te nemen ende te onderhouden, daertoe hebbende eenige subventie, gelyck sy rappor teerden, ende dat sy op 't behagen des raets hem toegeseyt hadden 's jaers vyff en veertich gulden, soe hebben de regeerders deser stadt daerinne belieft, by provisie voor een jaer te betalen (volgende de gedaene presentatien) by die van Braemdolie dertich gulden, ende by die van Bethlem vyfthien gulden, die den respective rentmeesters derselver conventen by desen geordonneert wort van half jaer tot half jaer te betalen ende mits een van beyden overleverende ordonnantie ende elcx quittancy, soe sall henluyden sulcx in rekening werden geleden. (Dec. 23).

1606.

Recognitie. Jan Melis, bouckvercoper, is toegevoucht voor seecker boucxken, wesende eene Oratie, gedaen by den coninck van Groot-Bretannien in het leste parlement van Engelant, by hem wt de Engelsche tale doen translateren in Nederduitsch ende den rade gepresenteert, de somme van vyf ende twintich gulden. (Jan. 6).

Witfelt tot zyn huishuur, lect. IV cl. Meester Symon Witfelt, lector quartanorum, is op syn versoeck toegeleyt jaerlicx tot syn huyshuur de somme van vyf ende veertich gulden, innegaende Victoris 1605. (Eod.).

Den rec

Rector voor't ageren 50 gl. tor ende studenten van St. Hieronymus schole, die op Magdalenen voorleden openbaerlyck voor den stadthuyse twee dagen geageert hebben, syn by den rade tot een vereeringe toegeleyt als t'anderen tyden, de somme van vyftig gulden. (July 28).

Conrector gecasseert. De raet heeft mr. Cornelis Knoop, lector tertiae classis, om merkelycke redenen vanden selven synen dienste gelicentieert ende ontslagen. (Aug. 4).

Witsens doceert in II' classe. De raet gehoort het rapport van hare gecommitteerden, als dat sy versproken ende geaccordeert waren, op rapport met Wilhelmus Wirtsens,

omme te doceren ende de juecht te instrueren in secunda classe, in logica, physica ende sphaera, ende dat hy hem des noots ende versocht synde, sal laten gebruyken mede in theologia, des jaers voor dryehondert gulden, heeft hetselve geapprobeert ende geratificeert. (Oct. 20).

Gh.Tielmansz., siekbesoeker. Gerrit Tielmansz. Kuyper, is by den rade aengenomen op het goet rapport vande bedienaers des Heiligen Evangelii, tot een bescucker der crancken binnen deser stadt ende de vryheit vandien, 't sy oock met wat siekten yemant besocht ofte gevisiteert soude moghen worden, in plaetse van Corn. van Leeuwen, onlancx deser werelt overleden, op alsulcke gagie ende instructie, als den voorn. van Leeuwen gedient ende gehadt heeft. (Eod.)

Dedicatie van boeken. Andreas Oosterbeeck, bedienaer des Heiligen Evangelii binnen Montfoort, is by den rade toegevoecht voor seecker boecxken, geintituleert: Van den oorsprong ende voortganck der Tempelen, by hem getranslateert ende den rade voorsz. gepraesenteert de somma van 30 gulden, wt de staten inposten te betalen. (Nov. 4).

Woning vanden rector te repareren. Omme hen t'informeren ende te nemen inspectie oculaer van 't gunt notelyck dient gerepareert, in de huysingen, die den rector tegenswoordich bewoont te St. Hieronymus, worden gecommitteert Werckhoven ende Straten, schepen. (Nov. 25).

Domus pauperum. De raet heeft op versouck ende aengeven van Jo'. Lambert Canther, als inder tyt huysmeester van Domus Pauperum, geconsenteert ende den eersten cameraer Anthonis de Roode geauctoriseert, te mogen lichten ten behouve van't selve huys op losrenten, jegens den penning sesthien, de hooftsomme van 600 gulden, innegaende Martini 1606. (Nov. 25).

Subsidie voor de wed. van Leeuwen. De raet, gehoort het rapport vande gecommitteerden, ende reguart nemende op de goede diensten van Corn. van Leeuwen, in syn leven siekentrooster, accordeert de weduwe op

haer requeste, jaerlyx, haer leven lanck, neffens de wooninge, die sy jegenwoordich bewoont, 50 gl. etc. (Eod.)

