Sayfadaki görseller
PDF
ePub

de principum consensu statuatur, qui omnibus ad conveniendum nullo discrimine tutus commodusque re vera extiterit; alioquin multi multorum bene sentientium labores, consilia vigiliaeque nullo cum fructu periclitabuntur 1. Approbans igitur, quod Carolus iterum per Ludovicum de Praet cum Francisco rege egit, ipse quoque Clemens Papa 5 Caesari Trivultio, episcopo Comensi nuntio suo in Gallia scripsit, ut regem Christum ad consentiendum concilio commoneret, quae quidem litterae desiderantur, sed testante Loaysa cardinale, qui eas vidit, efficacissimae et bonae erant 2, siquidem Clemens, ut facilius Francisci itemque Henrici VIII dubia de loco concilii removeret, Mantuae et Mediolani civitatibus a Caesare propositis 3 Placentiam et Bononiam adiunxit, quarum 10 nulla tamquam suspecta vel incommoda recusari deberet 4.

[ocr errors]

Deinde die 25. aprilis 1531 Clemens Papa Carolo V propria manu respondit et per Iacobum Salviatum Campegium legatum de iis, quae in consistorio gesta erant, certiorem fieri iussit. Papae litterae, quae cardinali Oxomensi satis placuerunt 5, breviores sunt et aperte dicunt, si officia per Imperatorem cum Gallorum rege facta et iterata efficiant, 15 ut Franciscus concilio consentiat, tunc Pontifici concilium omnino convocandum videri eumque nihil omissurum, ut ad effectum perducatur; sin vero Franciscus nolit vel difficultates moveat, tunc a concilio desistendum fore, ne Lutherani ex hac principum discordia pertinaciores et audaciores fiant, cum alioquin esse possit, ut quibusdam rebus concessis ad concordiam ineundam paratos se praebeant. Litterarum per Salviatum 20 Campegio scriptarum pars prior eiusdem sententiae est, addens tamen, praeter omnem spem accidisse non solum, quod Caesar Franciscum regem consulendum duceret7, sed etiam et multo magis, quod Franciscus post illam epistulam die 21. novembris scriptam 8 ita ut fecit responderet, cum alioquin Summus Pontifex nulla mora concilium indicere decrevisset. Expositis deinde, quae episcopo Comensi in Galliam ad removenda Fran25 cisci regis dubia scripta erant, litterae ad responsum per Caesarem Uberto de Gambara datum transeunt quidque cardinalium collegium de eo sentiat exponunt. Qui quidem, id quod iam ipse Gambara fecerat, omnino dissuadent, ne concilium generaliter indicatur, sed ut ad res fidei et ad auxilium contra Turcas ferendum restringatur; quod nisi fiat, timendum fore, ne perniciosissimae illae de potestate Summi Pontificis dispu30 tationes reviviscant plurimaeque aliae res regna saecularia, Galliam praesertim et Hispaniam, spectantes in dubium vocentur. Minime quidem Suam Sanctitatem abhorrere a reformanda ecclesia et tollendis gravaminibus, Germanicae praecipue nationis, immo nihil aliud expectasse, quam ut deputati eiusdem nationis, prout cum ipso Campegio legato conventum erat, ad tractandum de his gravaminibus Romam venirent; non recte tamen 35 talem postulari reformationem, quae ecclesiae quidem et Sedis Apostolicae iura abroget vel minuat, principibus autem saecularibus illaesa relinquat quaecunque praeter veterem consuetudinem ab ecclesia sibi concedi fecerint. Simili modo cardinales persistunt in eo, quod Caesaris praesentia toto concilii tempore maxime necessaria sit quodque Lutherani ipsi concilium petant, ne infiniti illi labores, qui in concilio celebrando subeundi forent, 40 fructu suo careant vel decreta ipsius bona et firma executione destituantur. Quodsi Caesar hisce consentiet et Francisci regis novum responsum, quod per Ludovicum de Praet expectatur, concordat, statim a Summo Pontifice concilium convocabitur. Persistente autem Francisco, quem dubio procul sequetur Henricus Angliae rex, in volun

