tam diversis mirisque modis, et præsertim piis miserorum visitationibus, sublevat;

3o Opus A Sancto Francisco Regis nuncupatum, cujus auxilio miserabilioribus personis matrimonii instrumenta suppeditantur, uniones civiliter contractæ in facie Ecclesiæ celebrantur, et illicita commercia vel cessant vel sanantur.

4° Conventus adultorum hominum qui, sub invocatione Sancti Francisci Xaverii, diebus dominicis, moderantibus et faventibus viris admodum catholicis, sive ad vitanda otii tabernarumve pericula, sive ad disciplinas civiles christianasque imprimis accipiendas, laudabiliter efformantur; item sodalitates tironum operariorum, scholas militum, congregationesque matrum familias, quæ ad reparandos educationis defectus institutæ sunt.

5o Opus quo pietatis zelique laqueis colliguntur parvuli etiam tenerrimi, atque auspice Jesu infante infantes miseros in infidelium partibus, per tenues eleemosynas et brevissimas, sive suas, sive matrum preces, a morte et errorum tenebris, ipsi salvatores, liberant.

6° Collaudamus pariter et enixe commendamus illas quasi sine numero piarum matronarum sodalitates et confraternitates, quæ aut pueros utriusque sexus orphanos, aut juvenculas inter mundi pericula inopiæ et inexperientiæ causa jactatas, aut mulieres post partum, aut easdem ægrotantes, aut alias humanæ conditionis miserias, sub diversis nominibus, sed sedulis semper auxiliis, visitationibus, consiliis, elee

mosynis maternaque charitate tuentur et susten

tant.

7° Bonorum librorum propagationem, quæ, ut a perversis lectionibus tot juvenes hominesque temeraria curiositate abreptos retrahat, necnon ut doctrina sana imbuat animos, in quibusdam diœcesibus, peculiari Summæ Sedis approbatione, stabilita est.

CAPUT XV.

De scriptoribus catholicis.

Multos catholicos scriptores, tum ecclesiasticos, tum laïcos, magna, nostris temporibus, æmulatio impulit, ut libris et etiam periodicis foliis suum religioni tributum solverent. Cum autem hic sribendi zelus sive ad bonum, sive ad malum, prout dirigitur, plurimum valeat, oportet quidem adhiberi cautiones, quibus excessus, in quantum fieri potest; præcaveantur. Sed simul necesse est horum laborum effectus summa æquitate a nobis judicari, ne, dum coercetur licentia, laudabile studium irretiatur.

In hoc animorum æstu accidere, pluribus abhinc annis, reprobatione digna, imo et lugenda, de quibus Ecclesia Christi ingemuit. Posthac prodierunt etiam, diversis ex partibus, quidam defectus et nævi quibus controversias utiles identidem laborasse constat. Sed plura exstitere ad Ecclesiæ utilitatem et profectum, quorum memoria in aliquorum animis nimium forsan intercidit.

Si enim ad exordium hujus temporis, in quo dis

ceptationum ardor invaluit, mente redeamus, perspectum habebimus viguisse tunc nostris in regionibus, tum inter fideles, tum in parte cleri, infaustas opiniones, prærogativis Sanctæ Sedis plus aut minus adversas, et hostibus Ecclesiæ ad conterendam ipsius libertatem arma subministrantes, quas sæculo nostro præcedens ætas transfuderat. Sed gradatim, strenuæ discussionis ope, præjudicatæ opiniones disturbatæ fuerunt, revixitque mens sanior, atque prævaluit.

Memoranda est etiam celebris scriptorum catholicorum lucta adversus illum pertinacem rerum statum, jam quasi inveteratum, qui in juventutis educatione Ecclesiæ libertatem conculcans religioni apud nos ruinam nimis certo prævidendam festinanter parabat. Perducta autem, per longum temporis tractum, hæc lucta catholicorum animos ita commovit, atque eorum voluntas, dirigente Episcopatu, ita crevit et roborata est, ut huic tandem politica potestas obtemperaverit, et divulsa mortiferi regiminis mole, liberior christianæ reædificationi campus patuerit.

Nec oblivioni tradendum est quæ non diuturno abhinc tempore grassabatur de rebus liturgicis opinio, Constitutionum Apostolicarum quæ ad eas pertinent cognitio fere nulla, præconcepta quædam adversus sacram Liturgiam Romanam repugnantia, et ea scientiæ ecclesiasticæ, quadam ex parte, oblitteratio qua periculosissima libertas condendi libros liturgicos particulares, illosve immutandi, pro statu recto et

normali a multis habebatur. Omnibus notum est salutiferæ controversiæ, magna ex parte, tribuendam esse illius quæstionis elucidationem, animorumque impulsionem, qua perspecta, tot Episcopi et Synodi Constitutiones Apostolicas de rebus liturgicis facilius executioni demandaverunt.

In his autem conflictationibus memoratu dignum est sæpe evenisse ut adversus scriptores, qui meliorem in his rebus statum promovebant, a piis etiam viris jactarentur intemperantis zeli accusationes, non modo propter excessus quosdam, impetusque vividiores, qui revera exstiterunt, sed propter ipsius causæ, quam tuebantur, substantiam. Quas objurgationes æquitati dissentaneas fuisse eventus demonstravit, cum hodie manifeste appareat conatus illos, hujusmodi criminationibus impetitos, ad hunc tandem felicem exitum pervenisse, de quo sancta Sedes Apostolica et Ecclesia lætantur. Gravissimum hoc experimentum si omnes ante oculos habeant, facilius vitabitur ejusdem generis accusationum inconsulta festinatio, a qua hodiedum aliqui fortasse non abstinent.

Sed ad servandam tutius erga scriptores catholicos æquitatem, in primis attendendum est eam semper fuisse voluntatem Ecclesiæ, ut auctores, dum regulas ad doctrinam, mores et gubernationem ecclesiasticam spectantes non infringunt, decenti simul controversiarum libertate potiantur. Obedientia enim catholica legitima est mentium subjectio, non arbritaria compressio. Et quemadmodum necesse est ea omnia

quæ auctoritate Ecclesiæ sanciuntur, inconcussa permanere, ita æquum et utile est, præter hos limites, controversias agitari, quæ, lapsu temporum, scientiæ ecclesiasticæ profectum aut incitant aut operantur. Quo igitur majori constantia, in nostris diebus, intimandæ sunt leges quæ licentiam constringunt, eo etiam majori moderatione utendum est ad tutandam, juxta Ecclesiæ regulas, rationabilem auctorum commendabilium libertatem et securitatem : nihil enim forsan in animis magis labefactat obedientiam jure præscriptam, quam immoderatus imperandi zelus quo, præter jus, obedientia exigeretur. Hanc necessariam potestatis temperantiam erga scriptores catholicos semper commendaverunt, tum Constitutionibus suis, tum sua agendi ratione, Summi Pontifices, inter quos Benedictus XIV, scientia et æquitate clarissimus, sapientes regulas sanxit quarum mentem apud nos observari necesse est, ut regatur simul ac protegatur legitima opinandi scribendique facultas.

Hæc enim sunt monita quæ in examine librorum, et judicio de eis ferendo a relatoribus et consultoribus Congregationis Indicis sequenda esse decrevit:

« Meminerint non id sibi muneris onerisque impositum, ut Libri ad examinandum sibi traditi proscriptionem modis omnibus curent, atque urgeant ; sed ut diligenti studio, ac sedato animo ipsum expendentes, fideles observationes suas, verasque rationes Congregationi suppeditent, ex quibus rectum judicium de illo ferre, ejusque proscriptionem, emen