non nasci expensis tamen iisdem per accipientem, ur tuanti suum jus crediti confirmari, dicendum est: tum, quia vix est, ut probari queat, reprobos fuisse, quos accipiens iterum tanquam probos erogavit, tum quia, eo maxime probato, audiendus non est quisquis propriam audet turpitudinem allegare; allegat autem, qui se reprobam pecuniam pro proba expendisse, quod legibus interdictum, commemorat; tum denique quia is, qui per reproborum nummorum numerationem ex causa mutui obligari non vult, vel debitorem suum liberari non patitur, ita demum reproborum nummorum exceptione tueri sese potest, si reprobos restituat, d. 1. 24. §. 1. ff. de pignorat. act. Etiamsi de cetero verum sit, impune ferre non oportere, sed tanquam falsi reum coercendum esse, qui sciens dolo malo reprobos pro probis numerasse, probatur, de quo ad tit. de lege Cornelia de falsis. 7. Mutuum dare potest dominus, liberam habens rei illius fungibilis, quam dat, administrationem, vel alius domini nomine, quo casu domino nummorum ex numeratione, per procuratorem vel negotiorum gestorem facta, non tantum certi condictio ex mutuo acquiritur, sed & actiones alia, sive in rem, sive in peosonam, pro conveniendis fidejussoribus, ac persequendis pignoribus in mutui dati securitatem procuratori devinctis, sine ulla actionum cessione, 1. 2. C. per quas personas nobis acquiritus, arg. l. si absentis 4. C. si certum pet. I. si pecuniam 26. ff. b. t. Ut tamen domino liberum sit nomen mutuatarii reprobare, quoties in illud non consensit, & aliqua gestoris in pecuniis collocandis culpa apparet, d. 1. 4. pr. f. 1. C. si eertum pet. junct. 1. litis contestata 37. S. 1.ff. de negotiis gestis. Sic & civitatis pecuniam recte dat mutuam civitatis administrator, 1. Gajus Sejus 1. .f. de usuris, tutor aut curator nummos pupilli vel furiosi, arg. l. si tutor 15. ff. de administr. & peric, tutor. Quin imo, si dominus suos nummos, tanquam ad Titium pertinentes, l'itii no-probis, & debitori liberationem competere, & mumine mutuos dederit, sive sciente Titio, sive ignorante, mutuum tamen contractum intelligitur, & certi condictio Titio quxsita, I. certi 9. §. si nummos 8. b. tel. si ia stipulatus 126. §. Chrysegonus 2. f. de verbor. obligation. quod ita in mutuo, uti alia plura, jure singulari receptum est. Quod si socius communem sociorum pecuniam numeravit ut mutuam, non aliter creditam efficit, quam si ceteri quoque consentiant, quia suæ tantum partis alienationem habuit, 1. si socius 16. ff. b. t. cujus etiam solius partis intuitu tunc mutuum consisteret in sociorum dissensu, arg. 1. nam & si fur 13. §. ult. in fine ff. b. t. nisi per mutuatarium nummi jam consumti sint; tunc enim ex consumtione confirmato mutuo in nummis alienis, etiam condictio ex consumtione danda foret, ut post dicetur. 8 Non tamen mutuum dare potest pupillus sine tutoris auctoritate, §. ult. Instit. quibus alien. licet vel non . non omnes 19. §. 1. ff. b. t. Nec præsides provinciæ eorumque ministri, qui ad tempus, non perpetuo fungantur officio: sive per se sive per interpositas personas id faciant, 1. principalibus 33. 1. 54. f. b. t. I. eos qui, 3. C. si certum pet. (quod tamen hodie non servari, notat Perezius Cod. si cersum petatur num. 5.) nec quisquam nummos alienos suo nomine sine domini voluntate, quippe quos extantes dominus vindicare posset, bona fide consumtos condictione repetere; puta, condictione sine causa ; de consumtis mala fide ad exhibendum age 9. Quid, quod & ante consumtionem pecuniæ, per non dominum suo nomine numeratæ, mutuum utiliter convalescere intelligitur, si accipiens eam nondum consumptam usuceperit, cum per istam usucapionem sic adimpletam ipsi danti suum jus crediti. confirmatum sit, dum ipse est, qui accipienti præstitit usucapiendi facultatem, arg. l. si aliedam 13. 1. qui alienam 33. ff. de mortis causa donat. Consumti autem nummi aliaque res fungibiles intelliguntur, non modo si erogati fuerint, aut oleum, vinum, frumentum similiaque per usum, in abusu consistentem, esse desierint; sed &, si ita hæc omnia rebus acci |