1 Ex regia nostra prope Westmonasterium die 13. februarii 1530, id est 1531 secundum stilum communem, ed. Theiner, Vet. Monum. Hib. et Scotorum n. 1012 p. 589 ad annum 1530; cf. Heine p. 540 sub finem. 2 Heine p. 421 harta cumplida y buena. 3 Supra p. XLVI et XLVII.

Salviatus Campegio, Romae 24. [25.] aprilis 1531. Heine p. 541.

Heine p. 421; litterae ipsae ibidem p. 539, eaedem apud Ruscelli, Lett. di Principi 3, 129, sed mirum in modum sub die 10. mai 1532, qui error omnes fere posteriores rerum scriptores errare fecit, ut Raynaldum 1532 n. 20, Bucholtz 4, 290 adn., Pastor p. 85, Hergenrother 9, 774. Pallavicinus 3. 7. 3 easdem litteras sub die 17. maii 1531 allegat.

• Quae habentur apud Heine p. 540-544 sub die 24. aprilis 1531; sed crediderim, eas eodem die 25. Concilium Tridentinum. IV.

cum Papae epistula scriptas esse, cum die 4. maii Salviatus Campegio scribat: Havendoli scritto largamente alli 25 di quello che consultata la cosa con questi Signori Rmi qui si risolveva circa il concilio, et sinchè s'intenda, che resolutione si saria fatto in Francia con Monsgr. di Prato et come quelle difficultà si risolveno, non harò che dir di più a V. S. Rma. Arm. VIII ord. I vol. C f. 55, min. Simili modo 1. c. f. 62 de die 23. iunii. Sed esse etiam potest, ut Salviatus circa diem erraverit, cum Campegius ipse litteras, quas insolita quadam cursorum tarditate non prius quam circa calendas iunii accepit, die 24. aprilis datas esse dicat. Lett. di Principi 11 f. 70, or.

7 Similiter Loaysa cardinalis, supra p. LXIV. s Supra p. L.

9 Qua de re plura in edendis Campegii huius temporis litteris.

i

tate sua concilio contraria, non plus temporis in procurando concilio perdendum, sed alia via cum Lutheranis procedendum erit, sive vi et armis Caes. Mts, adiuvante pro virili Sua Sanctitate, sive concedendo Lutheranis quasdam res, quae fidei praeiudicium non afferunt 1, et reassumendo opus reformationis per Campegium in tollendis gravaminibus nationis Germanicae inceptum.

5

Quae epistulae cum tardiore itinere, uti iam adnotatum est, ad Caesaris curiam perferrentur 2, Campegius non prius quam die 5. iunii cum Carolo V de iisdem agere potuit. Et primo quidem de litteris per Salviatum scriptis, quarum priorem partem Carolus approbavit, posteriori tamen non assensit, persistens in concilio generaliter, non ad res speciales indicendo, ne adversariis daretur causa conquerendi, praelatos ligatis 10 manibus ad concilium venire 3. Neque timendum esse, ne quid periculi inde exurgeret, praesertim si regem Christum firma concordia cum Summo Pontifice et ipso Caesare uniri contingeret. Praesentiam quoque suam personalem non aliter quam in primo responso promittere voluit, ita scilicet, ut libertatem recedendi sibi servaret, quam primum concilio sua assistentia non iam opus esset. Nec quoad locum a prima sen- 15 tentia recessit, dicens, sibi ipsi minime displicere loca per Clementem Papam regi Christ proposita, Placentiam sc. et Bononiam, sed omnino se dubitare, immo certo scire, Germanos ad nullam civitatem Romano Pontifici subiectam accessuros esse. Voluit tamen Caesar ulterius de his rebus consulere et respondere, simulatque Bruxellas advenerit. Deinde Campegius legatus Clementis Papae litteras Caesari tradidit, qui illas 20 bis perlegit responsurumque se esse dixit. Sequuntur in eiusdem cardinalis litteris die 13. iunii scriptis quaedam magni momenti de Francisco rege, quae cum inedita adhuc sint hic adiungimus:

uno

Poi intrai in ragionare con S. Ma circa il Christo, ricercandogli che mi dicesse la risposta sua, che havea fatta a Monsgr. di Prato, dopoi che S. Ma li havea 25 replicato alla prima sua risposta 5. Mi disse che me la mandaria a communicare; poi disse: È come la prima et manco. Alhora gli soggiunsi: Ben, sacra Maestà, consultaria Vostra Altezza, che stando così il re di Francia si havesse a convocare concilio, che parturisse li inconvenienti che si sono pensati et proposti? Disse che era da fare ogni cosa, perchè S. Mià Christma si riducesse al camino, che lui et N. Signore 30 erano; ma che lui credeva, che etiam che si facesse in mezzo Parigi, perchè il loco fusse sicuro, che lui non lì verria di buona gamba, soggiungendo sempre, che per S. Beate si dovea far ogni cosa per potersi di lui assicurarsi di beneficio de tutta Christianità, et che, quando pur lui non volesse, che non si poteva haver più honorevole occasione di dolersi di lui, che fusse causa de perturbar tanto bene della Christia- 35 nità; et parevami che S. Mà inclinasse, che etiam che dicto Christo non tenesse ben, che omnino si havesse ad intimar. Io li risposi che mi pareva molto pericoloso a far tal convocatione contra sua voluntà, precipue de suscitar un scysma et metter la chiesa in evidentissimo pericolo, il che era da esser havuto in grandissima consideratione. Sua Mià soprastette alquanto, poi disse: Ben pensaremo 6. 40

[blocks in formation]

1 His similia iam saepius Salviatus Clementis VII nomine Campegio legato proposuerat, scribens exempli causa die 10. augusti 1530: In his, quae sunt gratiae, come è di concederli [sc. Lutheranis] una licentia più che un altra, se gli potrà più allargar la mano, ma che la Maestà Sua nè può consentire un punto delle cose che venghino contra la fede. Lett. di Principi 10 f. 384, cop. Et iterum die 8. septembris eiusdem anni: Scrissi ultimamente l'opinione di N. Signore circa quelli dui capi di communione et connubio sacerdotale, di serrar li occhi in qualche cosa, pur che nel resto tornassero a viver da boni Christiani.

L. c. f. 386, cop. De his rebus etiam Pallavicinus (3. 5. 4) agit, allegans Aleandri litteras Ratisbonae die 30. martii 1532 scriptas et 23. aprilis expeditas (Nunz. di Germ. 51 f. 134 sq.), quae tamen ad pacem Norimbergensem pertinent.

2 De quo miratur Salviatus die 23. iunii, addens : et pur importava, che la Mtà Ces. intendesse almeno

quello che se li rispondeva circa il concilio, del quale aspetteremo veder quello che S. Mtà Ces. dirà; che qui sta la medesima opinione, che vedendosi il disparer delli principi circa il loco fosse pericoloso il convocarlo. Arm. VIII ord. I vol. C f. 62, min.

3 Gli pareva, che'l concilio si dovesse convocar generalmente et non così ristretto, per non dare causa ad altri di querelar, che venessero là ligati. Io gli risposi, che non era cosa nova.... Campegius Salviato, Gandavi 13. iunii 1531, ex parte ed. H. Lämmer, Mon. Vatic. n. 50, qui tamen p. 72 1. 3 nonnulla verba praecipua a nobis notata omisit.

