Sayfadaki görseller
PDF
ePub

Extracten uit de Resolutien van de Groot Mog. heeren Staten van Hollant etc., aangaande de Alteratie te Utrecht in 1610.

Resolutien van de heeren Ridderschap etc. van Hollant etc. slaatsgewyse genomen in de vergadering, beschreven in 's Gravenhage, jegens 8 Febr. 1610 ende gescheiden 3 Apr. daarna volgende.

Uyt het laetste poinct vande beschryvinge is vorder van tyd tot tyd openinge gedaen van hetgene binnen Utrecht feytelyck was gepasseert, voor de aenkomste van Syne Excellentie ende gecommitteerde nyt de vergaderinge vande heeren staten generael ende raden van state, aldaer gesonden, gelyck oock gedaen is, van hetgene Syne Excellentie ende gecommitteerde van tyd tot tyd by missiven hebben geadviseert, ende van het gunt byde heeren Doctor Sebastiaan Egberts ende Aelbert Joachimi, tot tweemael van Utrecht alhier gesonden, is gerapporteert, ende oock wat by meester Hugo Ruysch, raad inden provincialen rade meester Anselmus Salmius, schepen, ende Jacob Medenblick, raad der stadt Utrecht, is geproponeert, in effecte daertoe tenderende, dat de heeren staten generael Syne Excellentie souden ontslaen vanden eedt, by denselven aen de generaliteyt gedaen, op de commissie ende instructie als gouverneur vande landtschap van Utrecht, na inhoud vande credentie ende instructie, by denselven overgelevert, hierna geinsereert.

Waerop rypelyck gelet, ende oock de heren ambassadeurs vande Koningen van Vrankryk ende Groot-Brittannien ende den raet van state alle gecommuniceert synde, is geresolveert de voorsz. gecommitteerde voor resolutie ende antwoordt te geven ende aen Syne Excellentie te schryven, sulex als hier na volgt:

Is niet te vinden.

e.i

Ende alsoo boven veele insolentien ende enorme proceduren binnen de stadt Utrecht, na dat Syne Excellentie ende gecommitteerde uit de heren staten generael ende raed van state aldaer gekomen waren, gehouden, niet alleen jegens de leeden ende dienaers vande heren staten van Utrecht, maer oock de gecommitteerde vande heeren staten generael, soo in publicque vergaderinge als over straet onbehoorlyk was geprocedeert, dat oock by sommige gesanteert (!) was, dat men dengenen, die in het logement van Syn Excellentic ende onder de protectie vande heeren staten van Utrecht waren, daer vuyt wilden halen, ende dat de gemeente Syne Excellentie uit de stadt niet en soude laten vertrecken, soo is goetgevonden, dat uyt Holland ende Westvriesland, met de heeren ambassadeurs, de gecommitteerde vande andere provincien ende raet van state na Woerden souden reysen, den heere van Schagen, den advocaet vanden lande, Doctor Sebastiaen Egbertsz. ende Jac. Claes Symonsz., ende dat de gedeputeerde vande steden elks naer haer principalen souden vertrecken, omme van alle het gepasseerde rapport te doen, ende met volkomen last den vyfden dag weder inden Hage te komen, om na de occurrentien, het sy of Syn Excellentie ende de gecommitteerde vande heren staten generael tot Woerden en souden komen of niet, te verstaen, hetgeen vorder soude passeren, ende op alle hetgeene dat tot redres noodig soude wesen, dadelyk te mogen voorsien.