Huisinge vanden rector te repareren. Goetgevonden op 't rapport vande gecommitteerden te doen de notelycke reparatien in de huysinge, die den rector van St. Hieronymus schoole bewoont, ten minsten costen van deser stadt. (Dec. 1).

1607.

Beroep van Wtenbogaert. Goetgevonden te committeren, tot vervallinge van 't beroep Joannis Wten Bogaert, ende syn dyenvolgende wt den gerechte gecommitteert Duverden ende Both, schepenen. (Jan. 12).

Alimentatie voor Blokhoven's weduwe. Op de requeste, gepresenteert by de weduwe van zal. Gerrit van Blockhoven, in syn leven bedienaer des Heiligen Evangelii, versoucken een jaerlicxe alimentatie wt eenige vande Bagynen conventen goederen, tot onderhoudt van twee harer dochteren, stond geappointeert:

De raet ordonneert den vier conventen in geannexeerde appoinctemente verhaelt, de suppleante nochmael te verhantrycken vyftich gl., die hem in reckening sullen worden geleden, mits hierby overbrengende recepisse ofte quitantie. (Febr. 25).

Schoolmeester in't spinhuis. Omme in 't vruntelycke te versoucken aen de E. heren executeuren van wylen mr. Everhardt vande Pol, in syn leven advocaet vande heeren staten 's lants van Utrecht, dat hare Edele believen te bestellen ende versorgen een goet meester in 't spinhuys, die de juecht des Sonnendaechs aldaer mochte instrueren ende onderwysen in 't schryven, lesen, als andere goede manieren, syn gecommitteert Decker, schepen, Drielens, raet. (May 18).

Rector van 't school. Op huiden syn in den rade erschenen Henricus Caesarius ende Joannes Speenhovius, bedienaers des Heiligen Evangelii, mitsgaders Lucas vande Poll, ouderling der kerke Christi, als gecommitteerden

vande kerkenraet der voorsz. kerke, ende dienden aen: eerst, dat tot kennisse vande voorsz. kerkenraet gecommen was, dat meester Johannis Lontius, rector in de grote schole van St. Hieronymus, synen dyenst jegens Victoris toecommende hadde opgeseyt ende myn heeren vanden rade daervan bedankt, die alsdan binnen de stad van Leyden met een ander conditie sou worden vorsien, ende versochten daeromme seer demoedelyck, ampts halven naer d'exempelen vande patriarchen ende outvaders, dat myn heeren voorn, souden gelieven weder wt te sien, niet alleen naer een wel ervarenen, gequalificeert ende be quaem persoon, doende professie vande ware Christelycke religie, wel geverseert inde Griecxe ende Latynsche talen, om weder als rector in 't voorsz. schole te dienen, nemaer oock daer op neerstich te letten, dat alle d'andere meesters mochten à l'advenant gequalificeert wesen, etc.; verhaelden voorts, dat syluyden eenige maenden geleden, den rade voorn. gepresenteert hadden sekere remonstrantie daerby sy ter selver tyt versochten, dat de grouwelycke superstitien, afgoderyen, abuysen ende prophanatien vanden H. name Godts, daerinne verhaelt, die sy seyden, dat in dese stadt, meer als te veel gepleecht worden, mochten worden geweert, ende soe veel mo gelyk gereformeert, ende dat syluyden tot noch toe niet en hadden cunnen spueren, dat daerop yetwes was gevolcht, ende dat sy daeromme nochmael op het alder serieuste versochten, om redenen soe wt de scrifture als andersins, by den voorn. Caesarium geallegeert ende verhaelt, dat de voorsz. remonstrantie doch by de handt genomen, daerop vruchtbare mochte worden geresolveert, deselve resolutie ter executie gestelt, daerby doende enige protestatien, waerop haer deur den heeren burgermeester vander A geantwoort is, dat syne E., synde met eenige vande gecom mitteerden der heeren staten in 's Gravenhage, oock aldaer verstaen hadde, dat den voorsz. rector Lontius synen voorsz. dienste hadde opgeseyt, ende dat hy 't selve hadde gecommuniceert D. Joannem Wtenbogaert, als we