[blocks in formation]

Quae verba Ben pensaremo, bene cogitabimus, proprie sumenda sunt, cum his ipsis diebus Carolus novi conventus Imperialis indicendi consilium ceperit. Sed prius quae modo de Francisco rege dicta sunt paucis explicemus. Supra vidimus, quae Franciscus per Ludovicum de Praet Caesari primo sub finem mensis martii, secundo 5 sub finem mensis aprilis responderit. Nihil nisi quaestio loci remanere videbatur; sed cum Gallorum rex, tertio de loco certo eligendo a Caesare interpellatus, non iam responderet 1, facile intelligebatur, id quod iam die 22. maii Ferdinandus rex Caesari scripsit, in hac una quaestione totum concilium naufragium facturum esse. Sed accesserunt alia, quae omnem spem, si quam Carolus habuit, de Francisci bona quoad 10 Concilium voluntate delerunt. In litteris illis die 21. novembris scriptis, quarum partem supra (p. L) adduximus, Franciscus multa quidem de loco concilii disserens nullam tamen civitatem significavit, quam idoneam et commodam haberet. Non tamen dubitandum est, quin iam tum per ducem Albaniae, oratorem suum Romanum, Clementi VII Augustam Taurinorum proposuerit, cum die 6. decembris 1530 Antonius Surianus, 15 Venetorum in Urbe orator, e colloquio cum Clemente Papa habito inter alia haec referat: Ha [S. S lettere di Franza di 22. [21. novembris]; il re Christmo conforta, se fazi il concilio, ma voria si facesse a Torino 3.

Cui rei tunc quidem non tantum ponderis datum esse videtur, cum praeter Surianum nemo, in quantum sciam, de ea loquatur; nunc autem, cum praeter locum concilii 20 omnia concordata esse sperari posset, episcopus Tarbensis, Gabriel de Grammont, sive de Acromonte, quem Clemens VII die 8. iunii anni praeteriti cardinalem fecerat, a Francisco rege missus iterum Romam venit 5, primo quidem loco, ut de matrimonio inter Henricum, secundum regis filium, et Catharinam de Medicis, Clementis Papae neptem contrahendo, deinde etiam, ut de eligendo concilii loco cum Summo Pontifice ageret. Per 25 Loaysam cardinalem de colloquio edocemur, quod hac de re cardinalis Tarbensis cum Papa habuit. Siquidem Grammont Franciscum regem concilio assensurum esse prorsus negavit, nisi Augustae Taurinorum celebraretur et ipso rege praesente; si Carolus quoque Caesar adesse vellet, bene, ea tamen lege, ut uterque aequalem militum numerum secum duceret. Pontifici interroganti, cur Franciscus Placentiam sive Bononiam repudiaret, 30 Tarbensis respondit, minime fieri posse, ut Franciscus ullam civitatem adiret, ad quam per ducatum Mediolanensem iter sumendum foret, nisi hic ducatus ipsi subiectus esset. Sed quae necessitas, inquit Clemens, ut Gallorum rex concilio adsit, cum plene sufficiat oratorem mittere, nec timendum sit, ne quicquam in illius praeiudicium statuatur? Ad quae Tarbensis: Hoc numquam fiet, nec concedemus Caesari, ut legem 35 nobis imponat.

Sciendum quidem est, cardinalem Oxomensem, quandocunque de cardinale Tarbensi loquitur, nimia quadam acerbitate in eundem invehere, qui totus suo regi, ut ipse totus Imperatori addictus erat 8. Minime igitur mireris, quod ipse quoque Caesar hoc Tarbensis iter Romanum non leviter suspexit, ut intelligitur per Campegium die 13. iunii 1531 40 hoc modo Iacobo Salviato scribentem: Communicai con S. Ma quanto in dui capituli la mi scrive in cifra de Gramont et suoi ragionamenti. S. Ma due volte me ha detto, che a lei molto satisfa, che S. Stà mariti la Signora duchessina o cerchi di far ben li fatti suoi col Christo et tenerlo benevolo, etiam per li particulari interessi de S. Stà, et che lui sempre ne è et sarà molto contento et che per niente dubita, N. 45 Signore sia per questo et per ogni altra causa mai per dar causa d'alterar la pace et