Die heren ambassadeurs, staten generael ende raden van state tot Woerden ten bestemde dage gecommen synde, zyn Syne Excellentie, syn heer broeder, prince Hendrick, ende de heeren gecommitteerde vande heeren staten generael ende raet van state, aldaer mede gecompareert, ende des anderen daechs de geeligeerde ridderschap ende gedeputeerde vande vier steden 's lands van Utrecht ter eenre, ende de gedeputeerde vande stadt Utrecht ter andere syde, dewelke in volle vergaderinge vande heeren ambassadeurs, staten generael, Syn Excellentie ende raet van state gehoord, ende op hetgeene van beiden syden is verthoont, geproponeert ende versocht, rypelyck gelet synde, is na verscheiden deliberatien daerop gehouden ende veel inductien gebruikt, ten einde de poincten ten wedersyden versocht, gestelt souden worden tot decisie vande selve vergaderinge, ende dat de geeligeerde ridderschap ende gedeputeerde vande vier steden, haer daertoe hadden laten bewegen, maer de gedeputeerde vande stadt Utrecht verklaard daertoe by gebreke van last niet te konnen verstaen, doende instantie, dat Syn Excellentie vanden eedt, ten minsten nopende de poincten by henlieden geproponeert soude worden ontslagen, ende dat hy in persoon soude komen binnen Utrecht, om aldaer op deselve poincten alleen decisie te doen, seggende sulks by Syne Excellentie belooft te syn; Soo is goed gevonden henluyden rondelyk te verklaren, dat hetselve niet en konde toegestaen worden, ende overgenomen synde haer principale instructie ende nadere verklaringe van haren uytersten last by geschrifte, is henluyden die meeninge vande voorsz. vergaderinge oock by geschrifte gegeven, ende daerop die vergaderinge tot Woerden gescheiden, ende volgen hier nae haer geexhibeerde geschrift ende het voorsz. afscheyt: Is niet te vinden.

Van het gepasseerde tot Woerden in volle vergaderinge vande staten van Holland ende West-Vriesland rapport gedaen, ende de voorsz. geschriften geexhibeert synde, syn eendrachtelyk byde geheele vergaderinge de proceduren van die van Utrecht exorbitant, ende mits de quade consequentie niet lydelyk geoordeelt, ende terwyl syluyden aen de heren ambassadeurs, staten generael ende raet van state niet en antwoorden op het voorsz. afscheyt, tot Woerden gegeven, soo is na deliberatie goetgevonden, hetgeen hierna volgt:

Is niet te vinden.

Aen de heren staten van Holland rapport gedaen synde vande voorsz. resolutie, is by deselve eendragtelyk goetgevonden, dat die geeffectueert sal worden; die brieven aen de provincien ende de stadt Utrecht respective, volgende de voorsz. resolutie te schryven, syn gearresteert, sulks hier na volgt:

Is niet te vinden.

Daertoe de sake vorder alsoo te beleyden, dat alle hetgeene gedurende die commotie ende oproer binnen deselve stadt is gedaen, sal worden gerepareert, sonderlinge het afstellen vande oude magistraet ende middelen van contributie, ende voorts de stadt ende staten in versekertheid gesteld.

Ende parthyen op de voorsz. resolutie ende aenschryvinge inden Haag gecompareert, ende deselve ten beyden syden gehoordt synde, nadat uyt de commissie vande gecommitteerde der stadt Utrecht verstaen is geweest, dat syluyden niet vorder gelast en waren als hen te submitteren aen de decisie vande heren ambassadeurs, staten generaal, Syn Excellencie ende den ract van state, als op de poincten van wegen de stadt geproponeert, ende van wegen de heren staten van Utrecht gesustineert werden, dat hetselve als evident bewys was, dat de jegenwoordige regeerders, de sake in het verwar willen houden, ende dewyl syl. de handelinge, tot Jutphaes gemaeckt, selfs inder conditie, daerop deselve magistraet tot vereeninge was gecontinueert, gelyk in verscheiden andere poincten hadden gecontravenieert ende gevioleert, dat daerom geen apparentie en was,

Het volk van oorlog op woensdag den laatsten Maart van verscheyden quartieren voor de stadt aenkomende, hebben die van Utrecht haer gedeputeerde gesonden by prins Hendrick in het quartier Jutphaes, sonder acte van hostiliteyt te gebruyken, ende daerop des vrydaechs inde stadt den voorsz. brieff gesonden synde, syn ten selven dage ende des saterdachs gedeputeerden vuyt de stadt weder tot Jutphaes gekomen, met offre, om de questieuse poincten ter voorgestelde decisie vande heren ambassadeurs, staten generael, Syne Excell. ende raet van state te stellen, maer niet konnende verdragen op het innemen van guarnisoen, hebben versocht, dat van hostiliteyt ende naderinge soude worden gesupersedeert, ende consent om na den Haag te senden, hetwelck eindelyck toegestaen synde voor drie dagen alleen waeren op sondach den Iv. April, inden Haag gekomen, Leeuwen, Ruysch, Wiltius, raden inden Hove provinciael, Buth, scheepen, ende mr. Corn. van Vianen, advocaet vande stadt Utrecht.

