572

Erasmi Roterodami

a d

Clarissimum D. Bilibaldum,

Cæsareum Consiliarium,

Epistolæ II. *)

I.

Durero nostro gratulor ex animo; dignus est artifex, qui nunquam moriatur. Cœperat me pingere Bruxellæ. Utinam profecisset! Nos eodem in statu fuimus, quo ille malo ex re nihili nato persentiebam animo voluptatem quandam, quod ex hoc turbulentissimo sæculo migraturus essem ad Christum. Gliscit in dies hæc pestis, nec ullum video exitum, Scripseram Pontifici consilium meum, sed Eccius scribit, suum consi

*) Aus Bilib. Pirkheimeri Op. ed Goldast. In der Einleitung zu den Streitschriften zwischen Hutten und Erasmus wurde zwar pag. 327 auch die Epistola ad Joannem Bozhemium als erläuternde Beilage angeführt. Da dieselbe aber meistens nur Wiederholungen dessen enthält, was in den Briefen an Pirkheimer gesagt wird, und dem Hauptinhalt nach mehr auf Erasmus Handel mit Heinrich v. Eppendorf sich bezieht, so glaubte ich den Abdruck hier überflüssig, besonders da in den Beilagen, die den Streit Huttens mit Erasmus, und Eppendorfs kurze Biographie geben, das Wesentliche aus jenem Briefe schon benützt wurde. Er steht übrigens ebenfalls in Pirkheimers und Erasmus Werken.

lium maxime placuisse, seque apud Pontificem valere plurimum, Ego me ab his contentionibus abdaco, et ad tranquilliora. In paraphrasibus tractandis videor mihi fieri melior, et nemo læditur. Gravamina reddidit mihi Sylvius Aegrarius, sed nondum perlegi. Si tu recte vales, est, quod magnopere gaudeam. Ut video, alius sibi sumpsit partes, reddendi libros meos Ferdinando, ut aliquid ab eo extorqueret. Misi post libellos inauratos. Ferdinandus et literis humanissimis gratias agit, et centum florenos aureos dono misit. Emoriar, mi Bilibalde, si crediturus eram, in universis Germanis esse tantum inhumanitatis, impudentiæ, vanitatis, virulentiæ, quantum habet unus libellus Hutteni. Tot testimoniis ornatus est a me. Toties per me suo Cardinali ac cæteris Principibus commendatus est; de nullo candidius sentiebam et loquebar. Nunquam a me verbo fæsus est. Imo cum hic esset, obtuli colloquium, si quid esset rei seriæ: detuli ei officium, si quod a me præstari vellet. Nihil minus expectabam, quam hunc assultum ab Hutteno. Multis conjecturis adducor, ut credam, Henricum Eppendorpium hujus fabulæ artificem; adeo ille subito factus est Huttenianus. Ego tamen non desinam esse similis mei. Nondum statui, an velim illi respondere. Furit, nec habet cujus jacturam faciat. Fugitat ac latitat nunc apud Helvetios, non absque periculo. Fovet illum Zwinglius Thurregii, sed clam. Bene valeat meus Bilibaldus. Reliqua cognoscis ex Aegrano. Basilea 14. Cal. Aug, Anno M, D. XXII.

Erasmus vere tuus.

II.

Ornatissimo D. Bilibaldo, Senatori Norimbergensi.

Aegranus solet exaggerare omnia, quamquam nihil adhuc accidit mihi indignius hoc facto Hutteni. Hanc technam struxit Henricus Eppendorpius, qui omnia sua consilia miscuerat cum Hutteno, cum esset Basilea. Uterque debebat animam; visum est illis, hac via posse extundi ducentos florenos ab amicis Erasmi. Et extorsissent aliquid, nisi obstitisset. Nam olfeci technam. Cum viderent, nihil extorqueri posse, saltem a typographo voluerunt paululum abradere. Neuter fecit odio mei, cum de utroque sim bene meritus, sed amore prædæ. Nunc ab aliis quibusdam extorserunt sexcentos florenos et triginta. Huttenus habet ducentos. Juvenis, cujus nomine bellum indictum, quadringentos: Eppendorpius legatus triginta. Favit alea, et hæc sors attulit ei lucrum nonaginta. Isti habentur hic pro honestis viris. Spongiam meam, qua Hutteno respondeo, jam pæne excudit Frobenius, Itaque sero mones. Quamquam respondeo contemptim. Buschius, Hutteno furiosior, semper a me laudatus, et humaniter acceptus Basileæ, certe nullo verbo a me læsus, excudit, nescio, quid in me, quod fortassis exibit hisce nundinis. Hujusmodi conciliant non optimam famam Germaniæ. Nihil stolidius. Principes omnes hortantur in Lutherum. Ego autem non scribam, aut ita scribam, ut qui pugnant pro regno Pharisaico, malint, me siluisse. Bene vale. 4. Cal. Sept.

Erasmus tuus.

f)

Erasmi Roterodami

a d

Fabrum Const. Vicarium

Epistola..

Reverendo Domino, Joanni Fabro, Canonico et Vicario Constantiensi, Domino meo plurimum

observando

Salutem, vir amantissime! ex tua salutatione, quam mihi per Olpejum misisti, melius habui. Erat enim accurata, et veniebat ab amico, et per hominem amicum. Spongiarum rursus tria millia sunt excusa; sic visum est Frobenio. Odi ego tales libellos, nec multum irascor Hutteno; irascor iis, qui miserum hunc instigarunt, non ob aliud, nisi ob prædam. Non dubito, quin se brevi prodituri sint; nam rursus aliquid monstri alitur Argentorati. Lutherus vehementer execratur Spongiam; ejus Epistolam ad te misi. Scripsit et Oecolampadio, me esse Mosen, sepeliendum in campestribus, nec multum tribuendum Erasmo in his, quæ sunt spiritus. Hæc sunt belli præludia. Absolvi Marcum; absolvi precatio= nem dominicam, et, ut intelligas, me repuerascere, Nucem etiam Ovidii; aggredior Apostolorum Acta; captus est libellus de confitendo. Si suppetunt vires.

addetur libellus de libero arbitrio. Non est opus, mi Faber! ut admoneam prudentiam tuam, scio te Christi negotium ea moderatione tractaturum, ut non prodas Evangelii sinceritatem Pharisæis, Scribis et Pontificibus. Ita solidam laudem referes apud posteros. Habes Principem indolis optima; tu fac, agas fidelem consiliariam. Bilibaldum nosti hominem eximiæ prudentiæ: ei me commendabis assiduo. Expectamus aurulam pacis; sed vides, quale sit cœlum. Periit noster Adrianus; qui, si gessit suum pontificium in Christo, nunc habet gloriam apud Christum; sin gessit hominibus, perdidit gloriam suam apud Deum; habet suum judicem. Tu fac, agas virum Evangelicum, mi Faber! Erasmum tuum commendabis illustrissimo Principi Ferdinando, cui precor omnia felicia. Doctorem Murnerum divitem remisit Anglia. Quam multos ditat pauper ille Lutherus. Bene vale! Basilea, Cal. Decembr. Anno M. D. XXIV. Erasmus Roterodamus vere tuus.