[blocks in formation]

• È venuto quà il Rmo di Grammont et stato con N. Signore sino ad mo in li generali del buon animo del Christmo et è entrato anche nel ragionamento del mariaggio della Signora duchessina col secondogenito del Christmo Sino ad hora non si scopre altro disegno che habbino alle cose d'Italia, et scoprendo troverà S. Beatne firma in Popinion di non voler, per alcun particular suo, una minima perturbation delle cose d'Italia. Salviatus Campegio 19. maii. L. c. 59.

7 Loaysa Carolo V, Romae 26. maii 1531. Heine P. 425/426. Quae omnia cardinalis Oxomensis ab ipso Clemente accepit; sed Tarbensis quoque palam eadem prodidit.

8 Vide supra p. XLI; aliis exemplis redundant ipsius Loaysae litterae apud Heine.

quiete d'Italia, della quale S. Sià ne è stata principal causa et che lui era per haver solum tenuto la briglia; et molto più li piaceria questa cosa, quando con questo mezzo il Christmo si disponesse alle cose del concilio nel modo che si desidera, per poterlo condurre con pace et quiete senza suspicione de scysma aut altro male nella Christianità. Et ben soggiunse S. Ma, che l' andata del predetto Rmo a Roma li rin 5 crescevo solum, perchè lo conosceva persona apta più a romper ogni buon tratto et concordia, che per mezzo suo si facesse conclusione 1. Sed haec de cardinalis Tarbensis et aliorum Francisci regis oratorum subdolis consiliis sententia confirmatur per ipsum Salviatum, ita tamen, ut simul appareat, Clementem VII talibus artificiis aures suas conclusisse integraque fide in Caesaris amicitia perstitisse. Scribit enim Campegio Sal- 10 viatus die 31. iulii 2: Che quelli che non sanno così la syncerità dell' animo della Stà Sua, pigliano ombra delle pratiche Franzesi, non mi maraviglio, perchè so di certo, che Franzesi medesimi attendeno quanto possono a seminar gelosia, come anche V. S. Rma ha inteso; et l'opinione che S. Beate vogli col favor di Francia fuggir il concilio et che la si tenghi offesa nella sententia di Ferrara3, fa tanto più creder, che 15 S. Beatne per non esser ben satisfatta de S. Mià Ces. voglia stringersi con Franzesi; ma errano di molto, perchè l' attender S. Stà alla pratica mossa dal Christmo del parentado et l'intrattenersi con loro non è stato ad altro fine che de non desperarli et per acquistar con loro tanta fede, secondo che ha facto et ricordato lo Imperatore medesimo et secondo che ha anchora preveduto dal canto suo, et tutto per potersene prevaler alla 20 diffesa della Christianità contra del Turco, che è certo necessariissimo, vedendosi continuar tutta via li suoi disegni di assaltar la Christianità l'anno a venire. Et con tutto ciò S. Beatne non ha mai dato loro parola o speranza alcuna, che de tutto non habbi dato noticia ad questi Signori agenti di S. Mà Ces., li quali credo che del buon animo di S. Sta si tenghino securissimi 5.

