ende Victoris, ende dat ten overstaen vande scholarchen, die oock hun oordeel ende advys over de promotie geven sullen, indien het hun gelegen sal syn, daer toe te vaceren, tot welcken eynde sy tytelyck by den rector geinsinueert sullen worden, ende soe het hun niet gelegen en is, te compareren, sullen 't selve den rectori mede tytelyck verwittigen, op dat hy evenwel voortvare.

Wanneer de plaetse van eenich meester in de schole sal comen te vaceren, sullen de heeren burgemeesteren, scholarchen ende rector, tot nominatie van een ander bequamen persoon procederen, om den raet voorgestelt te worden.

Indien den rector vermerkt, dat onder de meesters eenigen twist of oneenicheyt (dat God verhoede) begonden te ontstaen, sall arbeyden, 't selve terstont met alle goede middelen ter neder te leggen, soe nyet, sonder vertoeven den Heeren scholarchen aendienen, om daerinne geremedieert te worden.

Wat swaricheyt van importantie vorder in de schoole soude mogen voorvallen, oft wat de rector vorder soude moegen achten totten welstant der scholen nodich, sal hy aen den heeren scholarchen refereren, sulcx tot nut ende profyt der schoole dienstelyck gevonden sall worden.

De raet behoudt aen haer 't vermeerderen ende verminderen van dese instructie, welverstaende, dat sulcx nyet dan met advys der scholarchen ende des rectoris selven geschieden en sall.

Instructie voor de lectores ofte meesters vande schole deser stadt, genaempt St. Hieronymus schole, om voortaen in 't bedienen van hunne ampten by een yeder in syn classe respective onderhouden ende achtervolgt te worden.

Sullen in't aenvangen van heuren dienst den rector getrouwicheyt, eerbiedinge ende

gehoorsaemheyt beloven, in tegenwoordicheyt der discipelen van hunne respective classen, ende oock datelick presteren.

Sullen geene praecepta ende authores leeren, dan die hun by den rector sullen gepraescribeert worden.

Sullen neerstelyck op hunne uren passen, ende macken tytelyck in hunne classen te

wesen.

Sullen die lessen, die hun te doen voorgeschreven syn, neerstelyck waernemen ende geensins onderlaten, ten ware om eenige nodige ende onmydelicke oorsaecken, waervan sy den rector gehouden sullen syn tytelyck te waerschouwen, opdat inder onderwysinge der kinderen voorsien worde.

Sullen t'elcker lesse ende in den aenvanck van deselve neerstelyck letten op de jegens woordicheyt harer discipulen ende de absenten doen aenteykenen, om den rector overgelevert te worden.

Sullen neffens de scientien, daer inne sy hunne discipelen respective onderwysen, oock arbeyden om denselven by alle goede occasie de kennisse ende vrese Godts in te planten, mitsgaders tot alle duechden vermanen ende in goede seden ende manieren onderwysen, hun selven tot dien eynde neerstelyck wachtende van den kinderen met woorden ofte wercken quaet exempel te geven.

Sullen hun geene straffe, anders dan die met woorden ende berispinge geschiet, over den kinderen nemen, ten aensien vande delicten, die sy tegen die schoolwetten souden komen te perpetreren, maer deselve den rector alleen laeten bevolen syn.

Sullen hun niet onderstaen yemant van hun oorlof van absentie te geven, maer dengenen, die sulcx begeren, totten rector te remitteren.

Sullen hunne praecepta telckenmaele voor het examen, maecken t'eyndigen.

Sullen wtter schole nyet mogen gaen, voordat de gestelde ure geslagen sy.

Sullen buyten tyden geene discipulen mogen aennemen, om eenige repetitien te doen. Sy sullen geene nyeuwicheden of verande

ringe buyten des rectors consent inder schole invoeren.

Sullen onderlinge christelycke vrientschap, vrede ende eenicheyt met malcanderen onderhouden, ende d'een den anderen in 't doceren noch aendersints nyet aen te spreken.

Soe eenige swaricheyt onder hun ontstont, sullen deselve den rector aendienen ende met alle stillicheyt ende gesedicheyt hunne saecken verhandelen.

De ract reserveert aen haer d'interpretatie, vermeerderinge ende verminderinge van dese instructie te doen met advys vanden rector ende scholarchen. (Sept. 7).