Op haer kompste de heeren ambassadeurs, staten generael ende Syne Excell. tsamen vergadert synde, was haere propositie gehoort, haer instructie ende commissie gesien, ende geurgeert, om haere vuyterlyke last te weten, was deselve meede overgelevert, waerop na veel deliberatien ten selven dage geresolveert is sulks hier na volgt:

Is niet le vinden.

Ende den vyfde de voorsz. resolutie geresumeert synde, is goedgevonden tot nader verklaringe vandien, ende opdat de sake promptelyck afgedaen soude mogen worden, te schryven sulks hier na volgt:

Is niet te vinden.

Waerop de sake eyndelyck tot Jutphaes verdragen ende het verdrag geaggreëert is, sulks hier na volgt:

Is niet te vinden.

Ende syn inde stadt in guarnisoen geleyd de compagnie van graeff Ernst van Nassau, van prins Hendrick, graeff van Hohenloe, Cecyn (!), Bacloin (!), Brog (!), Yssenstrant (!), Dutale (!), Cheque ende Bra.

DEN XXXI. MAART.

Gesien het schryvens vande Ho. Mog. heeren staten generael, tot justificatie vande dadelycke proceduren jegens de stadt Utrecht voorgenomen, hierna geinsereert, is geordonneert hetselve schryvens terstond te worden gedaen drucken ende onder de gemeente gebragt, om dat eenen yegelyken daer van kennisse hebben mooge.

(Volgi niel).

RESOLUTIEN

DER

VROEDSCHAP DER STAD UTRECHT,

AANGAANDE DE ALTERATIE VOORSZ.

VOOR SOO VERRE DIE GEREGISTREERD ZYN IN

'S RAADS Dagelyks boEK.

Des

SONNENDAECHS, den xxt. Jan., des morgens.

es morgens ten vyff uren deur den hopluyden boode den heere burgermeester Both aengeseyt synde, dat op de plaets voor dach gecomen waeren de musquetiers van alle de burgers vendels, ende dat de hopluyden inden name derselver begeerden, dat men datelyck den raet soude doen laden, heeft ordre gestelt, dat sulcx gedaen worde jegens ses ueren, dat de dach aenquam.

Als de raet nu begonst op de plaetsche byden anderen te comen, syn die vande dachwacht op de plaets gebleven, eenige met de sleutels naer de poorte gegaen, ende andere naer hoer quartieren getogen, tusschen acht ende negen uren, de raet binnen gecomen synde, (absent wesende de burgermeester Rysenburch, schepen Baxen, Splinter, Schendel ende .. raiden) is gesonden naer de hopluyden camer ende laeten weten, dat de raet byden anderen was, ende dat sy mochten comen, daerop ter antwoort gebrocht worden, dat de gecommitteerde aldaer nog niet al byden anderen waren. Een wyle tyts hier naer quamen twee hopluyden, de president Velthuysen ende Swanenburch, seggende dat byden anderen waren, ende vragende, of sy mochten commen, daerop geantwoort is ja. Desen volgende syn ingecommen seven hopluyden ende Hendrik Jacobsz. van Coesvelt, lieutenant van Teylingen, die absent was, mette gecommitteerde, alse: joncheren Dirc Canther, mr. Hugo Ruysch ende Jacob vander Maeth, mitsgaders de raetsheer Helsdingen,_ Gys. bert van Overmeer, Cornelis Knyff, Cornelis van Weede, Johan Otten van Royen, Bruno Vosch, Willem van Oucoop ende Nyendael.

sy nu

Dese leverden over, door den voorsz. president Velthuysen, een remonstrantie op den naem vande hopluyden, ende noch twee anderen, die sy seyden byde burgerye ter handt gestelt te syn, die d'een naer d'ander gelesen syn, ende verscheyden poincten inhielden, als in archivis te vinden is, alle drye remonstrantien mede daertoe tendeerende, dat de magistraet vooral moesten worden gereformeert, ende daer buyten gesloten alle ridderschap, die mede inde staten beschreven worden, ende oock alle die ontfangers ende officien vande staten hebben, ende die daer van dependeeren.

Daerop verclaert worden, dat nymant in weerwille vande burgerye aldaer begeerden te zitten, ende naer eenige propoosten worden geseyt, dat de raet te vreden was, daerop te

resolveeren.

