explendis; quibus episcopis Serenissimus Rex, eveniente casu, dotationem, eorum statui convenientem assignabit.

Annuimus autem, ut archiepiscopus, et episcopus quisque supradictarum regui Belgici ecclesiarum postquam ab hac apostolica sede canonicam acceperit institutionem, et antequam suum gerendum munus suscipiat coram serenissimo Rege juramentum fidelitatis emittat prout fuerat constitutum in articulo VI. conventionis anni 1801, sequentibus verbis expressum:

,,Ego juro et promitto' ad sancta Dei Evangelia obedien,,tiam, et fidelitatem majestitati suae Regi Belgarum, meo legitimo ,,principi. Item promitto, me nullam communicationem habiturum, nulli consilio interfuturum, nullamque suspectam unio→ „nem neque intra neque extra conservaturum, quae tranquilli ,,tati publicae noceat, et si tam in dioecesi mea, quam alibi, no,,verim aliquid in status damnum tractari, domino meo regi ,,manifestabo."

i

Similiter annuimus, ut hoc idem juramentum praestent ecclesiastici quoque viri secundi ordinis coram auctoritatibus civilibus a Rege designatis, quemadmodum statutum fuerat in ar ticulo VII ejusdem conventionis.

Pari modo ut omnis: solvatur ambiguitas circa modum, quo formula precum, in articulo VIII. conventionis anni 1801 statuta, ad praesentem rerum statum applicari valeat, declaramus eamdem sic esse immutandam: „Domine salvum fac Regem nostrum Guilielmum,"

1

i

Episcopi autem liberam, habebunt suorum vicariorum in spiritualibus generalium nominationem, et electioriem.

Porro tuin archiepiscopi tum episcopi cujusque praecipua cura versabitur circa seminaria. In illis enim adolescentes, qui in sortem domini vocantur, opportuno tempore ad pietatein morumque integritatem, et ad ecclesiasticam omnem disciplinam sicut novellae plantationes in juventute sua infor→ mandi sunt. Enim vero boni, ac strenui in vinea domini operarii non nascuntur, sed fiunt; ut autem fiant, ad episcoporum solertiam, industriamque pertinet. In executionem itaque artis cali II novissimae conventionis a nobis cum serenissimo Rege Guilielmo initae seminaria in qualibet dioecesi, eo, qui sequitur modo, constituentur, regentur, et administrabuntur. Ac primo

016

quidem is adolescentium numerus in iisdem ali, institui, atque educari debebit, qui necessitatibus cujusque dioecesis, et populi commoditati plane respondeat, quique ab episcopo congrue erit definiendus. Quum verò maxime intersit, ut qui sacris se ministeriis addicunt, non solum in ecclesiasticis, verum etiam in philosophicis disciplinis, aliisque ad ecclesiasticas conducentibus rite instituantur, ut forma gregis fiant, et semper parati sint rationem reddere omni poscenti; idcirco episcopi in seminariis eas omnes cathedras constituent, quas ad completam clericorum suorùm institutionem necessarias judicabunt. Doctrinae denique ac disciplinae institutio, educatio, et administratio seminariorum subjiciuntur auctoritati episcoporum respectivorum juxta formas canonicas. Hinc libera erit episcopis, tum clericorum in seminariis admissio, et ab eisdem expulsio, tum etiam rectorum, et professorum electio, eorumque, quoties id necessarium, aut utile judicabunt, remotio.

Quae autem necessaria sunt pro his seminariis vel instituendis, vel conservandis, ea liberaliter a Serenissimo Rege suppeditabuntur, qui magnanimi principis animum ostendens congrue se providere velle iis omnibus, quae ad ecclesiasticam instructionem necessaria sunt, atque eo modo, qui nobis sit gratus per extraordinarium suum apud nos oratorem professus est.

Denique dioecesibus ut jam supra praescriptum est, et mox per alias apostolicas litteras clarius a nobis praescribetur, constitutis, episcopi juxta ea, quae in articulo IX. et X. conventionis anni 1801, continentur, ad novam, ubi opus fuerit, paraeciarum circumscriptionem procedent, atque ad paraecias dignos plane, ac idoneos ecclesiasticos viros eligent. Serenissimus autem Rex juxta ea, quae in articulo XIV. ejusdem conventionis fuerunt statuta omnium parochorum, quos etiam ob novam paraeciarum circumscriptionem creare contigerit, sustentationi, quae cujusque statum deceat, quaeque par sit illi, qua parochi dioe-"" cesium in meridionalibus regni Belgici provinciis fruuntur, pro regali sua munificentia providebit.