Prediken in't Barbara gasthuys. Omme de galeryen in S. Barbara gasthuys te doen approprieren, ten eynde de toehoorders vande predicatien, die aldaer gedaen worden, daerop moegen bequaemlyk verblyven, ende alsulcx de kisten ende andersints daerop staende, te doen verbrengen, worden gecommitteert Drielenborch, Schuts ende Rycx, raden.

Verzoeken, by de bedienaars des Woords gedaan. Op huyden syn in den rade erschenen Johannes Speenhovius ende Jacobus Taurinus, bedienaers des H. Evangelii binnen deser stadt, ende deden dese dry navolgende distincte versoucken:

Eerstelyck, alsoe den rade voorn. hadde doen demolieren ende ofbreken de altaren in St. Barbara ende St. Laurens gasthuys, ende dienvolgende goetgevonden in 't voorsz. gasthuis wekelyks te doen prediken, tot goet genoegen van veele vrome harten, versoekende, dat sy soedane predikatie mochten doen op Vrydach of op een anderen dach in die week buiten den Sonnendach, soe hemluyden om merkelyke redenen geallegeert sulcx des Sonnendaechs te doen nyet wel mogelyk en es.

Ten anderen, dat syl. nu eenige jaren herwaerts met hem vieren den dienst der kerken alhier hadden bedient ende waergenomen, ende dat heml. alsnu byden heren staten van Utrecht mede opgeleyt was d'opsigt der kerken ten platten lande, ende daeromme een van hem vieren des Sonnendaechs, nootsakelyk aldaer

moest wesen, ende oversulcx om hare swackheyt, nyet wel en conden continueren in de ordinarise sondaechsche predicatien, versochten derhalve, dat myn heren voorn. souden believen te verstaen tot het beroupen van een vyfden ordinaris dienaer.

Ten derden, dat men tot gerief van een yeder, des van noode hebbende, soude willen doen maken een catalogum vande boucken, in deser stads bibliotheek op 't choor in S. Jans kerke, ende deselve doen drucken, ende dat sy gerne selven de moeyten daervan wilden aennemen, mits vande stadt daertoe hebbende het pampier, daertoe nodich.

Soe heeft de raet voorsz. etc. goetgevonden te committeren vier personen wten rade, om metten voorn. ministers te adviseren, soe op den dach om in 't voorsz. gasthuis te prediken, als op 't beroupen van een bequaem ende gequalificeert persoon, die men als een ordinaris predicant sou moegen gebruiken, in conformité vande acte, daervan synde, daerinne mede gebruikende het advys vande E. Wtenbogaert etc., ende soe veel aengaet het innestellen vande versochte catalogus, daertoe werden de bedienaers des Goddelyk. woorts by desen geauthoriseert etc. (Spt. 14).

Gecasseerde schoolmeesters. De raet heeft mr. Aert Hose van Boxtel ende Andries Jansz. van Kennewech ex gratia sonder consequentie op haer ernstich versouck geaccordeert, nae de expiratie haers dienst noch een half jaer gagie, ende haer voorts geconsenteert de huysinge, daer inne daer inne sy tegenwoordich woonen, te mogen gebruycken tot Paeschen 1608 toecomende.

Bartholomeus Christiaensz., schoolmeester in 't groot schoole van St. Hieronymus, is op syn versouck geconsenteert by provisie ende tot revocatie, te mogen gebruyken ende bewonen de huysinge, by mr. Symon Witfelt, nu voorsien met het rectorschap van 't Seminario Sti Pauli, verlaten. (Sept. 28).

Lontü reysgelt. Mr. Johannis Lontius, gewesene rector van 't groote schoole van S. Hieronymus, is op syn versouck ende rapport vande gecommitteerden geaccordeert tot syn

reysgelt vyf ende tseventich gulden, omme by den eersten cameraer Anthonis de Roode betaelt te worden. (Eod.).

Lector Ive classis. Meester Corn. Knoop, gewesene lector quartanorum in St. Hieronymus schoole, is op syn ernstich versouck geaccordeert noch een half jaer gaige, naer de expiratie syns dienst, mitsgaders twee ende twintich gulden ende thien stuyvers, tot een half jaer huyshuyr, omme by den eersten cameraer betaelt te worden. (Oct. 5).

