Prologus.

Post communem considerationem de virtutibus et vitiis, et aliis ad materiam moralem pertinentibus, necesse est considerare singula in speciali. Sermones enim morales universales minùs sunt utiles, eò quòd actiones in particularibus sunt. Potest autem aliquid in speciali considerari circa moralia dupliciter : uno modo ex parte materiæ ipsius moralis, pulà cùm consideratur de hâc virtute vel hoc vitio; alio modo quantùm ad speciales status hominum, putà cùm consideratur de subditis et prælatis, de activis et contemplativis, vel quibuscumque aliis differentiis hominum. Primò ergo considerabimus specialiter de his quæ pertinent ad omnes hominum status; secundò verò specialiter de his quæ pertinent ad determinatos status. Est autem considerandum circa primum, quòd si seorsùm determinaremus de virtutibus, donis, vitiis et præceptis, oporteret idem multoties dicere. Qui enim sufficienter vult tractare de hoc præcepto: Non machaberis, necesse habet inquirere de adulterio, quod est quoddam peccatum, cujus etiam cognitio dependet ex cognitione oppositæ virtutis. Erit ergo compendiosior et expeditior considerationis via, si simul sub eodem tractatu consideratio procedat de virtute et dono sibi correspondente, et vitiis oppositis, et præceptis affirmativis, vel negativis. Erit autem hic considerationis modus conveniens ipsis vitiis secundùm propriam speciem. Ostensum est enim supra, 1-2, qu. 18, 72 et 73, quòd vitia et peccata diversificantur specie secundùm materiam vel obje

clum, non autem secundùm alias differentias peccatorum, putà cordis,oris et operis ; vel secundùm infirmitatem, ignorantiam et malitiam, et alias hujusmodi differentias. Est autem eadem materia circa quam et virtus rectè operatur, et vitia opposita à rectitudine recedunt. Sic ergo, totâ materiâ morali ad considerationem virtutum reductâ, omnes virtutes sunt ulteriùs reducendæ ad septem; quarum tres sunt theologicæ, de quibus primò est agendum; aliæ verò quatuor sunt cardinales, de quibus posteriùs agetur. Virtutum autem intellectualium una quidem est prudentia, quæ inter cardinales virtutes continetur et numeratur. Ars verò non pertinet ad scientiam moralem, quæ circa agibilia versatur, cùm ars sit recta ratio factibilium, ut supra dictum est, 1-2, qu. 57, art. 3 et 4. Aliæ verò tres intellectuales virtutes, scilicet sapientia, intellectus et scientia, communicant euiam in nomine cum donis quibusdam Spiritus sancti. Unde simul etiam de eis considerabitur in consideratione donorum virtutibus correspondentium. Aliæ verò virtutes moraSUMME. III.

elb

les omnes aliqualiter reducuntur ad virtutes cardinales, ut ex supra dictis patet, 1-2, qu. 61, art. 3. Unde in consideratione alicujus virtutis cardinalis considerabuntur ctiam omnes virtutes ad eam qualitercumque pertinentes, et vitia opposita. Et sic nihil moralium erit prætermissum.

QUESTIO PRIMA.

DE FIDE. - (In decem articulos divisa.) Circa virtutes igitur theologicas primò erit considerandum de fide; secundò de spe; tertiò de charitate.

Circa fidem verò quadruplex consideratio occurrit prima quidem de ipsâ fide; secunda de donis intellectûs et scientiæ ipsi correspondentibus; tertia de vitiis oppositis; quarta de præceptis ad hanc virtutem pertinentibus.

Circa fidem verò primò crit considerandum de ejus objecto; secundò de ejus actu; tertiò de ipso habitu fidei.

Circa primum quæruntur decem: 1° utrùm objectum fidei sit veritas prima; 2° utrùm objectum fidei sit aliquid complexum vel incomplexum; id est res, an enuntiabile; 3 utrùm fidei possit subesse falsum; 4° utrùm objectum fidei possit esse aliquid visum; 5° utrùm possit esse aliquid scitum ; 6° utrùm credibilia debeant distingui per certos arliculos; 7° utrùm iidem articuli subsint fidei secundùm omne tempus; 8° de numero articulorum; 9° de modo tradendi articulos in symbolo; 10 cujus sit fidei symbolum constituere.