onem monasterii suppressi et collegii erecti huiusmodi necnon ecclesiae, cimiterii, claustri, domorum, aedificiorum, habitationum, proprietatum, praediorum, bonorum et annexorum iuriumque et pertinentiarum praedictorum libere apprehendere et perpetuo retinere illorumque fructus, iura, obventiones et emolumenta quaecumque percipere, exigere, levare et recuperare ac arrendare, locare et dislocare necnon in suos et dicti collegii usus et utilitatem convertere dioecesani loci vel cuiusvis alterius licentia desuper minime requisita similiter perpetuo applicavit et appropriavit necnon literas tunc desuper conficiendas nullo unquam tempore etiam ad ordinarii loci aut generalis vel provincialis et quorumcumque aliorum superiorum et personarum ordinis ipsorum fratrum minorum seu etiam quorumvis aliorum instantiam ex quacumque etiam iuridica et rationabili et alias quantumvis legitima causa et sub praetextu, quod in forma iuris factae non forent, revocari, alterari, limitari et ad terminos iuris reduci vel illos contra eos in integrum restitui illasque de surreptionis vel obreptionis seu nullitatis aut alio quocumque vitio seu intentionis ipsius praedecessoris aut alio quovis defectu notari vel impugnari ullatenus posse causamque seu causas, propter quas illae emanaverant, coram loci ordinario aut alio quocumque etiam a sede praedicta delegato vel alio iudice etiam praedicta apostolica auctoritate deputato verificari minime debere nec propterea aut ex eo, quod interesse putantes vocati non fuerint, per surreptionem vel obreptionem obtentas fuisse praesumi et viribus ac effectu carere, sed his et aliis quibuscumque non obstantibus perpetuo validas et efficaces in omnibus et per omnia esse et fore suosque plenarios effectus sortiri et obtinere perpetuo debere ipsasque literas sub quibusvis similium vel dissimilium suppressionum et erectionum ac applicationum et appropriationum necnon gratiarum et concessionum seu literarum suspensionibus, revocationibus, limitationibus, alterationibus, reductionibus, restitutionibus et derogationibus vel annulationibus aut aliis contrariis dispositionibus, quavis et dicta apostolica vel ordinaria auctoritate aut ex quacumque etiam quantumcumque urgentissima ac necessaria necnon legitima, iusta, rationabili et iuridica causa etiam ad quorumvis etiam loci ordinarii aut generalis vel provincialis seu aliorum superiorum et personarum dicti ordinis fratrum minorum aut etiam imperatoris, regum, ducum et aliorum principum instantiam vel eorum contemplatione et intuitu aut etiam in monasterii et illius ordinis huiusmodi aut cuiusvis alterius seu etiam in nullius favorem ac etiam motu proprio et ex certa scientia etiam consistorialiter aut alias quomodolibet pro tempore factis et emanatis nullatenus unquam comprehensas, sed semper ab illis exceptas et, quoties illae emanarent, toties in pristinum ac validissimum statum

restitutas et de novo etiam sub posteriori dati per rectorem et collegiales praedictos pro tempore eligenda concessas esse ac perpetuo fore et censeri. et sic in praemissis omnibus et singulis per quoscumque iudices, etiam causarum palatii apostolici auditores ac s. Romanae ecclesiae cardinales et de latere legatos necnon loci ordinarium ac generalem et provincialem aliosque superiores et personas praedictas sublata eis et eorum cuilibet quavis aliter iudicandi facultate et auctoritate iudicari et definiri debere necnon quicquid secus super his a quoquam quavis auctoritate scienter vel ignoranter contingeret attentari irritum et inane decrevit necnon pro tempore praeposito generali societatis huiusmodi seu ab eo deputando ut omnia et singula et quaecumque in praemissis et circa ea quomodolibet tunc et pro tempore necessaria et seu opportuna iuxta dictae societatis institutum et providam ipsius praepositi generalis aut ab eo deputandi super hoc quomodolibet faciendam dispositionem faciendi plenam, liberam. et commodam facultatem, licentiam, potestatem et auctoritatem etiam perpetuo concessit et impartitus est ac, quicquid tunc et pro tempore per praepositum generalem aut ab eo deputandum praedictum, ut praefertur, factum foret, ex tunc prout cum factum foret similiter perpetuo confirmavit et approbavit, non obstantibus priori voluntate sua praedicta ac Lateranensis concilii novissime celebrati uniones perpetuas nisi in casibus a iure permissis fieri prohibentis et aliis apostolicis constitutionibus ac monasterii et s. Clarae ac fratrum minorum ordinum huiusmodi iuramento, confirmatione apostolica vel quavis firmitate alia roboratis statutis et consuetudinibus, privilegiis quoque, indultis et literis apostolicis eisdem monasterio et ordinibus eorumque superioribus et personis sub quibuscumque tenoribus et formis ac cum quibusvis et derogatoriarum derogatoriis aliisque efflcacioribus et insolitis clausulis irritantibusque et aliis decretis in genere vel in specie ac alias quomodolibet etiam motu proprio et scientia similibus ac etiam consistorialiter ac ad imperatoris, regum, ducum et aliorum principum et pluries concessis, confirmatis, approbatis et innovatis, quibus omnibus etiam si de illis eorumque totis tenoribus specialis, specifica et expressa non autem perclausulas generales idem importantes mentio seu quaevis alia expressio habenda foret, idem praedecessor tenores huiusmodi pro expressis habens illis alias in suo robore permansuris ea vice duntaxat specialiter et expresse derogavit caeterisque contrariis quibuscumque. ne autem de absolutione, suppressione, extinctione, erectione, institutione, concessionibus, assignatione, applicatione, appropriatione, decreto, impartitione, confirmatione, approbatione et derogatione praedictis pro eo, quod super illis dicti praedecessoris eius superveniente obitu literae confectas non fuerunt, valeat quomodolibet haesitari ipseque Federicus episcopus