Beroep van den vyfden predikant. De raet gehoort hebbende het aengeven van Henr. Caesarius ende Jac. Taurinus, bedienaers des H. Evangelii, als gecommitteerden vanden kerkenraet deser stadt, versoekende, als daerop gehadt hebbende het schriftelyk advis van Jo. Wtenbogaert, dat myn heren vanden rade voorn. souden willen committeeren, om met die gecommitteerden des kerkenraets voorsz. te procederen tot denominatie ende beroepinge, naer voorgaende gebeden tot Godt almachtich, van een gequalificeert ende bequaem persoon, die men soude moegen gebruiken tot een vyfde ordinaris predicant alhier, in conformité van de acte, daervan synde, heeft 't selve mede hooch noodich achtende, dyen volgende ten fyne voorsz. gecommitteert Helsdingen, Sande, Werkhoven ende Someren, schepen. (Oct. 12).

Wirtsens reysgell. Wilhelmus Wirtsens, gedoceert hebbende in de groote schoole van St. Hieronymus physicam ende logicam, is op syn versouck ex gratia tot reysgelt, om te moegen vertrecken, toegevoecht vyftich gulden, omme by den eersten cameraer betaelt te worden. (Eod.).

Jac. Bruno beroepen. De raet gehoort het rapport van heure gecommitteerden, als dat syl. op raet der gecommitt. des kerkenraets etc. genomineert hadden, om beroepen te worden, tot een ordinaris predicant, den persoon van Jacobum Brunonem, jegenw. bedienaer des H. Evangelii binnen Aernhem elc., heeft de raet de nominatie ende presentatie etc. geapprobeert ende geratificeert, ende etc. Ellert van Helsdingen etc. gecommitteert, omme totte beroepinge etc. op 't spoedelyxte te procede

ren, gelyk die by den kerkenraet mede sal worden gedaen, die tot dien eynde brieven van beroep ende credentie medegegeven sullen werden. (Oct. 20).

De eod. Dede Helsdingen rapport van syn wedervaren, gecommitteert met Taurino, gedeputeert vanden kerkenraet alhier, om te reysen tot Aernhem ende aldaer te bevorderen de beroepinge van Jacobo Brunone, tot een ordinaris bedienaer des H. Evangelii binnen deser stadt, jegenwoordich aldaer in dienst synde. (Oct. 26).

Remonstrantie des kerkenraets. Op huyden syn in den rade erschenen Henr. Caesarius ende Everhardus Botius, bedienaren des H. Evangelii binnen deser stadt, als gecommitteerden vanden kerkenraet derselve stadt, ende dienden aen, eerst, hoe dat syl. nu Sonendaechs 's morgens gedaen hadden een predikatie in 't gasthuis van Sint Barbaren, ende dat heml. sulcx des Sonendaechs langer te doen nyet mogelyk en was, soe overmits haer cleyne getale, ende dat de predicanten vande Westbroek ende Maersen, die by provisie des Sonnendaechs in S. Jacob kerk een sermoen hebben gedaen, 't selve met de plaetse, daer sy staen, nyet gelykelyk naer behoren en conden bedienen, waer over de huysluiden grootelicx claechden, als oock om andere merkelyke redenen, by hem geallegeert, versochten daeromme deselve predicatie van nu voortsaen te mogen doen Vrydaechs 's morgens in elker weke; verhaelden voorts, datter onder de predicatien ende avontgebeden in de Buerkerke by de jeucht ende soldaten groote insolentie worde gepleecht, oock dat syl. tot meermalen myn heren voorn. hadden geremonstreert ende gedoleert, om in de groote prophanatie ende ontheylinge des Sabbats, dat binnen dese stadt geschiedde, in't copen ende vercopen van allerhande waren, ende setten van gelagen onder de predicatien, nyet anders oft geen Sonendach en ware, sonder dat sy tot noch toe hebben konnen speuren, dat daerop yetwes was gevolcht, ende oversulcx alsnoch ernstich versochten, dat daerinne mochte werden voorsien; eyn

telyk, dat sy bevonden, in 't maken vanden catalogus der boeken, staende in deser stads librarie, verscheyden onnodige boucken van een editie, die men wel soude moegen vercopen, ende de penningen, daervan comende, weder employeeren tot copinge van andere nodige boecken.

