Nr. 44.

Breve des Papstes Gregor XIII. an das Wirzburger Domcapitel in Betreff der von Bischof Julius zu erneuernden Universität daselbst.

1575, 28. März. Rom.

Gregorius episcopus servus servorum dei. dilectis filiis: praeposito et decano ecclesiae Herbipolensis ac officiali Herbipolensi salutem et apostolicam benedictionem. hodie a nobis emanarunt literae tenoris sequentis: [folgt das unter nr. 43 gedruckte Privilegium]. Quocirca discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus, quatenus vos vel duo aut unus vestrum per vos vel alium seu alios literas praedictas et in eis contenta quaecunquae ubi et quando opus fuerit ac quoties pro parte Julii seu pro tempore existentis episcopi Herbipolensis huiusmodi fueritis requisiti solemniter publicantes illique in praemissis efficacis defensionis praesidio assistentes faciatis auctoritate nostra literas praedictas et in eis contenta quaecunque firmiter observari ac illum praemissis omnibus et singulis iuxta dictarum literarum formam et tenorem pacifice frui et gaudere, non permittentes illum a quoquam quomodolibet indebite molestari, contradictores quoslibet et rebelles ac praemissis non parentes per sententias, censuras et poenas ecclesiasticas aliaque opportuna iuris et facti remedia, appellatione postposita, compescendo, invocato etiam ad hoc, si opus fuerit, auxilio brachii saecularis, non obstantibus constitutionibus et ordinationibus apostolicis contrariis quibuscunque, aut, si aliquibus communiter vel divisim ab eadem sede sit indultum, quod interdici, suspendi vel excommunicari non possint per literas apostolicas non facientes plenam et expressam ac de verbo ad verbum de indulto huiusmodi mentionem. datum Romae apud sanctum Petrum, anno incarnationis dominicae millesimo, quingentesimo, septuagesimo quinto, quinto kalendas Aprilis, pontificatus nostri anno quarto.

Eine Abschrift in dem im kgl. Kreisarchive zu Wirzburg befindlichen liber privileg. Julii (nr. 35) fol. 9 r.

Eine andere Abschrift in dem Kopeibuch Nr. 1 CCXLIII 3 ff. der Universitäts-Verwalt. Registratur.

Ein Abdruck bei Gropp 1. c. Tom. I S. 501.

Nr. 45.

Privileg K. Maximilian II. für die von Bischof Julius zu erneuernde Universität zu Wirzburg.

1575, 11. Mai. Prag.

Maximilianus secundus, divina favente clementia electus Romanorum imperator semper augustus, Germaniae, Hungariae, Bohemiae, Dalmatiae, Croatiae et Slavoniae etc. rex, archidux Austriae, dux Burgundiae, Brabantiae, Styriae, Carinthiae, Carniolae, Lutzenburgiae, Wirtenbergae, superioris et inferioris Silesiae, princeps Sueviae, marchio sacri Romani imperii Burgoviae, Moraviae,, superioris et inferioris Lusatiae, comes Habspurgi, Thirolis, Ferretis, Kiburgi et Choritiae etc., landgravius Alsatiae, dominus marchiae Slavonicae, Portus Naonis et Salinarum etc. praesentium tenore universis notum esse volumus: cum nobis inter caetera imperialis fastigii, ad quod singulari dei providentia evecti sumus, munia incumbat, diligenter circumquaque prospicere, ut scientiae et liberalia bonarum artium studia provehantur et nostro auspicio felicia capiant incrementa, ex quibus quasi divinae sapientiae hausto fonte subditi nostri ad administrandam rempublicam caeterisque mortalium necessitatibus providendum reddantur aptiores, praesertim cum omnium scientiarum tutela et patrocinium penes Romani imperii moderatores consistat, qui quoque ipsarum professores subinde dignis praemiis, honoribus et libertatibus exornantes, multa passim in sacro imperio gymnasia instituerunt et erexerunt. nos igitur eorundem praedecessorum nostrorum laudandis vestigiis insistentes, exhibita nobis nuper petitione venerabilis Julii episcopi Wirceburgensis, principis nostri et devoti dilecti, qua continebatur, ut collegium a piae quondam memoriae Federico, proximo eius in episcopatu antecessore, non sine multo labore gravibusque impensis in civitate sua Wirtzburgensi, eo fine, ut iuventus ad catholicam religionem, artium liberalium studia et sublimiores facultates per viros pietate et doctrina praestantes informetur, apertum atque ab ipso, tanquam successore, cui huius sanctissimi operis perficiendi cura testamento defuncti praedecessoris relicta esset, non modo numero professorum sed etiam aedificiorum nobili structura et commodis habitationibus aliisque ad sustentationem doctorum virorum provehendaque studia necessariis adauctum, una cum statutis et ordinationibus in eo hactenus erectis et posthac erigendis auctoritate nostra caesarea confirmare necnon etiam de novo privilegiis, libertatibus et praerogativis studii universalis munire et exornare dignaremur, maturo desuper habito consilio et deliberatione eiusmodi precibus per sese honestis