Ende hiermede de voorsz. hopluyden mette gecommitteerde vertogen synde in de Groene Camer, heeft de raet naer korte deliberatie geresolveert, dat men hem luyden soude aen

seggen, dat de raet te vreden was, terstont te procederen tot nominatie van een nyeuw ge tal, ende daerinne voorby te gaen de voorgenoemde persoonen, ende dat syluyden middelretyt de aenwesende staten mochten sien byden anderen te crygen, om de voorsz. nominatie naer ouder gewoonte overgesonden te worden.

Tusschen beyden quamen binnen de president Velthuysen voorsz., seggende, dat de hopluyden geerne soude sprecken den secretaris Leerdam, die met oerlof des raets by heure E. inde Groene Camer gegaen is, ende rapporteerde, dat hem aengeseyt was, dat de gemeente nyet en soude smaecken eenige nominatie van magistraet, maer dat hy de raet soude seggen, dat sy wilden met goeden oogen aensien, dat by de hopluyden ende borgerye voor dese reyse mochte worden gestelt een nieuwe magistraet, ter confirmatie van Syne Excell. als stadhouder, sonder consequentie, ende provisionelick tot Remigii toe, als anno 1588. was gedaen, soo de tyt geen vertreck toe en liet.

Hetwelcke den raet gerapporteert wesende, hadden denselven secretaris wel willen voor antwoort mette voorsz. resolutie wederomme gesonden hebben byde voorsz. hopluyden ende gecommitteerde. Maer want de secretaris seyde, sich grotelycx beswaert te vinden in dusdanige wichtige saecken, eysch ende antwoort alleen mondelinge over te brengen, soo lichtelyck een woort vergeten, of anders beduyt conde worden, soo consenteerde de raet, dat hy den voorsz. hopluyden ende gecommitteerde soude seggen binnen te comen, om de resolutie te verstaen, ende als die binnen gecomen waeren, heeft de secretaris vernieuwt, 't gunt heur E. hem hadden belast den raet aen te seggen, die oock sulcx gestant deden, ende is hemluyden Voorts voorgedragen de voorsz. resolutie, byden raede genomen op de veranderinge vande magistraet. Maer als sy persisteerden, seggende dat sulcx nodich diende byde burgerhopluyden ende burgerye gedaen te worden van avont, eer sy droncken worden, ende dan meer swaricheyts van te verwachten stont, soe heeft de raet eyntelick verklaert, dat sy sulcx mochten lyden, ende hun van heuren dienst hielden ontslagen, recommandeerende ten hoochsten bequame personen vande gereformeerde religie, waerop acte byde hopluyden ende gecommitteerde versocht synde, ende sy opstaende, daerop meenden te vertrecken, is hemluyden by eenige aengeseyt, dat sy wel mochten blyven, ende wordende dienvolgende, met consent vanden rade ende ten bywesen vande voorsz. hopluyden ende gecommitteerde ingestelt een hier nae volgende, doch alsoo op 't woort daerinne comende vande gereformeerde religie geinsisteert worden, dat men soude willen stellen gequalificeerde, om geen offensie aen de catholycken, mede op de been synde, te doen, is daerinne geconsenteert ende nyet te min gerecommandeert, dat men dan daerop wilde letten, gelyck toegeseyt worden, luydende de voorsz. acte van resolutie als volcht:

acte,

[ocr errors]

De raet op huyden vergadert synde, ende gehoort hebbende 't aengeven vande burgerhopluyden mette de heeren gecommitteerde vande burgerye, inden naem derselver burgerye versouckende om redenen by heure remonstrantie verhaelt, als dat de jegenwoordige magistraet soude voor goet aensien, dat voor dese reyse ende sonder consequentie, by provisie byde hopluyden ende burgerye soude moegen worden gestelt een nyeuwe magistraet, ende by Syne Excell., als stadthouder geconfirmeert, heeft naer deliberatie, daerop gehouden, ter antwoort gegeven, als gedaen wordt by desen, dat sy moegen lyden, dat de veranderinge in manieren als boven werde gedaen, ende dat sy hun mits desen houden ontslagen van heuren dienste, ten hoochsten recommandeerende, dat inde veranderinge doch geleth wordt op persoonen van goede qualificatie. Actum, den XXI. January 1610, ouder style Onder stont: ter ordonnantie vanden jegenwoordigen raet. Ondert. J. DE LEERDAM.

Hetwelcke gedaen, ende hemluyden d'acte gelevert synde, syn opgestaen, om daermede te gaen onder de acht quartieren, daer de burgers met hun vendels byden anderen gecomen

« ÖncekiDevam »