tende, dat hy dese stadt ende schole wel geaffectioneert was, ende oock aen hem hadde versocht, naer een ander gequalificeert persoon mede te willen vernemen, ende dat die seer recommandeerden een rector van Deventer doch en wiste niet, of hy syn plaetse soude willen verlaten, maer gepresenteert hadde, daer inne met alle neerstigheyt te sullen doen, ende dat de raet oock elcx naer eenige bequame meesters souden omhoren, als op haer gecommitteerden des kerkenraets oock 't selve worde begeert, ende dat sy daertoe by desen worden geautoriseert. Ende aengaende de voorsz. remonstrantie seyde, dat den officier alrede noch twee dienaers tot synre assistentie waren bygevoucht, om dies te beter de missen ende andere exercitie der roomscher religie te moegen verstoren: oock, dat alle de ministers oft matres der bagynen conventen waren in't gerechte ontboden ende haer belast op privatie van heur alimentatien, geen missen oft andere exercitien der pauselycker religie in hare conventen toe te laten oft gedogen te geschieden, met verscheyden andere redenen meer, ende dat men deselve remonstrantie eerstdaechs in den rade soude lesen ende op allen naerder resolutien delibereren, daermede de voorsz. gecommitteerden syn vertogen ende myn heeren vanden rade hoochl. bedanckende. (Jun. 8).

Remonstrantie vanden kerkenraet. De raet autoriseert myn heeren vanden gerechte de remonstrantie, overgelevert by die vanden kerkenraet deser stadt, op huyden weder in den rade gelesen, naeder te examineren, ter presentie vanden heer vander Aa, eerste burgermeester deser stadt, nu absent geweest synde, ende daerna den rade voorsz. van alles rapport te doen. (Jun. 15).

Collegium Willebrordi. De raet consenteert den huysmeesters van 't collegie Willebrordi, op deser stadt te mogen belegen ses hondert of meer guldens. (Jun. 22).

Subsidie voor het Pauperhuis. Op de re queste, by Lambert Canther, als huysmeester inder tyt domus pauperum, versouckende dat het pauperhuys by de stadt soude willen aen

genomen ende huyr daervoor betaelt worden ende voorts eenige subventie wt der armenbusse voor de pauperes, die plagen aclmoessen voor de deuren te halen ende nu by placcate verboden is, stont geappointeert:

De ract gehoort wt het rapport vande voorsz. gecommitteerden, dat de pauperes getransla teert syn in het collegie Willebrordi, tot acht in 't getall, die sonder bedelen op haer innecomen nyet en conden onderhouden werden, ende dat het pauperhuys teghenwoordich ledich staet, ende gelet op den voorderen innehouden deser requeste, heeft 't voorsz. pauperhuys aen hem genomen, omme St. Hieronymus schole geannexeert te worden ende in regart van dyen als oock van den soberen staet der voorsz. pauperes, 't voorsz. collegie jaerlycx toegevoecht hondert gulden, alse, vyftich voor het huys, by den eersten cameraer te betalen, ende de ander vyftich wtte jaerlicxe collecte, die voor de bedelaers gedaen worde, ende alsoe men oock eenige plaetsen vacerende vande pauperes, jongens ten platten lande, in 't gestichte geboren, sall accepteren ende innemen, vynt de raet voor goet, in regardt van dyen, den heeren staten te versoucken, hiertoe mede haere carität te willen bewysen, ende alsulcx hiertoe oock een jaerlicxe innecomen te mortificeren. Actum den vi. July 1607.

Hieronymus school gelicentieert. De raet in deliberatie geleyt hebbende, alsoe den rector vande groote schoole van St. Hierony mus syn dienste opgeseyt heeft, of men d'andere tsamentlicke schoolmeesters sal licentieren, of dat men deselve noch in haren dyenste, tot Paeschen toecomende sal continueren, heeft naer eenige communicatie, daerop gehouden, goetgevonden ende geresolveert, de voorsz. meesters mede te ontslaen ende licentieren vanden selven hun dienste, jegens Victoris toecomende, nemende wt deselve (naer voorgaende informatie) weder aen sulcke, als men achten sal bequaem, ende daer het voorsz. schole wel by gedient mach syn.