Soe heeft de raet geconsenteert, dat de voorsz. predicatie van nu voortsaen des Vrydaechs in voorsz. gasthuis werde gedaen; doch in 't vercopen vande onnodige boeken met advys ende kennisse vande scholarchen, mits dat het nyet syn boucken, by Buchel of Pollio gelegateert; ende aengaende de insolentie, die gepleecht soude worden in de Buerkerk ende het vercopen van waren des Sonnendaechs onder de predicatie, sal de raet voorsz. daerjegens met alle behoorlyke middelen voorsien, ende is dienvolgende den scobator of doodgraver vande voorsz. kerke in den rade ontboden, ende hem op poene van cassatie belast, de voorsz. insolentie soe veel mogelyk te weren, alle 't welke den remonstranten door den heer burgermeester vander Aa is aengeseyt. (Nov. 16).

Collegium Willebrordi. Op versouck van de huysmeesters des collegie Willebrordi, wort den eersten cameraer Anthonis de Roode geautoriseert, op losrenten te nemen twaelf hondert guldens hooftsoms, jegens den penning sesthien, innegaende prima Decembris nu aenstaende. (Nov. 30).

Twee studenten te Leyden te onderhouden. De raet der stadt Utrecht ordonneert Aelbert van Keneren ende Gerrit de Ridder, in de secretarye derselver stadt te leveren behoerlick bescheyt ende bewys van twee jongelingen, die sy gehouden syn in de Universiteit tot Leyden in studiis te houden, achtervolgende de sententie vanden Hove van Utrecht, in dato den lesten Februarii 1595. Actum den VIII. Dec. 1607. (Dec. 6).

1608.

Gestoelten der predikanten en lezers. Nopende het patroon van het gestoelte voor de predicanten ende leser, met Lamb. Olofsz.,

kistemaker, te spreken ende te doen accommoderen naer het oude werk in den Dom, syn gecommitteert etc. (Jan. 4).

Remonstrantie des kerkenracts. Op huiden syn in den rade erschenen Everardus Bootius ende Jacobus Taurinus, bedienaers des H. Evangelii binnen deser stadt, als gecommitteerden des kerkenraets derselver stadt, ende deden dese drye navolgende distincte versoeken:

Eerstelyk, alsoe syl. nu eenigen tydt herwaerts met consent ende door last vanden rade voorsz., des Vrydaechs morgens gedaen hebben ende noch doen een predicatie in 't S. Barbara gasthuis, niet alleen tot goed genoegen ende stichtinghe vande gemeinte, nemaer oock van veele oude mans ende vrouwen, in't selve Gasthuis synde, ende dat sy verstonden, dat in 't Cruysgasthuis buiten de Wittevrouwenpoort noch des Vrydaechs groote superstitie worde gepleecht, ende om de voorsz. superstitien soc veel mogelyk te weeren ende reformeren, versochten ende goet vonden, dat syl. de voorsz. predicatie mochten doen Vrydaechs alternativis vicibus in de voorsz. gasthuisen respectivelicken.

Ten anderen, dat sy bevonden, dat by veele ende verscheidene personen groote faulten ende misbruiken in't solempniseren der huwelyken, die haer proclamatien ofte huwelixe geboden wel in de kerke versochten ende gedaen worden, oock een cedulcken daervan quamen halen, en die haer voorts lieten trouwen by een pape ten platten lande, ende dat sy overbodich waren haere registers den heere officiere deser stadt te openen, omme jegens soedane symachie te justificeren, sulcx syn E. te rade vynden sal, versoekende dat daertegens, 't sy by ampliatie oft vernieuwinge van placcaten mochte worden voorsien, ende dat sy sulcx den gecommitteerden vande E. heren staten 's lants van Utrecht oock sullen remonstreren.

Ten derden ende ten laesten, dat by publicatie mochte verboden worden, op sekere poene, die wolle laken copers ende lakenbebereyders des Sonnendaechs by sommertyt

egeene laekenen aen de raempten etc. te brengen etc., daerdoor veele knechten ende booden verhindert worden te komen tot het gehoor des Goddel. woorts.