et aequis gratiose deferendum putavimus et proinde ex certa scientia et de caesareae potestatis nostrae plenitudine in vim motus proprii antedictum collegium a quondam proxime defuncto episcopo Wirtzburgi institutum et a moderno adauctum et perfectum confirmavimus et, si opus fuerit, de novo ereximus et instituimus, prout tenore praesentium omnibus melioribus via ac modo id ipsum confirmamus et, si opus fuerit, de novo instituimus et in studium universale et gymnasium erigimus illudque una cum personis ibidem profitentibus et studentibus omnibus privilegiis, immunitatibus, honoribus et gratiis, quibus alia gymnasia eorumque membra utuntur et gaudent, donamus et exornamus, volentes et eadem authoritate nostra caesarea decernentes, quod rector et visitatores aut professores et personae idoneae ad id per dictum episcopum Wirtzburgensem eiusque pro tempore successores vel quibus id ipsi demandarint deputandae possint et valeant in praedicta schola seu universitate in omnibus facultatibus, in sacra theologia, in utroque iure et medicina necnon in philosophia et quibuscunque scientiis legere et lectiones, disputationes et repetitiones publicas facere, conclusiones palam proponere ac praedictas scientias docere, interpretari, glossari et dilucidare omnesque actus scholasticos exercere, eo modo, ritu et ordine, qui in ipsorum schola hactenus in usu fuit, aut in caeteris unversitatibus et gymnasiis publicis observari solitus est. et cum ipsa studia eo feliciore gradu procedant et maius sumant incrementum, si ingeniis et disciplinis ipsis suus honos seu dignitatis gradus statuatur, ut emeriti aliquando digna laborum suorum praemia consequantur, statuimus et ordinamus, ut per collegia doctorum seu professorum electis ad id idoneis et prae caeteris excellentioribus, si qui ad sumendam palmam certaminis sui idonei iudicati fuerint, adhibito prius per ipsos doctores et professores in qualibet facultate pro more et consuetudine atque solemnitatibus et ritu in caeteris universitatibus observari solitis rigoroso et diligenti examine (in quo conscientias ipsorum "professorum onerari volumus quasque sub iuramenti vinculo ad hoc adstringimus) in philosophia, liberalibus artibus et quavis alia facultate eos, qui examini se submiserunt et se pro more et iuxta statuta scholarchis per aliquos dignos et honestos viros de gremio ipsius collegii praesentari fecerint, possint ad ipsum examen admitti et invocata spiritus sancti gratia examinari, et si hoc modo habiles, idonei et sufficientes reperti et iudicati fuerint, baccalaurei aut magistri aut licentiati aut doctores pro uniuscuiusque scientia et doctrina creari et huiuscemodi dignitatibus insigniri necnon per bireti impositionem et annuli ac osculi traditionem caeterisque consuetis solennitatibus investiri et consueta ornamenta atque insignia dignitatum praedictarum eis tradi et