illorum frustretur effectu, volumus et similiter apostolica auctoritate decernimus, quoad absolutio, suppressio, extinctio, erectio, institutio, concessiones, assignatio, applicatio, appropriatio, decretum, impartitio, confirmatio, approbatio et derogatio praedecessoris huiusmodi perinde a dicta die IV. kalendas Martii suum sortiantur effectum ac, si super illis ipsius praedecessoris literae sub eiusdem diei dato confectae fuissent, prout superius enarratur, quodque praesentes literae ad probandum plene absolutionem, suppressionem, extinctionem, erectionem, institutionem, concessiones, assignationem, applicationem, appropriationem, decretum, impartitionem, confirmationem, approbationem et derogationem praedecessoris huiusmodi ubique sufficiant nec ad id probationis alterius adminiculum requiratur. nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostrae voluntatis et decreti infringere vel ei ausu temerario contraire. si quis autem hoc attentare praesumserit, indignationem omnipotentis dei ac beatorum Petri ed Pauli apostolorum eius se noverit incursurum. datum Romae apud s. Petrum, anno incarnationis dominicae MDLXXII., octavo kalendas Junii, pontificatus nostri anno primo.

A. de Alexiis.

v. Cae. Glorierius.

Die sehr beschädigte Originalbulle im Verwahre des historischen Vereins von Unterfranken und Aschaffenburg nr. 328.

Eine Abschrift in dem Jesuitenkopeibuche D fol. 30b ff. in der Univers.Verwalt.-Registr.

Ein Abdruck im Archiv des hist. Vereins für Unterfr. und Aschaffenb. 1. c. S. 100-108.

Nr. 40.

Bischof Julius bittet den Kaiser Maximilian II., das bereits von seinem Vorfahr Bischof Friedrich gestiftete Gymnasium mit den Vorrechten einer hohen Schule zu begnadigen.

[1574 ?]

Serenissime ac invictissime caesar, domine clementissime. inter alia multa praeclara opera, quae praepropera morte reverendissimi quondam principis domini Friederici episcopi Wirceburgensis, domini et praecessoris. mei carissimi, felicis memoriae, inchoata atque imperfecta manserunt, praecipuum prope sibi vendicat locum, quod multo labore gravique pro difficultate temporum sumptu collegium in hac mea urbe aperuit, in quo iuventus ad catholicam religionem et liberalium doctrinarum studia per viros pietate et doctrina praestantes informetur. in quo sanctissimo opere

