Sayfadaki görseller
PDF
ePub

Nr. 150.

A.

Verordnung des Fürstbischofs Anselm Franz, dass der UniversitätsBuchdrucker Kleyer und seine Nachfolger sammt Gesellen von der Steuer wegen ihrer Druckerei und andern Lasten frei sein sollen.

1748, 3. Juni. Wirzburg.

Ihro Hochfürstl. Gnaden Herr, Herr Anselm Franz, Bischoff zu Wirtzburg, Herzog zu Francken, inhaeriren ohngeacht des dagegen vorgekommenen Einwendens dero zu mehrerer Aufnahm allhiesiger Universität unterm 8. Februarii 1747 derselben ertheilten Privilegio (krafft dessen der Universitätsbuchdrucker Kleyer und seine Successores sambt deren Gesellen nicht allein von der Schatzung wegen ihrer Druckerei, sondern auch von Quartier, öffentlichen Erscheinungen und anderen burgerlichen oneribus frey seyn sollen) gnädigst und wollen, dass benannte Buchdruckere und Gesellen blösslich und unmittelbar bey und unter der hochfürstl. Universität stehen, mithin sie von Burgermeister und Rath für jetzo und das Künfftige auf keinerley Weiss mehr beschwehret werden sollen. Urkundlich Ihro Hochfürstl. eigener hoher Handunterschrifft und beygedruckten geheimen Insiegels. Wirtzburg den 3. Junii 1748.

Ans. Frz. B. u. F. H. z. Frk. m. pr.

Eine Abschrift in dem im k. Kreis-Archiv Wirzburg befindlichen liber divers. form. et contractuum Anselmi Francisc. (Nr. 62) Fol. 42r/43.

B.

Auszug aus dem Gebrechen-Protocolli de 27. Junii 1748, obige hochfürstliche Verordnung betreffend.

Nachdeme der dahiesige Universitätsbuchdrucker Kleyer ein Decretum unterm 3. Junii a. c. von Ihro Hochfürstl. Gnaden in Originali vorgezeiget hat, vermög dessen derselbe und seine Successores sambt deren Gesellen nicht allein von der Schatzung wegen ihrer Druckerei-Arbeiten, sondern auch von Quartier, offentlichen Erscheinungen und anderen. burgerlichen oneribus frey seyn und erwehnter Buchdrucker sambt Gesellen blösslich und unmittelbar bey und unter der dahiessigen Universität stehen, sofort von Burgermeister und Rath auf keinerley Weiss mehr beschwehret werden sollen, als wurde

beschlossen: es wäre nicht allein sothanes Decretum Sr. Hochfürstl. Gnaden in das Gebrechen-Protocoll in extenso einzutragen und hievon der Oberregistratur die behörige Nachricht zu geben, sondern auch dem dahiessigen Stattrath zur gehorsambsten Nachachtung solches zuzuschicken. Eine Abschrift 1. c. fol. 43/43r.

C.

Mittheilung obenstehender Verordnung an Bürgermeister und Rath der Stadt Wirzburg.

1748, 27. Juni. Würzburg.

Nachdeme von Seiner Hochfürstl. Gnaden der dahiessige UniversitätsBuchdrucker Kleyer gegenwärtiges Decretum erhalten und solches bey hochfürstl. Regierung in Originali vorgezeiget hat, als wird solches hiermit dem dahiessigen Stattrath zur gehorsambsten Nachachtung zugeschicket. Decretum Wirtzburg den 27. Junii 1748.

Eine Abschrift 1. c. fol 43r/44

Nr. 151.

Der Fürstbischof Karl Philipp gründet eine Professur der Experimentalphysik, die ein Jesuit zu versehen und die mit einem Gehalt von 200 fl. dotirt wird.

1749, 2. September. Schloss Werneck.