Tot scholarchen ende opsichters van deser stalsschole ende bibliotheque, staende op't

choor in St. Janskerke, syn by provisie gecommitteert Werckhoven ende Straten. (Eod.). Schermmeester le mogen spelen. Deser stadts schermmeester is op syn versouck geconsenteert, op woensdach ende donnersdach toecomende, des naernoens, te mogen met syn discipelen spelen in't stadthuys. (Jul. 20).

Conrector gelicentieert. Geresolveert, dat men Wilhelmus Wirtsens, docerende physicam, logicam enz., synen dienst opseggen ende daervan licentieren sall, jegens de vervaertyt van Victoris toecomende. (Aug. 10). Swaerdecroon tot rector aengenomen D. Johannes Wtenbogaert, bedienaer des Heil. Evangelii in 's Gravenhage, versocht synde, om te helpen adviseren op 't redres vande groote schoole van St. Hieronymus alhier, heeft, naer eenige communicatie daerop gehouden metten heer Eck, den heer van Sandenburch, den burgermeester Helsdingen, secretaris Ledenberch, Duverden, Westrenen, Both ende Straten, schepenen, metten nyeuwen aengenomen rector der voorsz. schole geconcipieert ende innegestelt, door last van de heeren voornoemt, dese naervolgende acte ende instructien, die oock by den rade, naerdat die opgelesen waren, syn belieft ende geapprobeert:

De raet der stadt Utrecht bemerckende, hoe nodich het is, soe tot welstant der kercken Godts als der geheele stadt, dat hare oude ende voormaels seer vermaerde schoole, genoempt: St. Hieronymus schoole, niet alleen in goede ordre onderhouden, maer oock soo gereguleert ende geregeert worde, dat deselve allengskens door Godes segen, tot heur oude frequentie ende welstant gebracht moege worden, heeft naer voorgaende communicatie hier over mette heren scholarchen ende andere gehouden, gehoort hebbende het goet rapport, hun gedaen vande persone ende bequaemheyt des E. ende welgeleerden Bernardi Swacrdecroon, rector tot Leyden, goetgevonden, denselven Swaerdecroon tot een rector derselver schole te beroepen ende aen te nemen, gelyck hem de raet daertoe beroupt ende aenneempt by desen, voor den

tyt van 11 eerst comende jaren, ende dat op conditie, hier naer volgende, te weten, dat de voorsz. Bernardus Swaerdecroon, t'eenenmaele ende all syn werck sall maecken vande voorsz schole, als rector, wel ende sorchvuldelyck te regeren, alles wat tot derselver schole vorderinge, eere, ornamenten ende vercierselen soude mogen dyenen, naer syn vermogen te helpen beneerstigen, op de meesters, heure manieren van leere ende leven ende andere hunne devoiren ende schuldige pligten, goede acht te nemen, op de jonge juecht, de voorsz. schole frequenterende ende in toecomende tyden comende te frequenteren, naerstelick ende sorchfuldelick letten, eynde deselve in de kennisse ende vrese Godts, vergeselschapt met een duechdelick, sedich ende manierlick leven, ende dan oock kennisse vande Latynsche ende Griecksche talen ende andere scientien ende wetenschappen,

nae

ten

de capaciteyt ende begryp derselver juecht, ende de gesteltenisse van een goede, wel gestelde triviale schoole, opgetogen moegen worden, tot Godes eere, vorderinge syner kerken, der kynderen voordeel ende nut der ouderen vruegde ende blyscap, mitsgaders dienst ende eere deser stadt, alles volgens de instructie, desen aengaende met kennisse ende communicatie vanden voorsz. Bernardus Swaerdecroon selver gestelt ende hyer neffens gaende, voor welcke syne regieringe, sorge, moyten, arbeyt ende dienst, hy Swaerdecroon, boven de hondert ende vyftich gulden eens, om syne meublen van Leyden hyer te transporteren, toegeleyt, tot ordinaris track tement jaerlicx hebben ende genieten sall, de voorsz. elf jaren geduyrende, de somme van thien hondert gulden, hem alle vierendeeljaers de somme van twee hondert ende vyftich guldens, innegaende den 1. Octobris toecomende, ende dit al boven de vrye woninge ende behuysinge hem Swaerdecroon in 't clooster van St. Hieronymus voorn. geassigneert, ende by den raet in goeden raecke ende daecke t'onderhouden; mitsgaders alle de emolumenten ende profyten, die de voorgaende rectoren vande kyn