25

Sed iam rem nostram prosequamur. Supra vidimus, Carolum V die 5. iunii cum Campegio disserentem promisisse, se ubi primum Bruxellas advenisset, latius ad epistulas Romanas (24. et) 25. aprilis datas responsurum esse. Cum tamen die 23. iunii Bruxellis Campegius Imperatorem alloqueretur, hic de futuro conventu Imperiali verba fecit dicens, se illum indicturum esse non quasi speraret, quicquam boni ibi fieri posse, sed ne 30 cum quadam veri apparentia ipse de neglectis remediis salutaribus accusari posset, soggiungendo nel discorso, che havendo nella dietta d'Augusta dato intentione del concilio et vedendo, che andava hora molto lungo, per questo etiam haver voluto fare questa dietta. De concilio ipso non locutus est nisi quod repetebat, se nunc consulturum et brevi post per suos responsurum esse 6

35

Tandem die 17. iulii Campegius legatus Caroli Imperatoris responsum accepit, prout ipse eodem die Salviato scripsit hoc modo: Questa mattina sono stati meco il S commendator Covos et Monsgr. di Granvela, et mi hanno portato la risposta circa le cose del concilio, del tenore che la vederà per la scrittura, che sopra ciò mi hanno dato, la qual son certo che S. Stà l'intenderà bene et considerarà, che per il 40 rispetto, che dissi in altre mie, non può S. Mtà mancare de desiderar et procurare il concilio, massime havendolo promesso a la dietta d' Augusta et essendo per ritornare in dietta futura. Loro a bocca mi dicono, che alli mali et desordini presenti in la religione et alli futuri non è altro remedio che questo del concilio. Tamen, come etiam innuisce la scrittura, confessano, che stando le cose nelli termini che sono et le dif- 45 ficultà proposte, quali però dicono che da parte del Christmo non sono nisi de loco, che non saria expediente farlo, ma che S. Stà deve procurare di levare via queste difficultà, et in effetto demostrano rimettere la cosa alla volontà di S. Beatne. Io così ragionando gli dissi apertamente quello mi scrive V. Sia nella sua ultima, che stando le difficultà proposte in Roma si concludeva, non essere expediente far detto concilio, 50

Lett. di Princ. 11 f. 72, or.

2 Arm. VIII ord. I vol. C f. 66, min.

3 Die 21. aprilis 1531 Gandavi Carolus V sententiam Coloniae 21. dec. 1530 inter Clementem VII et Alphonsum ducem Ferrariae latam promulgaverat et in ducis quidem favorem, cui Modena, Reggio et Rubiera civitates adiudicatae sunt, statuto inter alia annuo censu Summo Pontifici solvendo, Plura in Campegii legati litteris.

Vide supra p. LXVII in fine.

5 Quod per cardinalem Oxomensem diversis in locis confirmatur, exempli causa die 21. maii (dominica post ascensionem) apud Heine p. 438-440, qui tamen has litteras mensi iulio attribuit.

6

Campegius Salviato, Bruxellis 24. iunii 1531. Lettere di Principi 11, f. 76, or.; Lämmer p. 73.

il che mi parve dire per promettere quodammodo una intimatione, se S. Stà facesse tal deliberatione, concludendoli però sempre, la mente di N. Signore non essere salvo di seguire tutto quello fusse in beneficio della republica Christiana et in satisfattione di S. Mtà. Loro concludeno, non essere expediente, stando le cose come stanno, di 5 levar la speranza del concilio 1.

Responsum Caesaris supra a Campegio allegatum et ipsis litteris diei 17. iulii inclusum iterum decem diebus postea, 27. sc. iulii, una cum Caesaris litteris manu propria Clementi VII datis Romam transmissum est. Hispanice edidit Heine2; versio Latina haec est: Visis litteris S. Stis, visis insuper et auditis iis, quae legatus in 10 scriptis et dictis disseruit, summe displicet Suae Mi, in re tam necessaria et e qua reipublicae Christianae tantum boni provenire potest, tantas occurrere difficultates, quae eam differant. Licet vero hae difficultates Suae M magni momenti esse videantur: tamen quia pro certo habet, sublata concilii spe malum ultra progressurum esse, nec omnino remanere aliud remedium videt, Sua Mtas non potest non desiderare, ut concilium 15 fiat, et supplicare Suae St, ut qua optima via potest impedimenta illa submovere pergat. Idem faciet Sua Mtas, hanc ob causam mox in Germaniam profectura. Eiusdem argumenti sunt, quae Carolus eodem die 27. iulii Pontifici scripsit 3.