perficiundo, non secus ac si eiusdem collegii iam ad publicam utilitatem efflorescentis tutela sanctioribus testamenti sui tabulis mihi relicta esset, ab eo primum die, quo deo optimo maximo ita de me disponente concordi capituli mei suffragatione ad ecclesiae et reipublicae huius gubernacula adhibitus sum, ad summum laborem et diligentiam nihil mihi reliquum feci, ut jacto quasi praecessoris mei pietatis fundamento reliquae aedificii partes superstruerentur et ab humili initio, felici conatu, ad summum perduceretur. itaque exiguo illo susceptae gubernationis tempore pertinaci studio, nunquam deterrente sumptu hoc effectum est, ut aucto professorum numero, extructis novis auditoriis, discentibus in certas classes dispositis, habitationibus commode aedificatis habitaque cura, ut non indigenis solum et provincialium liberis, verum etiam iis, qui ex aliis locis ad capiendum ingenii cultum huc confluent, de iis, quae ad tuendam vitam necessario requiruntur, utiliter et opportune prospectum sit, idem collegium frequentis gymnasii non tam imaginem repraesentet, quam nomen et famam tueri ac sustinere queat. nec vero in hac mediocritate mihi consistendum judico sed altius longiusque progrediendum, ut novis subinde factis accessionibus in hisce tantis et tam caecis errorum nubibus et procellis, ad laudem omnipotentis dei suaeque sponsae sacrosanctae matris ecclesiae publicamque christianae iuventutis salutem, verae catholicae religionis et liberalium studiorum, quae uno philosophiae nomine censentur, facem quandam praetulisse videar. porro ut eius, quod a me et praecessore meo maximo hactenus sumptu et labore effectum est, maior in vulgus sit auctoritas et iuventus ad imbibenda christianae philosophiae semina colligendosque virtutum et doctrinarum thesauros tanto vehementius etiam excitetur, propositis praemiis et honoribus, qui ex literarum cultura expetuntur quique hodie in universitatibus (uti vocant) solemni renunciatione conferuntur. ita majestatem vestram caesaream humillime oro et obtestor, ut non solum saepenominati collegii fundationem gratam ratamque habeat eiusque ordinationes et statuta, quae vel nunc lata et scita sunt vel pro temporis ratione in posterum ferentur et sciscentur, suae maiestatis assensu ex plenitudine potestatis, efficaciter corroboret et confirmet. verum etiam privilegium, quo gradus in publicis doctrinae testimoniis decreti, ut in philosophia militantibus, baccalaureorum et magistrorum, in sacra theologia licenciatorum et doctorum, similiter quoque in reliquis altioribus facultatibus, ut iurisprudentia et medicina imperialis auctoritatis vestrae culmine in hoc meo collegio comprobentur, clementer et benigne in meliori forma concedat desuperque solennes codicillos confici et transmitti prima quaque occasione annuat. quam petitionem meam et votum, si serenissima majestas vestra in mente illa sua nobilissima valere suaeque clementiae fontes, ut

aliis omnibus iusta petentibus, mihi patere sinerit et immortali omniumque saeculorum praedicatione celebrando beneficio me meamque ecclesiam et provinciam afficiet et ipsa respublica ob excitatam verae pietatis liberaliorisque doctrinae lucem majestati vestrae serenissimae clara olim voce gratias et aget et persolvet deus optimus maximus serenissimam majestatem vestram pro sua ineffabili sapientia et bonitate perpetuo gubernet, tueatur ac conservet, cui me meamque ecclesiam humillime commendo. Sacrae caesareae majestatis vestrae

humillimus capellanus

Julius episcopus Wirceburgensis et Franciae orientalis dux.

Eine Abschrift davon im Reichshofrathsarchiv zu Wien. Unser Abdruck ist nach einer von dorther 1847 mitgetheilten beglaubigten Kopie gemacht.

Nr. 41.

Bischof Julius ersucht den Sekretär des Kaisers Maximilian II. um eine Verbesserung des von diesem der von ihm beabsichtigten Universität ertheilten Privilegiums.

1574, 5. Oktober. Wirzburg. *)

Julius von gottes gnaden bischof zu Wirzburg und herzog zu Franken. unsern grus zuvor. lieber besonder. wir haben euer jüngst schreiben sampt einer copey, welcher gestalten die Römisch kaiserliche majestät, unser allergenedigster herr, uns unser vorhabenden universitet halben zu befreyen entschlossen, empfangen und gelesen und thun uns solcher vertreulichen communication mit gnaden gegen euch bedanken. wir befinden aber in gemelter copey, dass uns und unsere nachkommen mehr nit erlaubt wurd, als allein baccalaureos und magistros zu creiren. dieweil aber vermoge beyliegender copeyen die babstliche heyligkeit vor etlich und hundert jahren unsern vorfahrn die freyheit und macht geben, dass sie auf der damaln alhie angestelten universitet nit allein baccalaureos und magistros sondern auch in allen faculteten publice lesen und doctores promoviren solten und möchten, die jetzig babstliche heyligkeit

*) Vorliegende Urkunde führt in der vidimirten Abschrift das Jahr 1575; wir glauben aber ihr das Jahr 1574 zuschreiben zu müssen, da das nachfolgende Privileg des Kaisers (cfr. no. 45) das von dem Bischof in dem ursprünglichen Entwurfe Vermisste augenfällig bereits enthält.