Demnach der Hochwürdigste des Heiligen Römischen Reichs Fürst und Herr, Herr Carle Philipp, Bischoff und Fürst zu Würtzburg, Hertzog zu Francken, sich gnädigst entschlossen, eine Professuram Physicae Experimentalis denen P. P. Societatis anzuordnen, zu dieser neuen Professur aber den Gehalt von zweyhundert Gulden Rheinisch gnädigst beygeleget haben, als ist Gegenwärtiges unter höchst ermelt Ihro hochfürstlichen Gnaden hoher Hand-Unterschrifft und beygedruckten dero geheymen Cantzley-Insiegel gefertigtes Decret ihnen zu ihrer Legitimation. darüber ertheylet worden. Schloss Werneck den 2. Septembris 1749. Carl Philipp, Eps. Herb. [Franc. Dux].

L. S.

Eine gleichzeitige Abschrift im Jesuiten-Kopeibuche Lit. D. S. 120r.

Nr. 152.

Des Bischofs Karl Philipp von Greiffenklau erneuerte und erweiterte Satzungen für die Universität Würzburg.*)

1749, 4. November. Wirzburg.

Nos Carolus Philippus, dei gratia episcopus Wirceburgensis, s. R. i. princeps et Franciae orientalis dux.

Cum ea sit regnorum, principatuum rerumque publicarum experientia teste conditio, ut, nisi a bene constitutis universitatibus virorumque ex iis prodeuntium subsidio fulciantur vel collabascant penitus vel saltem haud procul a praesenti absint ruina, Nos ab eo, quo erga commune bonum incitamur, erecti studio, hanc ex praecipuis unam episcopalis et principalis regiminis nostri curam esse voluimus, ut universitatem nostram Wirceburgensem a gloriosis praedecessoribus nostris amplissima olim munificentia fundatam conservaremus, gratiis principalibus et speciali favore augeremus, firmaremus legibus non tam de novo conditis, quam uberius explicatis necnon accommodata ad eruditam hanc temporum aetatem methodo tum patriae, tum etiam exteris cujuscunque status viris, imo et toti christiano orbi redderemus utiliorem. Itaque

I. altissimae huic sollicitudini intendentes propensissimamque erga professores et academicos voluntatem declarantes, omnibus et singulis, qui in nostra deinceps universitate Wirceburgensi quatuor facultatum disciplinis operam daturi sunt, principali affectu protectionem singularem, eaque pollicemur adminicula, quibus singuli ad vitam pie et christiane instituendam necnon ad omnem eruditionem politioremque agendi et vivendi normam valeant deduci; et si qui erunt, quos vel generis commendet nobilitas vel majorum merita condecorent aut praerogativa alia faciat illustres, iisdem facilem ad aulam gratiamque nostram principalem accessum nunquam negatum iri contestamur. Praeterea

II. quatuor facultatum decanis injungimus, ut iis, qui ab exteris regionibus seu propinquis seu remotioribus ad nostram urbem studiorum causa convenerint, de domibus et habitationibus commodis prospiciant, in quibus pro conditione sui status decenter, honeste et parabili sumptu degant; tales etiam instructores, correpetitores et aliarum artium infor

*) Die ursprünglich lateinische Ueberschrift lautet: Reverendissimi et celsissimi S. R. J. Principis ac Domini D. Caroli Philippi, D. G. episcopi Wirceburgensis et Franciae orientalis ducis etc. etc. domini nostri clementissimi, ordinaciones almae et perantiquae universitatis Wirceburgensis gratiosissime renovatae, ampliatae et in meliorem formam digestae atque solemniter promulgatae.

matores a deputatis approbatos et nobis, si e re fore videbitur, praesentatos nanciscantur, sub quorum domestica institutione literarum, quem meditantur fructum, referant copiosorem. Et ne ordinatio haec nostra aliquo subinde neglectu exolescere possit, iisdem praeterea decanis praescribimus, ut singulis mensibus ad Nos de his omnibus accurate referant. Quoniam vero

III. compertum est, adolescentiam saepe minus consultam cum ingenti parentum moerore ad aes alienum contrahendum artibus quorundam creditorum non bonis, vel vetito alearum, foliorum pictorum aliove simili lusu traduci aut suapte sponte inclinare, districte jubemus, ut creditores, qui absque expressa parentum et his demortuis curatorum vel decani facultatis concessione studioso cuicunque vel literarum candidato ultra flor. 50 divisim aut in solidum mutuos dederint, non tantum crediti repetitionem non habeant sed et mulctae loco medietatem summae in mutuum datae fisco pendant. Prout similiter