deren der voorsz. schole frequenterende of derselver ouders eerlyck ende duechdelyck genoten hebben ende den voorsz. Swaerdecroon byden heeren scholarchen, naer particulier ondersouck, welcke ende hoedanig deselve emolumenten syn, toegekent sullen worden, sonder dat oock het voorsz. tractement van thien hondert gulden jaerlicx den voorsz. tyt van elf jaren, om eenigerhande oorsaken gediminueert of vermindert sal worden, ten warc de voorsz. Swaerdecroon door siekte, indispositie, of andersints (dat God verhoede) totte regieringe der voorsz. schoole heel onbequaem worde, in welcken gevalle men met hem handelen sal naer discretie ende gelegenheyt der saecke.

Instructie voor den E. ende Welgeleerden Bernardo Swaerdecroon, rector vande schole der stadt Utrecht, genaempt: St. Hieronymus schole, dewelcke hy in 't bedienen syns ampts ende regeren der voorsz. schole sal hebben t'achtervolgen.

Sall beneffens d'ordinarie ende speciale versorginge van syn eigen classe, op sich nemen de generale opsicht ende sorge vande geheele schoole, soe wel over de meesters als de discipelen.

Sall neerstelick acht nemen op het leeren, leven, manier van doceren ende leeren, die de meesters in de schoole gebruyken, ende tot dyen einde sich dickwyls in de classen laten vinden, omme deselve hare maniere van institueren aen te horen, ende indien yemant bevonden wort sich daerinne nyet wel te quyten, sall denselven syne faulten met alle discretie aenwysen ende ter beteringe ver

manen.

Indien yemant soedanige syne vermaninge verwierp ende geene beteringe daernae en volgde, sall 't selve den magistraet ende scholarchen te kennen geven, om daerinne met gemeen advys geremedieert te worden.

Sall sorge dragen, dat de kynderen, de

voorsz. schoole frequenterende, neffens die scientien, om dewelcke te leeren sy inder schoole gestelt worden, oock in de kennisse ende vrese Godts bequaemelyck onderwesen ende voorts tot allen duechden, goede zeden ende manieren verweckt worden, daertoe hy soe deur hemselven, als door de meesters met alle bequaemheyt arbeyden sal.

Op de Sonnedagen sullen de kinderen exponeren ende wtleggen de epistolas ende evangelia dominicalia, grece et latine ofte oock yet anders, de fondamenten der Christelycke religie, naer gelegenheyt van yeder classe ende capaciteyt vande kinderen, ende volgens den voet, die daerop naerder metten voorsz. rector ende ad vys der heeren vande magistraet ende curateuren geraempt mach worden, ende sall op den namiddach derselver feestdagen den kynderen, ter predicatie gaende, afgeeyscht worden, 't geene sy des voormiddaechs in de predicatie van Godes woort gehoert mogen hebben.

Want oock goetgevonden, dat den rectoren de voorsz. schole leeren ende doen leeren sall, rhetoricam Tullii, logicam Rami ende Physicam Valerii.

De straffe vande kynderen, die hun yetwes tegen de schoolwetten verlopen, sal hem rector alleen gereserveert worden, die tot dyen eynde alle dage, is't mogelyck, door de classes sall gaen, om de nota's te exigeren.

Sall den rector by provisie ende voor een tyt alleen beyde de classen, te weten, secundam et tertiam waarnemen, tot dat op de derde classe naerdere orde gestelt sy, wanneer die tweede met een tamelic aentall studenten voorsien syn sall, om alsdan by den rector alleen waergenomen te worden.

Sall den rector alle dage vier uren leeren, wel verstaende, dat die tyt, die hem nodich sal syn, om de nota's te exigeren ende andere ampten, de generale sorge der schole betreffende, te betreden (?), daer van naer syn discretie genomen sal worden.

De examina ende promotien van d'eene classe in de ander, sullen geschieden tweemael sjaers, te weten, omtrent Paesschen