Difficultates concilio obstantes in Francisco rege subsistere, hoc Caesaris responsum non quidem apertis verbis dicit, sed bene innuit, uti iam Campegius observat; 20 liberius tamen Carolus loquitur cum oratore suo apud dictum regem degente, Francisco Bonvalot, cui die 16. iunii 1531 scripsit, cum post Ludovici de Praet recessum 5 Franciscus nihil prorsus de concilio respondisset, iam fere de illius opera et auxilio desperandum esse, praesertim cum cardinalis Tarbensis iter Romanum et quae ipse cardinalis in itinere diffuderit, manifestam proderent intentionem, Papam quoque a concilii 25 celebratione deterrendi et revocandi vel potius Pontificis animum concilio repugnantem confirmandi. Caesarem igitur, cum omni ex parte in rebus concilii bonam voluntatem deessse cerneret 6, secum constituisse, ut in Germaniam rediret et novo conventu Imperiali rebus religionis ibidem pacandis studeret. — Reverso quoque in Galliam cardinale Tarbensi Carolus V et ministri eius persuasum quasi sibi habebant, eundem car30 dinalem in impediendo concilio Clementi Papae adiutorem potius quam adversarium fuisse, cum Campegius die 17. iulii Salviato secrete scribat: Mi dicono li prefati [Covos et Granvella] nel ragionamento del concilio, che Agramonte et sui servitori in Roma et per la via hanno in più luoghi detto, che hanno molto ben servito N. Signore nella cosa del concilio; et respondendoli io, che ponno dire come li piace, ma che siano certi, 35 S. Stà era proceduto et procedeva ingenuamente con S. Mtà, et con il re di Francia haveva fatto et non mancheria di fare ogni buon officio. Mi replicorono, che lo credono et il sapeano; ma che colui et li suoi andavano così vociferando et che etiam dicevano, il parentado esser concluso, benchè loro non lo credevano 7. Et item die 27. iulii Carolus cum Ferdinando fratre conqueritur, quo magis procedatur, eo clarius 40 intelligi, Papam abhorrere a concilio, et Gallorum regem hac opportunitate uti, ut illum in suas partes trahat 8.

Quae omnia ita sonant, quasi ipse Clemens VII primus concilii adversarius et impedimentorum illi obstruendorum auctor fuerit. Certum tamen est, Caesarem ad ita iudicandum nimia quadam suspitione inductum esse, quae e proposito a Gallis matri45 monio inter Catharinam de Medicis et ducem Aurelianensem contrahendo profluxit. Nec quicquam hoc matrimonio callidius et Caesari magis contrarium a Gallis excogitari poterat. Mediolano enim semper inhiantes nullum lapidem non moverunt, ut Carolus summis semper difficultatibus involveretur nec umquam Germaniae pace et quiete frueretur. Concilium ergo omni conatu sibi prohibendum esse duxerunt, quo facilius sibi

a Ms. premettere.

1 Germ. 54 f. 72, or.

2 Briefe an Karl V p. 544.

3 Es muy justo, que V. Sa desee el buen efecto dello [concylyo], y asy esperando en su bondad y santa intencion, viendo que por el mal presente no ay otro remedyo no he podydo ny puedo dexar de desearlo. Arch. Vat. Arm. XI caps. I n. 180, or.

4

5

Papiers d'état 1, 546 sq. Supra p. LIX. Papiers d'état 1. c. Et puisque voyons faulte de bonne volunté de tous coustes quant audict concille etc. 7 Germ. 54 f. 73, or.

8 Lanz, Correspondenz 1, 507.

Licet ipse Caesar matrimonium sibi non displicere diceret. Supra p. LXVII in fine.

« ÖncekiDevam »