IV. interdicimus et prohibemus omnem cambiorum usum, ita quidem, ut nullus studiosorum ex causa cujuscunque tandem debiti creditori suo per literas cambiales possit obligari; multo autem magis detestamur illos contractus, quibus incauta juventus erga modicum aliquid paratae pecuniae cambiales vel alias obligatorias literas expedit valoris multo majoris cum evidenti rei familiaris detrimento. Insuper

V. attendentes, studiosorum nonnullos vel sibi oblatis vel a se quaesitis occasionibus juvenili ardore per illicitos amores prohibita omni jure commercia ac lenocinia in sponsalium nexum et infausta denique conjugia abripi, volumus, ut personae illae, quae spe futuri matrimonii ad malignam vivendi licentiam alios seduxerint aut etiam quomodocunque sponsalia cum aliquo universitatis nostrae alumno insciis parentibus vel iis, qui nomine parentum veniunt, contraxerint, in foro actionis omnis expertes excludantur, non attenta defloratione vel insecuta impraegnatione. Ut vero

VI. omnibus patescat, quo ordine quave methodo per succedaneos annorum decursus scientiae, artes, disciplinae ac studia a singulis facultatum professoribus atque doctoribus ex nostro clementissimo mandato sint instituenda, pro tota institutionis norma leges sequentibus paragraphis in praesentiarum duximus praescribendas.

§. I.

Pro facultate theologica.

Quemadmodum plane confidimus, professores sacrae facultatis, qui sua se industria, rerum theologicarum peritia, expedita docendi methodo

et moribus viro religioso dignis commendant, non passim et absque gravi causa mutatum iri, ita circa ipsum hoc studium statuimus et ordinamus, et quidem

1) ut in facultate theologica scripta non dictentur ad calamum, sed continuetur explicatio ex selecto authore, qui scholae proprius, modernae aetati accommodatus et a sana minimeque suspecta verae et catholicae fidei doctrina sit probatus. Liberum tamen esto, maxime in lectionibus publicis rationes sententiae contrariae, quae forte professori praeplacet, dictare, addere scholia, notas et interpretationes apponere. Ne vero nimium temporis adimatur explicationi et repetitioni, districte

vetamus.

2) Si quis professorum tum ad illustrandam universitatem, tum ad conciliandam sibi majorem apud auditores authoritatem proprium suum partum typis edere et explicare velit, et hoc permissum esto, prout ab utroque professore theologiae scholasticae cum satisfactione et fructu hoc anno factum.

3) Illud optamus vehementer, ut a viro aliquo rerum intelligente et veterano professore vel exprofessore 8 tractatus theologici una sententiarum serie eodemque stylo publici juris fiant, qui tum auditoribus eo, quo dictum, modo praelegi possint et debeant. Media pro viri hujus sustentatione necessaria et congrua ex publico aerario haud gravate

suppeditabuntur.

4) Universim retenta methodo syllogizandi tanquam maxime utili imo necessaria doceantur solidae in theologia scholastica ratiocinationes, stabiliantur fidei dogmata ex verbo dei, conciliis, patribus, ratione deducantur firmae conclusiones ex principiis et veritatibus revelatis, ita ut theologia nostra, quae firmamentum est religionis verae et orthodoxae, altissimis et inconcussis fundamentis inniti a quocunque sincero rerum arbitro conspiciatur. Neque

5) ea improbantur ratiocinia, quae praesupponendo veritates fidei adjutrice humana et sana philosophia motiva convenientiae scrutantur, intellectui reddunt magis perspicua mysteria et voluntatem ad eadem amplectenda suaviter inducunt et impellunt. Unde pariter

6) praescribimus, ut deinceps observetur elenchus materiarum, quem rescissis quaestionibus minus utilibus professores theologiae in nostra universitate probarunt et acceptarunt, imprimendus ante initium studiorum cum approbatione rectoris magnifici et decani facultatis praelectionum catalogus, continuandae singulis mensibus exercitationes publicae, privatae diebus omnibus argumentationes et quaestionum magis illustrium per anni decursum in disputationibus pro gradu deductiones.

« ÖncekiDevam »