Soe heeft de raet etc. geresolveert, dat de voorsz. predicatien van nu voortsaen geschieden des Vrydaechs alternatis vicibus in de voorsz. gasthuysen, ende dyenvolgende belast den subst. schout, den voet van het altaer in het Cruysgasthuys, soe verre het daer noch staet, te doen amoveren ende of breken, ende aldaer te doen setten een predikstoel. Oock dat men van stadswegen mede aen de heren staten van Utrecht sal versoeken, dat soe wel ten platten lande als binnen deser stadt, de voorsz. abuysen in 't solempniseren der huwelyken, moegen worden by een goet expedient, gereformeert, ende is voorts den officier geautoriseert, de registers vande voorn. Remonstranten te visiteren ende te ondersoucken; mitsgaders te doen publicatie, daerby de lakenscoopers etc. geinterdiceert sy poenaliter etc., egeen lakens, ten fyne voorsz., aen de raempten te brengen etc. (Maart 7).

Woning vanden rector. Belieft in't maecken van een regenbak ende een washuys oock een secreet te verlaten in de woninge vanden rector in St. Hieronymus, doch is den cameraer bevolen een bestek van dit werk te doen maeken, om openbaerlick aen te besteden. (April 18).

Meester tertiae classis. Omme te vernemen ende wt te sien naer een bequaem persoon, die men sou mogen gebruycken Victoris toecomende tot een meester in tertia classe, van de groote schoole van St. Hieronymus, mitsgaders te handelen met Verhaer, omme de juecht in de voorsz. schoole twee uren des daechs te leeren schryven, ende van alles rapport te doen, worden gecommitteert beyde de scholarchen. May 20).

Schryfmeester in S. Hieron. school. De raet, gehoort het rapport vande scholarchen, als dat sy op 't behagen des raets aengenomen hadden voor den tyt van een half jaer, E. Verhaer, omme de yeucht in 't groote schoole van St. Hieronymus 's daechs twee uren te

leeren schryven, voor de somme van tsestich gulden, heeft daerinne belieft ende de voorsz. aenneminge geapprobeert. (May 30).

Lector septanorum. Mr. Andries Jansz. Kennewech, gewesene lector septanorum in't groote schoole van St. Hieronymus, is op syn versouck by den raide ex gratia, sonder consequentie, noch toegevoucht een half jaers gaige, gelyck hy als schoolmeester te genieten plach, 't welck verschynen sall Victoris 1608 toecomende, omme by den eersten cameraer Antho. de Roode betaelt te worden, die 't selve in wtgeven sall worden geleden. (Eod).

Siekbesoekers gagie. De raet regardt nemende op de inhouden vande requeste van Ger. Thielmansz., siek besoeker, oock vertrouwende, dat den suppl. hem ten dienste vande gemeente met alle vliticheyt voorts sal laten gebruiken, accordeert hem in plaetse van 300, van nu voortsaen 350 gl. jaerlicx etc. (Jul. 11).

Lector quartanorum. Mr. Corn. Cnoop, gewesene lect. quartanorum in 't groote schoole van S. Hieronymus, is op syn ernstich schriftelyk versoek nochmaels voor de laetste reyse ex gratia, toegevoecht een half jaer gagie, als hy in de voorsz. qualité te genieten plach, mitsgaders noch 22 gl. 10 st., tot een half jaer huishuur. (Aug. 1).

Meester v. S. Hieronymus school. Meester Aert Hose, gewesene schoolmeester van't groote schoole van S. Hieronymus, is op syn ernstich schriftelyk versouck voor de laetste reyse toegevoucht een half jaer gaiges, dat Victoris lestleden verschenen was, omme by den eersten cameraer betaelt te worden. (Nov. 14).

Schryfmr. in S. Hiero. schoole. Meester Evert Verhaer is noch op syn schriftelyk versouck gecontinueert in synen dienst, omme de joncheyt in 't groote schoole van S. Hieronymus, des middaechs ende avonts te leeren schryven den tyt van 6 maenden, innegaende den 9 Dec. toecomende, op de oude gaige van sestich gulden. (Dec. 5).

1609.

Beroepinge van cen predicant elc. Stonden binnen de heeren Jo. Speenhovius, Ja..