conferri, quodque baccalaurei aut magistri aut licentiati aut doctores in eadem schola promoti et promovendi debeant et possint in omnibus locis et terris. sacri Romani imperii et ubique terrarum et locorum libere omnes actus professorum legendi, docendi, interpretandi et glossandi facere et exercere, quos caeteri professores, baccalaurei, magistri, licentiati et doctores in aliis studiis privilegiatis promoti et insigniti exercent et exercere possunt et debent de consuetudine vel de iure. caeterum, quo praefatum gymnasium Wirceburgense suis gubernatum magistratibus solidiori et firmiori consistat fundamento, omnes et singulas ordinationes et statuta hactenus in eo factas, tenore praesentium confirmamus et insuper damus et concedimus scholarchis, doctoribus, professoribus et scholaribus in dicta academia quoquo tempore existentibus autoritatem et potestatem condendi et faciendi statuta et ordinationes iuxta consuetudinem caeterarum universitatum, si tamen dictus episcopus Wirtzburgensis aut eius pro tempore existentes successores in ea statuta aut ordinationes consenserint aut eadem vel easdem ratificaverint. ad haec damus et concedimus saepedictis professoribus et scholarchis potestatem creandi et eligendi rectorem scholae, visitatores ac professores, item procuratores ad negotia vel syndicos sive alios quoscunque officiales universitatis, prout ipsis visum fuerit expedire. praeterea volumus et decernimus per praesentes, quod scholastici ac ibidem dignitatem seu gradum aliquem assumentes, gaudeant et potiantur, utique frui, gaudere et potiri possint ac debeant omnibus et quibuscunque gratiis, honoribus, dignitatibus, praeeminentiis, praerogativis, privilegiis, concessionibus. favoribus et indultis ac aliis quibuslibet, quibus universitas Heidelbergensis, Tubingensis, Friburgensis, Ingolstadiensis ac alia studia privilegiata ac doctores, licentiati, magistri, baccalaurei et scholastici isthic promoti aut aliqua dignitate seu gradu insigniti gaudent, utuntur, fruuntur et potiuntur quomodolibet consuetudine vel de iure, non obstantibus aliquibus privilegiis, indultis, praerogativis, gratiis, statutis, ordinationibus, legibus, constitutionibus, reformationibus, exemptionibus aut aliis quibuscunque in contrarium facientibus, quibus omnibus et singulis ex certa nostra scientia, animo deliberato et motu proprio hisce derogamus et derogatum esse volumus per praesentes. nulli ergo omnino hominum liceat, hanc nostrae confirmationis, erectionis, indulti, concessionis et privilegii gratiam vel facultatem infringere aut ei quovis ausu temerario contravenire seu illam quovis modo violare. si quis autem id attentare praesumserit, nostram et imperii sacri indignationem gravissimam et poenam centum marcharum auri puri, toties quoties contrafactum fuerit. se noverit irremisibiliter incursurum, quarum dimidiam imperiali fisco seu aerario nostro reliquam vero partem saepenominato episcopo Wirtz

harum testimonio

burgensi et eius successoribus decernimus applicandam. literarum manu nostra subscriptarum et sigilli nostri caesarei appensione munitarum, datum in arce nostra regia Pragae, undecima die mensis Maii, anno domini millesimo, quingentesimo, septuagesimo quinto, regnorum nostrorum, Romani decimo tertio, Hungarici duodecimo, Bohemici vero. vigesimo septimo.

Maximilianus m. p.

Vid. Jo. Bab. Weber.

Ad mandatum sacrae caesareae maiestatis proprium

And. Erstenberg m. p.

Eine Abschrift in dem im k. Kreisarchive Wirzburg befindlichen liber privilegiorum Julii (nr. 35) fol. 2r-4.

Eine andere Abschrift in dem Copeibuch Nr. 1 CCXLIII 5r ff. in der kgl. Universitäts-Verwaltungs-Registratur.

Ein Abdruck bei Gropp 1. c. Tom. I S. 501-503.

Nr. 46.

Kaiser Maximilian II. privilegirt die von Bischof Julius zu Wirzburg reorganisirte Buchdruckerei.

1575, 11. Juni. Prag.

Wir Maximilian der ander, von gottes gnaden erwelter Romischer kaiser, zu allen zeiten mehrer des reichs, in Germanien, zu Hungern, Behaim, Dalmatien, Croatien und Schlavonien etc. konig, erzherzog zu Österreich, herzog zu Burgundi, Steur, Kærndten, Crain, und Wirtemberg etc. grave zu Tyrol etc. bekennen offentlich mit disem brief und thun kunt allermenigclich: als uns der erwirdig Julius bischof zu Wirtzburgk, unser furst und lieber andechtiger, undertheniglich zu erkennen geben, wessmassen weiland seiner andacht vorfahrn an berürtem stifft in dero statt Wirtzburgk ein buchtruckerey mit formen und ander notturft, gemeinem nutz zum besten, mit nit geringem costen angestelet und solche derselben kunst probirten fleissigen maistern vorzustehen bevolhen und dann sein andacht also derselben fuesstapfen nachzuvolgen geneigt, ir genzlichen fürgenommen, solches werk der truckerey zue bessern und zu genzlichem end zu pringen, dasselb auch einem tauglichen mann zu bevelhen, darumben und damit solcher seiner andacht und dero vorfahren zu befürderung und mehrung der truckerey angewenter fleiss und costen denen, welchen sein andacht solch ampt bevelhen