2

וי

In spem autem erigimur fore, ut inter istarum regio num catholicos inveniantur, qui libertate, quae eis in ar ticulo XV. saepe dictae conventionis anni 1801. eccle siis consulendi asseritur, liberaliter uti velint: propensa3 vero [!!

Regis voluntas Nos dubitare non sinit, quod protectionem fundationum vel elargitionum, quas in favorem istarum ecclesiarum fieri contigerit, uti et acquisitionum, quae ab iisdem ecclesiis fieri poterunt, Majestas sua non sit susceptura.

Restat nunc, ut plurimas domino Deo nostro gratias agamus propter id, quod hactenus pro ecclesiasticis rebus in universo regno Belgico ordinandis actum est, eumque enixis obtestemur precibus, ut id ipse confirmet solidetque: omne enim datum optimum, et omne donum perfectum de sursum est: neque qui plantat est aliquid, neque qui rigat, sed qui incrementum dat Deus.

Decernentes has praesentes litteras nullo unquam tempore de subreptionis, et obreptionis, aut nullitatis vitio, vel, intentionis Nostrae, aut alio quocumque defectu notari vel impugnari posse, sed semper firmas, validas, et efficaces existere, et fore, suosque plenarios, et integros effectus, sortiri et obtinere, ac inviolabiliter observari debere, Non obstantibus apostolicis, ac in synodalibus, provincialibus, et universalibus conciliis editis generalibus, vel specialibus, constitutionibus, et ordinationibus, nec non quarumcumque ecclesiarum, et piorum locorum statutis, et privilegiis aliisque contrariis quibuscumque. His enim omnibus tametsi pro sufficienti illorum derogatione specialis facienda mentio esset, vel alia exquisita forma servanda, quatenus praemissis obstare aliquo modo possint, expresse derogamus. Irritum quoque et inane decernimus, si secus super his a quoquam quavis auctoritate scienter vel ignoranter contigerit attentari.

Volumus autem, ut harum litterarum exemplis, etiam impressis, manuque publici notarii subscriptis, et per constitutum in ecclesiastica dignitate virum suo sigillo munitis, eadem habeatur fides, quae nostrae voluntatis significationi ipso hoc diplomate ostenso, haberetur.

Nulli ergo omnino hominum liceat hanc voluntatis nostrae paginam infringere, vel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attentare praesumpserit indignationem omnipotentis Dei, ac beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus, se noverit incursurum.

Datum Romae apud Sanctum Petrum anno incarna

tionis dominicae millesimo octingentesimo vigésimo septimo, sexto decimo kalendas septembris, pontificatus Nostri

no quarto.

B. Card. Pacca, Pro-Datarius.
Pro domino Cardinali Albano
F. Capaccini, Substitutus."

an

Visa de curia

D. Testa.

Loco Plumbi.

V. Cugnonius.

D.

Die Konkordate der katholischen Kantone der schweizerischen Eidgenossenschaft.

I.

Dokumentirte und aus Quellen bearbeitete Geschichte der Schweizerkonkordate, nebst historischen Rückblicken auf die vorangegangenen Verhältnisse Helvetiens zum heiligen Stuhle, in älterer und neuerer Zeit.

Majorum gloria posteris lumen est; neque bona,
neque mala eorum in occulto patitur.

Sallust,

die Zerstö

Das, was seit 1813 in der Schweiz vorging, rung alter kirchlicher Verhältnisse und die Gründung neuer in römischer Abhängigkeit, die Revolution in der Denkart und den Grundsätzen des Klerus, die Eingriffe in das Gebiet der öffentlichen Erziehung, die Einführung der Jesuiten u. s. w. — bildet einen wichtigen Theil in dem Systeme der römischen Kurie, die alten Usurpationen wieder geltend zu machen. Diese Vorgänge sind um so wichtiger, da sie uns meistens gelungene Unternehmungen Roms vorführen, und da die Schweiz durch Lage und vielfache Verbindungen so bedeutend für Teutschland ist. Gleichwohl sind die Ereignisse noch äusserst unvollkommen in Teutschland bekannt. Wir hoffen daher unsern Lesern eine willkommene Belehrung zu gewähren, wenn wir ihnen einen vollständigen und umfassenden Auszug eines Manuscripts